Academic literature on the topic 'Berlin, Bitwa'

"9 IV 2022 r. odeszła na wieczną wartę we Wrocławiu kpt. Monika Strączek z d. Śladewska, sanitariuszka „Halina” 27. Wołyńskiej Dywizji AK, żołnierz 2. Armii WP. [...] W kwietniu 1945 r. wzięła udział w walkach tzw. operacji łużyckiej i jej najkrwawszym epizodzie, jakim była bitwa pod Budziszynem. 6 V 1945 10. Dywizja Piechoty 2. [...] Odznaczona m.in.: Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk (za udział w walkach o Berlin), Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim, Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Polonia Mater Nostra Est, Krzyżem Armii Krajowej, Złotym i Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Na wniosek Zarządu Dolnośląskiego ZW i RWP została awansowana do stopnia kapitana.

Teresa Ciążkowska żyła w latach 1926-2017. Urodziła się i dorastała w Sompolnie. W czasie okupacji hitlerowskiej została wywieziona do przymusowej pracy na terenie Niemiec. Pracowała w fabryce samolotów w Berlinie. Po zakończeniu II wojny światowej wróciła do Polski. Pracę w szkole w Brdowie rozpoczęła 1 września 1948 roku. Przepracowała w niej do emerytury, na którą przeszła 1 września 1982 roku. W czasie pracy ukończyła Studium Nauczycielskie w zakresie filologia polska. Przez wiele lat była nauczycielką języka polskiego i wychowawcą. Dbała o piękno mowy ojczystej i właściwe postawy patriotyczne. Szczególnym szacunkiem darzyła mogiły powstańców styczniowych na cmentarzu w Brdowie. Oprócz pracy zawodowej prowadziła działalność społeczną. Była radną Gromadzkiej Rady Narodowej w Brdowie i Gminnej Rady Narodowej w Babiaku. Była jedną z inicjatorów budowy pomnika powstańców styczniowych w Nowinach Brdowskich i odnowienia mogił powstańczych w Brdowie. Działała w Społecznym Komitecie Odbudowy Pomników i Społecznym Komitecie Obchodów 130. Rocznicy Bitwy pod Brdowem. Sprawy uczniów i szkoły zawsze leżały jej na sercu. Do końca życia żywo interesowała się sprawami lokalnej społeczności. Była autorką dwóch publikacji o bitwie pod Brdowem w powstaniu styczniowym. Teresa Ciążkowska (1926-2017) – a specialist in polish studies, the class tutor, the distinguished community worker and the regionalist. Teresa Ciążkowska lived in 1926-2017 years. She was born and grew up in the Sompolno. During the time of Nazi occupation was taken away to the forced work in Germany. She worked in the factory of planes in Berlin. After the completion of World War II came back to Poland. At school in Brdów she started her work 1st September 1948. She worked in it to her time of retirement pension on which she passed 1 September 1982. During her work as a teacher she finished the School Teaching in the scope Polish philology. For many years she was a teacher of the mother tongue the Polish language and she worked with class as a tutor teacher. She cared for the beauty of a mother tongue and real patriotic conducts. She felt the special respect for graves of January insurgents on the graveyard in Brdowie. Apart from the career she conducted the social activity. She was a councillorof the people’s council in Brdów and of the Commune people’s council in Babiak. She was one from initiators of construction of the monument to January insurgents in Brdów newspaper and of renovating insurrectionary graves in Brdów. She was active in a Social Committee of the Reconstruction of monuments and Social Committee of Celebration 130. Of anniversary of the Battle of Brdów. Matters of students and the school have always suited her on the heart. To the end of her days she showed a lively interest in matters of the local community. She was an author of two publications about the battle of Brdów in the coming into existence in January insurrection.

