Literatura académica sobre el tema "Mysterium tremendum"

A fenomenologia de Husserl motivou uma viragem da filosofia da religião, no século XX, através das obras Das Heilige de Rudolf Otto e O sagrado e o profano de M. Eliade. Ambos partem da experiência religiosa concreta, não de conceitos abstratos de Deus e de religião, para fundamentar a crença religiosa na natureza humana. Otto fala do mysterium tremendum et fascinans na experiência do numinoso e Eliade do homo religiosus e do homo profanus.Abstract: Husserl’s phaenomenology caused a revolution in the philosophy of religion in the twentieth century with the studies Das Heilige of Rudolf Otto and The holy and the profane of M. Eliade. Both authors depart from the concret religious experience, not from the abstract concepts of God and religion, to ground the religious belief in the human nature. Otto speaks about the mysterium tremendum et fascinans in the numinous experience and Eliade about the experience of homo religiosus and the homo profanus.Keywords: Religious experience. Numinous, Mysterium tremendum. Rudolf Otto. Mircea Eliade.

This thesis explores historical and postmodern ideas of the sublime and the numinous, and finds similarities and differences between the two concepts. Consideration is given to notions of the sublime, from its appearance in Longinus’s treatise Peri Hypsous, through to its historical development and reception by philosophers, theologians, and eighteenth-century theorists. The thesis discusses how the sublime is conceived in contemporary thought. Alongside this concept, and in order to examine similarities and differences between that and the numinous, Rudolf Otto’s work Das Heilige is used, in which the author argues for consideration of a non-rational element in religion and pleads for an original understanding of the holy. He shows how traditional representations of the deity lead to restrictions and limitations, and introduces his understanding of the mysterium tremendum et fascinans which, like the sublime, leads to awe and dread. Further analysing the sublime, the thesis discusses critical theories presented by John Dennis, Joseph Addison, John Baillie, Immanuel Kant, and Edmund Burke. I show how Otto was influenced by these writers, and how Friedrich Schleiermacher’s ideas on the essence of religion and the sensus numinis paved the way for Otto’s thinking. Otto’s understanding of the wholly other and its origins in the Hindu Upanishads is explored, and I explain how he distinguishes religion from anthropological and emotional morals. Additionally, I show how Emily Brady uses language of the numinous when referring to being overwhelmed, an effect shared by the sublime. Finally, the thesis focuses on ways in which the sublime and the numinous manifest themselves in our contemporary world, in what Gavin Hopps calls ‘a reawakened sense of mystery’. My original contribution to knowledge is that although the sublime and the numinous have similarities, they are distinct, and the sublime is a signpost towards the powerful concept of the numinous.

Celem przedstawionej pracy było rozwinięcie filozoficznej koncepcji cudu, którą zaproponował Adam Świeżyński. Autor Filozofii cudu korzysta z przyjętej w teologii katolickiej teorii semejologicznej . Zgodnie z nią cud jest znakiem i jako taki posiada cztery elementy strukturalne: nadawcę, odbiorcę, nośnik i treść. Nadawcą cudu jest osobowy Bóg, odbiorcą - człowiek, nośnikiem - niezwykłe i niewytłumaczalne z pomocą nauki zdarzenie, a treścią - jakiś u kryty za tym zdarzeniem sens religijny. Tak rozumiany cud posiada istotne funkcje religijne: objawieniową, wiarotwórczą, eklezjotwórczą i soteryczną. Świeżyński zauważa, że poza nimi każde zdarzenie cudowne posiada także wartość ogólniejszą, nie wynikającą z nauki katolickiej ani nie związaną z żadną inną tradycją religijną. Mówi o a - religijnym kontekście i znaczeniu cudu. A - religijny kontekst