Log in

Relevant bibliographies by topics / पूजा / Journal articles

To see the other types of publications on this topic, follow the link: पूजा.

Journal articles on the topic 'पूजा'

Author: Grafiati

Published: 2 June 2025

Last updated: 31 July 2025

Create a spot-on reference in APA, MLA, Chicago, Harvard, and other styles

Select a source type:

Consult the top 50 journal articles for your research on the topic 'पूजा.'

Next to every source in the list of references, there is an 'Add to bibliography' button. Press on it, and we will generate automatically the bibliographic reference to the chosen work in the citation style you need: APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver, etc.

You can also download the full text of the academic publication as pdf and read online its abstract whenever available in the metadata.

Browse journal articles on a wide variety of disciplines and organise your bibliography correctly.

1

गायकवाड, बाळू भिमराव. "सोलापूर जिल्हातील मांग समाजाच्या धार्मिक स्थितीचा ऐतिहासिक अभ्यास". International Journal of Advance and Applied Research 3, № 5 (2022): 44–45. https://doi.org/10.5281/zenodo.7397401.

Full text

Abstract:

<strong>प्रस्तावना</strong>              सोलापूर जिल्हातील मांग मूलतः हिंदू आहेत.त्यामुळे त्यांचे धार्मिक जीवन हिंदुचेच आहे.हिंदुच्या परंपरेने चालत आलेल्या धारणा त्यांच्यात आहेत.ते निसर्ग पूजक आहेत.हिंदूचे सर्व सण- उत्सव साजरे करतात. दसरा ,दिवाळी ,नागपंचमी ,पोळा ,संक्रात ,होळी हे सगळे हिंदुच्या संस्कृतीतील परंपरेतील सण  मांग साजरे करतात.दुर्गामाता ,मातंगी व महादेव हे त्यांचे देव आहेत. याशिवाय खंडोबा ,म्हसोबा ,विठोबा ,लक्ष्मीआई ,मरीआई ,जरीआई, या देवता शिवाय हिंदुच्या इतर सर्व देवताची पूजा सोलापूर जिल्हातील मांग समाज करतो.याच्याशिवाय सो

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

2

भट्टराई Bhattarai, नीलमणि Nil Mani. "ठूलोदुम्मामा ढुकुरसिंह पूजाको प्रचलन तथा प्रभाव". Medha: A Multidisciplinary Journal 7, № 1 (2024): 45–50. https://doi.org/10.3126/medha.v7i1.73890.

Full text

Abstract:

नेपाली समाज बिविधतामा एकता भएको समाज हो । यहाँ विभिन्न भाषा, धर्म, संस्कार र संस्कृतिहरू रहेका छन् । नेपाल बहुजातीय देश भएकोले यहाँका प्रत्येक जाति र सम्प्रदायका आ–आफ्नै रीतिरिवाज र संस्कृतिहरू प्रचलित छन् । नेपालको पूर्वीक्षेत्रमा प्रचलित एउटा संस्कृति ढुकुरसिंह पूजा हो, जसलाई राजगैयाको नामले पनि चिनिन्छ । यो पूजा भोजपुर जिल्ला पौवादुङमा वार्ड नं. ६ मा बसोबास गर्ने राई जातिमा प्रचलित छ तर यो राई जातिका सबै पाछाहरूमा भने छैन । राई जाति यहाँको पुरानो जाति हो । यस्तै क्रममा यस अध्ययन क्षेत्रमा प्रचलनमा रहेको ढुकुरसिंह पूजाको अध्ययन गर्ने क्रममा प्राप्त लिखित स्रोत तथा अध्ययन क्षेत्रका बूढापाका,

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

3

शाक्य Shakya, पुष्प रत्न Pushpa Ratna. "नेपालमण्डलको बज्रयान पूजाक्रियामा धुलेचित्र लेखन". Journal of Buddhist Studies (T.U.) 1, № 1 (2024): 133–43. https://doi.org/10.3126/jbuddhists.v1i1.75101.

Full text

Abstract:

प्राचीन कालदेखि स्वतन्त्र र स्वअस्तित्व कायम राख्न सफल राज्य नेपालको सर्वप्राचीन चांगुको स्तम्भअभिलेखमा “नेपाल राज्य” उल्लेख गरिएको भए पनि कालान्तरमा नेपालमण्डलका रूपमा प्रसिद्ध यस देशको सीमा नेपालमण्डलको बज्रयान बौद्ध परम्परामा मानिआएका चक्रसम्वर अनुसार पूर्वमा दोलालघाट, दक्षिणमा टीकाभैरव, पश्चिममा धादिङ र उत्तरमा त्रिशुली रहेको मानिन्छ । नेपालमण्डलमा यहाँ लिखित इतिहासको सुरुवातदेखि बज्रयान बौद्ध परम्पराका धेरै विहारहरू निर्माण रहेका छन् । यस परम्परामा निश्चित समयसम्म प्रवर्जित भई बोधिसत्वसंवर शिक्षाग्रहण गरी गृहस्थमा बसेर दान, शील र ध्यान÷समाधि अभ्यास गरी अन्तमा बुद्धत्व प्राप्त गर्ने जीवन श

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

4

बुढा Budha, गणेशकुमार Ganeshkumar. "दुर्गादेवीका फागमा सन्दर्भ". K. M. C. Nepali journal के. एम. सी. नेपाली जर्नल 5, № 5 (2024): 22–40. https://doi.org/10.3126/kmcnj.v5i5.73738.

Full text

Abstract:

दुर्गादेवीको फाग थलिनौबिसको दुर्गादेवीको मन्दिरमा दुर्गादेवीको पूजा विशेषमा गाउने भक्ति गीत हो । दुर्गादेवीका फाग पर्व विशेषमा गाउने प्रचलन छ । यस फागमा दुर्गादेवीको जन्मसन्दर्भ, पूजासामग्री, पूजाविधि, देवीको मण्डप दुर्गादेवीको पूजा आराधना विषयमा देवी भक्तिको बारेमा वर्णन गरिएको पाइन्छ । दुर्गादेवीकोआराधना, भक्तिको सन्दर्भलाई फागमा समावेश गरिएको छ । दुर्गादेवीको शृङ्गारको वर्णन, रूपको वर्णन,सौन्दर्य वर्णन गरिएको छ । दुर्गादेवी जहिल्यै सत्य र न्यायको पक्षमा उभिएर पवित्रताकी प्रतिमूर्तिका रूपमावर्णन गरिएको छ । दुर्गादेवीको थलिनौविस प्राकृतिक सौन्दर्यको वर्णन, थलिजिउलाको खुट्कुडीको वर्णन थलिनौबिस

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

5

चौरसिया, रवि कुमार. "ग्रामीण भारत में महिला सशक्तिकरण". Humanities and Development 16, № 1-2 (2021): 65–69. http://dx.doi.org/10.61410/had.v16i1-2.14.

Full text

Abstract:

प्राचीनकाल से ही भारतीय संस्कृति एवं सभ्यता के विकास में महिलाओं का महत्वपूर्ण योगदान रहा है। इसका प्रारम्भिक स्वरूप हमें वैदिक संहिताओं से प्राप्त होता है, जहां पर नारी के अनेक रूपों का वर्णन किया गया है। धर्मशास्त्रों में भी नारी के प्रति प्रशंसा युक्त विचार व्यक्त किए गये हैं। मनुस्मृति में तो स्पष्ट कहा गया है कि जहां स्त्रियों की पूजा होती है वहां देवता रमण करते हैं तथा जहां स्त्रियों की पूजा नहीं होती है वहां के सभी कार्य व्यर्थ हो जाते हैं।

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

6

लामा Lama, प्रेम Prem ध्वज Dhwaj. "ह्योल्मो जातिको अन्त्येष्टि संस्कार Hyolmo Jatiko Antyesti Sanskar". Nepalese Culture 13 (2 грудня 2019): 57–64. http://dx.doi.org/10.3126/nc.v13i0.27501.

