To see the other types of publications on this topic, follow the link: Cönk.
Journal articles on the topic 'Cönk'
Create a spot-on reference in APA, MLA, Chicago, Harvard, and other styles
Consult the top 38 journal articles for your research on the topic 'Cönk.'
Next to every source in the list of references, there is an 'Add to bibliography' button. Press on it, and we will generate automatically the bibliographic reference to the chosen work in the citation style you need: APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver, etc.
You can also download the full text of the academic publication as pdf and read online its abstract whenever available in the metadata.
Browse journal articles on a wide variety of disciplines and organise your bibliography correctly.
1
Kaya, Doğan. "Âşık Kul Yusuf hayatı ve şiirlerine dair bulgular." Edeb Erkan, no. 6 (November 30, 2024): 173–87. https://doi.org/10.59402/ee006202410.
Full textAbstract:
This article is about Ashiq Kul Yusuf and his poems. The study is limited to Ashiq Kul Yusuf. The information about Âşık Kul Yusuf was obtained from works utilizing cönk and cönk. In this framework, many personal cönk archives were examined and information about Âşık Kul Yusuf was compiled. Throughout the study, all the minstrels who have poems with the pseudonym Yusuf, Kul Yusuf have been examined and their names are given here. Cönks have an important share in the incarnation of minstrel literature. In terms of content, cönks contain poems of divan poets, especially folk poetry, medicine recipes, information about the future and the evil eye, riddles and solutions, recipes, birth and death dates of people, accounts of receivables and payables, folk tales, Karagöz texts, dream interpretations, sermons, maw’izeler, prayers and salutations, travelogues, fortune-telling, magic spells, talismans and amulets, lunar eclipses, great fires and flood disasters, vefks, letters, records and dates explaining historical events, rhymes. With the unearthing of many unknown poets and poems in the jönks, the deficiency in this field will be eliminated. Most of the poems in the books written in this field are quoted from cönkes and mecmuals. However, the studies are insufficient. Many poets and poems are waiting to be unearthed in hundreds of cönks. In this study, we will include the poems of Kul Yusuf, whose name is known and whose poems cannot be found together. As far as we can determine, there are about 10 poets using the pseudonym Yusuf. In addition, there are 4 poets who use the pseudonym “Kul Yusuf”. In the article, 14 poems with the pseudonym Kul Yusuf were recorded.
2
KÖKSAL, Mehmet Fatih. "DİVAN ŞİİRİ-CÖNK İLİŞKİSİ VE “CÖNK” REDİFLİ GAZELLER." Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, no. 37 (June 22, 2017): 247. http://dx.doi.org/10.21497/sefad.328602.
Full text
3
Kavak, Ali, and Mümin Topcu. "MİLLİ KÜTÜPHANEDE YER ALAN “06 MİL YZ CÖNK 309” KOLEKSİYON NUMARALI CÖNK ÜZERİNE BİR İNCELEME." Cihanşümul Akademi Sosyal Bilimler Dergisi 6, no. 10 (2025): 239–46. https://doi.org/10.62356/cihansumul.1687649.
Full textAbstract:
Derleyicilerin müntesibi oldukları çevre dönem veya zevklerine göre seçtikleri şiirlerini yazdıkları ya da özgün olarak kaleme aldıkları şiirlerini muhafaza etmek için kullandıkları cönkler, edebiyatımızın en değerli kaynaklarındandır. Cönkler, şairlerin şiir zevklerini ortaya koydukları için şiir antolojisi özelliği de göstermektedir. Bu çalışmamızda cönklerin edebiyatımızdaki yerinden, terim anlamından, kökeninden, işlevselliğinden ve cönklerle ilgili çalışma yapan araştırmacılardan kısaca bahsedilecektir. Sonrasında ise Milli Kütüphanede yer alan “06 Mil Yz Cönk 309” koleksiyon numaralı cönk ele alınacaktır. Bu cönk; 59 şaire, 15 şiir türüne, çeşitli konulara değinmesi ve özellikle de şiirlerde başlıkların bulunması nedeniyle edebiyat bilgileri açısından özel bir öneme sahiptir. Bu nedenle çalışmamızın tür ve şekil bilgisi açılarından edebiyatımıza önemli katkılar sunacağı düşüncesindeyiz.
4
Polat, Mirza. "CÖNKLER VE “CELALİ” MAHLASIYLA YAZILMIŞ BİR CÖNK." Dergi Karadeniz, no. 40 (December 20, 2018): 271–87. http://dx.doi.org/10.17498/kdeniz.483100.
Full text
5
KAYALIK ŞAHİN, Duygu. "Cönk" Terimi ve Cönkler Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi." Journal of Turkish Studies 10, Volume 10 Issue 12 (2015): 709. http://dx.doi.org/10.7827/turkishstudies.8567.
Full text
6
YILDIZ, Mehmed Ali, and Ayşegül BALDAN. "Ankara Millî Kütüphanede Bulunan 78 Numaralı Cönk Üzerine." Mavi Atlas, no. 2 (April 20, 2014): 89. http://dx.doi.org/10.18795/ma.61397.
Full text
7
ÖZTÜRK, Mustafa. "Bilinmeyen Bir Halk Şairi Âşık Mahzûnî Ve Şiirlerini İhtiva Eden Bir Cönk." International Journal of Philology Bengü 2, no. 2 (2022): 67–98. http://dx.doi.org/10.29228/filolojibengu.22.
Full text
8
EFE, Zahide. "XVIII. Yüzyılda Derlenmiş Bir Musammat Mecmuası: Mecmûʻatü’l-Letâ’if (Milli Kütüphane “06 Mil Yz Cönk 163”)". Turkish Studies - Language and Literature Volume 17 Issue 2, Volume 17 Issue 2 (2022): 441–521. http://dx.doi.org/10.7827/turkishstudies.62564.
Full text
9
Samancıoğlu, Şevket Enes. "Derleyeni Bilinmeyen Bir Şiir Mecmûası: Mecmaʽ-ı Gevher-i Esrâr". Mutalaa Dergisi 1, № 1 (2021): 56–72. https://doi.org/10.5281/zenodo.5245160.
Full textAbstract:
<strong>Konu ve Amaç:</strong> Mecmûalar, Türk Edebiyatında ilk olarak XV. yüzyılda görülmeye başlanmıştır. Edebiyat araştırmacıları için önemli kaynaklar arasında yer alan mecmûalar ve özellikle de şiir mecmûaları üzerine yapılan araştırmalar, mecmûaların hem yapılan araştırmalara kaynaklık ettiğini hem de araştırmaları çeşitli yönlerden tamamladığını göstermektedir. <em>Mecma</em><em>ʽ</em><em>ı Gevher-i Esrâr </em>isimli şiir mecmûası herhangi bir kütüphane katoloğunda yer almayıp şahsi kitaplığımızda bulunmaktadır. İçerisinde bulunan manzûmeleri ve şâirleri tanıtmak, divanlarda yer almayan manzûmleri gün yüzüne çıkarmak çalışmanın amacıdır. <strong>Yöntem: </strong>Çalışmada, metin analizi yöntemiyle <em>Mecma</em><em>ʽ</em><em>-ı Gevher-i Esrâr </em>isimli şiir mecmûası incelenmiş, tanıtımı yapılmış ve içerisinde kaynaklarda ilk kez rastlanan manzumelere yer verilmiştir. <strong>Bulgular: </strong>Araştırmamıza konu olan <em>Mecma</em><em>ʽ</em><em>-ı Gevher-i Esrâr </em>isimli şiir mecmûası cönk şeklinde derlenen mecmûalardandır. Muğla’nın Ula ilçesinde h. 1 Şevval 1331/ m. 3 Eylül 1913 tarihinde yazılmıştır. Kim tarafından derlendiği belli olmayan mecmûada, 41 şâirin 147 manzûmesi bulunmaktadır. <strong>Sonuç: </strong>Bu çalışmada; mecmûalar hakkında kısa bilgiler verildikten sonra <em>Mecma</em><em>ʽ</em><em>-ı Gevher-i Esrâr</em>’ın tavsifi ve incelemesi yapılmış, mecmûada şiiri bulunan şâirler tablo halinde verilmiş, şâirlerin ilgili mecmûada bulunan ama bu zamana kadar yayınlanmış kaynaklarda bulunmayan şiirleri aktarılmıştır.