sprowadza się do tego, że zdarzenia cudowne zachodzą zwykle w sytuacji szeroko pojętego kryzysu. A - religijne znaczn ie - na tym, że umożliwiają jego przezwyciężenie. Świeżyński stawia koncepcji semejologicznej jeszcze dwa zarzuty. Po pierwsze krytykuje pojęcie "niewyjaśnialności" naukowej i zastępuje je pojęciem "niewyjaśnioności" Po drugie, twierdzi, że ujęcie cudu jak o znaku nie wystarczająco uwypukla ludzki sens cudu. Uważa, że adekwatne ujęcie zdarzenia cudownego powinno uwzględniać jego personalistyczn o - egzystencjalny wymiar: czyli to, jaką role odgrywa to zdarzenie w życiu konkretnych osób ludzkich. W przeprowadzo nyc h w niniejszej pracy analizach rozwinęłam przede wszystkim dwie tezy postawione przez Świeżyńskiego. Po pierwsze - dotyczącą konieczności uwzględnienia "ludzkiego sensu" zdarzenia cudownego. Po drugie - dotyczącą kryzysu jako typowego kontekstu tego zda rzenia. Opisałam obszerniej, na czym polega antropologiczny wymiar cudu. Oprócz aspektu personalistycznego i egzystencjalnego, uwzględniłam jeszcze trzy inne: komunikacyjny (polegający na tym, że człowiek jest odbiorcą cudu i tym, kto odczytuje jego głębsz y sens), aksjologiczny (polegający na tym, że zdarzenie cudowne otwiera nas na wartości) oraz fenomenologiczny (polegający na tym, że zdarzenie cudowne niesie ze sobą konkretne i bardzo istotne doświadczenie, przeżywane w niepowtarzalny sposób). Twierdzę, że sama fenomenologiczna warstwa cudu - dotąd zaniedbywana w filozoficznej literaturze mirakularnej - zasługuje na odrębne badanie. Takiemu badaniu poświęciłam większą część niniejszej pracy (rozdział II, III i IV). Rozdział I opisuje dotychczasowe, istot ne z punktu widzenia założeń tej pracy, badania dotyczące fenomenu cudownego. Przedstawiam w nim dwie klasyczne koncepcje cudu: psychologiczno - subiektywną stworzoną przez św. Augustyna oraz filozoficzno - obiektywną, będącą dziełem Tomasz z Akwinu. Wskazuję, że przede wszystkim druga z nich stała się podstawą dla filozoficznej krytyki cudu. Opisuję krótko główne punkty tej krytyki i ustosunkowuję się do niej, opierając się na pracach współczesnych. Przedstawiam, jak przebiegała dotycząca cudu refleksja podejm owana przez Kościół katolicki. Pokazuję, jak w obrębie teologii współczesnej funkcjonują teorie Augustyna i Tomasza. Opisuję podstawowe założenia koncepcji semejologicznej oraz to, w jaki sposób odniósł się do niej Adam Świeżyński. Zarysowuję też wyniki an aliz przeprowadzonych przez Świeżyńskiego. Podstawowa teza, którą wyprowadzam z przeprowadzonych w tym rozdziale analiz, głosi, że ani nauka, ani filozofia racjonalistyczna nie są w stanie wypracować adekwatnej teorii zdarzenia cudownego. Zdarzenie to jest bowiem czymś takim, co z założenia nie mieści się w tym, co racjonalne, logiczne, pojmowalne. Cud jest przejawianiem się transcendencji w immanencji i jako taki zawiera w sobie taką realność, która nie może być w pełni pojmowalna dla umysłu ludzkiego. Na koniec rozdziału podejmuję refleksję dotyczącą tego, czy możliwe jest stworzenie takiej koncepcji cudu, która nie stosowałaby się jedynie do zdarzeń znanych z jednej tradycji religijnej, ale miałaby charakter uniwersalny. Innymi słowy: czy można traktować cud jako fenomen dotyczący homo religiosus jako takiego? Twierdzę, że fenomenologiczne ujęcie cudu jest tym sposobem jego opisania, który mógłby doprowadzić do takiego, uniwersalnego rozumienia tego zjawiska. Rozdział II stanowi rozwinięcie tezy Adama Św ieżyńskiego dotyczącej kryzysu jako typowego kontekstu cudu. Opisuję w nim różne formy cierpienia, które towarzyszą zdarzeniom niezwykłym znanym z tradycji chrześcijańskiej oraz z szamanizmu. Zdecydowałam się na odwołanie także do tej drugiej formy religij ności ze względu na to, że jest ona często określana jako religijność pierwotna. Z tego powodu jej obserwacje mówią wiele o tym, czym jest homo religosus jako taki. Wskazuję na to, że cierpienie jest nie tylko kontekstem, ale także