Literatura científica selecionada sobre o tema "Socjotechnika"

Sterowanie ludzkimi masami za pomocą kształtowania poziomu lęku znane jest od tysięcy lat. Zmiana stymulatorów lęku w ciągu ostatnich dekad nie oznacza odejścia od podstawowej zasady socjotechnicznej mówiącej, iż system sterowany utrzymywany w stanie pobudzenia lękowego jest bardziej podatny na wpływ. Współcześnie, środki masowego przekazu, których funkcjonowanie w warunkach globalizacji wpisuje się w tzw. logikę medialną, potrafią ów mechanizm wykorzystywać sprawniej, niż kiedykolwiek. Jednocześnie współtworzą one – zapewne tylko po części świadomie – charakterystyczny dla socjotechniki proces reprodukcji porządku społecznego, którego cele zdeterminowane są interesami systemu społecznego.

Social engineering is the same concept as the concept of social engineering and related to manipulation and disinformation. Review of Christopher Hadnagy’s book Social engineering – the art of gaining power over minds is, according to the principles of art, a set of subjective assessments by the author. These assessments relate first to the impressions of reading, and are supported by their own critical image of the world in which social engineering is applied in the everyday life of each of us. The author of the review points out that the position has an application value, because a higher level of awareness and knowledge on a given topic translates easily into the individual’s safety.

Artykuł traktuje przede wszystkim o doradztwie (konsultingu) politycznym i znaczeniu konsultantów politycznych w organizacji politycznej. Z oczywistych względów dotyka też zagadnień związanych z praktycznym zastosowaniem wiedzy naukowej. Autor dokonuje w nim próby analizy rozumienia pojęcia doradztwa politycznego poprzez wskazanie jego zależności z takimi terminami jak socjotechnika, doradztwo komunikacyjne, doradztwo osobiste, doradztwo merytoryczne i kampania wyborcza.

Socjotechnika należy do najstarszych metod pozyskiwania informacji i nadal jest jedną z najczęściej wykorzystywanych technik przez środowiska przestępczości cyfrowej. Skuteczna ochrona użytkowników sieci musi koncentrować się przede wszystkim na samoświadomości zagrożenia i zdroworozsądkowym podejściu do umieszczania wrażliwych danych w cyberprzestrzeni. Wraz z rozwojem nowych usług cyfrowych powstaje szereg nowych zagrożeń, którym należy przeciwdziałać przede wszystkim poprzez wykorzystanie stosowanych zabezpieczeń elektronicznych, realizację kampanii społecznych i akcji wzmacniających świadomość obywateli, a także organizację kursów dla instytucji poszczególnych sektorów gospodarki.

W artykule zawarto przegląd genezy i rozwoju polityki publicznej jako od­dzielnej dyscypliny naukowej w kontekście europejskim, szczególnie w środowisku nauk politycznych, w wyniku zmian w obiektywnej rzeczywistości oraz rozwoju metod, wśród których dominuje wpływ socjologii. Porównano ten rozwój, który opóźnił się w Europie Środkowej w relacji do Europy Zachodniej o kilka dziesięcioleci, i przeanalizowano przy­czyny i konsekwencje tego przesunięcia, szczególnie w Czechach, na Słowacji i w Pol­sce. Podczas gdy w Czechach i na Słowacji nauki polityczne powstały faktycznie dopiero w latach 90., w Polsce z odrębną tradycją stały się tylko jednym ze źródeł kształtowania polityki publicznej (a niektórzy naukowcy nawet to odrzucili), a podstawą dla niej sta­ły się polityka społeczna, nauka administracyjna i bezpośrednio poszczególne dyscypliny socjologiczne (np. socjotechnika) itp. Rezultatem tego jest częściowo odmienny rozwój tej nowej dyscypliny naukowej. Artykuł może być zatem źródłem inspiracji dla takiego kształtowania polityki publicznej w Polsce, która będzie bliższa jej profilowi w krajach Europy Środkowej. Z drugiej strony polskie doświadczenia są również wielką inspiracją dla otaczających państw.

Przedmiotem rozprawy jest socjotechnika i styl działania partii Prawo i Sprawiedliwość (PiS) podczas kampanii wyborczej oraz rządów tegoż ugrupowania w latach 2005-2007. Głównym celem pracy była próba określenia specyfiki stylu działania politycznego partii PiS oraz „zinwentaryzowania” i zakwalifikowania (z punktu widzenia pojęć socjotechniki) charakterystycznego dla tej partii repertuaru metod działania, taktyk i stosowanych środków. W zadaniu tym, autor przyjął jako klucz do analizy socjotechniczne kategorie perswazji, podstępu, prowokacji, przymusu, sugestii , a także metody oparte na kreowaniu wizerunku poprzez zastosowanie akredytacji, autoprezentacji, autopromocji oraz dyskredytacji. Intencją było ukazanie związku między zasobem zastosowanych środków, a strategią, taktyką, mentalnością i stylem działania omawianego środowiska politycznego. Tym odróżnia się zastosowane podejście do omawianego zjawiska od przeważającego w analizach politologicznych skupienia na wątkach ideologiczno-programowych lub instytucjonalnych samych w sobie. Zadaniem było uchwycenie motywacyjnego lub instrumentalnego związku między deklarowanymi ideami i zasadami polityków PiS, a obranym przez nich sposobem i stylem działania. W dysertacji, autor stara się zweryfikować hipotezę, że we współczesnej demokracji gabinetowo – parlamentarnej w Polsce zyskuje na znaczeniu praktyczne wykorzystywanie mechanizmów socjotechniki politycznej oraz kreowanie własnego stylu działania w celu pozyskiwania i utrzymania wyborców. Autor starał się udowodnić, że socjotechnika w praktyce oznacza zastosowanie wielu metod oddziaływania: perswazji, podstępu, prowokacji, sugestii, przymusu, a także akredytacji, autoprezentacji, autopromocji oraz dyskredytacji. Innymi słowy, było to odejście od uproszczonego rozumienia socjotechniki tylko w kategoriach manipulacji. Intencją było pokazanie i udowodnienie, że socjotechnika to metoda wywierania wpływu, oparta na repertuarze wielu mechanizmów i narzędzi. Ponadto, zadaniem była - próba syntezy – charakterystycznego stylu działania (ideologicznego i pragmatycznego) przy zastosowaniu rezerwuaru metod rządzenia, kooperacji i konfrontacji. W rozprawie, autor skonfrontował - strategie działania, założenia i deklaracje programowe, projekty z mechanizmami podejmowania decyzji a marketingiem, PR-em oraz spontanicznością i kalkulacją w działaniu politycznym. Autor uważa, że przeprowadzona w rozprawie analiza metod i płaszczyzn wywierania wpływu przez polityków partii PiS w pierwszym okresie jej rządów dostarcza odpowiedzi na postawione pytania badawcze – dotyczące specyfiki działania tej partii, repertuaru jej metod rządzenia i rywalizacji politycznej, modelu przywództwa i więzi ze zwolennikami.