10
YILMAZ, Ozan, and BULENT AKIN. "“CONKS” AS MEMORY OF THE HOLY WORD: A RITUAL AND LITERARY ANALYSIS OF A “CONK” CONCERNING ALEVI PRACTICE." ALEVİLİK-BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ 8, no. 1 (2016): 60–111. http://dx.doi.org/10.12973/abked.81.004.
Full text
11
Qiū; Çev.: GULCALI, YÌHÀO. "(邱轶皓), Jung (䑸 Zūng）”cönk” gemi üzerine -13.-15. yüzyıllardaki batı yazmalarında görülen “Jung” terimi üzerine". Türkoloji Dergisi 19, № 2 (2012): 135–47. http://dx.doi.org/10.1501/trkol_0000000252.
Full text
12
Arslan, Akif. "KEREM İLE ASLI HİKÂYESİ DOĞUBAYAZIT ANLATISI." Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11, no. 1 (2025): 1–12. https://doi.org/10.31463/aicusbed.1574081.
Full textAbstract:
Halk hikâyeleri Azerbaycan’dan Anadolu’ya Türk coğrafyasının olduğu birçok bölgede hâlen anlatılmaktadır. Bu anlatımlar doğrultusunda Kerem ile Aslı hikâyesinin sözlü kaynaklardan derlenmiş ve cönk gibi yazılı kaynaklardan tespit edilmiş çok sayıda anlatısı mevcuttur. Bu çalışmada ise Kerem ile Aslı hikâyesinin Doğubayazıt anlatısı ele alınmıştır. Bu doğrultuda Doğubayazıt ilçesinde Kaynak Şahıs Mehmet Zeki Şahin ve Fatma Şahin’in anlattığı ve büyük oranda benzer olan Kerem ile Aslı anlatıları ana metin olarak kabul edilmiş, anlatı diğer bazı kaynak şahıslardan elde edilen anlatılar ile desteklenmiştir. Elde edilen bu anlatıya göre Kerem ile Aslı ilk defa Doğubayazıt’ta Keşiş’in Bahçesi’nde karşılaşmış, ilk defa burada birbirlerine âşık olmuş, Kerem ile Aslı isimlerini burada birbirlerine vermiş, burada nişanlanmışlardır. Yine bu anlatıya göre iki âşığın hikâyenin ana yapısını oluşturan Aslı’nın yetişkin olduktan sonra ailesi tarafından kaçırılması ve Kerem’in Aslı’yı şehir şehir araması olayı da Doğubayazıt’ta İshakpaşa Sarayı’nın alt tarafında bulunan Keşiş’in Bahçesi’nden başlamıştır. Diğer bir ifade ile bu anlatıya ve yöre halkının inançlarına göre Kerem ile Aslı ömürlerinin bir kısmını Doğubayazıt’ta geçirmişlerdir. Kerem ile Aslı anlatmalarının çeşitli yazılı metinlerinde Bayazıt, Ağrı Dağı, Süphan Dağı gibi bu bölgede olan çeşitli coğrafi isimlere rastlanması da Kerem ile Aslı’nın hayatlarının bir kısmını Doğubayazıt’ta geçirdikleri düşüncesini destekler nitelikte görülebilir.
13
Bingöl Toptaş, Duygu. "OSMANLI TARİH VE BİYOGRAFİSİNDEN ŞİİRE; MEHMED SÜREYYÂ’NIN “GÜL BAHÇESİ”." KÜLTÜRK, no. 11 (June 11, 2025): 1–23. https://doi.org/10.70911/kulturk.1596539.
Full textAbstract:
Osmanlı toplumunda yüzyıllardır süregelen Divân edebiyatı, 19. yüzyılda da birtakım yenileşme hareketleriyle beraber varlığını devam ettirmiştir. Bu yüzyılda Mehmed Süreyyâ, Osmanlı tarih yazıcılığı ve biyografi yönünde kendini ön plana çıkaran, bürokratik kimliğinin yanı sıra edebi çevrelerce de takdir gören bir isimdi. Bu çalışmada yazdığı tarih eserleriyle dönemin çeşitli olaylarına ışık tutan Mehmed Süreyyâ’nın daha evvel neşredilmemiş ve cönk şeklinde tutulmuş fakat içerik itibariyle bir şiir mecmuası olan “Gülzâr”ın transkripsiyonu yapılmış ve mecmuada yer alan şiirler incelenmiştir. Süreyyâ’nın şekil ve ölçü açısından Divân edebiyatı türünde şiirler kaleme aldığı tespit edilirken, kimi şiirlerinde 19. yüzyılda hüküm süren Tanzimat edebiyatının yeni konularına yer verdiği görülmüştür. Geçiş yüzyılı olarak kabul edilen bu dönemde önemli bir nesir yazarı olan Süreyyâ’nın, şiir sahasında, klasikten şiir ekseninde yazdığı, şiirlerinin konu itibariyle geleneğe bağlı olduğu olduğu saptanmıştır. Mecmuada toplamda 14 şiir yer almaktadır. Bu şiirlerin türü şu şekildedir: 9 gazel, 2 kıta, 2 kısa mesnevi ve 1 adet müstezat. Çalışmada öncelikle Süreyyâ’nın hayatına ve eserlerine yer verilmiş, Gülzâr’ın hem yapı hem de içerik olarak tanıtımı yapılmış, ardından mecmuanın transkripsiyonuna yer verilmiş ve son olarak yazmanın tıpkıbasımı eklenmiştir. Bu çalışma ile amacımız, nasir kimliği ile öne çıkan Mehmed Süreyyâ’nın daha evvel yayınlanmamış olan bu şiir mecmuasını alana kazandırmaktır.
14
Öztürk, Mehmet. "Kastamonulu Çörekçizâde Nâbî ve Yeni Şiirleri." Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 7, no. 1 (2024): 49–67. http://dx.doi.org/10.61729/uhad.1434362.
Full textAbstract:
19. yüzyıl, âşık edebiyatının zirvede olduğu ve önemli temsilciler yetiştirdiği dönemlerin başında gelmektedir. Bu yüzyılda geleneğin canlı şekilde yaşadığı bölgelerden birisi de Kastamonu olmuştur. Kastamonu, 19. yüzyılda önemli âşıklara ev sahipliği yapmış bünyesinden pek çok âşık yetiştirmiştir. Meydânî, Kemâlî, Âşık Fevzî, Âşık Hasan, Âşık Zikrî, Lütfî bu yüzyılda Kastamonu’da yetişen âşıklardan bazılarıdır. 19. yüzyılda Kastamonu’da yetişen âşıklardan birisi de Çörekçizâde Nâbî’dir. Kaynaklar Çörekçizâde Nâbî’yi birkaç cümle ile anlatmakta, halk ve divan şiiri tarzında eserler verdiğini belirterek iyi saz çaldığını ifade etmektedir. Bunlara bağlı olarak şairin bugüne kadar tespit edilen şiirlerinin sayısı üçü geçmemektedir. Bu üç şiir de 1939 yılında İhsan Ozanoğlu tarafından yayımlanmış, o günden günümüze şairin yeni şiirleri tespit edilememiştir. Son dönemde incelenen Kastamonu kaynaklı şiir mecmualarında şairin yeni şiirleri tespit edilmiş böylece şiir külliyatına katkı yapılmıştır. İncelenen mecmualarda Çörekçizâde Nâbî’ye ait on yeni şiir tespit edilmiştir. Gelinen noktada şairin elimizdeki şiir sayısı on üçe yükselmiş durumdadır. Bu çalışmada şairin hayatı kaynaklarda yer alan bilgilerden hareketle yeniden ele alınmış, şiirlerinin kayıtlı olduğu kaynaklar hakkında bilgi verilmiş, ardından şiirleri üzerine değerlendirmede bulunulmuştur. Değerlendirme yapılırken seçilen örneklerin sırası parantez içerisinde gösterilmiştir. Ayrıca şiirler kaynaklarda yer aldığı gibi kaydedilmiş imla noktasında herhangi bir düzeltmeye gidilmemiştir. Şiir sayısını şimdilik on üçe çıkartabildiğimiz Çörekçizâde Nâbî’nin şiirlerine ve hayatına dair bilgilerin ilerde yapılacak olan mecmua ve cönk incelemeleriyle artırılabilecek olduğu kanaatindeyiz.