podmiotowym warunkiem zdarzenia cudownego. Odwołując się do przykładów z tradycji chrześcijańskiej i szamanistycznej oraz do prac filozoficznych (do twórczości Williama Jamesa i Lwa Szestowa) wyjaśniam na czym polega szczególna rola cierpienia. Pokazuję, że jest ono tym doświadczeniem, które może doprowadzić człowieka do stanu wewnętrznej wolności. Rozdział III ukazuje, na czym polega doświadczenie wolności przeżywane z związku z wydarzaniem się cudu. Podkreślam tu, że autentyczna wolność ma zawsze charakter osobowy. W oparciu o prace trzech filozofów rosyjskich: Sergiusza Bułgakowa, Lwa Szestowa i Pawła Florenskiego, przeprowadzam refleksję dotyczącą związku wolności i cudu. Prz edstawiam możliwe stanowiska dotyczące tego, czy wolność jest do pogodzenia z wiarą w rozum oraz pokazuję, jaki to ma związek z zagadnieniem cudu. W tej części pracy zaczyna się coraz wyraźniej zar ysowywać wspólnotowy wymiar tego fenomenu . Wniosek płynący z Rozdziału III polega na tym, że adekwatne ujęcie interesującego nas problemu ukazuje fenomen cudowny jako coś, co nie podważa całkowicie wiary w rozum, ale ukazuje istotne ograniczenia myślenia racjonalnego. Innymi słowy, istnienie zjawisk cudownych i ic h autentyczne doświadczenie wskazuje na to, że całość realności nie jest logicznie pojmowalna. Wolność, która przeżywana jest w cudzie, nie daje się wyczerpująco opisać i logicznie wytłumaczyć. Zawiera w sobie pewną nieusuwalną niewiadomą. Autentyczna woln ość zarazem jest osobistą sprawczością, jak i wymaga otwartości na to, co zewnętrzne wobec danej jednostki. Bez tej otwartości moje ja skazane jest na poruszanie się w obrębie własnej immanencji - nie ma wówczas miejsca na element nowy, na żadną realną zmi anę. Tymczasem wolność służy temu, by wprowadzać realne zmiany w świecie. Rozdział IV jest filozoficzną analizą tego doświadczenia, które samo w sobie polega na otwartości ja na to, co inne ode mnie - czyli miłości. Podkreślam, że tradycja filozoficzna u wypuklała dwa aspekty miłości. Po pierwsze, ujmowała ją jako osobową relację do drugiego. Po drugie - jako stosunek do piękna. Analizuję obydwa te wymiary doświadczenia miłości. Pierwszy z nich przedstawiam przede wszystkim w oparciu o książkę Siemiona Fra nka - Niepojęte . Autor wiąże bowiem wyraźnie miłość z cudem. Twierdzi, że ona sama ma charakter cudowny. Wyjaśniam, skąd bierze się to przekonanie. Pokazuję, w oparciu o Niepojęte , że miłość jest czymś sprzecznym, a zarazem - ze względu na swoje implikacje metafizyczne - nie budzącym wątpliwości. Będąc czymś logiczne niemożliwym, stanowi jednocześnie podstawę obiektywnego bytu. Opisując drugi aspekt, odwołuję się do kategorii estetycznych: piękna i wzniosłości. Przedstawiam krótko historie pojęcia wzniosłoś ci. Wskazuję, że początkowo było ono niejako aspektem piękna, a zostało od niego oddzielone dopiero w czasach nowożytnych. Pokazałam, że oddzielenie to opiera się przede wszystkim na tym, że piękno traktowane jest jako mysterium fascinans , podczas gdy wzniosłość odnosi się do tego, co określilibyśmy jako tremendum . Na koniec, odwołując się do wcześniej przedstawionych tekstów, ale także - ponownie - do pracy Franka oraz do współczesnych analiz teologicznych, określam wzajemny związek piękn a i wzniosłości. Twierdzę, że wzniosłość określa pewną ludzką postawę spowodowaną zetknięciem z tym, co piękne - czyli z pewną obiektywną realnością na zewnątrz mnie. Powtarzam też za F rankiem, że ta realność jest czymś psychopodobnym. W związku z tym dośw iadczenie estetyczne jest w pewnym sensie pokrewne osobowej relacji miłości. Wszystkie te analizy doprowadzają do twierdzenia, że miłość jest nadrzędnym elementem doświadczenia cudu. Poprzez swoje odniesienie do obiektywności uzasadnia i nadaje wartość poz ostałym wymiarom tego doświadczenia - cierpieniu i wolności. Jednocześnie - jako to, co ma zarówno sens etyczny, jak i estetyczny, uwzniośla zarówno duchowy, jak i materialny element cudu.
