Journal articles on the topic 'Biblioteka Narodowa (Poland)'

Recenzja: Michał Spandowski, Catalogue of Incunabula in the National Library of Poland, in collaboration with Sławomir Szyller, description of bookbindings prepared by Maria Brynda, translation: Elżbieta Olechowska, vol. I, Warszawa: Biblioteka Narodowa 2020, s. 694 [1]. ISBN 978-83-7009-833-6

Pamiętniki i relacje w zbiorach rękopiśmiennych BN (wydanie drugie poprawione i rozszerzone), oprac. Danuta Kamolowa przy współudziale Teresy Sieniateckiej, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2015, 539, [1] s., [26] k. tabl.: il., ISBN 978-83-7009-623-6 – Katarzyna Seroka [397-398] Anna Kocot, Artyści „czarnej sztuki”. Typografia druków Floriana Unglera i Macieja Wirzbięty, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015, ss. 416, ISBN/ISSN 978-83-76384-60-3 – Anna Kamler [398-403] Justyna Kiliańczyk-Zięba, Sygnety drukarskie w Rzeczypospolitej XVI wieku: źródła ikonografi czne i treści ideowe, Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „SocietasVistulana”, 2015, ss. 342, [1]: il., ISBN 978-83-61033-89-9 – Katarzyna Seroka [403-405] Catalogue of books from the Library of Sigismund II Augustus, King of Poland, in the collection of the National Library of Russia in Saint Petersburg, ed. by Maria I. Tkachenko, Maria Brynda, National Library of Poland (Warsaw), National Library of Russia (Saint Petersburg),Warsaw: National Library of Poland, 2015, 198 [1] s., [21] s. tabl., ISBN 978-83-7009-621-2 – Karolina Figaszewska [405-406] Joanna Matyasik, Polonika XVI-XVII w. ze zbiorów Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy. Katalog, Bydgoszcz: Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Dr. Witolda Bełzy, 2015, ss. 345, ISBN 978-83-85979-21-0; 978-83-62545-86-5 – Agnieszka Chamera-Nowak [406-409] Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę: słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów nauk matematycznoprzyrodniczych i techniki, t. 1-4, red. nauk. Bolesław Orłowski, Warszawa: Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2015, t. 1 ss. 521, t. 2 ss. 437, t. 3 ss. 511, t. 4 ss. 543, ISBN 978-83-8606-229-4; 978-83-8606-228-7; 978-83-7629-829-0; 978-83-7629-828-3; 978-83-7545-569-4; 978-83-7545-570-0 – Sarah Skumanov [409-410]

The article analyzes the composition of the Ukrainian political emigration’s archival collections in the interwar period in Poland, traces the ways of their displacements during the Second World War, and determines its current storage locations and source potential for studying the problems of the political and military history of Ukraine as well as Polish-Ukrainian relations. It is defined that after the defeat of the Ukrainian War of Independence 1917-1921 valuable political and military archives were repatriated to Poland where they were preserved in the emigration centers established by the UNR Government in Tarnow, Сzestochowa and partly in Warsaw. During the occupation of Poland by Nazi Germany, the archives of the UNR Directorate were repatriated to Krakow, and eventually, they came into the possession of Soviet security services that resulted in moving the archives to the USSR. As a consequence, these archives were classified for security reasons and stored in archival special fonds. Moreover, valuable documents that describe the activity of the Ukrainian political emigration and Polish-Ukrainian relationship, particularly the relations between Symon Petlura and Josef Pilsudski, can be found in the fonds of Polish institutions, such as Archiwum Akt Nowych, Сentralne Archiwum Wojskowe, National Library of Poland / Biblioteka Narodowa in Warsaw and the National Ossolinski Institute in Wroclaw. In Ukraine, the most considerable segment of the UNR emigration collections is presented nowadays by the fonds of the Central State Archive of Supreme Authorities and Governments of Ukraine in Kyiv. These documents have an important source potential for describing the processes of the Ukrainian state formation, struggles for independence along with detailed research of Polish-Ukrainian relations during the interwar period. The author states the relevance of preparing an electronic registry of Ukrainian emigration archival collections with the characterization of the content of collections, location of their creation, transportation routes, and their current location. It would embrace the research along with including the documents to the scientific narrative.