15
GÜN, Faruk. "Hemedan Âşıklık Geleneğinde Cönkler." Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 6, no. 4 (2022): 61–70. http://dx.doi.org/10.34083/akaded.1201541.
Full textAbstract:
Türk edebiyatının önemli yazılı kaynaklarından biri olan cönkler, muhtevasında manzum ve mensur olmak üzere birçok farklı halk edebiyatı malzemesini barındıran defterlerdir. İçerisindeki halk edebiyatı ürünleri sayesinde cönkler, kaleme alındığı dönemin kültürel değerlerini, siyasal yapısını, halkın düşünce dünyasını, felsefesini, gelenek ve görenekleri ile halk inanışlarını gösteren sözlü tarihin kaynak eserlerindendir. Bununla birlikte cönkler, yaşadığı çağın dil malzemesini de sundukları için dil tarihi açısından zihinde oluşabilecek sorulara cevap verebilecek niteliktedir. Âşıklık geleneğinin canlı bir şekilde varlığını sürdürdüğü İran Türk âşık muhitlerinde bulunan cönkler hakkında herhangi bir araştırmanın olmaması alanda tespit edilen önemli eksikliklerden biridir. Bu bağlamda çalışma, İran’ın batısında yer alan Hemedan sahasındaki cönklerin, âşıklık geleneğine ne derecede katkıda bulunduğu ve bölgedeki Türklerin toplumsal ve tarihî süreçteki yaşamına ne gibi faydalar sunduğu ortaya konulmak amacıyla kaleme alınmıştır. Bu sebeple araştırmada, bütüncül bir anlayışla Hemedan bölgesinin cönk geleneği ortaya konarak cönklerin bölgedeki ve âşıklık geleneğindeki önemine vurgu yapıldıktan sonra Hemedan’da tespit edilen cönklere yer verilecektir. Araştırmada kullanılan cönklerle ilgili veriler, 2015, 2017-2018 yıllarında Hemedan’da yapılan alan araştırmaları esnasında tespit edilen ve Hemedanlı âşıklar ile yakın akrabalarının ellerinde bulunan cönklerin fotoğraflanarak dijital ortama kaydedildiği ürünlerden oluşmaktadır. Netice itibarıyla cönklerin sözlü olarak varlığını idame ettiren âşıklık geleneğine yazılı olarak destek vermesi, bölgenin halk edebiyatı malzemelerinin koruma altına alınmasına fayda sağlaması, dilsel ve kültürel ögelerinin sonraki nesillere aktarılması fonksiyonlarıyla ön plana çıkan ürünler olduğu tespit edilmiştir.
16
Uğur, Ahmet, and Tuncay Bülbül. "Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalında 1997/2018 Yılları Arasında Bektaşîlikle İlgili Yapılmış Tezlerin Bibliyografyası." ALEVİLİK-BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, no. 18 (December 24, 2018): 275–94. http://dx.doi.org/10.24082/2018.abked.205.
Full textAbstract:
Alevîlik/Bektaşîlik konusunda sosyal bilimlerin sosyoloji, din, tarih, edebiyat, sanat ve felsefe gibi çeşitli alanlarında birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların geneli Bektaşîliğin sosyolojik ya da siyasî boyutunun ortaya konulması yönünde ilerlemiştir. Bu durum artan eser sayısına bağlı olarak Alevîlik/Bektaşîlik hakkında bibliyografya çalışmalarına ağırlık verilmesi gerekliliğini de beraberinde getirmiştir.
 Bu yazıda, 1997-2018 yılları arasında Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalında Bektaşîliğe mensup olduğu düşünülen şairler/yazarlarla ilgili yapılmış, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tez veri tabanında bulunan yüksek lisans ve doktora tezleri incelenmiş, tezlerde kullanılan inceleme yöntemleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Daha sonra da ileride hem Bektaşîlik hakkında çalışma yapacaklara yardımcı olması hem de daha önce oluşturulmuş Alevîlik/Bektaşîlik bibliyografyalarına ek olması maksadıyla tezlerin künyeleri sıralanmıştır. Künyeler Apa 6 sistemine göre düzenlenmiştir.
 Çalışmanın ana eksenini Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı altında Bektaşî olduğu düşünülen şahsiyetler ve eserleriyle ilgili hazırlanmış tezlerin bibliyografyaları oluşturduğu için farklı ana bilim dallarında yapılmış çalışmalar incelemeye dahil edilmemiştir.
 İncelenen tezlerde, Bektaşîliğin farklı açılardan ele alındığı görülmüştür. Kimi çalışmalar Bektaşî bir şairin/yazarın eserinin incelenmesinden ibaretken kimi çalışmalarda ise Bektaşîliğin sosyo-kültürel yönü ele alınmıştır. Bunlardan başka Bektaşî şairlerin/ yazarların eserlerindeki kelime ve cümle çeşitlerinin incelendiği çalışmalar olduğu gibi Bektaşî çevrede yetişmiş şairlerin/yazarların cönk ve mecmualarda yer alan eserlerinin çeviri yazısının yapıldığı çalışmalar da bulunmaktadır.
 Çalışmanın alt başlıkları Bektaşîlikle ilgili şahsiyetlerin eserlerinin incelenmesiyle oluşturulan tezler, Bektaşîliği bir yerleşim yeri ile sınırlandıran tezler ve diğer çalışmalar şeklinde belirlenmiştir. Bektaşî çevre tarafından yazılan eserlerle ilgili çalışmalara Bektaşî şairlerin/yazarların meydana getirdiği müstakil çalışmalarla, cönkler ve mecmualar dahil edilmiştir. İncelemeye esas alınan bölgede tespit edilen tasavvufî bir yapı olarak Alevîlik/ Bektaşîlik anlayışını ele alan çalışmalar ise Bektaşîliği bir yerleşim yeri ile sınırlandıran çalışmalar başlığı altında değerlendirilmiştir.
17
Taşğın, Hakkı, and Ahmet Taşğın. "Osmanlı Devleti’nin Son Dönemi ve Bektaşi Tekkelerinin Toparlanma Sürecinde Klasik Metnin İhyası: Rıza Tevfik Bölükbaşı (1869-1949) ve Nefesleri." Edeb Erkan 3 (June 19, 2023): 115–37. http://dx.doi.org/10.59402/ee003202304.
Full textAbstract:
This study is about Rıza Tevfik Bölükbaşı's nefes. In the last period of the Ottoman Empire and the first period of the Turkish Republic, Rıza Tevfik, who was influential with his poems and especially his nefes, relied on Bektashi Literature as a moral support. He established a spiritual way out and a safe space through his childhood and youth years and his philosophy readings, with the issues mentioned in the cönk and menakıbnames held by Bektashi community as a way out for his intellectual depressions and depressions. He also included nefes in his poems during the renewal period. nefes, which he wrote, started to be read and followed with interest in Bektashi community and lodges in a short time. Almost all of the nefes's were composed and sung in Bektashi meydan with their compositions. Language and literature studies have held a privileged place among the activities of the environment where the experience and experience they have gained around the changes and new demands in many fields as philosophical, political, cultural and literary against the West. Nefes has a privileged place in language and literature, as well as in poetry and poetry. Rıza Tevfik, as one of the most influential figures of the innovation period, wrote many poems under the title Nefes among his poems. One of the titles of his poems published under the name Serab-ı Ömrüm is nefes. By providing great support and contribution to Bektashi community, Rıza Tevfik made it possible for Bektashi Literature to develop, spread and be read in different community Rıza Tevfik was noticed in the literary community with the nefes he wrote and brought the evaluation of nefes as a genre into the agenda again. Keywords: Rıza Tevfik Bölükbaşı, Nefes, Devriye, Bektashi.