Summary The purpose of this study was to elaborate and complement a certain aspect of a philosophical concept of a miracle presented in Adam Świeżyński's postdoctoral dissertation. The author of Filozofia cudu refers to the semiotic theory according to which miracle is a sign. As a sign it includes four major components: a sender, a receiver, the signifier and the signified. The sender of a sign is a personal God, the receiver is a human, the signifier is an un usual fact which cannot be explained by scientists and the signified is the hidden religious sense. A s such a miracle fulfils important religious functions: epiphanic, faith - grounding, Church - grounding and soteric. Świeżyński claimed that except from these a miracle has also more general value which is not related to catholic faith or any other religious tradition. He persuaded that we should also consider a non - religious context and meaning of a miracle. A non - religious context is based on the fact that m iracles usually happen in various critical situations. Non - religious meaning - on the fact that due to miracles the crisis can be overcome. Świeżyński suggested that the semiotic theory does not sufficiently emphasize the human perspective of a miracle . He is convinced that this theory should be complemented with the study on personal and ex istential dimension of this phenomenon . In other words, the adequate philos ophical theory of a miracle ha s to include its meaning and implicati ons for people 's lives . The thesis stated by Świeżyński was a starting point of the study. Except from personal and existential characteristics of a miracle I also described its three other " human " aspects: communicative, axiological and phenomenological. The communicative aspect is based on the fact that it is a man who receives the miraculous sign. That is to say a man reveal its underlying meaning. Axiological sense relates to the values which we are able to recognize due to a miracle. Finally, phenomenological characteristic describes the content of the unique and essential human experience of such an event . It was indicated that phenomenology of a miracle has not been sufficiently analyzed withi n philosophy of religion. Th is study is an attempt to fulfill this deficiency. Chapter 1 gives a brief overview of the most important works on a miracle. Two classical theories were introduced here: st. Augustine's psychological concept and st. Thomas's p hilosophical concept of a miracle . It was pointed out that the second of them has been primarily criticized by philosophers and scientists who argue against the existence of such phenomena . The main critics were presented and discussed in the view of more recent pap ers. Moreover, the teaching of the catholic Church concerning a miracle was presented. It was demonstrated how the classical theories have been functioning in theological thought. Furthermore, we introduced the fundamental premises of the semiot i c theory . Also, we shortly described Adam Świeżyński's polemics with it. The end of this chapter is concerned with the issue of whether it is possible to elaborate a concept of a miracle which is not related to any particular religious faith. In other word s, can a miracle be described as a universal phenomenon concerning homo religiosus in general? We put forward the claim that phenomenological characteristic of these events is a possible way to obtain such a universal concept. Chapter II comprises the amp lification of Świeżyński's thesis that the typical background of a miracle is some kind of an existential crisis. We examined various forms of pain which occur in relation to unusual events known from the C hristian tradition and shamanistic religions. The examples from the latter were taken into consideration since shamanism is by many authors described as a primal human religiosity. For this reason, exploration of shamanism can provide interesting knowledge on homo religiosus in general. We put forward the claim that pain not only is a typical background but also a subjective condition of a miracle. To support this thesis we also referred to philosophical works (by William James and Lev Shestov) on the sense and value of pain for human existence. On the bas is of particular examples taken from religious traditions as well as philosophical investigation the author explained what is the exceptional meaning of pain grounded in. We indicated that the phenomenon of pain causes the very unique experience which can be the source of our internal freedom. The aim of Chapter III was to investigate the content of the experience of freedom which is related to the miraculous event. It was emphasized that the authentic freedom must be understood as a personal feature as well as most general characteristic of human condition. The phil osophical inquiry into the relation of freedom and a miracle was conducted on basis of works by three Russian authors: Sergei Bulgakov, Lev Shestov and Pavel Florensky. We presented the