Feliks Nowowiejski, autor muzyki do jednej z polskich pieśni narodowych „Rota” urodził się 7 lutego 1877 roku w Barczewie na Warmii. Wychowywał się w bardzo religijnej i patriotycznej polskiej rodzinie. Warmia należała wówczas do Prus, gdzie Polacy byli poddani bardzo intensywnej polityce germanizacyjnej. Dlatego w domu Nowowiejskiego można było używać języka polskiego, poza domem tylko niemieckiego. Spowodowało to, że dużo lepiej mówił po niemiecku niż po polsku – w następnych latach było to powodem oskarżania go o sprzyjanie Niemcom.Jego muzyczne zdolności i zainteresowania zostały odkryte już w młodości. Uczęszczał do Seminarium Musicum – Szkoły Klasztornej w Świętej Lipce. W 1898 r. otrzymał pierwszą nagrodę na konkursie „The British Musician” w Londynie za marsz „Pod sztandarem pokoju”. W tym samym roku rozpoczął studia muzyczne w Berlinie. W 1902 otrzymał nagrodę Meyerbeera za oratorium „Powrót syna marnotrawnego”. Nagroda ta zapoczątkowała wyjazdy artystyczne do Niemiec, Włoch, Francji i Belgii. Ten pobyt w obcych krajach obudził w nim świadomość narodową i polskość. Zaczął propagować polską muzykę i komponować własne pieśni patriotyczne. Od czasu skomponowania dwóch oratoriów „Quo vadis” (1903 na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza pod tym samym tytułem) i „Odnalezienie krzyża świętego” Nowowiejski był znany w Europie i obu Amerykach. W 1909 został powołany na stanowisko dyrektora muzycznego Towarzystwa Muzycznego w Krakowie. W 1910 Nowowiejski skomponował muzykę do wiersza Marii Konopnickiej „Rota”. Piosenka powstała z okazji odsłonięcia Grunwaldu Pomnik, podczas obchodów 500-lecia bitwy pod Grunwaldem.W 1911 ożenił się z Elżbietą Mironow – Mirocką, która dała mu pięcioro dzieci. W 1914 ponownie wyjechał do Berlina, gdzie pracował jako profesor kompozycji w „Konserwatorium”. Pracę tę przerwała I wojna światowa. Jako obywatel pruski został powołany do wojska. Po wojnie dał liczne koncerty, na których wykonał polskie pieśni narodowe i kompozycje patriotyczne. Z tego powodu nie został przyjęty do Akademii Muzycznej w Berlinie.W 1919 wrócił na Warmię, gdzie brał udział w narodowych plebiscytach na Warmii i Mazurach. Dał koncert poparcia dla Komitetu, który walczył o przyłączenie tych regionów do państwa polskiego. Wśród uczestników koncertu byli m.in. nuncjusz papieski Achilles Ratti (późniejszy papież Pius XI) oraz Ignacy Jan Paderewski.Po plebiscycie, który był dla państwa polskiego niekorzystny, Nowowiejski wyemigrował do Poznania, gdzie objął posadę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, gdzie pracował do 1927 roku. W Poznaniu skomponował liczne utwory muzyki patriotycznej, m.in.: „Hymn Powstańców Śląskich”, „Hymn do Polaków za granicą”, „Marsylianka Wielkopolska”. W Poznaniu powstała też słynna opera „Legenda Bałtyku”. W 1936 otrzymał Nagrodę Honorową Związku Polskich Chórów i Zespołów Instrumentalnych za umacnianie kultury muzycznej w Polsce.Szczególną rolę w życiu Nowowiejskiego odgrywała muzyka religijna – na wszystkich etapach jego kariery komponował utwory religijne, a nawet liturgiczne. Był głęboko wierzącym i praktykującym katolikiem. W uznaniu zasług na tym polu został mianowany przez papieża Piusa XI szambelanem papieskim. W 1936 został także odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany przez gestapo. Po przesłuchaniu został zwolniony, ale w obawie przed prześladowaniami ukrywał się. W końcu wyjechał do Krakowa, gdzie mimo trudnych warunków życia kontynuował pracę. Niestety, w grudniu 1941 wylew krwi do mózgu uniemożliwił mu dalszą pracę.Po wojnie Nowowiejski wrócił do Poznania, gdzie zmarł 18 stycznia 1946 r.Jego przyjaciel, kardynał August Hlond SDB, pożegnał go po raz ostatni w poznańskim kościele parafialnym. Jego ciało spoczęło na poznańskiej „Skałce”.