18
Selin, N. I., and Yu Ya Latypov. "The size and age structure of Tridacna crocea Lamarck, 1819 (Bivalvia: Tridacnidae) in the coastal area of islands of the Cön Dao Archipelago in the South China Sea." Russian Journal of Marine Biology 37, no. 5 (2011): 376–83. http://dx.doi.org/10.1134/s1063074011050129.
Full text
19
DENİZ, Sabahat, and Gizem ŞAHİN. "SÜLEYMANİYE KÜTÜPHANESİ YAZMA BAĞIŞLAR BÖLÜMÜNDE BULUNAN 5902 NUMARALI CÖNK HAKKINDA." Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, December 15, 2023. http://dx.doi.org/10.12981/mahder.1375718.
Full textAbstract:
ÖZ: Cönkler, ait olduğu toplumun sosyal ve kültürel yaşamına dair bilgiler içermesi bakımından Türk folklorunun önemli yazılı kaynakları arasında yer almaktadırlar. Aşağıdan yukarıya doğru uzunlamasına açılan el yazması defterler olarak bilinen cönklerin muhtevasında hemen her konuda manzum ve mensur şekillerde yazılmış metinler bulunmaktadır. Bu nedenle cönkler, Türk kültür ve edebiyatımızın vazgeçilmez yazılı kaynaklarındandır. Türkiye’de yapılmış olan cönk konulu araştırmaların çoğunluğu cönk metinlerinin Latin harflerine aktarımından oluşmaktadır. Cönkleri farklı bakış açılarıyla ele alan çalışmaların sayısının azlığı ise dikkat çekmektedir. Günümüzde kişilerin şahsi kütüphaneleri ile devlet kütüphanelerinde çalışılmayı bekleyen yüzlerce cönk bulunmaktadır. Geçmiş dönemlere ait kültürel ürünler ile edebi bilgilerin geleceğe aktarımı açısından önem arz eden bu eserlerin farklı bakış açılarıyla incelenerek kültürümüze kazandırılması gerekmektedir. Bu makalenin konusu, Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar bölümünde bulunan 5902 numaralı cönkün tanıtılması ile cönkteki metinlerin şekil ve muhteva özellikleri bakımından incelenmesidir. Makale kapsamında, yeni bir cönkün gün yüzüne çıkartılarak edebiyatımıza kazandırılması ve söz konusu cönkün bütüncül bir bakışla değerlendirilip farklı disiplinlere katkı sağlayıp sağlamayacağının tespiti amaçlanmıştır. Süleymaniye Kütüphanesinden dijital görüntüleri alınan cönk, 208 varaktan oluşmaktadır. Makalenin konusunu oluşturan eserin, başta edebiyat olmak üzere dil, tarih, ilahiyat, tıp, mûsikî, sosyoloji gibi farklı disiplinlere de katkı sağlayacak zenginlikte bir muhtevaya sahip olduğu tespit edilmiştir.
20
Aktaş, Mutlu Muhammet. "BİR CÖNKTEN HAREKETLE CEZMÎ MAHLASLI BİR ŞAİR VE DİVANÇESİ." Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, April 22, 2024. http://dx.doi.org/10.15247/devdergisi.1461502.
Full textAbstract:
Mecmuâ ve cönkler Türk edebiyatı ve kültürü için önemli kaynak eserler arasında yer almaktadır. Yapılan çalışmaların sayısı arttıkça bu özellikleri daha da pekişmekte onlar için yeni yaklaşımların geliştirilmesine olanak sağlanmaktadır. Bunlar arasında cönklerde klasik Türk edebiyatı şairlerine ve eserlerine azımsanmayacak kadar yer verildiği hususudur. Birçok çalışmayla ortaya konulmuş bu yaklaşım cönklerin Türk edebiyatına katkısının sadece halk edebiyatı sınırlarında kalmadığını göstermiştir. Hatta cönklerin klasik Türk edebiyatı için yerini ve katkısını belirlemiştir. Çalışmaya konu olan cönk de içinde halk şiirine ait birkaç manzumenin yanında daha çok klasik Türk edebiyatı hatta Fars edebiyatına ait şairlere ait manzumeleri bulundurmaktadır. Bu manada cönklerin klasik Türk edebiyatı için önemini destekler niteliktedir. Cönk, Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonunda “06 Mil. Yz. Cönk 140” arşiv numarası ile kayıtlıdır. İçinde manzumeleri tespit edilen sanatçılar arasında Cezmî mahlaslı bir şair de bulunmaktadır. Üstelik şairin bir Divançe’sine yer verilmiştir. Cöngün içinde dağınık şekilde yer alan Divançe’de şaire ait 103 gazel ve 2 müseddes yer almaktadır. Makalede şairin Divançe’sinin tanıtılmasının yanında cönklerin klasik Türk edebiyatına katkısının gösterilmesi ve bu konuda yapılan çalışmalara katkıda bulunulması amaçlanmıştır. Bu bağlamda öncelikle cönk hakkında bilgi verilmiş. Ayrıca Cezmî’ye ait manzumeler şekil ve muhteva yönünden incelenmiştir. Çalışmanın sonunda şairin 20 gazeli ile birlikte iki müseddesi örnek manzumeler olarak sunulmuştur.
21
Yılmaz, Serhat Sabri. "ALEVÎ-BEKTÂŞÎ EDEBİYATINA DAİR BİR KAYNAK: DİVRİĞİ ANZAHAR CÖNGÜ." Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, May 28, 2024. http://dx.doi.org/10.35379/cusosbil.1476688.
Full textAbstract:
Alevî-Bektâşî şiir geleneği tarihine ışık tutan ve bir zümre edebiyatı oluşturulmasına katkı sağlayan cönkler, tespit edildikleri coğrafyanın geçmişteki edebî zevki hakkında da fikir vermektedir. Geçmişin estetik algısının bugünün edebiyat ve sanat anlayışına uyarlanarak devam ettirilmesi ve geleneğin canlı tutulması için bu türden yazmaların günümüz Türkçesine aktarılarak bilim dünyasının istifadesine sunulması, sosyokültürel işlevleri ve teşekkül süreci hakkında fikir yürütülmesi zaruridir. Bu misyon gereği alan araştırmalarından, kütüphane ve şahıs arşivlerinden tespit edilen cönkler üzerine inceleme yapmak ve tanıtmak gerekmektedir. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Sivas Divriği kaynaklı cönk de bahsedilen amaçlar doğrultusunda incelenebilecek nitelikte bir yazma eserdir. Divriği ilçesinin Anzahar köyünden tespit edilen ve Anzahar Cöngü adını verdiğimiz cönk gerek Alevî-Bektâşî edebiyatına kaynaklık edecek bir eser olması gerekse sözlü kültür çalışmalarına örnek oluşturması yönleriyle dikkate değerdir. 170 varaklık hacimli ve muntazam bir yazma olan Anzahar Cöngü’nde 58 tane Alevî-Bektâşî zümreye mensup âşığın ve Ruhsatî, Minhacî, Erzurumlu Emrah gibi diğer zümre âşıklarının toplam 297 şiiri yer almaktadır. Bu çalışmada, Anzahar Cöngü’nün şekil ve muhteva özellikleri hakkında bilgi verilecek, âşık ve şiir sayıları verilerek her bir varakta hangi âşığın hangi şiirinin yer aldığı ayrıntılı bir tabloda gösterilecektir. Çalışmada ayrıca cönk çalışmalarının farklı yönlerden ele alınmasına yönelik atılabilecek adımlar üzerinde durulacaktır.
22
KAYALIK ŞAHİN, Duygu. "Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz Cönk 193 Numarada Kayıtlı Olan İlâhî Cönkünün İncelenmesi." Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, August 1, 2022. http://dx.doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1145626.