Full text

Abstract:

नेपालमा बसोबास गर्ने विविध जाति जनजातिहरु मध्ये आदिबासी समुदायमा गणना हुने ह्योल्मो अल्पसंख्यक जाति हो । उनीहरुको मुख्य पुख्र्यौली बसोवासस्थल सिन्धुपाल्चोक जिल्लाको हेलम्बु र पाँचपोखरी गाउँपालिका हो । यीबाहेक अरु २१ जिल्लामा पनि बसोवास रहेको पाइन्छ । यो जातिको विभिन्न संस्कारहरु मध्ये अन्त्येष्टि संस्कार एक महत्वपूर्ण संस्कार हो । ह्योल्मोहरु महायानी बौद्ध धर्मावलम्वीभएकोले उनीहरुकोहरेक संस्कार महायनी बौद्ध धर्मको आधारमा रीतिथितिहरु सम्पन्न गरिन्छ । सबै प्रकारका संस्कार कार्य सम्पन्न गर्नको लागि लामाको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको हुन्छ ।यसरी नै मृत्यु संस्कार पनि विभिन्न चरणमासम्पन्न गरिएको हुन्छ

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

7

लामा Lama, प्रेम Prem ध्वज Dhwaj. "ह्योल्मो जातिको अन्त्येष्टि संस्कार Hyolmo Jatiko Antyesti Sanskar". Nepalese Culture 8 (2 грудня 2019): 57–64. http://dx.doi.org/10.3126/nc.v8i0.27501.

Full text

Abstract:

नेपालमा बसोबास गर्ने विविध जाति जनजातिहरु मध्ये आदिबासी समुदायमा गणना हुने ह्योल्मो अल्पसंख्यक जाति हो । उनीहरुको मुख्य पुख्र्यौली बसोवासस्थल सिन्धुपाल्चोक जिल्लाको हेलम्बु र पाँचपोखरी गाउँपालिका हो । यीबाहेक अरु २१ जिल्लामा पनि बसोवास रहेको पाइन्छ । यो जातिको विभिन्न संस्कारहरु मध्ये अन्त्येष्टि संस्कार एक महत्वपूर्ण संस्कार हो । ह्योल्मोहरु महायानी बौद्ध धर्मावलम्वीभएकोले उनीहरुकोहरेक संस्कार महायनी बौद्ध धर्मको आधारमा रीतिथितिहरु सम्पन्न गरिन्छ । सबै प्रकारका संस्कार कार्य सम्पन्न गर्नको लागि लामाको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको हुन्छ ।यसरी नै मृत्यु संस्कार पनि विभिन्न चरणमासम्पन्न गरिएको हुन्छ

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

8

Parmar, Yogeshkumar R. "Women Empowerment." International Journal of Management and Development Studies 12, no. 5 (2023): 14–18. http://dx.doi.org/10.53983/ijmds.cpi2023.01.003.

Full text

Abstract:

Yatra naryastu pujyante ramante tatra devatah. Yatraitastu na pujyante sarvastatrafalah kriya. Manusmriti 3/56. Means Where women are worshipped, deities reside there and where women are not worshipped, they are not respected, all the good deeds done there become fruitless. In our Vedic period Indian society, women were worshiped as goddesses. That's why our unbroken India was known for intelligent women. Over time, this condition of women declined and by the time of medieval period, this decline reached its peak. Even after India's independence in 1947, today women are

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

9

नेपाल Nepal, चिदानन्द Chidananda. "अधिकमास र यसमा निषिद्ध कर्महरूको संक्षिप्त अध्ययन {Adhikamasa and a brief study of the forbidden deeds in it}". Pragyajyoti 4, № 1 (2021): 90–95. http://dx.doi.org/10.3126/pj.v4i1.44992.

Full text

Abstract:

वेदको अर्थ ज्ञानराशि हो । वेदका शिक्षा, कल्प, व्याकरण, निरुक्त, छन्द र ज्योतिष यी छ वटा अङ्गहरूमध्ये ज्योतिष आँखा झैं महत्वपूर्ण अङ्ग हो । ज्योतिषशास्त्रमा कालगणनाका लागि प्रचलित प्रमुख ९ वटा पद्धतिहरू छन् । ती मध्ये सूर्यलाई आधार मानेर गरिने कालगणना पद्धतिलाई सौरमान र चन्द्रमालाई आधार मानेर गरिने कालगणनालाई चान्द्रमान भनिन्छ र कालगणनाका यिनै दुर्इृ विधि धेरै प्रचलित छन् । सौरमान अनुसार गणना गरिने समयका वर्ष, अयन, ऋतु, महिना, दिन, घण्टा, मिनट, सेकेण्ड जस्ता एकाइहरू हुन् भने प्रतिपदा आदि तिथिको गणना चान्द्रमान अनुसार हुन्छ । सौरमान र चान्द्रमानको भगण पूर्तिकालमा समन्वय स्थापना गर्न सिर्जना गरिए

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

10

Thapa, Din. "खस जातिको ऐतिहासिक पृष्ठाधारमा बगाले थापाको मस्टो परम्परा". Pragnya Sarathi प्रज्ञा-सारथि 22, № 1 (2024): 66–73. http://dx.doi.org/10.3126/ps.v22i1.64843.

Full text

Abstract:

प्राचीन ‘कस या शक’ जातिको आधुनिक नाम खस हो । खस भाषा बोल्ने र खस साम्राज्यको ऐतिहासिक पृष्ठभूमिबाट विकसित जात वा समुदाय विशेषलाई खस भनिन्छ । कुनै समय त्रिशुली र नारायणी नदीदेखि पश्चिममा पर्ने गण्डकी प्रदेश, कर्णाली प्रदेश तथा महाकाली पारिका कुमाऊँ, गढवाल, कश्मीर, लद्दाखसहित पञ्जावको सतलज नदी र तिब्बतको खारी प्रदेशसम्मको सवा लाख पर्वतले युक्त पर्वतीय भूभागलाई खसादेश, खसान क्षेत्र वा खस साम्राज्यका नामले चिनिन्थ्यो । यिनै खसहरुको बसोबास क्षेत्र, भाषिक पृष्ठभूमि र मस्टो परम्परा केकसरी विकास भयो भन्ने सन्दर्भलाई जोडेर यो लेख तयार गरिएको छ । खसहरुको मौलिक पहिचान, परम्परा र निरन्तरता भनेकै खस भाषा र

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

11

दुलाल, लोकनाथ, та सुरज भट्टराई. "सुरेल जातिका लोकदेवीदेवता एवम् पूजा–उपासना विधि {Surel caste's folk goddesses and worship methods}". NUTA Journal 10, № 1-2 (2023): 180–94. http://dx.doi.org/10.3126/nutaj.v10i1-2.63076.

Full text

Abstract:

दोलखा जिल्लाको सुरी गाउँमा बसोबास गर्ने सुरेल जातिका लोकदेवीदेवता एवम् पूजा उपासना विधिको अध्ययनमा यो लेख केन्द्रित छ । मूलतः हिन्दू धर्म मान्ने यो जातिका सांस्कृतिक परम्पराहरू धार्मिक मूल्यमान्यता र विश्वासबाटै निर्देशित छन् । लोकदेवीदेवता एवम् पूजा उपासना विधि पनि आफ्नै प्रकारका छन् । भूमे, इवी, बम्वु, श्रीढोल, श्रीचन्द, जसिढोल, इतितढो, आइतवारे, रेल, गङ्गा, किर्किस्तानी, सेलीभूमे, सेतीदेवी, सेतीनाग, कोमलामाई, बासि जस्ता देवीदेवतालाई यिनीहरू कुलदेवता, पितृदेवता तथा स्थानीय देउदेउताका रूपमा भक्तिभावका साथ पूजाउपासना गर्ने गर्दछन् । विशेषतः वर्षको दुई पटक उभौली र उधौलीमा उक्त देउदेउताको पूजाउपा

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

12

Kafle, Arun Kumar, Radha Adhikari та Sujata Nepal. "चेपाङ समुदायका प्रमुख चाडपर्व मनाउने प्रक्रियामा लैङ्गिक भूमिका". Journal of Rapti Babai Campus 5, № 1 (2025): 173–86. https://doi.org/10.3126/jrbc.v5i1.78477.

Full text

Abstract:

चेपाङ समुदायसँग सम्बन्धित प्रमुख चाडपर्वहरू मनाउने प्रक्रियामा लैङ्गिक भूमिकाको अध्ययन यस लेखमा प्रस्तुत छ । समाजमा बसोवास गर्ने प्रत्येक जातजाति तथा जनजाति समुदायका आफ्नै प्रकारका जातीय चाडपर्वतथा उत्सवहरू हुने गर्दछन् । उक्त चाडपर्व, जात्रा तथा उत्सवहरूको सम्बन्ध पितृ तथा पुर्खाहरूको सम्झना र सम्मान, देवी देवताहरूको पूजा उपासना, वातावरणको संरक्षण र सम्वद्र्धन, मनोरञ्जन तथा आमोदप्रमोद जस्ता पक्षसँग जोडिएको हुन्छ । त्यसैले संस्कृतिको महत्वपूर्ण पक्ष सम्बन्धित जातजाति तथा जनजाति समुदायको चाडपर्व पनि हो । चेपाङ समुदायमा अन्य समाजमा जस्तो धेरै चाडपर्व मनाउने परम्परा छैन । विभिन्न देवीदेवताको पूजा

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

13

पोखरेल, निर्मला. "शक्तिका श्रोत नवदुर्गाहरू". Nepalese Culture 14 (9 березня 2021): 95–104. http://dx.doi.org/10.3126/nc.v14i0.35428.