The thesis deals with the sociotechnics and style of operation of the political party Prawo i Sprawiedliwość (PiS) during the electoral campaign and the party's rule in 2005-2007. The main purpose of the thesis has been an attempt at defining the specific style of political activity of PiS, and at “stocktaking” and classification (from the viewpoint of sociotechnical concepts) of that party's specific repertoire of methods, tactics and means. Within that task, as the key to the analysis, the author has used the sociotechnical categories of persuasion, stratagem, provocation, constraint, suggestion , as well as the methods based on image creation with accreditation, self presentation, self promotion and discrediting. The intention was to demonstrate the relationship between the range of means applied and the strategy, tactics, mentality and style of operation of the discussed political circles. This is the difference between the present author's approach to the discussed phenomenon and the focus on ideological, policy or institutional aspects as such. The task was to capture the motivational or instrumental relationship between the ideas and principles declares by PiS politicians and their specific method and style of operation. The author aims at verifying the hypothesis that in Poland’s modern cabinet-parliamentary democracy, the use in practice of the political sociotechnics mechanisms as well as creation of one’s own style of operation to win over and to keep voters is gaining importance. The author has aimed at demonstrating that sociotechnics in practice means application of many different methods of influencing others: persuasion, stratagem, provocation, suggestion, constraint, as well as accreditation, self presentation, self promotion and discrediting. In other words, this involves a departure from the simplified conception of sociotechnics solely in the categories of manipulation. It has been the author’s intention to demonstrate and prove that sociotechnics is a method of influencing others based on a repertoire of many different mechanisms and tools. Besides, another task has been an attempt at synthesis of the specific (ideological and pragmatic) style of operation with a range of methods of governance, cooperation and confrontation. In the thesis, the author confronts the strategies of operation, policy assumptions and declarations as well as projects with decision making mechanisms, marketing, PR as well as spontaneity and calculation in political activity. The author believes that the analysis, carried out in the thesis, of the methods and planes of exerting influence used by PiS politicians during the party's first rule provides the answer to the research question posed - the question about the party's specific nature of operation, the repertoire of its methods of governance and political competition, leadership model, and ties with its followers.

Bezpośrednim celem badawczym tej pracy jest – jak wskazuje jej tytuł - próba udzielenia odpowiedzi na dwa pytania. Po pierwsze, jakie zastosowanie mają metafory w języku teorii naukowych wyjaśniających istotę i mechanizm polityki; w jakim sensie metafory mogą być narzędziem konceptualizacji lub systematyzacji zjawisk? Praca odwołuje się do tekstów ujmujących metafory w kategoriach schematów pojęciowych, modeli teoretycznych lub paradygmatów. Jaki użytek mogą mieć politolodzy z dorobku współczesnej lingwistyki, psychologii czy socjologii? Odpowiedź na to pytanie w postaci typologii funkcji spełnianych przez metafory w badaniu polityki lub w działaniu politycznym sprzężona jest z typologią rodzajową metafor. Po drugie, jakie zastosowanie mają metafory w potocznym myśleniu i w retoryce polityków: w jakim stopniu są środkiem ekspresji, a w jakim narzędziem agitacji lub nawet indoktrynacji, autopromocji, polemik, dyskredytacji rywali? W tym kontekście – ze względu na umocowanie materiału badawczego w realiach polskiego życia politycznego, w prawnych i zwyczajowych ramach demokracji parlamentarno-wyborczej – szczególną uwagę autor poświęcił praktycznemu znaczeniu metafor w procesach walki polityczno-propagandowej między partiami oraz w strategiach i kampaniach marketingowych. Twórca zastanowił się również nad przyczynami i granicami podatności wyborców na metaforyczny typ argumentacji w debatach publicznych i polemikach. Problem jest o tyle ciekawy, że większa część tego mechanizmu leży poza strefą świadomej kontroli wyborców. Rozpoznanie w tej sferze może przyczynić się do większej refleksji odbiorców nad przebiegiem tego procesu, a tym samym zmniejszyć ich podatność na liczne nadużycia i manipulacje. Oprócz założeń podstawowych, że metafory mogą być subtelnym metodologicznie instrumentem naukowego poznania mechanizmów polityki oraz, że metafory są sugestywnym i nośnym narzędziem komunikacji politycznej, a przez to środkiem praktycznego sterowania zachowaniami politycznymi, autor przyjmuje też i stara się uzasadnić hipotezę, że szczególne znaczenie zyskuje metafora w warunkach „postpolityki”, czyli zdominowania polityki przez technologie władzy i walki kosztem treści ideowo-programowych, przez przerost tendencji manipulacyjnych. Autor założył, że tam, gdzie nie ma miejsca na dialog oraz tłumaczenie skomplikowanych treści ze względu na czas, skrótowość myślenia czy sposoby komunikacji (a często ze względu na ukryte intencje technokratyczne lub autorytarne) i gdzie wymaga się „medialności” oddziaływań, metafora okazuje się poręcznym narzędziem wpływu politycznego. W pracy autor wskazał, że metafory polityki mogą być środkiem oddziaływania nie tylko czysto perswazyjnego, ale również manipulacyjnego, a nawet mogą stać się instrumentem przemocy symbolicznej. Należą więc do repertuaru nie tylko retoryki, ale i erystyki, służą nie tylko zjednywaniu zwolenników, ale również dezorientacji odbiorców neutralnych lub stygmatyzacji, dyskryminacji przeciwników. Zastosowanie metafor jest rozległe: służą zarówno pozyskiwaniu zainteresowania, zaufania i renomy, jak i dyskredytacji oponentów. Spotykamy je w etykietkach, i w aluzjach, i w wypowiedziach jednoznacznych, i w tych wieloznacznych (zwłaszcza w ironii), zarówno w deklaracjach merytorycznych, jak i w sloganach, frazesach. W swojej rozprawie twórca przedstawił wiele funkcji metafory politycznej, a typologia ta różnicuje się dodatkowo ze względu na bogactwo używanych środków wyrazu.
The main research aim of this thesis is, as the title indicates, attempt to answer two questions. Firstly, what is the application of metaphor in the language of science theories which explain the essence of and mechanism behind politics? Also, to what extent can metaphors be a tool of conceptualization and systematization of phenomena? This thesis refers to papers that classify metaphors according to cognition schemes, theoretical models and paradigms. What is the benefit of contemporary sciences of linguistics, psychology, or sociology to political scientists? The answer to this question leads to typology of functions performed by metaphors in political science or in political action and is linked with generic typology of metaphors. Secondly, what is the application of metaphor in popular thinking and in political rhetoric: to what extent it is a form of expression and to what degree a tool of agitation or even indoctrination, self-promotion, polemics, and opponent’s discredit? Polish political life, as well as legal and customary framework of parliamentary democracy, serves as a context in which the author devotes special attention to practical meaning of metaphor in political struggle and propaganda efforts between parties and also in marketing strategies and campaigns. In addition, the author considers the reasons and limits of electors’ susceptibility to metaphorical argumentation in political debates and polemics. What makes this issue interesting is the fact that most of this process lies beyond the voters’ conscious control. Thus, it seems that proper diagnosis and understanding is vital for audiences’ greater reflection on the process itself, which in turn could lead to a decrease of their susceptibility to abuse and manipulation. Apart from basic assumptions that metaphors can be used as a subtle methodological instrument of scientific research into political mechanisms and that metaphors are a suggestive and potent tool of political communication, at the same time being a way of controlling political behaviour, the author also assumes and sets out to prove the hypothesis that metaphor attains a special meaning in the conditions of “post-politics”, that is a situation where politics is dominated by power technology, struggle at the expense of ideology and political programme, and by overpowering manipulation tendencies. The author of this thesis assumes that lack of dialogue and explanation of difficult content caused by shortage of time, mental brevity, means of communication (but also technocratic and authoritarian hidden agendas) in situations that require medial response, metaphor turns out to be a useful tool of political influence. The author points out that metaphors in politics may not only be means of persuasion, but also of manipulation, or even means of symbolic violence. Thus, they belong not only to rhetoric, but also to eristic; they not only help to win over supporters but also to disorient neutral audience, to stigmatize and discriminate the opponents. The use of metaphor is vast: they help to arouse interest, build trust and reputation, but also to discredit the opponents. We find them in etiquettes, allusions, explicit statements, but also ambiguous ones (especially ironical), in factual declarations, but also in catchwords and clichés. In his thesis the author presents many functions of political metaphor and their typology is further diversified by the vastness of means of expression.