Full textAbstract:
Uzunlamasına açılan defter şeklindeki cönkler, muhtevalarında yer alan edebî ürünler sebebiyle Türk edebiyatının asli kaynaklarından biridir. Musiki, tarih, din, tasavvuf ve tıp gibi çeşitli disiplinlere de pek çok veri sağlayan cönkler, mürettibin arzu ve duygularına göre şekillenmişlerdir. Hem hece hem de aruz vezniyle yazılan şiirlerin öne çıktığı bu eserlerin bir kısmında, sadece bir türe ait manzumelerin bir araya derlendiği de görülmektedir. Çalışmamıza konu edilen Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz Cönk 193 numarada kayıtlı olan cönkte de ilâhî türündeki 112 manzume yer almaktadır. Farklı nazım şekillerinden müteşekkil bu ilâhîlerin çoğunun hangi makamda icra edildiğinin mürettib tarafından belirtilmiş olması, dinî musiki açısından da önem arz etmektedir. Bu makalede ilk olarak söz konusu cönk fiziksel ve muhteva özellikleri bakımından incelenmiştir. Sonrasında cönkün transkripsiyonlu ve karşılaştırmalı metni hazırlanmıştır. Çalışma sonunda ise cönkün MESTAP (Mecmuların Sistematik Tasnifi Projesi)’a göre tasnifi yapılmıştır. Bu cönkün konu olarak seçilmesindeki amaç Türk İslam edebiyatına kaynaklık eden çok sayıdaki dinî-tasavvufi metni ortaya koyarak ilâhî cönkleri literatürüne katkı sağlamaktır.
23
BAYRAM, Yavuz, and Muhammed İkbâl GÜLER. "TRABZON’UN KAYIT ALTINDA OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASINA ÖRNEK BİR CÖNK." Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], September 20, 2023. http://dx.doi.org/10.58659/estad.1358708.
Full textAbstract:
Trabzon’un kayıt altındaki kültürel mirası yanında kayıt altına alınmamış kültürel mirası da vardır. Bu bağlamda örnek oluşturabilecek bir cönk, Akçaabat’ın Arpacılı Köyü’nde tespit edilmiş olup filigranlı 16 varaktan oluşmaktadır.
 Cönk, “Merhabâ yâ Beyt-i izzet merhabâ” dizesinin nakarat olduğu Hac yolculuğunu anlatan 12 dörtlükten oluşan bir şiirle başlamıştır. Ardından Kâbe’nin kapılarından ve ziyaret edilmesi önerilen yerlerinden bahsedilmiştir. Sonra biri “yâ Resûl” redifli beş beyitten oluşan, biri de “Medh-i Medîne” başlıklı ve “elhamdülillâh” redifli 12 dörtlükten oluşan iki şiir gelmektedir. Bunların ardından dört şiir daha bulunmaktadır. Yedi dörtlükten oluşan “Medh-i Arafât” başlıklı şiir, “Arafat’a” şeklinde rediflidir. “Medh-i Şâm-ı Şerîf” başlıklı şiir ise dört dörtlükten oluşmaktadır ve şiirde “Ümeyye Camisi” konu edilmiştir. “Medh-i Veysel Karânî” başlıklı şiir, “Yemen ellerinde Veysel Karânî” nakaratlı dört dörtlükten oluşmaktadır. Sekiz dörtlükten oluşan son şiir, “İlâhî Ka‘be Beytullâh” başlıklı olup “Arzum sende kara tonlu Beytullâh” nakaratlıdır. Cönkte yer alan şiirlerin muhteva bilgilerinin aktarılması akabinde ilgili şiirlerin çeviri yazılı metinleri aktarılmıştır.
24
TEK, Recep, and Adnan OKTAY. "A STUDY ON CONK NO. 125 WHICH IS IN ANKARA NATIONAL LIBRARY MANUSCRIPTS COLLECTION." HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature), March 12, 2024. http://dx.doi.org/10.28981/hikmet.1434667.
Full textAbstract:
Cönkler, Türk kültürü özelinde Türk halkbiliminin en önemli yazılı kaynaklarındandır. Bilhassa Âşık edebiyatı mensuplarının şiirlerini ihtiva etmesi ve bu ürünlerin kayıt altına alınıp geleceğe aktarılmasında cönkler büyük bir öneme sahiptir. En eskisi XV. yüzyıla ait olan cönklerin XVI. ve XVII. yüzyıllarda sayıları giderek artmıştır. Bilhassa XVIII. asrın ikinci yarısından XIX. yüzyılın sonuna kadar çok sayıda cönk yazılmıştır. Bugün yazma eser kütüphanelerinde muhafaza edilen ve elektronik ortamda araştırmacıların hizmetine sunulmuş olan cönklerin büyük bir kısmının XVIII. ve XIX. yüzyıllara ait olduğu görülmektedir. Cönkler üzerine yapılacak çalışmalar, kaynaklarda ismi geçmeyen birçok âşığın ve eserinin gün ışığına çıkmasına, ilgili şair ve şiirlerin şöhretinin tespitine yardımcı olmaktadır. Bu tür çalışmalar, cöngü tasnif ya da tertip edenlerin şahsında dönemin edebi zevk ve ilgisinin ortaya konulmasına da katkı sunmaktadır. Cönklerle ilgili yapılan çalışmalar, nadir şiirleriyle kaynaklarda zikredilen âşıkların yeni şiirlerinin tespitinde önemli kaynak görevi görmektedir. Böylece cönkler, bir yandan ilgili şairler hakkında daha sağlıklı tespit ve değerlendirmeler yapmaya katkı sunarken öte yandan söz konusu literatürün de güncellenmesine zemin hazırlamaktadır.
 Bu makale Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonunda 06 Mil Yz Cönk 125 demirbaş numarası ile kayıtlı olan cönk hakkında inceleme yapmak amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmada araştırma, yazma eser okuma, inceleme ve analiz yöntemleri kullanılmıştır. İçindeki tarihlerden hareketle eserin istinsah tarihi 1881 olarak tahmin edilmektedir. Cöngün müstensihi ya da mürettibi hakkında herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Cönkte Ahmedî, Erzurumlu Emrah, Dertli, Âşık Ömer, Gevherî, İzzet, Karacaoğlan, Meftûnî, Sırrî, Abdullah, Nuri, Nazmî, Kerem, Süleyman, Gulâmî ve Yûnus Emre’nin şiirleri bulunmaktadır. Cönkte nazım şekillerinden en fazla koşma, gazel, nazım, dörtlük ve müstakil beyitler yer almaktadır. Cönkte bazıları beyit ve dörtlük olmak üzere toplam 119 müstakil şiir tespit edilmiştir.
25
YILMAZ, Serhat Sabri. "DİVRİĞİ KAYNAKLI BİR CÖNKTE YER ALAN VELİ MAHLASLI ŞİİRLER ÜZERİNE İNCELEME." Folklor Akademi Dergisi, July 23, 2023. http://dx.doi.org/10.55666/folklor.1319633.