Full text

Abstract:

मानव सभ्यता संग–संगै मातृशक्तिको उपासना पद्दतिको शुरुवात भएको देखिन्छ । यो समयमाप्रजननमा समर्थ नारीमा देवी शक्तिको कल्पना गरिन्थ्यो । मानवको यही भावनाले आदिकालमा नै शक्तिकोरूप लियो । सिन्धु सभ्यतामा धरती मातालाई ‘पृथिवीकी रानी’ मानी शक्तिको रूपमा पूजा गर्दथे । देवताहरूकोसर्वाेच्च देवत्व शक्तिमा नै निहित भएको मानिन्छ । शक्ति सर्वव्यापी तत्व हो, त्री–देव लगायत सम्पूर्ण देवताहरूशक्तिको उपस्थिति विना क्रियाशील हुन सक्दैनन् । उनले देवीदेवता र प्राणीलाई जन्म दिई शक्तिको संचार गर्नेहुनाले स्त्रीरूपमा कल्पना गरियो र आमाको स्थान दिईयो र उनै विश्वशक्तिको नाम भगवती पनि रहन गयो ।विस्तारै यीनै भगवतीका विभि

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

14

प्रा, बनसोडे राजेंद्र बंकटी. "स्वामी दयानंद सरस्वती यांची धार्मिक विचार". International Journal of Advance and Applied Research S6, № 7 (2025): 319–21. https://doi.org/10.5281/zenodo.14792819.

Full text

Abstract:

स्वामी दयानंद सरस्वती हे आर्य समाजाचे संस्थापक म्हणून ओळखले जातात तसेच एक समाज सुधारक महान असे एक तत्त्वव्यता होते स्वामी दयानंद सरस्वती यांनी हिंदू धर्मातील अंधश्रद्धा कर्मकांड आणि सामाजिक विषमतेच्या विरोधात आवाज उठवला तसेच त्यांनी समाजाला शिक्षण समानता व वैज्ञानिक दृष्टिकोन यावर आधारित मार्गदर्शन केले स्वामी दयानंद सरस्वती हे 19 व्या शतकातील भारतातील एक महान धार्मिक व सामाजिक सुधारकहोते त्यांनी हिंदू धर्माच्या पुनर्जीवनासाठी आर्य समाजाची स्थापना केली त्यांनी धार्मिक विचार वेदावर आधारित होते आणि त्यांनी मूर्ती पूजा अंधश्रद्धा व सामाजिक अन्यायाच्या विरुद्ध तीव्र विरोध केला.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

15

के.सी., श्याम मदन. "वसन्तपुर कुमारीघरका सांस्कृतिक सम्पदाहरु". Nepalese Culture 17, № 1 (2024): 97–112. http://dx.doi.org/10.3126/nc.v17i1.64427.

Full text

Abstract:

ऋषिमुनि, दार्शनिक, चिन्त्तक एवम् पूर्वजहरुले संस्कृतिलाई जीवनको मूल आधार मानेको देखिन्छ । उनीहरुले कुमारीलाई ‘प्रत्यक्ष वा जिवित देवी’ को रुपमा लिन्छन् । यस लेखमा गुणात्मक विधिमा आधारित ग्राउण्डेड पद्धतीको उपयोग गरि बहु–श्रोतवाट सूचनाहरु सङ्कलन गरिएको छ । तत्कालिन ढाँचाको उपयोग गरि बहु–सूचनाको उपयोग भएको छ । स्नोवल नमूना छनोट विधिको अवलम्बन गरिएको छ । विभिन्न स्रोतबाट प्राप्त सूचनाहरु लिइसकेपछि त्यसलाई वहु–दृष्टिकोणमा आधारित भएर ब्याख्या गरिएको छ । नेपालको जीवित कुमारी परम्परालाई विश्वकै दुलर्भ मानिएको छ । राजा त्रैलोक्य मल्लको समयदेखि शाक्य कुलको कन्यालाई कुमारी बनाई तुलजा भवानीको प्रतिक मानी

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

16

Palvi, Thakur. "आचार्य हरिभद्रसूरिकृत षड्दर्शनसमुच्चय में ईश्वर तत्व". Sahitya samhita 8, № 05/05/2022 (2022): 1–11. https://doi.org/10.5281/zenodo.6549899.

Full text

Abstract:

युगों - युगान्तर से र्धम के क्षेत्र में दो विचारधारायें चली आ रही है। एक का संबंध मुख्यतः पूजा और यज्ञ से है और दूसरे का आत्मसंयम और आध्यात्मिक उन्नयन से है। प्राचीन प्रागैतिहासिक काल में मनुष्य मेघ, वर्षा, अग्रि और इसी तरह के अन्य कल्पित प्राकृतिक देवताओं को अपनी प्रिय से प्रिय वस्तु अर्पित करते थे। लेकिन जैसे - जैसे सभ्यता का विकास हुआ मनुष्य का जीवन अधिक सुव्यवस्थित होता गया और उसकी विचारधारा आध्यात्मिक स्वरूप लेकर विकसित हुई। उसका ध्यान जीवन- मरण के कारण, सन्यास आदि की ओर गया।।

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

17

Dubey, Shobharam. "Buddhist markings in the Satavahana frescoes of Ajanta." RESEARCH HUB International Multidisciplinary Research Journal 9, no. 1 (2022): 50–54. http://dx.doi.org/10.53573/rhimrj.2022.v09i01.010.

Full text

Abstract:

The purpose of the paintings of Ajanta is mainly to depict various stories related to the life of Lord Buddha. The rest of the space between the stories has been decorated with vines, animal birds, geometric figures and other varied forms. Cave No. 9, 10, 19, 26 of the thirty caves of Ajanta are Chaitya Mandaps, while the rest are Sangharamas or Viharas. At present, there are only six cave paintings, in which cave nos.-1,2,9,10,16 and 17 are there. From the point of view of time, these paintings are divided into three categories – Satavahana period paintings, Vakataka period paintings and Vaka

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

18

Acharya, Mahesh Kumar. "लुँती अजिमा जात्रा र जीव आहुति होम {Lunti Ajima Jatra ra Jiva Aahuti Homa}". Nepalese Culture 16, № 1 (2023): 25–38. http://dx.doi.org/10.3126/nc.v16i1.54125.

Full text

Abstract:

मध्यकालीन काठमाण्डौ सहरको पश्चिमतर्फ विष्णुमती नदी किनारको ढल्को टोलमा एक शक्तिपीठ रहेको छ जसलाई स्थानीय नेवार समुदायले लुँती अजिमा नामले सम्बोधन गर्ने गर्दछन् । पौराणिक कालकी अष्ठमातृका देवी मध्येकै एक इन्द्राणीको रूपमा पुजिने यी लुँती अजिमा काठमाण्डौको पुरानो बस्ती त्यौड टोल र ठँहिटि क्षेत्रका नेवार बस्तीको संरक्षक देवी हुन् । मध्यकालमा उनलाई उक्त टोलका बासिन्दाहरूले बस्तीको रक्षक देवी स्वीकार गरे र टोलकै अग्रज व्यक्तिका घरमा स्थापना गरी पूजाआजा गर्ने परम्परा चलाए । यी अजिमालाई हरेक वर्ष मसानघाट क्षेत्रको पीठमा लग्ने, विशेष तान्त्रिक पूजा र होम गर्ने तथा भोलिपल्ट जात्राका साथमा यी अजिमालाई ट

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

19

Sarbahari, Krishnaraj. "थारू जातिको परम्परागत संस्था बरघर प्रणाली". Indigenous Nationalities Studies आदिवासी जनजाति अध्ययन 3, № 3 (2025): 82–91. https://doi.org/10.3126/ins.v3i3.80960.