possible positions concerning the issue of whether the state of being free is achievable for those who trust in human reason. Furthermore, the consequences of this debate for the concept of a miracle were discussed. The results of these analyzes revealed that the existence of a miracle does not completely contradict the impo rtance of human reasoning. Nonetheless, the occurrences of unusual events lead us to constrain our trust in rational thinking. Likewise, the human experience of a miracle is not possible to describe and explain in logical terms. Such an experience always i ncludes an ineffaceable unknown. The authentic freedom is a personal, individual creativity as well as the openness to the external personal reality. Chapter IV is the philosophical investigation into the experience of love which is the core experience of relation with the non - self : It was noticed that there have been two fundamental approaches to the phenomenon of love in the history of philosophy. According to first of them, love is a personal relationship. As such it is primarily an ethical problem. The other tradition takes its origins from the Plato's thought and defines love as seeking for the ideal beauty. That is to say, it focuses mainly on the aesthetical aspect of the experience under discussion. Both these approaches were described in the chapte r. The concept of love as a personal relationship was discussed mainly in reference to Semyon's Frank The Unknowable . This publication seems to be exceptionally relevant for this matter since Frank claims that love itself is a miracle. We explained the g rounds of such a thesis. It was indicated that the phenomenon of love is logically impossible as well as undeniable. It is beyond rational perception but at the same time it constitutes the very basis of the objective reality. Notably, both ethical and aes thetical characteristic of love describe this phenomenon as a personal, intimate experience which is founded in the objective reality. The inquiry into aesthetic experience related to the miraculous event not only includes the analysis on the beauty but al so of the sublime. We presented the classical approach according to which the difference between these two notions relies on the fact that beautiful things induce experience which is opposite to the experience caused by the sublime. To portrait the issue i n Rudolph's Otto terms, beauty is related to mysterium fascinans while the sublime relates to the element of tremendum . The results of the investigation into ethical and aesthetical aspects of love both led to the same thes is. We claim ed that the objective ground is the reason why love justifies other phenomenological components of a miraculous event - the experience of pain and freedom. The phenomenological inquiry conducted in the study provides additional support for insight into the universal "human" aspect of a miracle. We examined the components of the experience related to the miraculous event and their mutual relations. This analysis was used to confirm that a miracle not only is a n element of a particular religious faith but also an event of a sig nificant meaning for the existence of homo religiosus in general . The characteristic of the experience of a miracle reveals the personal structure of homo religiosus - a free person who develops through critical situations, is capable of love and open to t ranscendence - as well as their relation to the external reality.

Holiness is the attribute most emphatically ascribed to God in Scripture. But there has been little attention devoted to characterizing and considering the entailments of divine holiness. This book defends an account of holiness indebted to Rudolf Otto’s description of the experience of the holy as that of a mysterium tremendum et fascinans. God’s being holy consists in God’s being someone with whom intimate union is both extremely desirable for us and yet something for which we—and indeed any limited beings—are unfit. This notion of divine holiness is useful for addressing disputed theological questions regarding divine action. In contrast to standard accounts of divine action that begin with assumptions regarding God’s moral perfection or God’s maximal love, the appeal to divine holiness supports a rival framework for explaining and predicting divine action—the holiness framework—according to which God is motivated to act in ways that are a response to God’s own value by keeping distance from that which is deficient, defective, or in any way limited in goodness. The book exhibits the fruitfulness of a reorientation from the morality and love frameworks to the holiness framework by showing how such a reorientation suggests distinct approaches to perennial problems of divine action regarding creation, incarnation, atonement, and salvation. From the treatment of these perennial problems, a general theme regarding divine action emerges: that God’s interaction with the world exhibits a radical sort of humility.