Praca poświęcona jest istocie pojęcia ryzyka, uwarunkowaniom w jego odbiorze oraz środkom wykorzystywanym w polityce do zarządzania ryzykiem w warunkach sieciowej, wieloaspektowej gry politycznej. Ryzyko od zawsze jest częścią ludzkiego życia, towarzysząc człowiekowi wszędzie tam, gdzie nadzieje, plany i dążenia do osiągnięcia upragnionego celu zderzają się z nieznajomością czynników pozwalających go zrealizować. Od zawsze też temat lęku o przyszłość, niepewności, a współcześnie ryzyka podejmowany był przez filozofów, artystów i naukowców jako jeden z najważniejszych i w istocie najbliższych człowiekowi w jego trudnym życiu. Choć obecnie w warunkach postępu technologicznego i globalizacji człowiek w mniejszym stopniu obawiać się musi zagrożeń, które jeszcze 100 lat temu zbierały śmiertelne żniwo, takie jak masowe wojny czy epidemie, to współczesny świat bardziej niż kiedykolwiek wcześniej wiąże się z zagrożeniami i ryzykiem. Jest to jednak ryzyko innego rodzaju, związane z kształtem naszej rzeczywistości, z procesami modernizacyjnymi i globalizacyjnymi, ze znacznym przyspieszeniem czy wręcz rewolucją technologiczną wpływającą na stosunki społeczne, wzrostem niepewności w stosunkach ekonomicznych, a przede wszystkim ze wzrostem naszej wiedzy i świadomości w obszarze zagrożeń, skutkującej paradoksalnie wzrostem poczucia lęku. Wszystkie te czynniki mają wpływ na kształt sytuacji politycznej zarówno na szczeblu międzynarodowym, państwowym jak i lokalnym. Dzieje się tak, ponieważ w grze politycznej bierze udział coraz więcej podmiotów, wśród których poza tradycyjnie uwikłanymi w tę grę rządami, instytucjami publicznymi i samymi politykami, wymienić można obecnie także aktorów ponadnarodowych takich jak międzynarodowe organizacje czy instytucje, najróżniejsze podmioty gospodarcze, w tym wielkie korporacje międzynarodowe, a nawet pojedynczych przedsiębiorców posiadających wpływy, organizacje społeczne, pozarządowe, czy wreszcie ruchy społeczne organizujące się ad hoc dzięki z roku na rok bardziej zaawansowanym technologiom komunikacyjnym. W takich warunkach bardzo szybko dostrzec można, że obowiązujące do tej pory relacje hierarchiczne zastępowane są coraz częściej przez relacje o charakterze równoległym, sieciowym, a stosunki polityczne mieszają się coraz silniej z relacjami społecznymi, ekonomicznymi, medialnymi a nawet osobistymi pomiędzy konkretnymi osobami na stanowiskach lub o wysokim autorytecie. Tym bardziej nie sposób nie dostrzec powolnej ale postępującej utraty kontroli nad otoczeniem przez podmioty tradycyjnie postrzegane jako aktorzy sceny politycznej oraz uwikłane w procesy walki o władzę, rządzenia i administrowania, którzy wraz ze wzrostem liczby uwarunkowań tych procesów zdają się posiadać coraz mniejszą siłę sprawczą, w coraz bardziej złożonej i coraz mniej przewidywalnej rzeczywistości politycznej i społeczno-gospodarczej. Wszystko to każe się głęboko zastanowić nad współczesnymi granicami podmiotowości politycznej i wynikającej z niej odpowiedzialności polityków, które w coraz mniej przewidywalnym środowisku z dnia na dzień coraz bardziej zdają się podlegać erozji. Sytuacja taka rodzi ogromne ryzyko zarówno dla samych podmiotów prowadzących działalność polityczną, jak i dla rządzonych przez nie społeczności, które to ryzyko wynika nie tylko ze spadku sterowalności systemów społecznych i gospodarczych, związanym ze wzrostem liczby wspomnianych uwarunkowań, ale także ze wzrostem prawdopodobieństwa popełnienia poważnych nieraz błędów w samej działalności politycznej. Biorąc pod uwagę istotę polityki jako działalności organizacyjnej dla bardzo złożonych systemów, błędy takie mogą mieć z kolei bardzo daleko idące i nieprzewidywalne konsekwencje, zwłaszcza we współczesnym świecie pełnym zagrożeń zarówno tych nowych, potencjalnych czy nieprzewidywalnych, jak i tych znanych od wieków, choć przeżywających obecnie „drugą młodość” w nowych odsłonach. Politycy, stając przed nimi w imieniu własnym i rządzonych przez nich społeczności, są dużo bardziej niż ktokolwiek narażeni na ich skutki. Przedstawiana rozprawa poświęcona jest właśnie tym ostatnim zagadnieniom, mając na celu analizę wymiaru teoretycznego i praktycznego występowania i zarządzania ryzykiem w polityce. W dziedzinie tej, składającej się ze złożonych sieci relacji o charakterze politycznym, ekonomicznym, społecznym itd., nie da się obecnie funkcjonować bez świadomości istnienia wielorakich rodzajów ryzyka oraz bez mechanizmów zarządzania tym ryzykiem. Znajomość tych zagadnień i wiążące się z nimi umiejętności coraz częściej powinny towarzyszyć politykom i partiom politycznym na co dzień, a nie wyłącznie w okresach największych kryzysów. Stać się też muszą jednym z kryteriów oceny kandydatów na stanowiska polityczne, sił politycznych walczących w wyborach o władzę oraz skuteczności machiny urzędniczej. Tym ważniejsze jest wobec tego przeprowadzanie wszechstronnych analiz konstrukcji i charakteru ryzyka występującego w polityce, procedur zarządzania takim ryzykiem na poziomie programowym i administracyjnym, postrzegania odpowiedzialności wśród polityków w zakresie sprawowanych funkcji oraz poczucia zagrożenia i lęku w społeczeństwach oraz jego wpływu na podejmowane wybory o charakterze politycznym. Ambicją pracy jest zarówno uwypuklenie wyżej wymienionych kwestii jak i wypełnienie w pewnym stopniu istniejącej w tym obszarze luki. Podstawowym celem badawczym pracy będzie więc wyjaśnienie jak ryzyko w polityce należy pojmować, jakie środki dostępne są dla decydentów w polityce w porównaniu do innych sfer życia oraz jak skutecznie i na jaką skalę decydenci polityczni z tych środków korzystają. Aby te cele osiągnąć, autor porusza szereg kwestii obrazujących i wyjaśniających m.in. charakter i pochodzenie zagrożeń, problem braku przewidywalności zdarzeń i wynikającej z tego niepewności, czy wpływ kultury i sposobu myślenia na odbiór ryzyka i wybór środków zapobiegawczych. Podejmuje także próbę skonstruowania definicji i klasyfikacji ryzyka politycznego w kontraście do ogólnie rozumianego ryzyka występującego w polityce. Głównymi