Full textAbstract:
Türk halk edebiyatının yazılı kaynakları olarak cönkler, birçok kültürel unsuru muhafaza etmelerinin yanı sıra âşıklık geleneği tarihinin teşekkülünde de mühim rol oynamaktadır. Geçmişte ve günümüzde yapılan cönk çalışmaları, diğer yazılı kaynaklarla birlikte pek çok âşığın hayatına, edebî mahsullerine ve sanat anlayışına ışık tutmuştur ve tutmaya devam etmektedir. Çorum, Kastamonu, Tokat, Malatya, Kahramanmaraş gibi Anadolu’nun birçok yöresi cönk ve mecmua bakımından hazine konumunda olmakla birlikte Sivas da bu bakımdan önde gelen yörelerden biridir. Günümüzde başta Şarkışla, Yıldızeli ve Divriği olmak üzere hâlâ kırsal bölgelerde saklanan ve tespit edilmeyi bekleyen yazmalar bulunmaktadır. Divriği ilçesinden tespit edilen ve çalışmanın konusunu oluşturan Anzahar Cöngü de bunlardan biridir. Divriği ilçesinin Eğrisu (eski adları Anzahar, Kevendüzü) köyünden bulunan cönk tipik bir Alevî-Bektâşî cöngüdür. Bununla birlikte Erzurumlu Emrah, Ruhsatî, Minhacî gibi bu zümreye mensup olmayan âşıkların da şiirlerini barındırmaktadır. Şiir sayısı bakımından Teslim Abdal, Hatâyî, Kul Himmet, Nesîmî, Pir Sultan Abdal, Noksanî gibi önde gelen zümre âşıklarının deyişleri çoğunluktadır. En çok şiir ise 19 adetle Veli mahlaslı âşıklara aittir. Veli mahlaslı şiirler incelendiğinde Sivas yöresinde yaşamış, aynı mahlası kullanan iki Veli’ye ait oldukları görülmektedir. Bunlardan ilki Şarkışla İğdecikli Veli diğeri ise Divriğili Veli’dir. Her iki âşığın şiirlerinin cönklerde bir arada yazılması hangi şiirin kime ait olduğu konusunda bir karmaşa meydana getirmiştir. Latin harflerine aktarılan şiirlerin diğer kaynaklardaki benzer metinlerinin tespit edilerek teknik kusurlarına dikkat çekilmesi ve eksik yönlerinin tamamlanması açısından fikir yürütülmesi, üzerinde durulması gereken bir diğer konudur. Bu çalışmada, cönklerin halk edebiyatı açısından önemine değinildikten sonra Anzahar Cöngü’nden kısaca bahsedilecek, Sivas yöresinde yaşamış Veli mahlaslı âşıklar üzerinde durularak “Ekler” kısmında yer alan Latin harflerine aktarılmış şiirler üzerinde durulacaktır. Böylelikle sözlü kültür etkisine dikkat çekilerek şiirlerin tespit edilen diğer benzer metinleri incelenecektir. Ayrıca bir arada verilen İğdecikli Veli ve Divriğili Veli deyişlerinin başka hangi ozanlara mal edildiği hakkında değerlendirme yapılacaktır.
26
SÜLÇEVSİ, Nebahat, and İsa SÜLÇEVSİ. "Priştine Kâdirî Tekkesi Şeyhi Mehmet Sezâî’ye Ait Bir Cönk." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, April 3, 2023. http://dx.doi.org/10.60163/hbv.107.015.
Full textAbstract:
Bu çalışmada Kosova’da tespit edilmiş olan en eski tekkelerden üçü ve bu tekkelerin bağlı oldukları Bektaşî, Halvetî, Kâdirî tarikatları ve bu tarikatlara bağlı tekkeler hakkında özet bilgilere yer verilmiştir. Diğer tarikatlar ise sadece isimleri ve tekke sayılarıyla belirtilmişlerdir. Çalışmanın omurgasını Şeyh Mehmed Sezâî’ye ait bir defter oluşturmaktadır. Uzunlamasına açılan bahse konu defter çalışmanın yazarları tarafından 2013 yılında Priştine Kâdirî Tekkesine yaptıkları bir ziyaret esnasında tespit edildi. Tespit edildiği dönemde taranmasına izin verilen eserin uzun bir aradan sonra ancak transkripsiyonu yapıldı. Transkripsiyon sonucunda Farklı şairlere ait manzum metinlerin yer aldığı bir mecmua olduğu anlaşıldı. Deftere alınmış olan manzumelerin seçiminde herhangi bir kıstas olmadığı, arada imla kusurlarının olduğu tespit edilince bu defterin bir cönk olduğuna kanaat getirildi. Nazîre olarak kaleme alınan şiirlerde Eski Anadolu Türkçesine has bazı kelimeler kullanıldığı için, Sezâî’ye ait bu şiirlerin 20. yüzyılda yazılmış olmalarından bağımsız olarak, transkripsiyon esnasında imlaya sadık kalındı; dolayısıyla özellikle yapım ve çekim ekleri düzleminde 20. yüzyıl Türkiye Türkçesi fonetik özelliklerine uyarlamak gibi bir çalışmaya gidilmedi. Transkripsiyonun ardından yapılan incelemede cönkün şekil ve içeriği hakkında kısa bilgiler verilip, Sezâî’ye ait şiirlerin bazı dil ve imla özellikleri ile kimi kavramlar üzerinde duruldu. Cönkte Sezâî’ye ait olduğu tespit edilen şiirlerden ancak birkaçı seçilerek çalışmaya dahil edildi. Makalenin sınırları zorlanacağı için şiirlerin tamamı çalışmaya alınmadı.
27
Tozlu, Musa. "A 17th CENTURY MAWLAWİ POET SELÎMÎ DEDE AND HIS DÎVÂNÇE." HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature), August 2, 2024. http://dx.doi.org/10.28981/hikmet.1497048.
Full textAbstract:
Classical Turkish literature is a period that has been represented very strongly with thousands of artists and works in a very wide geography for more than six centuries and has an exceptional place in Turkish literature. Academic studies on the works of literature of this period continue unabated and a new artist or work is encountered every day. The subject of this study is the 17th century poet Selîmî Dede and his Dîvânçe, about whose life and works there is not much information. There are verse and prose works of Selîmî Dede in the cönk named Mecmûʻa-i Âsâr, registered in Istanbul University Rare Works Library Turkish Manuscripts 09288. One of this verse works is the poet's Divânçe. The work, which contains 42 poems in total, is between 36a-43a of the manuscript in question. In the introductory part of the study, the physical characteristics of the cönk are mentioned. In the first part, information about the poet's biography is shared, while in the second part, information about the poet's works is given. The main subject of the study Dîvânçe, is analyzed in more detail in the third chapter under the headings of Form, Language and Style Features and Content Features. The translated text of Dîvânçe is given in the fourth chapter. In the conclusion section, it is stated that the poems in the Dîvânçe of Selîmî Dede, a Mawlawi poet who lived in the 17th century, can be evaluated as a product of religious- sufistic Turkish literature. However, it is underlined that the poet also benefited from the prose technique, meaning and imagination of classical Turkish literature.
28
ÜMÜTLÜ, Selim. "İSTANBUL VE AYASOFYA’NIN BİNA EDİLİŞ EFSANELERİ (MİLLÎ KÜTÜPHANE 06 MİL YZ 271 NOLU CÖNK ÖRNEKLEMİNDE)." Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, April 30, 2021. http://dx.doi.org/10.20322/littera.863629.
Full text
29
YILMAZ, Ozan, and Bülent AKIN. "KUTSAL SÖZÜN BELLEĞİ OLARAK CÖNKLER: ALEVİ ERKÂNINA AİT BİR CÖNK ÜZERİNDE RİTÜELİK VE EDEBİ BİR İNCELEME." ALEVİLİK-BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, December 15, 2016, 60–110. http://dx.doi.org/10.24082/abked.2016.13.004.
Full text
30
KILIÇ, Atabey, and Fatma GÜNGÖR SARIYILDIZ. "Başkâtib-zâde Râgıb Bey Âile Mecmû'ası'nın Fhrist Varagına Dâir." Erciyes Akademi, December 25, 2022. http://dx.doi.org/10.48070/erciyesakademi.1201407.
Full textAbstract:
Türk edebiyatı târihi ve bilhâssa Eski Türk Edebiyatı için oldukça önemli kaynaklardan bir tanesi de mecmû’alardır. Mecmû’alar, genellikle içerisinde birden çok şâir ve nâsire âit bilgiler ihtivâ eden eserlerdir. Bundan dolayı bir eser içerisinde birden fazla üslûp, sanat, dil ve yazı çeşitleri barındırabilirler. Başkâtib-zâde Râgıb Bey ÂileMecmû’ası (Cönk) adlı eserin müellifi, 1889 târihin de Kayseri’de doğan Başkâtib-zâde Râgıb Bey’dir. Eserin tek nüshası bulunmaktadır. Bu nüsha Prof. Dr. Atabey Kılıç’ın özel kütüphânesinde yer almaktadır. Eserde, Kayseri târihi, Râgıb Bey’in âile hayatı, akrabalarının mevt-fevt haberleri ve Birinci Cihân Harbinde bulunmuş olduğu mekânlar ve coğrafyalar anlatılmıştır. Eser toplamda 104 varaktan müteşekkil olup tarafımızca çalışılan varaklar, 1a- 55a arasıdır. Eserin 2a-45b, 46b-47a varakları boş bırakılmıştır. Bu makalede bahsedilecek olan varak, 1a varağıdır. Bu varak, Başkâtib-zâde Ragıb Bey ÂileMecmû’ası’nın fihrist kısmıdır. Bu varakta; 10 madde bulunmaktadır. Üçer kelime yan yana yazılarak en az bir, en fazla altı satır oluşturulmuştur.