Background The Helsinki Accords signed in 1975 set inviolability of frontiers, ensured respect for human rights and hence formed the new international situation in the East Central Europe. With the emergence of opposition movements and the crisis of so-cialist bloc and the communist ideology, the issue of the future order, interethnic rela-tions, borders and national minorities arose. Purpose The purpose of the article is to research preconditions for signing of “The Declaration on the Matter of Principles of the Polish-Ukrainian Cooperation” in 1987 and its role in paving the way for bilateral relationship. Results. On the Polish opposition initiative in 1987 “The Declaration on the Mat-ter of Principles of the Polish-Ukrainian Cooperation” was signed with representatives of the Ukrainian emigration. It supported inviolability of borders and respect for nation-al minorities’ rights. The declaration was the first agreed between Polish opposition and Ukrainian émigrés document to suggest integrated and thorough project of Polish-Ukrainian cooperation after the downfall of the Socialist Camp and the Soviet Union. Its statements developed by civil society institutions, and partly approved by the gov-ernment-in-exile, were recognized by state structures of both nations after gaining of in-dependence and became a basis of their relationship. The Declaration gave a great impe-tus to normalization of relations between independent Poland and Ukraine. Its principles were implemented in an interstate framework treaty between Ukraine and Poland in 1992 and in a joint statement about mutual understanding and unity signed on the twen-ty-first of May, 1997. Key words: the Polish-Ukrainian relations, frontiers, national minorities, the East Central Europe. Before we will be with Europe. Jerzy Stankiewicz is talking to Grzegorz Kostrzewa, 1989. Tygodnik Polski, 35. 27 sierpnia. (In Polish) Boruta, M., 2002. Free with Free, Equal with Equal. Poland and the Poles about Inde-pendence of the Eastern Neighbours of Rzeczypospolita. Kraków: ARCANA, 355 p. (In Polish) Chushak, Kh., 2011. There is no Free Poland without Free Ukraine: Ukraine and Ukrainians in the Political Thought of Polish Opposition (1976–1989). Lviv: Instytut ukrayinoznavstva im. I. Kryp’yakevycha NAN Ukrayiny; Vydavnyctvo “PAIS”. (In Ukrainian) Concerning the Issue of Polish-Ukrainian Relations [unpublished sourse], 1986. The Declaration. Samostijnyk. Visnyk nezalezhnoho ukrayins"koho slova, 4–5. J. Targalski’s Private Archive in Warsaw. (In Ukrainian) Ideological Declaration of Confederation of Independent Poland [unpublished sourse]. 1 IX 1979. Archives of the KARTA Center (AOK). Archives of the Opposition (AO). Sygn. AO IV/13.1. K. 1. Warsaw. (In Polish) Les archives de l’Institut Litteraire a Paris (AILP). Les coupures de presse (CP). 1991. Vol. 3: Kozak S. Poland and Ukraine. Paths and Impassable Roads to Mutual Understand-ing, 1991. Więź, 11–12 (XI–XII), pp.113–115. (In Polish) Małynowycz, W., 1987. Ukraine and Poland. Kultura, 9 (480), pp.113–115. (In Polish) Markowicz, P., 1988. The Frontiers. Zomorządność, 157 (4 III). Kraków, pp.3–4. (In Polish) Nykiel, W., 1990. Forewarns of Juliusz Mieroszewski. Pogląd, 1/2. Styczeń–luty, pp.65–66. (In Polish) Organizacje opozycyjne wg. miast P-Z: Ideological Declaration of Confederation of Independent Poland [unpublished sourse], 1979, 1. IX. Biblioteka Narodowa. Dokumenty życia społecznego. (DŻS). Sygn. I 2 j. Warsaw. (In Polish) Organizacje opozycyjne wg. miast P-Z: The Statement on the Principles of Polish-Ukrainian Cooperation [unpublished sourse], III 1987. Biblioteka Narodowa. Dokumenty życia społecznego. Sygn. I 2 j. Paryż (In Polish) Podlaski K. [Skaradziński B.]. Belarusians – Lithuanians – Ukrainians: our Enemies or Brothers? Warsaw: Przedświt [unpublished sourse], 1984. P. Kazanecki’s. Private Archive in Warsaw. (In Polish) Samostijnyk. Visnyk nezalezhnoho ukrayins"koho slova [unpublished sourse], 1986, 4–5. J. Targalski’s Private Archive in Warsaw. (In Ukrainian) The Attitude of the Union to National Minorities’ Organizations [unpublished sourse]. Archives of the Karta Center (AOK). Sygn. A/7.4.2 (In Polish) The borders were established for us. Zbigniew Dudziński talked. 1990. Po prostu. War-szawa, 12. 3. V. S. 10. (In Polish) The Declaration: to Brothers Ukrainians, Belarusians and Lithuanians [unpublished sourse], 1985. Vidnova. Kul"tura. Suspil"stvo. Polityka, 3. B. Berdychowska’s Private Ar-chive. (In Ukrainian) The Interview with Jan Zaleski (KOS), 1988. Dialogi. Biuletyn polsko-ukraiński [unpublished sourse], 2–3(11–12), P. Kazanecki’s Private Archive in Warsaw. (In Polish) The interview with Bogumiła Berdychowska [unpublished sourse], Warsaw, 9. Х. 2003. (In Ukrainian) The interview with Bohdan Skaradziński, Podkowa Leśna [unpublished sourse], 15. VIII. 2006. (In Ukrainian) The interview with Grzegorz Kostrzewa-Zorbas [unpublished sourse], Warsaw, 18. VII. 2009. (In Ukrainian) The interview with Jerzy Targalski [unpublished sourse], Warsaw, 22. VIII. 2006. (In Ukrainian) The interview with Leszek Moczulski [unpublished sourse], Warsaw, 18. I. 2007. (In Ukrainian) The Position of CUPPO on Polish-Ukrainian Relations. Vidnova. Kul"tura. Suspil"stvo. Polityka, 5. Lito-osin’-zyma 1986: Chornobyl" – trahediya Ukrayiny [unpublished sourse]. B. Berdychowska’s Private Archive. (In Ukrainian) The Position of CUPPO on Polish-Ukrainian Relations [unpublished sourse], 1986. Samostijnyk. Visnyk nezalezhnoho ukrayins"koho slova, 4–5. J. Targalski’s Private Ar-chive. (In Ukrainian) The Resolution on National Minorities Issue, № 69/81. I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ “Solidarność”. Statut. Uchwała programowa z Aneksem. Dokumenty Zjazdu. Gdańsk: Biuro Informacji Prasowej Komisji Krajowej NSZZ “Solidarność” [unpublished sourse], [1981]. Archives of the Institute of National Remembrance (AIPN). Sygn. IPN BU MSW II 1637. Npgn. (In Polish) The Prague Appeal, 1987. Obóz, 12. B.m.: Wydawnictwo CDN. pp.79–80. (In Polish) The Yalta Appeal, 1985. Niepodległość. Miesięcznik Polityczny Liberalno-Demokratycznej Partii “Niepodległość”, 37–38(II). (In Polish) To Brothers Ukrainians, Belarusians and Lithuanians! The proposal of Common Posi-tion on Polish-Ukrainian, Polish-Belarusian and Polish-Lithuanian Border, 1984. Nowa Koalicja, 2. (In Polish) Ukrainian Supreme Liberation Council. (ZP UHVR – HS ZS UHVR – The surroundings of UHVR (documents, information, names dictionary). Hadyach: Hadyach, 2001. (In Ukrainian) W. Mokry’s Private Archive in Krakow: The editorial staff of the “New Coalition”. Signs of Breakthrough, 1988. Nowa Koalicja, 5, pp.4–5. (In Polish) W. Mokry’s Private Archive in Krakow: the Statement of Ukrainian Supreme Libera-tion Council UHWR, 1986. Obszar III. Pismo Konfederacji Polski Niepodległej. Obszar – Łódź, 2 (XI), pp.1–2. (In Polish) Założenia programowe, 1983. Niepodległość, 21–22 (IX–X). pp.1–3. (In Polish)