Full text

Abstract:

नेपालका पश्चिमका प्रत्येक थारू गाउँमा सबैले मान्ने एक अगुवाको व्यवस्था हुने गरेको छ । हरेक वर्षको माघमा गाउँको अगुवा बरघर चुनिन्छ, जसलाई स्थानअनुसार फरक फरक नामले चिनिन्छ । गाउँघरमा झैँझगडाको छिनोफानो, बाटोघाटो, कुलो बाँध निमार्ण, पूजा, बिहे भोजका लागि स्वयंसेवक खटाउने, समुदायमा देखिएका जस्तोसुकै समस्याको निकास दिने जिम्मेवारी बरघरको काँधमा रहन्छ । थारू जातिमा प्रथाजनित न्यायिक परम्परागत अभ्यासलाई बरघर प्रणालीमार्फत् जीवन्त राखेको देखिन्छ । महाभारतकालमै बरघरको प्रसङ्ग आउनाले यसको इतिहास निकै पुरानो देखिन्छ । पश्चिम नेपालमा अझै जीवन्त रहेको थारू समुदायको परम्परागत शासन व्यवस्था, थारू जातिको इति

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

20

जोशी Joshi, राजनलाल Rajanlal. "नेपालको मौलिक संस्कृति : भीमसेन". DMC Journal 7, № 6 (2022): 42–47. http://dx.doi.org/10.3126/dmcj.v7i6.57686.

Full text

Abstract:

काठमाडौं उपत्यकालाई थातथलोको रूपमा लिंदै आएका नेवारहरू नेपाल भित्र र बाहिर विभिन्न स्थानमा बसोबास गर्दै आइरहेका छन् । धार्मिक, सांस्कृतिक रूपमा विविधता रहेको यो समुदायले आफू बसेको स्थानमा मौलिक संस्कृतिको विकास गर्ने गरेका छन् । यो समुदायले आफू जहाँ बसेपनि भीमसेनलाई आफ्नो इष्टदेवताको रूपमा पूज्ने गर्छन् । विशेषगरी व्यापारी वर्गले भीमसेनलाई पूजा आराधना नगरी दिनचर्या नै शुरु गर्दैनन् । फलस्वरूप यो समुदायले आफू जहाँ बसेपनि साना–ठुला भीमसेनको मन्दिर बनाउने गर्छन् । आस्था विश्वासका साथ पूजिंदै आएको भीमसेनलाई नेवार समुदायले मात्र व्यापारका देवताको रूपमा मात्र नरही आफ्नो पीडा कष्ट हटाउने देवताको रूपम

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

21

डॉ., सुधा जैन. "भारतीय कला में सूर्य की प्रतीकात्मक प्रस्तुतिदृ 'स्वस्तिक'". International Journal of Advance Research in Multidisciplinary 2, № 3 (2024): 178–81. https://doi.org/10.5281/zenodo.12803689.

Full text

Abstract:

आपका अनुभव सूर्य के महत्व को भारतीय संस्कृति में व्यापक रूप से समझाने वाला है, और इसे संस्कृति और धर्म के संगम में एक अद्वितीय प्रतीक माना गया है। सूर्य की पूजा और सूर्य के प्रति आदर की यह व्याख्या बहुत गहरी है, और यह अच्छे ढंग से दिखाती है कि इसका कैसे सम्बंध है भारतीय समाज, धर्म और संस्कृति के विभिन्न पहलुओं से। धर्म-मतों की विविधता के बावजूद, सूर्य के प्रति अध्यात्मिकता और आदर एक समान हैं, जो भारतीय समाज के एकता और समाहितता को प्रदर्शित करता है। इसमें भारतीय संस्कृति के स्वाभाविक और सांस्कृतिक विकास का संवाहक भाव दिखाया गया है, जो भारतीय समाज के अद्वितीय रूप के साथ जुड़ा है।

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

22

नेहते, मिनल अरविंद, та भाग्यश्री भलवतकर डॉ. "तांबूल सेवनाचे (विड्याचे पान खाणे) प्राचीन व आधुनिक दृष्टीने महत्त्व". 'Journal of Research & Development' 15, № 4 (2023): 14–18. https://doi.org/10.5281/zenodo.7694907.

Full text

Abstract:

आयुर्वेद चिकित्सा पद्धती प्राचीन काळापासून देशात अस्तित्वात आहे. विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या युगातही आयुर्वेदाचे महत्त्व कमी झालेले नाही. त्यामुळे आजही अनेक लहान-मोठ्या आजारांवर आयुर्वेदिक उपचार फायदेशीर ठरत आहे. पूर्वीच्या काळी मानव निसर्गाच्या सान्निध्यात रहात होता. त्याचे दैनंदिन कार्यक्रम उदा. दंतधावन (दात घासणे), न्याहरी, भोजन, पेयपान, तांबूल (भोजनोत्तर पान खाणे), पाचक औषधे, विविध रोग, प्रसूती, बाळंतपण समारंभ, पूजा-अर्चा वगैरे कार्यक्रमात विविध वनस्पतींचा वापर होत असे. त्यामुळे मानवाला वनस्पतींचा चांगला परिचय होता. प्राचीन भारतीय संस्कृतीची शेती आणि आयुर्वेद ही प्रमुख वैशिष्ट्ये होती. त्य

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

23

सिंह, रवीन्द्र. "यज्ञ: एक ऐतिहासिक एवं वैज्ञानिक दृष्टि". Interdisciplinary Journal of Yagya Research 1, № 2 (2018): 15–21. http://dx.doi.org/10.36018/ijyr.v1i2.11.

Full text

Abstract:

मानव की शारीरिक, मानसिक और आत्मिक शान्ति के लिए प्राचीन ऋषि-मुनियों ने अनेक विधानों की व्यवस्था की थी, जिनका पालन करते हुए मानव अपनी आत्मशुद्धि, आत्मबल-वृद्धि और आरोग्य की रक्षा कर सकता है, इन्हीं विधि-विधानों में से एक है यज्ञ। वैदिक विधान से हवन, पूजन, मंत्रोच्चारण से युक्त, लोकहित के विचार से की गई पूजा को ही यज्ञ कहते हैं। यज्ञ मनुष्य तथा देवताओं के बीच सम्बन्ध स्थापित करने वाला माध्यम है। अग्नि देव की स्तुति के साथ ऋग्वेद का प्रारम्भ भारतवर्ष में यज्ञ का प्राचीनतम ऐतिहासिक-साहित्यिक साक्ष्य है। वहीं सिन्धु घाटी की सभ्यता के कालीबंगा, लोथल, बनावली एवं राखीगढ़ी के उत्खननों से प्राप्त अग्निवे

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

24

पाण्डेय, मुकेश कुमार, та अमित भूषण*. "धर्म-अर्थ सम्बन्ध: मिथ्या एवं वास्तविकता". Humanities and Development 17, № 1 (2022): 62–65. http://dx.doi.org/10.61410/had.v17i1.44.

Full text

Abstract:

धर्म एवं अर्थव्यवस्था का आपसी सम्बम्ध जितना प्राचीन रहा है उतना ही गहरा भी रहा है। भारतीय धर्मों में उपासना एवं पूजा-अर्चना के लिए मन्दिरों को अतिविशिष्ट स्थान प्राप्त है। भारत में जिन स्थानों पर महत्वपूर्ण दर्जे के मन्दिरों का निर्माण हुआ है, वहाँ स्वयं ही एक बाज़ार अर्थव्यवस्था विकसित हो गई है। प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदी के द्वारा काशी विश्वनाथ कॉरिडोर का शुभारम्भ सिर्फ़ आस्था और धर्म का प्रतिबिम्ब नहीं है, अपितु इस बात का भी प्रतीक है कि मन्दिरों के अर्थशास्त्र का देश के सकल घरेलू उत्पादन में महत्वपूर्ण स्थान है। कोरोना काल में देश के मन्दिरों ने सरकारी ख़ज़ाने में राष्ट्रीय आपदा से निप

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

25

पाण्डेय, शैलेन्द्र कुमार, та हेमन्त कुमार सिंह. "‘‘अयोध्या के जातीय मंदिरों का सामाजिक योगदान’’". Humanities and Development 18, № 02 (2024): 89–93. https://doi.org/10.61410/had.v18i2.150.

Full text

Abstract:

भारतीय सामाजिक व्यवस्था में धर्म एवं मंदिरों को सामाजिक अनुशासन एंव सामाजिक नियंत्रणके साधन के रूप में देखा गया है। वैसे तो अयोध्या का परिचय ही भगवान श्री राम की जन्म स्थलीके साथ-साथ राममंदिर के रूप में है। जहाँ मंदिर और मस्जिद का विवाद विगत पाँच सा ै वर्षों से कईपीढ़ियां ने देखा ह,ै वि दक काल से चली आ रही पूजा-पाठ एवं धर्म के प्रति आस्था में कहीं न कहींजातिगत धारणा का भी समावेश रहा है। कुछ जातियां या वर्णां को ही मंदिर में प्रवेश की इजाजत थी,ंवहीं कुछ निम्न जातियां का े मंदिरां में प्रवेश से वंचित रखा गया था, अयोध्या जनपद में जातीय मंदिरांके निर्माण के पीछे जातीय टकराव से बचना तथा वर्ण व्यवस्थ

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

26

प्रा, . डॉ. पवार बंडू थावरा. "स्वामी दयानंद सरस्वतीयांचे लोकशाही विषयी विचार". International Journal of Advance and Applied Research S6, № 7 (2025): 89–92. https://doi.org/10.5281/zenodo.14784505.