31
KUYBU, Ebru. "GE5299 Numaralı Bursa Cöngünün Söz Varlığı ve İmla-Telaffuz İlişkisi Bakımından Değerlendirilmesi." Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, December 22, 2022. http://dx.doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1211772.
Full textAbstract:
Cönkler; not defteri özelliği taşıyan, daha çok halk dilinin yansıdığı, konuşma dili özellikleri gösteren metinlerdir. İçinde çok farklı dönemlere ait şiir parçaları, edebî metinler, tarifler, dualar, hesaplamalar bulunan bu defterler; dil incelemeleri için de değerli veriler barındırmaktadır. Özellikle farklı dönemlere ait şiirler ve edebî metinler barındıran cönkler, dilsel değişimleri takip etme imkânı da sağlamaktadır. Cönkler üzerinde dil incelemeleri yapmak, cönkler aracılığıyla bazı ağız özellikleri tespit etmek; bu nedenlerle önem kazanmaktadır.
 Bu bilgiler ışığında Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesi’nde bulunan ve üzerinde tarih kaydı yer almayan GE5299 numaralı cönk metni malzeme olarak seçilmiştir. Cöngün içinde yer alan imla farklılıkları, söz varlığı unsurları, ikili kullanımlar makalenin temelini oluşturmuştur. İkili kullanımlar, imla farklılıkları, ağızlara dair bazı özellikler tablolar hâlinde makalede sunulmuştur. Böyle bir çalışmayla cönklerin yalnızca halk edebiyatının değil aynı zamanda dil çalışmalarının da kaynağı olduğu vurgulanmıştır. Cönkler üzerinde yapılacak bu tür çalışmalar, Türkçesinin ses bilgisinin, biçim bilgisinin ve söz varlığının temeli için önemli birer veri kaynağı olacaktır.
32
SAFİ, Zeynep. "Edhem Shahedy and His Poems." Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 7, no. 2 (2023). http://dx.doi.org/10.34083/akaded.1326728.
Full textAbstract:
Klasik Türk edebiyatı mahsullerine divan veya divançe, mecmua, cönk gibi yazma eserlerden ulaşılır. Bu eserler, şahıs veya devlet kütüphanelerinden ve yazma eserlerin yer aldığı kurumlardan elde edilir. Günümüze değin millî veya yabancı kaynaklarda tespit edilmiş pek çok eser olmakla birlikte hâlâ keşfedilmemiş veya incelenmemiş olanlar da mevcuttur. Bunlardan biri Edhem Şehîdî’nin divanıdır. Şairin divanı olduğuna dair bilgi yoktur ancak şiirlerine ulaşılmıştır. Bir yazma eser, Arnavutluk Milli Kütüphanesi’nde Derviş Hüseyin Şehîdî’nin divanı olarak yanlış kaydedilmiştir. Dijital olarak Osmanlı Arşivi’ne YB..010.d.. koduyla aynı hata üzere geçirilmiştir. Bu eser, Edhem Şehîdî’nin şiirlerini içeren (3a-55b) bir mecmuadır. Asıl ismi İbrahim olan Edhem Şehîdî, Tiranlı olup 19. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şairidir. Her ne kadar şairin hayatı hakkında pek bilgi olmasa da özellikle şaire şöhretini veren tarih düşürmeleri üzerinden şiirlerinde bazı biyografik bilgilerle karşılaşılmıştır. Bu çalışmada 19. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şairi Edhem Şehîdî’nin biyografisi hakkında mevcut kaynaklardan derlenen bilgiler verilip şiirlerinin yer aldığı nüsha tanıtılacaktır.
33
UYANIKER, Nursel. "ANLATILMAK ÜZERE YAZILMIŞ HALK KİTAPLARINDA DÜZEN: CÖNK 25’TEKİ “AZRAİL İLE ARAP HACI KISSASI” VE NASİHATNAME ÖRNEĞİ." Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, March 15, 2022. http://dx.doi.org/10.12981/mahder.1073715.
Full text
34
Altınkaynak, Erdoğan, and Mirza Polat. "HOCA AHMET YESEVÎ KONULU YENİ BİR METHİYE (KIRIM EL YAZMASI)." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, March 27, 2024. http://dx.doi.org/10.60163/tkhcbva.1404953.
Full textAbstract:
Hoca Ahmed Yesevî Türk tasavvuf ve tarikat yapılandırmasında pir olarak kabul edilen bir kanaat önderidir. En önemli eseri, günümüzde orijinali bulunmayan “Divan-ı Hikmet”tir. Divan-ı Hikmet adlı eserde yer alan hikmetlerin bazılarının kendisine ait olmadığı, yolunda gidenlerin O’nun adına ithafen yazılmış olabileceği söylenmektedir. Tarikat büyüğü, ulusu olarak onun hakkında çok sayıda methiye türünde eserler meydana getirilmiştir. Bu eserlerden hareketle Hoca Ahmed Yesevî ’nin hayatı hakkındaki bilgilerin tamamıyla menkıbevi olduğu söylenebilir. Hoca Ahmed Yesevî için yazılan methiyelerden birisi de Kırım’ın başkenti Akmescit’te (Simferepol) bulunan İsmail Gaspıralı Adına Cumhuriyet Kırım Tatar Kütüphanesi, (GBUK RK “Respuplikanskaya Kırımskotatarskaya Biblioteka İmena İ. Gaspirinskogo) el yazmalar bölümünde, Tur- Ac 25 numarayla kayıtlı cönkte yer almaktadır. Daha önce hiçbir yerde yayınlanmamış olan bu metin, cönkün 110.v ortalarından 112.r sonlarına kadar devam etmektedir. 53 beyitten ibarettir. Cönk içerisinde başka methiyeler ve kıssalar da vardır. Ancak bunlar Hoca Ahmed ile ilgili değildir. Çağatay Türkçesi ile kaleme alınmıştır. Manzumede, Yesevî ’nin anne ve babasının adları ve doğumu, daha sonra Peygamber tarafından Arslan Baba’ya emaneten verilen hurmanın Yesevî’ye teslimi anlatılmaktadır. Manzumenin çoğunluğu Ürgenç tarafından gelen Mergazi (Mervazi)’nin Yesevî adını duyması, hakkında söylenenleri yerinde görmek ve onu sorguya çekmek istemesi ile ilgilidir.
35
ÖZGÜDENLİ, Osman. "TÜRKİYE SELÇUKLU SULTANLARINA AİT FARSÇA ŞİİRLER." Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, July 24, 2022. http://dx.doi.org/10.16985/mtad.1122332.
Full textAbstract:
Türkiye Selçuklu sultanları pek çok alanda olduğu gibi edebî ve kültürel alanlarda da Büyük Selçuklu devlet geleneklerini devam ettirmişlerdir. Tarihî kayıtlar Melik Nâsiru’d-dîn Berkyarukşâh, I. Giyȃsu’d-dîn Keyhusrev, II. Ruknu’d-dîn Süleymȃnşȃh, I. ʻİzzu’d-dîn Keykȃvus, I. ʻAlȃ’u’d-dîn Keykubȃd, II. ʻİzzu’d-dîn Keykȃvus ve IV. Ruknu’d-dîn Kılıç-Arslan gibi Türkiye Selçuklu sultan ve şehzadelerinin, kendilerinden önceki Büyük Selçuklu sultanları gibi, şiir ve edebiyattan hoşlandıklarını ve bu alanda edebî bir zevke sahip olduklarını ortaya koymaktadır. Zahîru’d-dîn-i Faryȃbî, Nizȃmu’d-dîn Ahmed-i Erzincȃnî, Muhammed b. ʻAlî er-Rȃvendî, Kâdı Burhânu’d-dîn-i Ânevî, Kāniʻî-yi Tûsî ve Hoca Dehhȃnî gibi devrin önemli şair ve edipleri Selçuklu sultanlarını metheden şiirler kaleme almışlar veya eserlerini Selçuklu sultanlarına sunmuşlardır. Bu çalışmada Sultan I. Giyȃsu’d-dîn Keyhusrev (2), II. Ruknu’d-dîn Süleymȃnşȃh (2), I. ʻİzzu’d-dîn Keykȃvus (2), I. ʻAlȃ’u’d-dîn Keykubȃd (1) ve IV. Ruknu’d-dîn Kılıç-Arslan (3) gibi Selçuklu hükümdarlarına ait çeşitli cönk, mecmû‘a ve tarih kitaplarında tespit edilen toplam 10 Farsça şiir yayınlanarak Türkçeye tercüme edilmiştir. Bu şiirler, Selçuklu hükümdarlarının edebî dünyasını yansıtmasının yanında, İran edebiyatının Türkiye Selçuklu sarayında ne derece kabul gördüğünü de ortaya koyması açısından önemlidir.