INFORMATION RESOURCES OF THE NATIONAL LIBRARY AS A SOURCE FOR THE STUDY OF THE ELECTRONIC BOOK MARKET IN POLANDThe aim of the article is to present publications and databases based on legal deposit copies sent to the National Library as potential sources for the study of books on electronic media. The authors carry out a critical analysis of, above all, the statistics provided by Ruch Wydawniczy w Liczbach [Polish Publishing in Figures] 2001–2014 as well as inventories making up the national bibliography system, Bibliografia Dokumentów Elektronicznych [Bibliography of Electronic Documents] 2001–2015 and Bibliografia Dokumentów Dźwiękowych [Bibliography of Sound Documents] 2009–2011. The data obtained as a result of the analysis have been confronted with information contained in the basic component of the national bibliography system — Przewodnik Bibliograficzny [Bibliographic Guide]. The analysis has demonstrated that the statistics provided by the National Library’s publications are not useful to the study of the electronic book market owing to the fact that the data overlook the aspect of the medium. The analysis has also shown that the bibliographic information about the current production of e-books and audiobooks is incomplete. Drawing on the results of the analysis, the authors have concluded that the incompleteness of the National Library’s sources stems partly from the methodology used in their compilation and partly from problems with obtaining legal deposit copies from publishers. In addition, other National Library resources — the main catalogue, digital repository or e-ISBN service — do not, in their present form, constitute alternative sources of information about electronic books published in Poland.