Full text

Abstract:

दयानंद सरस्वती समाज सुधारक, राष्ट्रभक्त, तत्त्वज्ञ व विचारवंत होते. वर्तमान भारतीय सामाजिक, राजकीय स्थिती लक्षात घेता त्यांच्या विचाराची प्रस्तुतता जाणवते. भारतीय सामाजिक, राजकीय प्रश्नावर भारतीय तत्त्वज्ञान व परंपरेतच उत्तर शोधण्याचा त्यांनी प्रयत्न केला  त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांची ही ज्ञान वेदावर आधारित होते . वेदाचे दाखले देत मूर्ती पूजा, जाती व्यवस्था अस्पृश्यता यांना त्यांनी विरोध केला.  भारताचा मार्टिन ल्युथर म्हणून यांना संबोधले जाते. दयानंद सरस्वती यांनी भारतीय धार्मिक राजकीय वसाहतवादास विरोध करण्यासाठी भारतीय तत्त्वज्ञानाचा आधार घेतला त्यांनी आर्य सम

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

27

आनंद, प्रकाश सिंह, та गबर्याल गंगोत्री. "महिला सशक्तिकरण की अवधारणाएवं शिक्षा की भूमिका: एक समाजशास्त्रीय अध्ययन". Recent Researches in Social Sciences & Humanities (ISSN: 2348 – 3318) 9, № 2 (Apr.-May-June) (2022): 46–50. https://doi.org/10.5281/zenodo.6844138.

Full text

Abstract:

ग्रंथों में नारी के महत्व को मानते हुए यहां तक बताया गया है कि,,“यत्र नार्यस्तु पूज्यन्ते रसन्ते तत्र देवता!” अर्थात् जहाँ नारी की पूजा होती है, वहां देवता निवास करते है। लेकिन विडम्बना तो देखिए नारी मे इतनी शक्ति होने के बावजूद भी उसे सशक्तिकरण की अत्यंत आवश्यकता महसूस हो रही है।महिलाओं के सशक्तिकरण का अर्थ उनकेआथिर्क सशक्तिकरण फैसले, आय, सम्पत्ति और दूसरे वस्तुओं की उपलब्धता से है, इन सुविधाओं को पाकर ही वह अपने सामाजिक स्तर को ऊँचा कर सकती है। आज प्रत्येक विकसित समाज के निर्माण में स्त्री एवं पुरूष दोनों की सहभागिता आवश्यक है। भावी पीढ़ी के रूप में व्यक्तिसे लेकर परिवार,समा

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

28

आदिनाथ, दरंदले, та हेमकांत चौधरी डॉ. "समाज माध्यम आणि वाचन". International Journal of Advance and Applied Research 10, № 1 (2022): 756 to 759. https://doi.org/10.5281/zenodo.7223561.

Full text

Abstract:

संत तुकाराम महाराज म्हणतात आमचे घरी शब्द रुपी धन असून ते धन आमचे रत्न आहेत. जसे रत्न चमकदार असते ,व या तेजाने ते परिसर उजळून टाकते तसे हे शब्द रुपी रत्न ज्ञानरुपी तेज निर्माण करते. शब्द हेच धन, रत्न ,शस्त्र , गौरव ,पूजा व देव आहे असे तुकाराम महाराजांचे मत होते. म्हणून महाराज सर्व जणांना ज्ञान संपादन करण्याचे आवाहन करतात आणि हे ज्ञान संपादन करण्यासाठी शब्द म्हणजेच वाचन किती महत्वाचे आहे, हे त्यांच्या वरील अभंगातून विषद करतात. उगवण्यासाठी पेरणे गरजेचे असते. जमिनीत जसे जे बियाणे पेरले ते उगवते ,तसे वाचणारा वाचक ज्या दर्ज्याचे वाचतो त्या दर्जेने तो अभिव्यक्त  होत असतो. वाचणे म्हणजे पेरणे आहे

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

29

डॉ., निशा मोदी. "जैन संस्कृति/धर्म में चित्रकला-मण्डल विधान के विशेष संदर्भ में". International Journal of Research - Granthaalayah 7, № 11(SE) (2019): 235–40. https://doi.org/10.5281/zenodo.3592555.

Full text

Abstract:

सृष्टी के आरम्भ से ही मनुष्य ने अपनी आवश्यकतओं को पूर्ण करने जिन वस्तुओं का निर्माण किया वह उसकी संस्कृति है - मूर्त रूप और अमूर्त रूप दोनों में। उदा. आवास, वस्त्र व्यवहार, विचार, मनोवृतियाँ, विश्वास, धर्म, कला इत्यादि। काल परिवर्तन के साथ आज मनुष्य प्रौद्योगिकी युग में तो आ गया परंतु मानव मूल्य विहीनता में वृद्धि होती गई। मनुष्य अशांत और अपराधी हो गये। गीता के अनुसार दुर्गुणों में वृद्धि होती गई। महावीर, बुद्ध, गांधी के देश में इस अज्ञान और अंधकार से बाहर आने के अनेक मार्गों में एक है - पूजा-स्तुति, धर्माचरण के मार्ग पर चलकर सदगुणों का विकास करना। जैन संस्कृति और धर्म में सुसंस्कृत जीवन के वि

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

30

भार्गव, अर्चना, та आशुतोष पारीक. "अथर्ववेदीय प्रासाद-वास्तु-विमर्श". Anthology The Research 9, № 1 (2024): H15—H21. https://doi.org/10.5281/zenodo.11178876.

Full text

Abstract:

This paper has been published in Peer-reviewed International Journal "Anthology The Research"                URL : https://www.socialresearchfoundation.com/new/publish-journal.php?editID=8978 Publisher : Social Research Foundation, Kanpur (SRF International)                  Abstract : प्रासाद-निर्माण का वैदिक आधार रहा है। प्रासाद-वास्तु के विकास-क्रम से ज्ञात होता है कि पाषाण, काष्ठ आदि से निर्मित पूजागृहों के निर्माण में जो भावना निहित थी, वही भावना आधुनिक-प्रासाद-निर्माण में अनुस्यूत है। वस्तुतः ज

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

31

एक्का, डाॅ विश्वासी, та डाॅ प्रदीप कुमार एक्का. "भारत के मध्य क्षेत्र के आदिवासियों में धर्म की अवधारणा एवं पूजा विधि (छत्तीसगढ़ राज्य के बस्तर क्षेत्र के विशेष संदर्भ में)". International Journal of Advanced Academic Studies 3, № 1 (2021): 345–47. http://dx.doi.org/10.33545/27068919.2021.v3.i1e.506.

Full text

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

32

महर्जन Maharjan, कृष्ण Krishna. "कुरुवाः दह {Kuruwa Daha}". Cognition 4, № 1 (2022): 147–52. http://dx.doi.org/10.3126/cognition.v4i1.46766.

Full text

Abstract:

बौद्ध धर्मालम्बी तथा बुँगद्यो/आर्यावलोकित्तेश्वर, लोकनाथ, पदमपाणी, करुणामय सम्बन्धी आस्था, चासो, जानकारी र अध्ययन गर्नेहरुको लागि ‘कुरूवाः दह’ अति महत्वपूर्ण स्थान मानिन्छ । करूणमयलाईनेपालमा आमन्त्रणा गर्ने क्रममा योजनावद्घ रूपमा सफल भएका थिए । कामरूका यक्षहरूका आक्रोशलेजवरजस्ती फिर्ता लान पटक पटक सफल पनि भएका थिए । जसरी पनि करूणामयलाई नेपालमाप्रस्थापना गराउनु नै थिए । त्यसैले सबैको सामूहिक अथक परिश्रम र प्रयत्न जारी गर्दा गर्दै विभिन्नपीठमा बसेर पूजा, पाठ, तन्त्र विद्या साध्ने क्रममा आखिर कुरूवाः दहमा आई पुगे । यस स्थानमारहेको एउटा गुफामा बसेर गुह्य रूपमा आठ दिशा क्षेत्रमा आठ बन्धन शील गरी गु

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

33

पोखरेल Pokharel, निर्मला Nirmala. "दशमहाविद्या एक परिचय Dashamhabiddhya Ek Parichaya". Nepalese Culture 13 (2 грудня 2019): 43–56. http://dx.doi.org/10.3126/nc.v13i0.27500.