W niniejszym studium autor dokonał analizy przygotowań dowództwa niemieckiego do obrony tzw. Przyczółka Szczecińskiego (Brückenkopf Stettin) i „Festung Stettin” (Twierdzy Szczecin). Kolejna badana przez niego kwestia to plany i przebieg wielkiej sowieckiej ofensywy z udziałem 1 i 2 Frontu Białoruskiego oraz walk stoczonych w okresie marzec– kwiecień 1945 r. pomiędzy Gryfinem, wzdłuż biegu Dolnej Odry i na terenie szczecińskiego Prawobrzeża. Opanowanie tego terenu dawało Armii Czerwonej dogodne pozycje do przyszłego natarcia w kierunku lewobrzeżnej części Szczecina, stanowiącej historyczne centrum miasta. Sam zaś Szczecin był głównym ośrodkiem administracyjnym Provinz Pommern i początkowo kluczowym etapem ofensywy na Berlin. Jednym z istotnych elementów jest ukazanie walk Armii Czerwonej o Altdamm (obecnie Szczecin-Dąbie) i walki o zdobycie przepraw na linii Odry Wschodniej i Zachodniej. Istotnym zwrotem akcji stała się decyzja o skierowaniu sił 1 Frontu Białoruskiego marszałka Georgija Żukowa do zasadniczego uderzenia na Berlin i przejęciu głównego ciężaru walk przez 2 Front Białoruski marszałka Konstantego Rokossowskiego. To właśnie ten związek operacyjny spod Gdańska i Gdyni miał odegrać istotną rolę w spodziewanej „bitwie o Szczecin”. Od drugiej połowy kwietnia rozpoczęła się operacja mająca na celu sforsowanie Odry Zachodniej i zniszczenie niemieckich pozycji obronnych na jej linii. W ciągu kilku dni (20–25 kwietnia) siłom 2 Frontu Białoruskiego, a zwłaszcza 65 Armii gen. Pawła Batowa, udało się rozbić siły niemieckie i przejść na drugi brzeg Odry Zachodniej, co stwarzało perspektywę całkowitego okrążenia Szczecina. Na terenie południowych i południowo-zachodnich obrzeży Szczecina doszło do kilkudniowych walk (21–23/24 kwietnia) o miejscowości położone na zachodnim brzegu Odry Zachodniej (m.in. Curow/Kurów, Neu Rossow/Rosówek, Schillersdorf/ Moczyły) z siłami cudzoziemskich pozostałości dywizji ochotniczych Waffen-SS. Z czasem do walki włączyły się także siły 2 Armii Uderzeniowej gen. Fiedunińskiego. Dla dalszego rozwoju wydarzeń decydujące okazały się dni 25–26 kwietnia. Dla Rokossowskiego, wobec nowych planów ofensywy w kierunku Rostocku i wybrzeża Bałtyku, lewobrzeżny Szczecin przestał być strategicznym priorytetem. Natomiast dla dowództwa niemieckiego i partyjnego aparatu NSDAP bardzo realna perspektywa okrążenia i zniszczenia sił garnizonu „Festung Stettin” stała się podstawą do decyzji o opuszczenia miasta i jego ewakuacji bez walki. Stąd też 26 kwietnia lewobrzeżna część miasta została zajęta bez walki przez siły sowieckie ze składu 65 Armii i 2 Armii Uderzeniowej. Los tego miasta rozstrzygnął się pod względem militarnym nie w ciężkich walkach ulicznych o całość lewobrzeżnego Szczecina, lecz na jego Prawobrzeżu oraz południowym i południowo-zachodnim skraju Lewobrzeża. A zatem, de facto, nie doszło do spodziewanej, nowej, decydującej fazy „bitwy o Szczecin”, a samo to sformułowanie stanowi jedynie efektowny skrót myślowy.