Academic literature on the topic 'دائره المعارف قرآن لیدن'

مدخل سجه نوشته یکی از مستشرقان، به نام دوین جی، استوارت است که در دائره المعارف قرآ« لیدن به چاپ رسیده است. جستار کنونی به منظور روشن ساختن فضای فکری مستشرقا در خصوص آموزه های دینی به ویژه مباحث قرآنی، برای پژوهشگاران مسلمان ، به نقد و ارزیابی این مدخل پرداخته است. نقد و ارزیابی این گونه آثار زمینه آشنایی افکار عمومی با اسلام ناب را فراهم می کند. بخشی از ایراده های این مدخل به مبنای فکری نویسنده مربوط می شود که سجع قرآنی را با سجه کاهنان و قرآن را با شعر همسان می پندارد. بخش دیگرآن، ذکر مصادیقی ازآیات قرآن کریم است که بنا به ادعای نویسنده به دلیل رعایت سجع از سبک ادبی متدوال عدول کرده است. در این جستار می بینیم که مبنای فکری نویسنده استوار نیست و پاسخ هایی نقضی و حلی به وی داده شده است.

مدخل «جنسیت» نوشته یکی از مستشرقان به نام مارگوت بدران است که در دائره المعارف قرآن لیدن به چاپ رسیده است. این نوشتار به نقد و ارزیابی مدخل یادشده پرداخته است با این انگیزه که بررسی آثار مستشرقان درباره آموزه ها ی دینی به ویژه مباحث قرآنی، فضای فکری اندیشمندان غیر مسلمان را تا حدودی پیش دید مسلمانان قرار دهد. نقد و ارزیابی آثار یادشده نیز در زمنیه‌ی آشنایی افکار عمومی با اسلام ناب را فراهم کند. می در تحلیل و ارزیابی مدخل جنسیت، عمده ایرادها به مبانی فکری نویسنده مرتبط هست. او تفاوتهای رفتاری زن و مرد را ناشی از فرهنگ جوامع اسلامی و دیدن اسلام می داند و به همین خاطر، جایگاهی برای تفاوتهای زیستی در پی‌ریزی احکام قائل نیست. دیگر ایراد بنیادی نویسنده این است که او معتقدد به نواندیشی در احکام مربوط به زن و مرد است و مواردی چون قوامیت را محددود به رفع نیازهای مادی زن و آن هم تنها در دوران بارداری میداند. ضمن نقد مباحث یادشده، نااستواری دیدگاه نویسنده مشخص شد، و نشدان داده شد، که بسیاری از تفاوتهای رفتاری زن و مرد را باید در نظام تکوین جست و جو کرد و احکام متفاوت زن و مرد نیز بر همدین اساس پی‌ریزی شده است.

قرآن کریم، کتاب مسلمانان و معجزه پیامبر اکرم، محمد مصطفی است و از دیرباز توجه عالمان و پژوهشگران مسلمان و غیرمسلمان را جلب کرده است. دایرة المعارف قرآن لیدن یکی از پژوهش‌­هایی است که مستشرقان درباره این کتاب آسمانی انجام داده‌اند. پی بردن به رویکرد مستشرقان درباره اسلام و قرآن، زمینه پژوهش­ها و تحقیقات جدید مسلمانان را فراهم می­‌آورد، ضمن آنکه به شبهات مطرح هم پاسخ خواهد داد. مدخل هجرت از این دایرة ­المعارف را محمد الفاروق نگاشته و در آن، مفهوم هجرت را در آیات الهی بررسی کرده است. نوشتار حاضر، این مدخل را با استفاده از منابع کتابخانه­‌ای و با روش تحلیلی- توصیفی ترجمه و تحلیل کرده است. رویکرد نویسنده در این مدخل منصفانه است؛ بیان گویا و روان، صحت در ارجاع آیات، بررسی دقیق لغوی و ارجاع به سایر مدخل­‌ها از محاسن این مدخل به شمار می­‌آید؛ اما در عین حال این مدخل خالی از نقص نیست؛ از جمله موارد ضعف آن عبارت­ است از: اشکال درارجاع دهی به منابع، بیان اجمالی مطالب، عدم بیان اقوال مختلف، عدم بیان صحیح و دقیق مطالب، استناد به نظرات شاذ و عدم رجوع به منابع متعدد که سبب می‌شود برخی از مطالب از اتقان کافی برخوردار نباشد.                                      