Full text

Abstract:

नेपाली समाजको धार्मिक, सांस्कृतिक एवं सामाजिक परंपरामा वैदिक मूल्य, मान्यता र आदर्शको जति नै प्रभाव तान्त्रिक मूल्य मान्यता र आदर्शको पनि रहेको छ । यहाँ नैगमिक(वैदिक) र आगमिक(तान्त्रिक) दुवै परंपराको समन्वय भेटिन्छ । सुक्ष्मरुपमा विचार गर्दा नेपाली समाजमा तन्त्र एवं तन्त्रवादको अझ वढि प्रभाव रहेको पाईन्छ । यहाँका धार्मिक एवं सामाजिक परंपरा र रीतिरिवाजहरु आगम वा तन्त्रबाट नै बढि निर्देशित रहेका छन् । यसै परिप्रेक्षमा शाक्ततन्त्र परंपरा यहाँको प्रमुख तन्त्र परंपरामा पर्दछ । सम्पूर्ण विश्वब्रह्माण्डको परमकारणका रुपमा शक्ति अर्थात मातृदेवीलाई मानी तदनुरुप उपासना पद्धतिहरु प्रतिपादन गरिएका तन्त्रहर

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

34

पोखरेल Pokharel, निर्मला Nirmala. "दशमहाविद्या एक परिचय Dashamhabiddhya Ek Parichaya". Nepalese Culture 8 (2 грудня 2019): 43–56. http://dx.doi.org/10.3126/nc.v8i0.27500.

Full text

Abstract:

नेपाली समाजको धार्मिक, सांस्कृतिक एवं सामाजिक परंपरामा वैदिक मूल्य, मान्यता र आदर्शको जति नै प्रभाव तान्त्रिक मूल्य मान्यता र आदर्शको पनि रहेको छ । यहाँ नैगमिक(वैदिक) र आगमिक(तान्त्रिक) दुवै परंपराको समन्वय भेटिन्छ । सुक्ष्मरुपमा विचार गर्दा नेपाली समाजमा तन्त्र एवं तन्त्रवादको अझ वढि प्रभाव रहेको पाईन्छ । यहाँका धार्मिक एवं सामाजिक परंपरा र रीतिरिवाजहरु आगम वा तन्त्रबाट नै बढि निर्देशित रहेका छन् । यसै परिप्रेक्षमा शाक्ततन्त्र परंपरा यहाँको प्रमुख तन्त्र परंपरामा पर्दछ । सम्पूर्ण विश्वब्रह्माण्डको परमकारणका रुपमा शक्ति अर्थात मातृदेवीलाई मानी तदनुरुप उपासना पद्धतिहरु प्रतिपादन गरिएका तन्त्रहर

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

35

पुरी Puri, रामप्रकाश Ram Prakash. "वाँफीकोटको लोकसंस्कृति". Samaj Anweshan समाज अन्वेषण 2, № 1 (2024): 138–50. http://dx.doi.org/10.3126/anweshan.v2i1.68590.

Full text

Abstract:

वाँफीकोट गाउँपालिका नेपालको संविधान, २०७२ बमोजिम नेपालको रूकुम पश्चिम जिल्लाको राजनीतिक विभाजनअन्तर्गत अस्तित्वमा आएका ६ ओटा स्थानीय तहमध्ये एउटा हो । यस भूभागमा खसआर्य र मङ्गोलियन नस्ल सभ्यताका मानवजाति वर्षौँदेखि घनिष्ट सम्बन्ध कायम गरी बसोबास गर्दै आएका छन् । यहाँ सबै नस्ल र जातका मानिसले प्रयोग गर्ने स्थानीय भाषा सिँजाली भाषिकाको प्रभाव रहेको नेपाली भाषा हो । यहाँको संस्कृति कर्णाली सभ्यतामा आधारित छ । यहाँका खसआर्य र मङ्गोलियनको धर्म, स्थानीय देवता, विवाह संस्कार, मृत्यु संस्कार आदि कतिपय विषयमा धेरै जसो समानता रहेको छ । यहाँका खसआर्यको मस्टो र मङ्गोलियनको झाँक्री देवता सर्वश्रेष्ठ छ । यह

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

36

प्रा., डॉ.दळवे सूर्यकांत माधवराव. "संत रैदास के काव्य में प्रगतिशील चेतना". 'Journal of Research & Development' 15, № 4 (2023): 10–11. https://doi.org/10.5281/zenodo.7694844.

Full text

Abstract:

भारत मे संत कवियों का साहितय प्रगतिशील दृष्टिकोण से सर्वश्रेष्ठ है | प्रगतिशील लेखन साहित्य की परंपरा प्राचीन रही है | प्रगतिशील चेतना की दृष्टि से संत रैदास का साहित्य बेजोड है | भारत मे समाज कल्याण के क्षेत्र में संतो का अहम योगदान रहा है | संतो ने अपनी वाणी और उपदेशों से समाज में एकता, सद्भावना और प्रेम फैलाने का कार्य किया है | संत रैदास भी ऐसे महान संतो में से एक थे जिन्होंने कर्म को ही पूजा मानकर ईश्वर प्राप्ति का रास्ता बताया है | संत रैदास का जन्म निम्न परिवार मे होकर भी उत्तम जीवन शैली, उत्कृष्ट साधना पध्दति और उल्लेखनीय आचरण के कारण वे आज भी भारतीय धर्म साधना के इतिहास में आदर के साथ

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

37

गिरिन्द्र, गिरिन्द्र मोहन ठाकुर, नारायण पालीवाल नारायण та शोयब कुरेशी शोयब. "प्राचीन भारतीय अवधारणा में पषु-पक्षी: एक दृष्टि". RECENT RESEARCHES IN SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES 10, № 4 (2023): 62–67. https://doi.org/10.5281/zenodo.10445046.

Full text

Abstract:

भारतीय परम्परा में यह बात निहित रही है कि मनुष्य को सभी जीवित प्राणियों के प्रति सम्मान और दया का व्यवहार करनाचाहिए। यह भी माना जाता है कि मनुष्य स्वयं अपने कर्मों के आधार पर विभिन्न योनी में पुनर्जन्म लेता है। उसी प्रकारघर में रखे जाने वाले पालतु जीव-जन्तुओं के साथ अक्सर ऐसा व्यवहार किया जाता है कि वे परिवार का सदस्य हों।आदिकाल से पषु पूजा मुख्य रूप से विषेष अवसरों पर और दैनिक जीविका के लिए देवताओं को प्रसन्न करने के लिएधार्मिक अनुष्ठानों से संबंधित रही है। वहीं प्राचीन भारत में बौद्ध और जैन धर्म के उदय के साथ साथ अहिंसा और जानवरोंके प्रति सम्मान की एक और व्यापक अवध्पाारणा को विशेष रूप से अपन

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

38

श्रीमती, आरती शर्मा शोधार्थी जीवाजी विश्वविद्यालय डॉ. जितेन्द्र शर्मा प्राचार्य प.श्यामाचरण उपाध्याय महाविद्यालय मुरैना. "चंदेरी संग्रहालय में संरक्षित विष्णु प्रतिमाएँ". International Educational Applied Research Journal 09, № 05 (2025): 207–16. https://doi.org/10.5281/zenodo.15571036.

Full text

Abstract:

Abstractभगवान् विष्णु को अपना प्रधान द्रष्ट देव और परमात्मा के रूप में मानने वाले भक्त वैष्णव कहे गये तथा इससे सम्बन्धी धर्म-दर्शन और सिद्धांत वैष्णव धर्म के रूप में प्रख्यात हुआ। विष्णु वैदिक देवता हैं जिनका प्रभाव धीरे-धीरे बढ़ता गया। वैष्णव धर्म में विष्णु सम्बन्धी वैदिक सूक्त और आख्यान निहित है। ऋग्वेद में देवताओं के ऐश्वर्य, पराक्रम. विस्तार आदि के अतिरिक्त उपनिषदों के ज्ञान और सिद्धान्त का भी समावेश इस धर्म में हुआ है।याज्ञिक कर्मकाण्ड के स्थान पर भक्ति और उपासना पर विशेष बल दिया गया। वैष्णव साधक की दृष्टि में यह विशाल विश्व उस ऐश्वर्यशाली विष्णु की ही शक्तियों की अनेकानेक अभिव्यक्ति हैं

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

39

Rajopadhyaya, Shreelochan. "इन्द्रचोकको साँस्कृतिक सम्पदाको अध्ययन {The Study of the Cultural Heritages of Indrachok}". Nepalese Culture 16, № 1 (2023): 128–40. http://dx.doi.org/10.3126/nc.v16i1.54159.