pytaniami badawczymi przedstawianej rozprawy są w istocie pytania o zakres i skalę ryzyka występującego w działalności politycznej i polityce w ogóle oraz o istnienie i stosowanie systemów zarządzania tym ryzykiem. W związku z tym, przyjętą przez autora hipoteza główną jest uznanie działalności politycznej za „działalność wysokiego ryzyka”, cechującej się ogromną skalą i wieloaspektowością napotykanych zagrożeń, a także założenie, że zarządzanie ryzykiem w działalności politycznej opiera się raczej na wyborze pojedynczych mechanizmów przeciwdziałania zagrożeniom i dopiero po osiągnięciu pewnego stopnia uszczegółowienia, tzn. w działaniu administracji publicznej, przybiera formę, którą nazwać można systemem zarządzania ryzykiem. Autor przyjmuje także szereg hipotez pomocniczych, mających pomóc w odpowiedzi na główne pytania badawcze: 1. Zagrożenia i ryzyko występujące w polityce mają związek z jej charakterystyką jako sferą organizacyjną dla innych, często bardzo złożonych dziedzin życia społecznego co sprawia, że niebezpieczeństwa obecne w tych dziedzinach podlegają swego rodzaju transmisji do obszaru polityki, stając się obiektem politycznym, tzn. tematem debaty publicznej i przesłanką oceny polityków i aparatu państwowego. 2. Struktura danej społeczności, organizacji czy instytucji ma wpływ na charakter zagrożeń, z którymi ta społeczność, organizacja czy instytucja się styka, determinując stosowane środki zarządzania ryzykiem. 3. W społeczeństwie i stosunkach politycznych zorganizowanych na zasadach sieci relacji, informacja o ryzyku staje się zasobem podlegającym wszystkim prawom sieciowości, a kolejne niebezpieczeństwa powstają w przestrzeni publicznej najczęściej na zasadach emergencji. 4. Kultura, w tym kultura polityczna, wpływa na odbiór zagrożeń i ryzyka, kształtując sposób ich pojmowania oraz warunkując wybór sposobów zarządzania ryzykiem. 5. Na pojmowanie i zarządzanie ryzykiem w polityce wpływa pojmowanie idei odpowiedzialności zarówno wśród osób trudniących się działalnością publiczną, jak i w rządzonej społeczności. Tak przedstawiony temat rozprawy skłania do postawienia szeregu dodatkowych pytań badawczych, na które autor próbuje znaleźć odpowiedzi w trakcie badań realizowanych w przedstawianej rozprawie: 1. Skąd bierze się ryzyko w polityce? Czy są to jedynie zagrożenia przyswajane z innych dziedzin życia społecznego, czy też mogą być generowane w samej polityce? 2. Czy każde ryzyko da się dokładnie przewidzieć i oszacować? Jakie są granice przewidywalności zagrożeń? 3. Jakie są różnice pomiędzy rodzajami ryzyka w zależności od typu struktury organizacyjnej? 4. W jaki sposób ryzyko potrafi mieć charakter zbiorowy, a w jaki sposób charakter indywidualny? 5. Jakie są zależności pomiędzy ryzykiem a podejmowaniem decyzji w działalności politycznej? 6. Czym różni się zarządzanie ryzykiem w sferze polityki od zarządzania ryzykiem w gospodarce? Czy są jakieś różnice pomiędzy zarządzaniem ryzykiem na różnych poziomach samej polityki i rządzenia państwem? 7. Czy zarządzaniem ryzykiem nazwać można socjotechnikę polityczną wykorzystującą i wzbudzającą lęk odbiorców? 8. Co ma wpływ na otoczenie decyzyjne polityki w obszarze zarządzania ryzykiem? 9. Jak duży wpływ uwarunkowania kulturowe mają na proces zarządzania ryzykiem? Celem osiągnięcia zdefiniowanych powyżej celów i odpowiedzi na postawione pytania, rozprawa porusza się pomiędzy paradygmatem cybernetycznym a interpretacyjnym, korzystając z dorobku obu tych perspektyw. Pierwsza z nich nieoceniona jest przy poruszaniu zagadnień związanych ze źródłami niepewności i ryzyka występującymi w polityce. Pozwala poszerzyć perspektywę badawczą o analizy kanałów i sieci komunikacyjnych czy przepływy informacji (w tym o zagrożeniach) oraz tłumaczy mechanizmy rozprzestrzeniania się tych informacji. Z drugiej strony, perspektywa interpretacyjna posiada cały szereg narzędzi do badania zjawiska nadawania znaczenia otoczeniu społecznemu, bez których nie może być mowy o skutecznym badaniu kwestii wpływów kulturowych na percepcję zagrożeń i podejmowanie decyzji. W obszarze metodologii, założenia pracy reprezentują charakterystyczne dla nauki o polityce podejście interdyscyplinarne. Analiza przeprowadzona na potrzeby niniejszej rozprawy miała przede wszystkim charakter jakościowy, obejmując głównie analizę i krytykę piśmiennictwa (w tym krytykę źródłową). Przy analizie metod zarządzania ryzykiem posłużono się głównie metodą decyzyjną. Jako metody pomocnicze wykorzystano także metodę systemową (przy ocenie ryzyka w perspektywie typów struktur organizacyjnych), historyczną oraz instytucjonalno-prawną (przy ocenie uwarunkowań kulturowych, historycznych i prawnych postrzegania i zarządzania ryzykiem), a także elementy metody porównawczej (w obszarze różnic kulturowych pomiędzy kręgami cywilizacyjnymi oraz dziedzinami). W rozdziale pierwszym poruszono przyczyny chaotyczności świata i kwestię czynników ograniczających możliwości przewidywania przyszłości. Problem ten od długiego już czasu badany był na gruncie nauk ścisłych, matematyki i fizyki, które wypracowały pewne teorie i narzędzia używane do dziś w obszarach związanych także z polityką, z których najbardziej znane są statystyka i rachunek prawdopodobieństwa. W tym obszarze rozdział ma za zadanie nie tylko przytoczyć konkretne metody badania ryzyka i niepewności, ale także odpowiedzieć na pytanie dlaczego tak trudno jest przewidywać przyszłość i jakie czynniki mają na to wpływ. Kolejną kwestią będzie określenie istoty zagrożeń dla działalności politycznej. Pojęcie zagrożenia pozostaje kluczowe dla zrozumienia ryzyka, jednak nie są to pojęcia tożsame, a różnice definicyjne przytoczone w tej części rozprawy posłużą następnie w dalszych częściach pracy do stworzenia definicji ryzyka politycznego i ryzyka w polityce. Rozdział ten będzie również miejscem opisu rzeczywistości społecznej i politycznej, reprezentowanej przez perspektywę sieci politycznych i teorię złożoności, które to perspektywy posiadają ogromny potencjał w opisywaniu rzeczywistości społecznej doby „rewolucji