اهتمام نوشتار حاضر، بررسی انتقادی مقالة &laquo;عصمت&raquo; (Impeccability)، اثر پال ای واکر، مورخ و مدرس دانشگاه&zwnj;های آمریکا و کاناداست که آن را در&nbsp;<em>دایر</em><em>ة</em><em>&zwnj;المعارف قرآن لایدن&nbsp;</em>به طبع رسانده است. &nbsp;حاصل این دیدگاه او درخصوص خاستگاه، ابعاد و ماهیت عصت را می&zwnj;توان چنین خلاصه کرد: عصمت، یعنی مصونیت از گناه و خطا؛&nbsp; هرچند که این اصطلاح و این مفهوم، این&zwnj;گونه در قرآن به&zwnj;کار نرفته است اما بر پایة دیدگاه اکثریت متکلمان اندیشة معصومیت، اندیشه&zwnj;ای قطعی است . در قرآن و احادیث، کم&zwnj;وبیش به گناه پیامبران تصریح شده است و مسلمانان متقدم نیز آن را کم و بیش تصدیق کرده&zwnj;اند، بعدها شیعیان درپی ادعای قدرت مطلقة امامانشان، اندیشة عصمت را به&zwnj;وجود آوردند و اندک&zwnj;اندک آن را به پیامبران نیز تسری دادند. حتی یکی از متألهان شیعه (هشام&zwnj;بن&zwnj;حکم) مدعی بود که عصمت امام، ضروری&zwnj;تر از عصمت پیامبر است. برخی از پیامبران، دست&zwnj;کم پیش از بعثت مرتکب گناه شده&zwnj;اند. گناه یعنی نافرمانی به&zwnj;قصد مخالفت با قوانین خدا؛ اما مخالفتی که از سر غفلت و خطا صورت گیرد، گناه نیست و این بهترین تأویل دربارة آیاتی است که به گناه انبیا تصریح می&zwnj;کند. عصمت به&zwnj;معنای قادر نبودن بر گناه نیست، بلکه لطف و عطیه&zwnj;ای است از جانب خداوند که پیش از انجام گناه و حتی پس از آن به پیامبر می&zwnj;رسد. در این نوشتار، باتوجه به مدعیات یادشده، این نتایج به&zwnj;دست آمده است که هرچند واژة عصمت در مفهوم کلامی خود در قرآن به&zwnj;کار نرفته است اما قرآن با واژه&zwnj;های دیگری برعصمت انبیا تصریح دارد. شیعه مبدع عصمت نیست و نسبت دادن این عقیده به متکلم شیعی، هشام&zwnj;بن&zwnj;حکم که وی عصمت امام را در مقایسه با عصمت پیامبر ضروری&zwnj;تر می&zwnj;داند، بی&zwnj;اساس است. در مفهوم گناه، قید عمد یا سهو لحاظ نشده است. پس بهترین راه برای تأویل آیاتی که به&zwnj;ظاهر موهم عدم عصمت است، توجه به درجات گناه است، نه نظریة سهو &nbsp;پیامبر که از دیدگاه شیعه مردود است. هر&zwnj;چند عصمت، امری اختیاری و لطفی از جانب خداست، اما اسبابی چون علم به فساد گناه و ارادة قوی پیامبر است که انگیزة ارتکاب به گناه را در وی از &zwnj;بین می&zwnj;برد، نه آن&zwnj;که بعد از تصمیم به گناه، این لطف، پیامبر را دریابد.