Full text

Abstract:

लिच्छविकालमै विकास भइसकेको ग्राम क्षेत्रअन्तर्गत इन्द्रचोक पनि एक हो । इन्द्रचोकबाट ६ वटा विभिन्न टोल जाने बाटो छन् । यसै ६ टोलहरुको केन्द्रविन्दुका रुपमा इन्द्रचोकलाई मानिएको छ । इन्दचोकमै आकाश भैरव मन्दिर छ । आकाश भैरवलाई किराँती पहिलो राजा यलम्बरसँग जोडिएर हेरिन्छ । त्रेता युगमा महाभारत युद्धको समयमा यलम्बर युद्ध हेर्न गएका थिए । यलम्बरले युद्धमा पराजित हुने समूहको पक्षमा आफू लड्ने निर्णय लिए । श्रीकृष्णले महादेवको अंशरुपी यलम्बर कौरवको पक्षबाट युद्ध लड्दा पाण्डव पराजित हुने भयले यलम्बरको शिर छेडने गरे । यलम्बरको त्यहीँ शिर आकाश मार्ग हुँदै इन्द्रचोकमा पुग्यो । विहान भएकाले शिर भैरवको रुपमा

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

40

Ranjitkar, Junu Basukala. "वि.सं. १९४२ देखि हालसम्मको सिंहसतलको अभिलेख". Historical Journal 14, № 2 (2023): 131–45. http://dx.doi.org/10.3126/hj.v14i2.59072.

Full text

Abstract:

काष्ठमण्डप निर्माण भैसकेपछि बाँकी भएको काठबाट बनाएको भन्ने मानिएको सिँल्यं सतल वि.सं. १९२५ सालमा यस क्षेत्रमा भएको आगलागीका कारण क्षति भएपछि हर्षनारायण मानन्धरले भूमितल्लामा १८ वटा पसल कवल, पहिलो तल्लामा चारैतिर कौसी र दोस्रो तल्लामा बरण्डा राखेर तीन तल्लाको सतलको पुनर्निर्माण गरेका थिए । आफ्नो घर निर्माण गर्न जग खन्दा प्राप्त भएको मुरली बजाइरहेका गरुडासनमा बसेका ढुङ्गाको श्रीकृष्णको प्रतिमा सतलको दोस्रो तल्लामा स्थापना गरी दैनिक नित्यपूजा, पर्व पर्वको पूजा, धार्मिक वाचन गर्न, पूजारी चिताइदार र तहलुवालाई भत्ता दिन तथा ब्राह्मणहरूलाई भोजन खुवाउन पसल कवलबाट उठेको रकम प्रयोग गरिन्थ्यो भन्ने बाँकी

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

41

भण्डारी Bhandari, भरतमणि Bharat Mani. "मस्टो : प्युठानका खसहरूको जीवित संस्कृति". Samaj Anweshan समाज अन्वेषण 2, № 2 (2025): 123–29. https://doi.org/10.3126/anweshan.v2i2.74200.

Full text

Abstract:

वास्तवमा मानिसहरू नै संस्कृतिको जननी हुन् । मानिसले आफ्नो अस्तित्वका लागि संस्वृmतिको सृजना गर्दै त्यहीअनुसार अनुकूलन गर्दै गयो । त्यसकारण मानिस अरू प्राणीभन्दा भिन्न छ । सभ्यताको सुरुआतदेखि मानिसले सैद्धान्तिक र व्यावहारिक ज्ञानलाई संस्कृतिको रूपमा सङ्कलन र संरक्षण गर्दै आएको छ । संस्कृति भनेको उपलब्धिहरूको सङ्ग्रह हो, जुन विस्तारै विस्तारै विकसित हुँदै जान्छ । कुनै समय पश्चिम नेपाल कुमाउँ, गढवाल तथा तिब्बतको खारी प्रदेशसम्मको सवा लाख पर्वतयुक्त क्षेत्रलाई खसान क्षेत्र भनेर चिनिन्थ्यो । समयको विकाससँगै उक्त क्षेत्रमा खसहरूले आफ्नै भाषा र संस्वृmतिको निर्माण गरे । खस संस्कृतिको प्रमुख पक्ष भने

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

42

Dixit, Monika. "THE EVOLUTION OF MUSIC IN THE BUDDHIST PERIOD." ShodhKosh: Journal of Visual and Performing Arts 2, no. 2 (2021): 45–48. http://dx.doi.org/10.29121/shodhkosh.v2.i2.2021.32.

Full text

Abstract:

English - Indian art and culture, in any case are a joint creation of the dravadian and Aryan genius a welding together of symbolic and representative, abstract explicit language and thought. Already at Bharhut and Sanchi, 'The Aryan symbal is yielding to its environment and passing into decoration kushan art with the fact of imagery and its roots in bhakti is essentially Darvidian'. Already, however, the Indian shanti Figure at Bodhgaya shows Aryan affecting Dravidian models of expression, anticipating the essential of all latar 'Sativik Images'. Hindi - बुद्ध काल में मठों में संकीर्तन

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

43

राई Rai, चन्द्रकुमार Chandrakumar. "बान्तावा राई संस्कारमा सुप्तुलुुङको महत्व Bantawa Rai sanskarma Suptulungko Mahatwa". Nepalese Culture 13 (2 грудня 2019): 65–76. http://dx.doi.org/10.3126/nc.v13i0.27502.

Full text

Abstract:

सुुप्तुुलुुङ (सामान्य बोलीचालीको नेपाली भाषामाचुलो) को महत्व बान्तावा राई संस्कारमा खाना पकाउने प्रविधिको रूपमा भन्दा पनि बढी आस्थागत स्थानको रूपमा रहेको पाइन्छ । उनीहरू आफ्ना पितृहरूलाई आस्थाको भगवान मान्ने गर्दछन् । बान्तवा राईहरूको विश्वासमा पितृहरू सुुप्तुुलुुङमा निवास गर्दछन् । यिनै पितृहरूले नै हरेक शुुभकार्यमा शुभआशिर्वाद प्रदान गर्दछन् भने प्रगतितर्फ उन्मुख हुन प्रेरणाको लागि साथ दिन्छन् । अन्नबाली लगाउँदा होस् वा उठाउँदा होस्, शिशुु जन्मदा होस् वा पास्नी गर्दा होस्, छेवर, गुन्यूँचोली संस्कार गर्दा होस् वा विवाह गर्दा होस् । त्यसरी नै मृत्युु संस्कार गर्दा होस् वा अन्य सांस्कृतिक कार्य

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

44

राई Rai, चन्द्रकुमार Chandrakumar. "बान्तावा राई संस्कारमा सुप्तुलुुङको महत्व Bantawa Rai sanskarma Suptulungko Mahatwa". Nepalese Culture 8 (2 грудня 2019): 65–76. http://dx.doi.org/10.3126/nc.v8i0.27502.

Full text

Abstract:

सुुप्तुुलुुङ (सामान्य बोलीचालीको नेपाली भाषामाचुलो) को महत्व बान्तावा राई संस्कारमा खाना पकाउने प्रविधिको रूपमा भन्दा पनि बढी आस्थागत स्थानको रूपमा रहेको पाइन्छ । उनीहरू आफ्ना पितृहरूलाई आस्थाको भगवान मान्ने गर्दछन् । बान्तवा राईहरूको विश्वासमा पितृहरू सुुप्तुुलुुङमा निवास गर्दछन् । यिनै पितृहरूले नै हरेक शुुभकार्यमा शुभआशिर्वाद प्रदान गर्दछन् भने प्रगतितर्फ उन्मुख हुन प्रेरणाको लागि साथ दिन्छन् । अन्नबाली लगाउँदा होस् वा उठाउँदा होस्, शिशुु जन्मदा होस् वा पास्नी गर्दा होस्, छेवर, गुन्यूँचोली संस्कार गर्दा होस् वा विवाह गर्दा होस् । त्यसरी नै मृत्युु संस्कार गर्दा होस् वा अन्य सांस्कृतिक कार्य

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

45

डॉ० प्रमोद कुमार सिंह та एकता सिंह. "सामाजिक परिवर्तन में शिक्षा की भूमिका". International Journal of Multidisciplinary Research in Arts, Science and Technology 2, № 2 (2024): 23–28. http://dx.doi.org/10.61778/ijmrast.v2i2.40.