technologicznej”, tłumacząc także skokowy wzrost liczby zagrożeń dla stabilności współczesnych systemów politycznych. Wreszcie, autor przytoczy charakterystykę struktur hierarchicznych w zestawieniu ze strukturami sieciowymi celem porównania ich cech organizacyjnych i porównania typowych dla nich zagrożeń w kolejnych częściach pracy. W rozdziale drugim poruszana jest kwestia rozwoju perspektyw teoretycznych, definicji i podejść do zagadnienia ryzyka i zarządzania ryzykiem wypracowanych przez najważniejsze dziedziny nauk społecznych i humanistycznych, do których należy filozofia, psychologia, socjologia, zarządzanie i ekonomia oraz bardzo ważna dla zagadnienia zarządzania ryzykiem teoria decyzji. W rozdziale tym dokonany zostanie przegląd najważniejszych koncepcji filozoficznych, socjologicznych i psychologicznych dotyczących ryzyka, jego powstawania, percepcji oraz uspołecznienia, a także relacji pomiędzy ryzykiem a decyzją, w tym polityczną. Wśród poruszanych kwestii znajdzie się również ewolucja filozoficznych koncepcji zmiany i poznania, obiektywizacja ryzyka, wpływ wzorców kulturowych na percepcję ryzyka, ryzyko jako element socjotechniki, przesłanki podejmowania ryzyka, czy też zagadnienie ryzykanctwa. Rozdział trzeci stanowić będzie próbę definicji dwóch typów ryzyka występujących w polityce, czyli ryzyko stricte polityczne oraz ogólnie rozumiane ryzyko w polityce. Przybliża on również zagadnienie wpływu kultury politycznej na odbiór zagrożeń i ryzyka w polityce, oraz stanowi pewną propozycję typologii ryzyka politycznego na kilku płaszczyznach. Wreszcie, przedstawia on uwarunkowania powstawania konkretnych typów ryzyka w strukturach sieciowych i hierarchicznych. W rozdziale czwartym autor podejmuje próbę ogólnej definicji zarządzania ryzykiem w parciu o dorobek nauk ekonomicznych i nauk o zarządzaniu. Rozdział stanowi także próbę rewizji praktyk i metod zarządzania ryzykiem w obszarze zarządzania i ekonomii, ze szczególnym uwzględnieniem sektora finansów jako tego, w którym nastąpiła największa instytucjonalizacja pojęcia ryzyka i zasad jego zarządzania. Na sam koniec, w rozdziale tym przytoczona została charakterystyka zarządzania ryzykiem w oparciu o podział struktur organizacyjnych. Rozdział piąty poświęcony został szczegółowo zarządzaniu ryzykiem w polityce, zarówno jako sposobowi na unikanie czy ubezpieczanie się przed skutkami wystąpienia ryzyka, jak i sposobom jego wykorzystywania w walce politycznej, czy to poprzez socjotechnikę opartą na wywoływaniu lęku, czy też całej polityki skupionej na zarządzaniu przez konflikt. Rozdział porusza te zagadnienia zarówno w kontekście polityki rozumianej jako walka o władzę, jak i w funkcjonowaniu administracji publicznej. Autor podejmuje próbę definicji pojęcia zarządzania ryzykiem w polityce oraz oceny metod tego zarządzania na różnych poziomach działalności politycznej oraz rządzenia i administrowania. W tym miejscu poruszona także została kwestia definicji i zakresu odpowiedzialności polityków za podejmowane przez nich decyzje, będąca podstawą stosowania przez nich strategii zarządzania ryzykiem. Wreszcie, rozdział szósty i siódmy stanowią próbę zarysowania roli kręgu cywilizacyjnego i kulturowego, w tym kultury politycznej, odpowiednio w postrzeganiu zagrożeń, a następnie w wyborze i stosowaniu metod zarządzania ryzykiem. Jako przykłady posłużą tu dwa kraje z różnych kręgów kulturowych, dzielące jednak podobny ustrój polityczny: Polska i Japonia. W rozdziale szóstym poruszone zostaną kwestie takie jak wpływ kultury na środowisko decyzyjne i postrzeganie ryzyka i zagrożeń, rola mediów w kształtowaniu postaw względem ryzyka oraz postrzeganie zagrożeń i modele zarządzania zmianą. Autor skupia się na kulturowych odmiennościach pomiędzy wspomnianymi krajami oraz na ich wpływie na percepcję zagrożeń i ryzyka, który determinować będzie także wybór metod jego „oswajania”. Rozdział siódmy stanowi z kolei próbę zarysu wpływu kultury na postrzeganie samego procesu zarządzania ryzykiem i łączącej się z nim odpowiedzialności za decyzje polityczne. Celem rozdziału jest zarówno poruszenie kwestii różnic kulturowych w obszarze poczucia odpowiedzialności skutki działalności politycznej, jak i porównanie charakterystyk kultury indywidualistycznej i kolektywistycznej w perspektywie zarządzania ryzykiem. Będzie także okazją do przytoczenia uwarunkowanych kulturowo różnic funkcjonowania administracji publicznej w obu krajach. Postawiona na początku hipoteza, zgodnie z którą polityka jest działalnością wysokiego ryzyka, w której środki minimalizacji skutków zagrożeń (czyli zarządzania ryzykiem) wykorzystywane są w zależności od potrzeb tworząc system tylko na pewnym stopniu uszczegółowienia pozwoliła się w toku pracy uzasadnić, jednak z tym zastrzeżeniem, że poza uszczegółowieniem, to także dostępność środków i cel działań decydować będą o istnieniu i kształcie takiego systemu. Pojedynczy politycy bowiem będą mieli tendencję do wykorzystywania złożonych systemów właściwie tylko przy okazji kampanii wyborczych na wyższe urzędy państwowe i w pewnym stopniu lokalne, przenosząc na co dzień ciężar spójnego zarządzania ryzykiem związanym z przekazem medialnym na partie polityczne i ich sztaby wizerunkowe. W istocie, ryzyko w polityce związane jest zarówno z czynnikami zewnętrznymi wobec polityki, przyjętymi z innych dziedzin, takich jak ekonomia, ekologia, nauka itd., jak i wynikającymi z samych decyzji politycznych i administracyjnych. Wszystkie te sfery przenikają się pod względem ryzyka i transmisji zagrożeń tak bardzo, że często zagrożenie powstałe w jednym obszarze posiada swoje nieprzewidziane skutki w innych. Przyswajanie tych zagrożeń w sferze polityki wynika przede wszystkim z jej charakterystyki jako obszaru organizacji innych dziedzin życia. Niestety, nie da się przewidzieć wszystkich tych zagrożeń, co wynika ze stopnia skomplikowania układu sieci relacji tak pomiędzy aktorami na scenie politycznej, jak i sferą polityki oraz innymi dziedzinami. Problemem jest tutaj ilość zmiennych, takich jak czynniki środowiskowe i działania innych aktorów, z