36
Ay, Faruk. "BİR ŞİİR MECMUASINDA TESPİT EDİLEN YAYIMLANMAMIŞ FEYZÎ MAHLASLI ŞİİRLER." Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], June 14, 2024. http://dx.doi.org/10.58659/estad.1489889.
Full textAbstract:
Klasik Türk edebiyatı çalışmaları genellikle divan çalışmaları üzerinden ilerlemiştir. Bu çalışmalar günümüze kadar divan araştırmaları üzerinde yoğunlaşmış, mecmualar ve cönkler daha az önemsendiği anlaşılmaktadır. Günümüze kadar eksiklik olarak görülen bu durum nisbeten yeni cönk ve mecmua çalışmaları ile giderilmektedir. Mecmualar üzerinde akademik araştırmalar hız kazanmaktadır. Şiir mecmuaları da bir divan kadar edebiyat ve kültür tarihimiz açısından önem arz etmektedir. Mecmuaları bu kadar önemli kılan şey, çeşitli nedenlerden dolayı günümüze kadar ulaşamamış birçok şiirden ve şairden haberdar olmamıza imkan sağlamasıdır. Yeni mecmua çalışmalarının ardından bir çok yeni şair ve şiir alana kazandırılmıştır. Ayrıca mecmuaları divanlardan ayıran özellikler, divan çalışmalarında gözden kaçabilecek şair ve şiirleri görmemizi sağlayabilmektedir. Buradan hareketle bu çalışmada İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi T3572 numarada kayıtlı mecmua incelenmeye tabi tutulmuş ve incelemeler neticesinde mecmuada Feyzî mahlasıyla yer alan 8 şiirden 7si divanında bulunmadığı anlaşılmıştır. Tezkirelere bakıldığında Feyzî mahlasıyla şiir yazan iki şair görülmektedir. Mecmuadaki Feyzî mahlaslı şiirlerden bir tanesi Muvaffak Eflatun’un doktora tezi olarak çalıştığı Feyzî-i Kefevî’de yer almasından dolayı kesin hüküm vermemekle mecmuadaki şiirlerin şairi olarak Feyzî-i Kefevî olduğu kanaatini güçlü kılmaktadır. Böylece mecmuadaki diğer Feyzî mahlaslı şiirlerle birlikte Feyzî-i Kefevî’nin bilinmeyen 7 şiiri bu araştırma neticesinde gün yüzüne çıkarılarak divanının tamamlanmasına katkı sağlamak amaçlamaktadır.
37
Akdöl, Seyfeddin. "16. YÜZYILDA YAZILMIŞ MUHTASAR BİR VEFÂT-I İBRÂHÎM MANZUMESİ." Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], November 4, 2024. http://dx.doi.org/10.58659/estad.1569160.
Full textAbstract:
Klasik Türk şiirinde ölüm, bir beyitten bir manzumenin tamamına kadar ele alınabilen bir temdir. İslâm dininin etki alanında yazılan bu tarz şiirlerde ölüm, insanın nihai sonu olması yanında yeni bir başlangıcın da ilk noktasıdır. Tasavvuf kültürü içinde kaleme alınan şiirlerde ise daha ziyade ölüm sonrasındaki dönem öne çıkmakta olup bu dönem Allah’a kavuşmanın ilk adımıdır. Klasik Türk şiirinde özellikle mersiye ve maktel türleri ile akla gelen ölüm temi, genellikle felsefi bir kavram olmaktan uzaktır. Bu metinlerde ölüm kavramı üzerine derin düşünceler bulunmayıp ölümün insanda oluşturduğu duygu yoğunluğu sıklıkla felek benzetmesi üzerinden aktarılır. Felek zalim, gaddar, vefasız ve öleni bu dünyadan ayıran bir kişiye teşbih edilir. Mersiye ve maktellerdeki bu tutum bir diğer ölüm konulu şiirler olan vefat manzumelerinde de benzerdir. Bu manzumelerde ecel ve ölüme yönelik benzer içerikli beyitler bulmak mümkündür. Vefat manzumeleri (vefât-ı Nebî, vefât-ı Fâtımâ, vd.) arasında Hz. Peygamber’in küçük yaşta vefat eden oğlu İbrahim (ö. 632?) için yazılan “vefât-ı İbrâhîm” başlıklı eserler de yer alır. 14. yüzyılda Kırşehirli İsâ’nın manzumesiyle başlayan bu tarz şiirler, ilerleyen süreçte mahlassız biçimde yazma eserlerin (mecmua, cönk vd.) arasında yer edinir. Bu manzumeler edebiyat tarihi açısından arka planda kalmakla beraber Türkçenin halk imlâsını ihtiva etmesi yönünden ayrıca önemlidir. Bu çalışmada, şahsi bir kütüphanedeki mecmuada bulunan 16. yüzyılda Şabân adlı bir kişinin kaleme aldığı 72 beyitlik bir vefât-i İbrâhîm manzumesinin tanıtım, inceleme ve neşri yapılacaktır.
38
Aracı, Nihal. "Fâtih Dönemi Tezhibinde Naif Üslûp Etkisi: Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya 3945 Envanterli Cöng-i Devâvîn Örneği." FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, April 30, 2024, 279–304. http://dx.doi.org/10.16947/fsmia.1499521.
Full textAbstract:
Osmanlı sultanları tarafından âlimlere ve sanatkârlara gösterilen hürmet ve sevgi, ilim ve sanat hâmiliğinin devlet geleneği olarak benimsenmesine vesile olmuştur. Aynı zamanda kendileri de sanatkâr olan ve entelektüel yönleri oldukça gelişmiş olan sultanlar, güçlü etkileri hâiz kültür-sanat ortamlarının doğmasını sağlamışlardır. Bu hususun en önemli sonuçlarından biri de kitap sanatlarında görülen müspet gelişmelerle birlikte kıymetli eserlerin hazırlanmasıdır. Bu çalışmada da diğer güçlü vasıflarının yanında ilim ve sanat hâmisi yönüyle de ön plana çıkmış Fâtih Sultan Mehmed’e takdim edilmek üzere hazırlanan SK. Ayasofya 3945 Envanterli Cöng-i Devâvîn isimli eserin tezhibi, devrin tezhip sanatının şekillenmesinde etkili olan naif üslûp bağlamında ele alınmıştır. Çalışmanın girişinde, sanat hâmiliği kavramı Osmanlı sultanlarından verilen örnekler üzerinden tartışılmış, devamında ise Fâtih dönemi kültür-sanat ortamı Sultân’ın sanat hâmiliği çerçevesinde aktarılmıştır. Hemen akabinde, Fâtih dönemi tezhip sanatı ve bu devirde etkili olan tezhip üslûpları anlatılmıştır. Sonrasında ise, çalışmanın konusu olan eserin tezhip özellikleri naif üslûp bağlamında değerlendirmeye çalışılmıştır. Mezkûr eserin, genel tasarım özellikleri, uygulama teknikleri ile kullanılan motifler ve renkler gibi hususlarda, naif üslûbun tüm özelliklerini yansıtan bir bezeme programına sahip olduğu müşâhede edilmiştir.