Z PROBLEMÓW URZĘDOWEJ REJESTRACJI DRUKÓW W II RZECZYPOSPOLITEJ: EGZEMPLARZ OBOWIĄZKOWY, BIBLIOGRAFIA NARODOWA, STATYSTYKA WYDAWNICZARejestracja polskiej produkcji wydawniczej przed 1918 rokiem. Prawo o egzemplarzu obowiązkowym dla bibliotek 1919, 1927, 1932. Od „Biuletynu Bibliograficznego” i „Przewodnika Bibliograficznego” do „Urzędowego Wykazu Druków”.PROBLEMS OF THE STATE PRINTS REGISTRATION IN POLAND 1918–1939: LEGAL DEPOSIT, NATIONAL BIBLIOGRAPHY, PUBLISHING STATISTICSThe author of the article analyses the history of official state registration of prints in Poland in 1919–1939. The main problem was to correlate the collecting of legal deposits as well as compile the current national bibliography and credible state publishing statistics. A signifi cant difficulty involved in compiling official book records was caused by the fact that had been no National Library before 1928. The article draws on the writings of bibliographers from the period Stefan Vrtel-Wierczyński, Jan Muszkowski, Władysław Tadeusz Wisłocki, Eustachy Gaberle, Jadwiga Dąbrowska, Helena Hleb-Koszańska. The author’s starting point is an analysis of legal deposit regulations issued three times: in 1919, 1927 and in 1932. According to the first regulations, legal deposits were to be given to university libraries in Kraków, Warsaw, Lviv, Lublin as well as the Public Library in Warsaw and the library of the Society of Friends of Sciences in Poznań. The main problem was that the regulations covered only part of the country formerly annexed by Russia and there was no specialist bibliographic institution Bibliographic Institute. Under the 1927 regulations, legal deposits were to be sent to the National Library, additionaly all journals were to be sent to the Ossolineum Library in Lviv. One legal deposit was also granted to five regional university libraries Warsaw, Vilnius, Lviv, Poznań, Kraków and two public libraries Warsaw, Toruń.Thus the legal deposit regulations were extended across the country. Under the 1932 regulations, legal deposits were to be given to the National Library, university libraries Jagiellonian Library, Warsaw University Library, Lviv University Library, Poznań University Library and Library of the Silesian Parliament later Silesian Library in Katowice, City Public Library in Toruń as well as the Wróblewski Library in Vilnius today Wroblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences. The main problem in that period was the collecting of legal deposits.

ABSTRACT Sara Levy and Her Music Collection. Keyboard Concertos by Carl Philipp Emanuel Bach from the National Library ofPoland The paper discusses musical sources kept in the National Library of Poland, namely a collection of handwritten copies of ten keyboard concertos by Carl Philipp Emanuel Bach, made by Georg Amft based on materials that originated from the music collections of Sara Levy and Zippora Wulff. This paper primarily focuses on the Concerto in A Minor Wq 26. Amft’s copy of that piece was likely made based on a Bach’s autograph kept in the Royal Library in Berlin (Königliche Bibliothek). Seeing as Amft’s Vorlage is now lost, the Warsaw document appears to be an important indirect source for an early version of Wq 26.

ABSTRACT Sara Levy and Her Music Collection. Keyboard Concertos by Carl Philipp Emanuel Bach from the National Library ofPoland The paper discusses musical sources kept in the National Library of Poland, namely a collection of handwritten copies of ten keyboard concertos by Carl Philipp Emanuel Bach, made by Georg Amft based on materials that originated from the music collections of Sara Levy and Zippora Wulff. This paper primarily focuses on the Concerto in A Minor Wq 26. Amft’s copy of that piece was likely made based on a Bach’s autograph kept in the Royal Library in Berlin (Königliche Bibliothek). Seeing as Amft’s Vorlage is now lost, the Warsaw document appears to be an important indirect source for an early version of Wq 26.