których każde pośrednio, w długiej perspektywie czasowej, może mieć swój wpływ na rozwój sytuacji zagrażającej. Czyni to przewidywanie możliwym tylko do momentu, w którym czynniki pośrednie nie zaczną oddziaływać na sytuację bardziej niż pierwotne czynniki mające na nią wpływ bezpośredni. Rodzaje oraz skala zagrożeń i ryzyka, z którymi stykają się organizacje (w tym polityczne) zależą w prostej linii od charakteru ich struktury. Zbyt mało elastyczny, hierarchiczny model organizacyjny czyni strukturę podatną na fluktuacje sytuacji zewnętrznej, podczas gdy brak wystarczającego „kręgosłupa proceduralnego” w organizacji sieciowej potrafi generować konflikty wewnętrzne i sprawi, że pod wpływem takiego konfliktu organizacja rozpadnie się od środka. Stąd też, wybór stopnia elastyczności organizacji politycznej zależny jest zarówno od charakteru dążeń wewnątrz organizacji, jak i od wpływów środowiskowych. Tym bardziej więc w świecie współczesnym organizacje należy pojmować bardziej jako proces, co zostało już zauważone na gruncie ekonomii i w praktyce działania przedsiębiorstw, choć nie stało się jeszcze powszechne w praktyce politycznej, ciążąc także na stabilności sfery polityki. Niezwykły fenomen ryzyka sam w sobie zawiera zarówno charakter zbiorowy, jak i indywidualny. Ogromna skala transmisji informacji o zagrożeniach bardzo łatwo może sprawić, że ryzyko dla jednostki zostanie odebrane i przyswojone przez całą zbiorowość, podobnie jak ryzyko dla zbiorowości zostaje często odebrane jako ryzyko osobiste dla każdego z jej członków. Wynika to z ogromnej, zwłaszcza w ostatnim czasie, świadomości zagrożeń oraz potrzeby poczucia bezpieczeństwa. Pojęcie bezpieczeństwa jest dla polityki kluczowe z dwóch głównych powodów. Po pierwsze, ogromne poczucie niepewności związane z przyśpieszającymi na każdym polu rzeczywistości zmianami wzmaga pęd do szukania zabezpieczenia, pewności i stałości, których zapewnienia oczekuje się od polityki i aparatu państwowego. Stąd też, po drugie, bezpieczeństwo samo w sobie staje się argumentem w debacie publicznej o tak dużej sile rażenia, że najczęściej zamykającym drogę do dalszej dyskusji (co wykorzystywane jest szeroko właśnie w polityce). Wszystko to powadzi do kolejnych zagrożeń, wynikających tym razem z samych decyzji politycznych i ich skutków, tak przewidywanych jak i nieprzewidzianych. W tym kontekście, wybór metod i skali procesów zarządzania ryzykiem zależny będzie od charakteru ryzyka. Polityka jest tu w położeniu szczególnym, gdyż przez swój charakter i różnorodność oraz skomplikowanie procesów, które przecież powinna regulować, musi posiadać największą skalę doboru metod zarządzania ryzykiem. W istocie jednak także tu dostępność metod zależna jest m.in. od wykonywanych zadań, odpowiedzialności i ograniczeń w posiadanych zasobach. Inaczej wyglądała będzie taka działalność w wykonaniu pojedynczych polityków inaczej w perspektywie całych ugrupowań. Innymi środkami posłuży się rząd, a innymi administracja publiczna. Nie wszystkie też przejawy zarządzania ryzykiem będą zasługiwały na to miano, a jedynie takie, które tworzą spójną strategię wykorzystywania metod zapobiegania ryzyku, choć funkcja taka nie musi być jedyną, którą dana metoda posiada (np. socjotechnika oparta na lęku wcale nie musi być przejawem zarządzania ryzykiem). Warto również poruszyć ogromny wpływ kultury na pojmowanie ryzyka i wybór metod zarządzania ryzykiem. Wynika to stąd, że kultura tworzy pewien rodzaj filtrów poznawczych determinujących odbiór otaczającego świata. Jeśli otoczenie społeczne pojmować będziemy jako nadrzędne, a siebie postrzegać bardziej jako członka zbiorowości o określonym miejscu w strukturze społecznej, dużo bardziej identyfikować się będziemy z zagrożeniami dotyczącymi całości grupy społecznej czy społeczeństwa, do którego przynależymy. Podobnie, jeśli warunki naturalne oswajają z niebezpieczeństwem, nie będziemy tak skłonni do wyolbrzymiania ryzyka na co dzień. Wszystko to przekładać się będzie także na decyzje o charakterze politycznym, ponieważ ocena ryzyka i wybór metod zarządzania ryzykiem są nieodłącznym składnikiem decyzji politycznych i na równych zasadach podlega warunkowaniu kulturowemu. Płynące z powyższych rozważań wnioski każą się głęboko zastanowić nad podmiotowością działań politycznych w dzisiejszym zglobalizowanym i coraz bardziej złożonym świecie. Rewolucja technologiczna, ułatwiając komunikację i dostęp do wiedzy stworzyła nowy typ odbiorcy treści politycznych i przyczyniła się do znacznego przyspieszenia tempa procesów społecznych. Nie może to nie mieć swoich konsekwencji dla sfery polityki, która niejako „z urzędu” reagować musi na każde pojawiające się w przestrzeni publicznej zagrożenie dla interesów zbiorowości wyrażane potrzebami społecznymi. Potrzeby ta zmuszać będą w przyszłości polityków do przyjmowania coraz większych zobowiązań w zakresie ochrony rządzonych przez siebie społeczności, co poskutkuje jeszcze wyższym poziomem ryzyka i niepewności w sferze polityki. Będzie to także miało swój wpływ na polityków, którzy nawet mając za sobą ekspertów i cały aparat państwowy nie zawsze są w stanie zarządzać ryzykiem w sposób właściwy. Brak informacji o możliwym ryzyku już teraz zmusza ich często do wypełniania tych luk przekazem o charakterze wizerunkowym i marketingowym, a czasem wysoce manipulacyjnym i prowokacyjnym, w najgorszych wariantach konfliktującym rządzoną społeczność. Tylko od zdolności samych polityków do przewidywania zagrożeń, elastycznej reakcji oraz balansowania pomiędzy bezpieczeństwem a prawami jednostki zależy utrzymanie obecnego porządku politycznego. Przyszłość pokaże, czy zarysowane powyżej tendencje uda się odwrócić. Ryzyko polityczne w swoim szerokim rozumieniu powinno być traktowane raczej jako meta-termin i główny kierunek badań, niż ciekawostka lub wąskie pole badawcze na uboczu innych dziedzin nauki. W obliczu tak małej liczby politologicznych opracowań tak jakże ważnego i zyskującego na znaczeniu fenomenu mam nadzieję, że niniejsza praca stanowić będzie jeden z głosów w dyskusji i zalążek przyszłych badań.