Full text

Abstract:

भारतीय समाज में व्याप्त अन्धविश्वास, छुआछूत, भेदभाव, ऊँचनीच, जाति-पांति आदि अशिक्षा की ही देन है। आलस्य प्रमाद, अकर्मण्यता, निराशा, निरुत्साह तथा आवेग, अवज्ञा आदि मानसिक विकारों की जननी भी निरक्षरता ही है। कदाचित् हीे कोई दुर्गुण, दुव्यसन अथवा दुष्कृत्यता होगी जिसको निरक्षरता ने जन्म न दिया हो। धर्म का ठीक -ठीक स्वरूप न समझे अशिक्षित व्यक्ति जाने कितने देवी-देवताओं, भूत-पलीतों और मियाँ- मसानों की पूजा करते है। अशिक्षित नारियाँ तो इन अन्धविश्वासों की इतनी वंदिनी हो जाती है कि प्रपंची लोगों के बहकावे में आकर शील-सम्पत्ति तक गवाँ बैठती है। महामना मुनियों की संतान एवं सनातन ज्ञान के आधिकारी भारतवा

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

46

मिश्रा, यतीन्द्र. "अनुसूचित जातियों के सामाजिक समावेशन की चुनौतियाँ एवं संवैधानिक प्रावधानों का अध्ययन". Humanities and Development 17, № 2 (2022): 38–42. http://dx.doi.org/10.61410/had.v17i2.66.

Full text

Abstract:

प्रस्तुत अध्ययन अनुसूचित जातियों के सामाजिक समावेशन हेतु संवैधानिक प्रावधानों की स्थिति का आकलन करने से सम्बन्धित है जिसमें उनकी विभिन्न समस्याओं को दूर करने हेतु बनाये गये संवैधाानिक कानूनों के क्रियान्वयन एवं इसका उनके सामाजिक समावेशन पर प्रभाव को मूल्यांकित किया गया है। प्रस्तुत अध्ययन के परिणाम से यह पता चलता है कि अनुसूचित जातियों के सामाजिक समायोजन में अनेक बाधाएँ हैं जिसमें ग्रामीण क्षेत्रों में सामाजिक संरचना की जटिलता, गाँवों में विभिन्न धार्मिक एवं सांस्कृतिक कार्यक्रमों अनुसूचित जातियों की भागीदारी न होना, विभिन्न पूजा-पाठ एवं अन्य अनुष्ठानों के लिए उन्हें अयोग्य माना जाना एवं विभिन

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

47

मुसांडे, डॉ. एम. टी. "धाराशिव जिल्ह्यातील आई तुळजाभवानी धार्मिक पर्यटन स्थळाचा चिकित्सक अभ्यास". International Journal of Advance and Applied Research 6, № 15(A) (2025): 127–30. https://doi.org/10.5281/zenodo.15447734.

Full text

Abstract:

<strong>गोषवारा:- </strong> पर्यटन ही मानवी क्रिया आहे, ती प्राचीन काळापासून चालते. आधुनिक युगात प्राचीन काळाच्या तुलनेत याला अधिक महत्त्व प्राप्त झाले आहे. आजकाल हा जगात झपाट्याने वाढणारा उद्योग म्हणून उदयास येत आहे. डेव्हनपोर्ट आणि डेव्हनपोर्ट (२००६) यांच्या मते, ‘पर्यटन हा जगातील चौथ्या क्रमांकाचा सर्वात मोठा आणि वेगाने वाढणारा उद्योग आहे.’ हाँगकाँग, सिंगापूर इत्यादी अनेक देशांच्या राष्ट्रीय अर्थव्यवस्थेला आधार देणारे क्षेत्र म्हणजे पर्यटन. हे केवळ या राष्ट्रांना आधार देत नाही तर त्यांच्या आर्थिक विकासाचा आधार आहे. पर्यटन उद्योग देशाच्या आर्थिक घडामोडींमध्ये हातभार लावतो. पर्यटन

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

48

लम्साल Lamsal, नवराज Nawaraj. "श्री ५ को वायूदेवता गुठीको ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्व". HISAN: Journal of History Association of Nepal 10, № 1 (2024): 136–45. https://doi.org/10.3126/hisan.v10i1.74907.

Full text

Abstract:

गुठी व्यवस्था विश्वमा नै नेपालको मौलिक पहिचान र सम्पदा हो । अन्य कानुन प्रणाली र सामाजिक प्रणालीमा रहेको ट्रष्ट भन्दा नेपालको गुठी प्रणाली भिन्न छ । नेपाल प्राचीनकालदेखि नै विभिन्न देवालय, शिवालय, मठ, मन्दिर, चैत्य, गुम्बा, पाटी, धर्मशाला, अनाथालय, पाकशाला जात्रा पर्व आदिले भरिपूर्ण देशको रूपमा चिनिँदै आएको छ । यस किसिमका धार्मिक, सांस्कृतिक, शैक्षिक, सामाजिक, परोपकारी र स्वास्थ्यसम्बन्धी धरोहरको स्थापना, निर्माण र सञ्चालन र व्यवस्थापनमा राज्य र निजी स्तरबाट समेत महत्वपूर्ण कार्यहरू हुँदै आएका छन् । देवालय, शिवालयलगायत धार्मिक प्रतिष्ठान खडा गर्ने, तिनको रेखदेख र सञ्चालन गर्ने, दीर्घकालसम्म सञ

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

49

Gupta, Dr Rajni. "Depiction of women in the traditional and changing dimension of Indian culture (भारतीय संस्कृति के परम्परागत एवं परिवर्तनशील आयाम में महिलाओं का चित्रण)". International Journal of Multidisciplinary Research Configuration 1, № 4 (2021): 45–47. http://dx.doi.org/10.52984/ijomrc1407.

Full text

Abstract:

भारत संस्कृति में नारी को बहुत ही उत्तम स्थान प्राप्त है जबकि अन्य देशों में नारी को केवल भोग विलास की वस्तु समझा जाता है। “यत्र नार्यस्तु पूज्यंते रमंते तत्र देवता” अर्थात् जहाँ नारी की पूजा की जाती है वहाँ देवता निवास करते है। भारतीय संस्कृति में प्राचीनकाल से लेकर आधुनिक काल तक महिलाओं की स्थिति परिवर्तनशील रही है। संसार की ईश्वरीय शक्ति दुर्गा, लक्ष्मी व सरस्वती आदि नारी शक्ति, धन, व ज्ञान का प्रतीक मानी जाती है। वैदिक काल भारतीय नारी के लिए स्वर्णिम काल था। ऐतिहासिक पात्रों में भी उसे वीरागंना के रूप में प्रस्तुत किया है। भारतीय समाज में महिलाओं की स्थिति समय और काल के अनुसार बदलती रही है

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

50

पराजुली Parajuli, दिपेन्द्र Dipendra, та विन्दु Bindu पौडेल Poudel. "बुद्धको ज्ञानले के दिन्छ – सम्प्रदाय, धर्म, वा जीवनपद्धति ?" Pragya Darshan प्रज्ञा दर्शन 5, № 2 (2023): 90–97. http://dx.doi.org/10.3126/pdmdj.v5i2.59628.

Full text

Abstract:

यो लेख बौद्ध परम्परा सम्बन्धि एक कार्यशाला गोष्ठीमा सहभागी हुँदा प्रशिक्षकले प्रस्तुत गरिएका विचार तथा उच्चारित पाण्डुलिपि तथा लेखका आधारमा तयार पारिएको हो। यो लेखको उद्देश्य हामीले पाए र वुझेजति पाठकलाई बुझाउने तथा बुझाइमा फरक परको भए सुझाव तथा सल्लाह लिई परिष्कुत लेख तयार पार्नु नै हो । यसमा बुद्ध धर्मको परिचय, गौतम बुद्धको पवित्र जन्मस्थलः लुम्बिनी, बौद्ध धर्मका सम्प्रदायहरूः हियान/हिनयान वा थेरवाद, महायान वज्रयानमहायानको उपशाखा, नाथ परम्परा अवलोकितेश्वर, थेरवाद र महायानबीचको भिन्नता, चौथो अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध सम्मेलन (१५–२१ नोभेम्बर १९५६) काठमाडा,ैभारतका संविधान निर्माता बाबा साहेव डा. भि

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

We offer discounts on all premium plans for authors whose works are included in thematic literature selections. Contact us to get a unique promo code!