USE OF EDUCATIONAL RES OURCES OF SCHOOL LIBRARIES BY TEACHERS OF VARIOUS SUBJECTS — RESULTS OF A SURVEYThe author of the paper discusses cooperation between teachers of various subjects and school librarians. She stresses that from the point of view of developing information literacy, such cooperation translates into development of the pupils’ skills. She points to the recommendations of American librarian societies in this respect Information Power. Guidelines for School Library Media Programs and Information Power. Building partnerships for learning as well as Polish ministerial recommendations annex to Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół [Regulation of the Minister of National Education of 27 August 2012 on the core curriculum for kindergartens and general education in various types of schools]. At the same time the author’s analysis of the curricula for various subjects in Poland in the second half of the 20th century demonstrates that the problem was marginalised with the exception of Polish language curricula. The aim of the author’s study was to establish whether teachers of selected subjects used the potential of school libraries in line with the ministerial recommendations. In addition, the author was looking for a link between the type of the subject taught at school and use of educational resources of the school library. The author discusses the results of her diagnostic survey N=244. The statistical conclusions are based on the results of chisquared tests. The results show unequivocally that teachers of Polish are statistically more likely, than teachers of other subjects included in the study, to use the educational resources of the school library, to suggest that they should be expanded and to collaborate with the librarian.

Powołane przez Radę Miejską w 1887 r. Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa wzbogacało swój zasób dzięki darom przekazywanym przez mieszkańców – zarówno archiwaliów czy muzealiów, jak i książek. Natomiast działające od 1878 r. Krajowe Archiwum Aktów Grodzkich i Ziemskich w Krakowie, podlegające galicyjskim władzom krajowym, zaufanie ofiarodawców zaczęło zyskiwać dopiero po przejęciu w 1919 r. przez władze polskie. Te działania kontynuowało od 1952 r. Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie, powstałe z połączenia obu archiwów (obecnie Archiwum Narodowe w Krakowie). Wspieranie powstających w Krakowie w XIX w. muzeów i bibliotek gromadzących pamiątki minionej świetności Rzeczypospolitej było uznawane za patriotyczny obowiązek, z czasem dawało możliwość zabezpieczenia dla przyszłych pokoleń dokumentów rodzinnych, materiałów wytworzonych przez osoby aktywnie działające na różnych polach czy instytucji lub organizacji, które zakończyły działalność. Archiwum zawsze z wdzięcznością przyjmuje ofiarowywane archiwalia dotyczące Krakowa, Małopolski czy szerzej Galicji, bowiem misją archiwów państwowych jest zachowanie wszelkich materiałów archiwalnych będących źródłem do dziejów Polski i jej mieszkańców. Expansion of archival resources through donations. A contribution to the events of the National Archives in Krakow and its predecessors in the 19th–21st centuries Established by the Town Council in 1887, the Krakow Town Archives of Former Records enriched its resources thanks to donations from inhabitants – both archival materials or museum items, and books. However, operating from 1878, the Local Archives of Records of the Courts for the Nobility in Krakow, under the Galician authorities, only began to obtain the trust of benefactors after it was taken over by Polish authorities in 1919. These activities continued from 1952 in the form of the State Archive of the Krakow Province, founded through a merger of both archives (currently the National Archives in Krakow). Supporting the museums and libraries founded in Krakow in the 19th century that collected souvenirs of the past greatness of the Republic was regarded as a patriotic duty, providing an opportunity to safeguard for future generations family documents, materials created by those active in various fields or institutions and organisations which have ended their activities. The Archives always gratefully accepts donated archival materials connected with Krakow, Malopolska or Galicia, as the mission of the state archives is to store all archival materials that could be a source of information concerning the history of Poland and its inhabitants.