The text is devoted to the essence of the concept of risk, the conditions of its perception, and the means used in politics to manage risk in a networked, multi-faceted political game. Risk has always been a part of human life, accompanying people wherever hopes, plans and aspirations to achieve the desired goal collide with the ignorance of the factors that allow it to be achieved. From the beginning of history, the subject of fear for the future, uncertainty, and nowadays risk was discussed by philosophers, artists and scientists as one of the most important and in fact the closest to man in his difficult life. Although nowadays in the conditions of technological progress and globalization, man must be less afraid of threats that have been taking a deadly harvest in the past such as wars and mass epidemics, the modern world more than ever before is associated with threats and risks. However, this is a risk of a different kind, related to the shape of our reality, modernization and globalization processes, significant acceleration or even technological revolution affecting social relations, increased uncertainty in economic relations and above all with the increase of our knowledge and awareness in the area of threats, resulting in a paradoxical increase of the anxiety. All these factors affect the shape of the political situation both at the international, state and local levels. This is because more and more entities are taking part in the political game, including governments, public institutions and politicians who are traditionally involved in this game, but also transnational actors such as international organizations and institutions, various economic entities including international corporations and even individual entrepreneurs with influence, social organizations, non-governmental organizations, and finally social movements organized every year thanks to the advanced communication technologies. In such conditions it can be quickly noticed that the hierarchical relationships that have been in force so far are being replaced more often by parallel and network relationships and that the political relations are increasingly mixed with social, economic, media and even personal relations between specific people in political positions or with high authority. Furthermore, it is impossible not to notice the slow but progressive loss of control over the environment by entities traditionally perceived as actors of the political scene and involved in the processes of struggle for power, in governance and administration, who seem to have less and less influence along with the increase in the number of conditions of these processes in a more and more complex and less predictable political and socio-economic reality. All of this should make us think deeply about the contemporary boundaries of political subjectivity and the responsibility of politicians which seem to be subject to erosion from day to day in an increasingly less predictable environment. Such a situation generates a huge risk for both: the entities conducting political activity and for the communities governed by them. This risk results not only from a drop in controllability of social and economic systems associated with an increase in the number of conditions, but also from an increase in the likelihood of serious mistakes in political activity itself. Considering the essence of politics as an organizational activity for very complex systems such errors may have very far-reaching and unpredictable consequences, especially in the modern world full of threats both new and potential or unpredictable, as well as those known for ages, although currently experiencing a "Second youth" under new conditions. Politicians who face them on their own behalf and for their communities, are much more than anyone else exposed to their consequences. The dissertation is devoted to these last issues with the aim of analyzing the theoretical dimension, the practical occurrence and management of risk in politics. In the political field which consists of complex networks of political, economic and social relations, etc., it is impossible to function without the awareness of the existence of multiple risks and without mechanisms to manage this risk. Knowledge of these issues and the skills associated with them more and more often should accompany politicians and political parties on a daily basis and not only during periods of greatest crises. They must also become one of the criteria for assessing candidates for political positions, political forces fighting in power elections and the effectiveness of the official administration. Therefore, it is more and more important to carry out comprehensive analysis of the structure and nature of risk and risk management procedures in the field of politics and at policy level, perception of responsibility among politicians in terms of their functions and the sense of threat and fear in societies and its impact on political choices . The ambition of this work is both to highlight the above-mentioned issues and fill some gaps existing in this area. The basic research goal of the text will be to explain how the risk in politics should be understood, what means are available for decision-makers in politics compared to other spheres of life and how effectively and on what scale policy makers use these means. To achieve these goals, the author raises a number of issues illustrating and explaining, among others the nature and origin of threats, the problem of the lack of predictability of events and the resulting uncertainty, the impact of culture and psychology on the perception of risk and the choice of preventive measures. He also attempts to construct definitions and classifications of political risk in contrast to the generally understood risk occurring in politics. The main research questions of the dissertation are in fact questions about the scope and scale of risk occurring in political activity and politics in general and about the existence and application of risk management systems. Therefore, the main hypothesis made by the author is the recognition of political activity as "high risk activity" characterized by the large scale and multi-faceted nature of the threats encountered, as well as the assumption that risk management in political activity is based rather on the selection of individual mechanisms for counteracting threats and only after achieving a certain degree of detail, i.e. in the public administration, it takes the form that can be called a “risk management system”. The author also adopts a number of auxiliary hypotheses to help answer the main research questions: 1. Threats and risks in politics are related to its characteristics as an organizational sphere for other very complex areas of social life, which means that the dangers appearing in these areas are subject to a kind of transmission to the policy and politics areas becoming a political object, i.e. the topic of public debate and a premise for the evaluation of politicians and the state apparatus. 2. The structure of a given community, organization or institution has an impact on the nature of threats which this community, organization or institution faces, determining the risk management measures being applied. 3. In society and in political relations organized on the principles of a network of relations, information about risk becomes a resource subject to all network laws and further dangers arise in the public space most often on the principles of emergence. 4. Culture, including political culture, influences the perception of threats and risks, shaping the way they are understood and determining the choice of risk management methods. 5. The understanding and management of risk in politics is influenced by the understanding of the idea of responsibility both among people engaged in public activity and in the governed community. The subject of the dissertation presented in this way provokes a number of additional research questions, to which the author tries to find answers during the research carried out in the presented dissertation: 1. Where does the risk in politics come from? Are these only threats acquired from other areas of social life, or can they be generated in politics alone? 2. Can every risk be accurately predicted and estimated? What are the limits of predictability of threats? 3. What are the differences between risk types depending on the type of organizational structure? 4. How can the risk be collective and how can it have an individual character? 5. What are the dependencies between risk and decision making in political activity? 6. What is the difference between risk management in the sphere of policy and risk management in the economy? Are there any differences between risk management at different levels of politics and government? 7. Can risk management be referred to the activity of political social engineering that exploits and arouses anxiety in recipients? 8. What affects the decision environment of the policy in the area of risk management? 9. How much influence cultural conditions have on the risk management process? In order to achieve the above-defined goals and answer to the questions posed, the dissertation moves between the cybernetic and interpretative paradigm, using the achievements of both perspectives. The first of them is invaluable when addressing issues related to sources of uncertainty and risk occurring in politics. It allows to broaden the research perspective on the analysis of channels and communication networks or information flows (including threats) and explains the mechanisms of spreading the information. On the other hand, the interpretation perspective has a whole range of tools to study the phenomenon of giving meaning to the social environment, without which there can be no question of effectively investigating the issue of cultural influences on the perception of threats and decision making. In the area of methodology, the assumptions of the work represent the interdisciplinary approach characteristic of the political science. The analysis carried out for the purposes of this dissertation was primarily of a qualitative nature, covering mainly the analysis and criticism of the literature (including sources). The decision method was used mainly when analyzing risk management methods. The systemic method (in the perspective of types of organizational structures), historical and institutional method (when assessing cultural, historical and legal conditions of perception and risk management) as well as elements of the comparative method (in the field of cultural differences between the civilization circles) were also used as auxiliary methods. The first chapter addresses the causes of the chaotic nature of the world and the issue of factors limiting the possibilities of predicting the future. This problem has been studied for a long time on the basis of sciences, mathematics and physics, which have developed some theories and tools used today in areas related to politics, the most well-known of which are statistics and probability calculus. In this area, the chapter is intended not only to provide specific methods for testing risk and uncertainty, but also to answer the question why it is so difficult to predict the future and what factors affect it. Another issue will be to identify the essence of threats to political activity. The concept of danger remains crucial for understanding risk but these are not identical concepts and the definitional differences cited in this part of the dissertation will then be used in further parts of the work to create a definition of political risk and risk in politics. This chapter will also be a place for description of social and political reality, represented by the perspective of political networks and the theory of complexity which have a great potential in describing the social reality of the "technological revolution" explaining also the rapid increase in the number of threats to the stability of modern political systems. Finally, the author will present the characteristics of hierarchical structures in comparison with network structures in order to compare their organizational features and compare typical threats to them in subsequent parts of the work. The second chapter discusses the issue of development of theoretical perspectives, definitions and approaches to the risk and risk management issues developed by the most important fields of social sciences and humanities including philosophy, psychology, sociology, management and economics and decision theory which very important for risk management. This chapter will review the most important philosophical, sociological and psychological concepts concerning risk, its formation, perception and socialization as well as the relationship between risk and decisions, including political ones. Among the raised issues there will be also the evolution of the philosophical concepts of change and cognition, risk objectification, the impact of cultural patterns on the perception of risk, risk as an element of social engineering, reasons for taking risks and the issue of hazard. The third chapter will be an attempt to define two types of risk occurring in politics, i.e. strictly political risk and generally understood risk in politics. It also presents the issue of the influence of political culture on the reception of threats and risks in politics, and is a kind of proposal for a typology of political risk on several levels. Finally, it presents conditions for the creation of specific types of risk in network and hierarchical structures. In the fourth chapter, the author attempts to define the general definition of risk management in the field of the achievements of economic and management sciences. The chapter is also an attempt to review the practices and methods of risk management in the area of management and economics, with particular emphasis on the financial sector as the one in which the largest institutionalization of the concept of risk and the principles of its management took place. At the very end, this chapter presents also the characteristics of risk management based on the division of organizational structures. The fifth chapter is devoted in detail to risk management in politics both as a way of avoiding or insuring against the effects of risk and the way how to use it in political struggle, either through social engineering based on causing fear or the entire policy focused on conflict management. The chapter addresses these issues both in the context of politics understood as a struggle for power and in the functioning of public administration. The author attempts to define the concept of risk management in politics and to evaluate the methods of this management at various levels of political activity as well as governance and administration. At this point, the issue of the definition and scope of responsibility of politicians for the decisions they make which is the basis for their risk management strategies, was also addressed. Finally, the sixth and seventh chapter are an attempt to outline the role of the civilizational and cultural circle, including political culture, in the perception of threats and then in the selection and application of risk management methods. As examples, two countries from different cultural backgrounds that share a similar political system will serve here: Poland and Japan. The sixth chapter will cover issues such as the impact of culture on the decision-making environment and perception of risk and threats, the role of the media in shaping attitudes towards risk and perceptions of threats and change management models. The author focuses on cultural differences between these countries and their impact on the perception of threats and risks, which will also determine the choice of methods for risk management. The seventh chapter, in turn, is an attempt to outline the impact of culture on the perception of the risk management process itself and the responsibility for political decisions connected with it. The aim of the chapter is both to raise the issue of cultural differences in the area of the sense of responsibility of the effects of political activity, and to compare the characteristics of individualistic and collectivist culture in the perspective of risk management. It will also be an opportunity to view culturally-conditioned differences in the functioning of public administration in both countries. A hypothesis presented at the beginning according to which the policy is a high-risk activity in which measures to minimize the effects of threats (i.e. risk management) are used depending on the needs, creating a system only to a certain degree of detail allowed in the course of work to justify. However, apart from specifying the nature of risk, also the availability of resources and the goal of the actions will decide about the existence and the shape of such a risk management system. Individual politicians will tend to use complex systems properly only on the occasion of election campaigns for higher state offices and to a certain extent local ones, on a daily basis moving the burden of coherent risk management related to the media message to political parties. In fact, the risk in politics is related to both: external factors in politics, adopted in other fields, such as economics, ecology, science, etc., as well as to the political and administrative decisions themselves. All these spheres are connected in terms of risk and transmission of threats so much that often a threat arising in one area has its unforeseen effects in others. The absorption of these threats in the sphere of politics is primarily due to its characteristics as an area of organization for other areas of life. Unfortunately, it is impossible to foresee all these threats, which results from the complexity of the network of relations between actors on the political scene as well as the sphere of politics and other fields. The problem here is the number of variables, such as environmental factors and the actions of other actors, each of which indirectly in the long term, can have an impact on the development of a threatening situation. This makes prediction possible only to the point where indirect factors do not start to influence the situation more than the primary factors that have direct impact on it. The types and scale of threats and risks faced by organizations (including political ones) depend in a straight line on the nature of their structure. Less flexible hierarchical organizational model makes the structure susceptible to fluctuations of the external situation, while the lack of a sufficient procedures in the network organization can generate internal conflicts and make the organization fall apart from the inside. Therefore, the choice of the degree of flexibility of a political organization depends both on the nature of the aspirations within the organization and on environmental influences. Furthermore, organizations in the modern world should be understood more as a process which has already been noticed in the field of economics and practice of enterprises, although it has not yet become common in political practice which is also weighing on the stability of the political sphere. The extraordinary phenomenon of risk itself includes both collective and individual character. The huge scale of transmission of information about threats can very easily make the risk for an individual be taken away and assimilated by the whole community, just as the risk for the community is often perceived as a personal risk for each of its members. This is due to the huge, especially in recent times, awareness of threats and the need to feel safe. The concept of security is of key importance for the policy for two main reasons. First of all, the great sense of uncertainty associated with the changes accelerating in every field of reality increases the need to seek security, certainty and stability which are expected from the policy and the state apparatus. Therefore secondly, security itself becomes an argument in the public debate about such a high power of destruction that most often closes the way for further discussion (which is being used widely in politics). All this leads to further threats, resulting this time from the political decisions themselves and their consequences both anticipated and unforeseen. In this context, the choice of methods and scale of risk management processes will depend on the nature of the risk. Politics is in a special position because, due to its nature and diversity and the complexity of processes that it should regulate, it must have the largest scale of selection of risk management methods. In essence however, the availability of methods here is also dependent on the tasks, responsibilities and limitations in the resources. The activity of individual politicians would look differently that the one in the perspective of entire groups. Other means will be also implemented in the government and other in public administrations. Not all manifestations of risk management will also deserve this name, but only those that form a coherent strategy of using risk prevention methods, although this function may not be the only one that the given method possesses (e.g. social engineering based on anxiety does not have to be a manifestation of risk management). It is also worth mentioning the huge influence of culture on the understanding of risk and the choice of risk management methods. This is because culture creates a kind of cognitive filters that determine the perception of the surrounding world. If we understand the social environment as superior, and perceive ourselves more as a member of a community with a specific place in the social structure, we will identify much more with the threats concerning the whole social group or society to which we belong. Similarly, if the natural conditions accustom us to the danger, we will not be so willing to exaggerate the risk on a daily basis. All of this will also translate into political decisions, because the risk assessment and the choice of risk management methods are an inseparable component of political decisions and are subject to cultural conditioning on an equal basis. The conclusions made from the above considerations make us think deeply about the subjectivity of political activities in today's globalized and increasingly complex world. The technological revolution facilitating communication and access to knowledge, created a new type of recipient of political content and contributed to a significant acceleration of the speed of social processes. This must have its consequences for the sphere of politics which must respond to any emerging threat in the public space for the interests of the community expressed by social needs. These needs will force politicians in future to take on more and more commitments in the protection of the communities they govern, which will result in an even higher level of risk and uncertainty in the sphere of politics. It will also have an impact on politicians who, even with experts and the entire state apparatus behind them, are not always able to manage the risk properly. Lack of information about possible risks already now forces them to fill these gaps with a message of a marketing nature being sometimes highly manipulative and provocative and in the worst variants - conflicting governed community. Only on the ability of politicians themselves to predict threats, to respond flexibly and to balance between security and individual human rights, depends maintaining the current political order. The future will show whether the trends outlined above can be reversed. Political risk in its broad sense should be treated as a meta-term and the main direction of research rather than a curiosity or a narrow field of research of other fields of science. Taking into account a small number of political studies of this increasingly important phenomenon the author hopes that this work will be one of the voices in the discussion and a challenge of future research.