Belarusian literature in Poland after 1989. About the necessity of developing a literature databaseSpeaking about Belarusian literature in Poland we focus on fiction, its translation into Polish and the study of literature. The existence of the Belarusian literature in Poland in the post-war period is indicated by the following bibliographies: a bibliography of translations for the period 1945–1994 (G. Charytoniuk, Literatura białoruska w Polsce. Bibliografia przekładów za lata 1945–1994, Białystok 1996) and a subject bibliography for the period 1945–1998 (G. Charytoniuk, Polskie białorutenika literackie. Bibliografia przedmiotowa 1945–1998, Białystok 1998). The new political, economical and social conditions in Poland after 1989 have had an influence on the situation of the Belarusian literature. In addition to the existing departments some new university departments and scientific branches have been organized. Their aim is to realize new scientific projects connected with the Belarusian literature in Poland and Belarus. A lot of nongovernment organizations (funds, partnerships, associations) have been organized not only in Bialystok region, but also in the other parts of the country. A new publishing market has been established which has focused on the modern literature of Central and Eastern Europe including Belarusian literature. The Internet also plays an important role in popularization of the Belarusian literature. That literature has been included in the database of the National library (Przewodnik Bibliograficzny, Bibliografia Zawartości Czasopism), regional libraries (Bibliografia województwa podlaskiego) and the digital library (Polska Bibliografia Literacka). The information is searched by institutional scientific depositories and digital libraries. The considerable part of the information has not been registered in the bibliographic database. In this situation it is necessary to develop an integral literature bibliographic database of the Belarusian literature in Poland. Literatura białoruska w Polsce po roku 1989. O potrzebie tworzenia bazy literackiejKiedy się mówi o literaturze białoruskiej w Polsce, trzeba mieć na uwadze literaturę piękną, jej przekłady na język polski i literaturę przedmiotu. O obecności literatury białoruskiej w Polsce powojennej świadczą bibliografie: przekładów obejmująca lata 1945-1994 (G. Charytoniuk, Literatura białoruska w Polsce. Bibliografia przekładów za lata 1945-1994, Białystok 1996) i przedmiotowa lat 1945-1998 (G. Charytoniuk, Polskie białorutenika literackie. Bibliografia przedmiotowa 1945-1998, Białystok 1998). Nowe warunki polityczne, społeczne i ekonomiczne w Polsce po 1989 roku wpłynęły i na sytuację literatury białoruskiej. Pojawiły się nowe uniwersyteckie katedry i zakłady naukowe. Realizują one projekty badawcze uwzględniające literaturę białoruską w Polsce i na Białorusi. Powstały liczne organizacje pozarządowe (fundacje, towarzystwa i stowarzyszenia) nie tylko na Białostocczyźnie, ale i w innych miejscach w kraju. Utworzył się nowy rynek wydawniczy, który zwrócił uwagę i na współczesną literaturę krajów Europy Środkowej i Wschodniej, w tym białoruską. Ważną rolę w popularyzacji literatury białoruskiej pełni Internet. Literatura ta jest rejestrowana przez bibliografię narodową (Przewodnik Bibliograficzny, Bibliografia Zawartości Czasopism) i regionalną (Bibliografię Województwa Podlaskiego). Wyszukiwanie informacji ułatwiają instytucjonalne repozytoria naukowe i biblioteki cyfrowe. Znaczna część dokumentów pozostaje jednak poza rejestracją bibliograficzną. Pojawia się więc potrzeba stworzenia bazy literackiej dotyczącej literatury białoruskiej w Polsce, która dążyłaby do kompletności bibliograficznej.

W latach 1940–1948 Palestyna była ważnym ośrodkiem polskiego uchodźstwa wojennego. W 1945 roku przebywało tam około siedmiu tysięcy Polaków. Gdy pod koniec 1947 roku wybuchła wojna domowa, położenie uchodźców skompli­kowało się. Pojawiły się podejrzenia, że Polacy angażują się w konflikt arabsko­-żydowski. Na wytworzenie się tej sytuacji wpłynęło kilka czynników: (1) roz­mieszczenie ludności polskiej zarówno w ośrodkach żydowskich (Tel Awiw, zachodnia Jerozolima), jak i arabskich (wschodnia Jerozolima, Jafa); (2) właś­ciwa każdej wojnie atmosfera podejrzliwości; (3) działalność agentów władz war­szawskich, którzy twierdzili, że emigracja polska jest „faszystowska”; (4) obec­ność wśród wygnańców osób karanych i z marginesu społecznego. Ponieważ problemem uchodźców był brak pieniędzy, możliwe, że ten i ów Polak licząc na zdobycie dodatkowego grosza na własną rękę, mieszał się w konflikt. Sytuację komplikowało to, że władze RP na obczyźnie straciły w lipcu 1945 roku uznanie mocarstw i uchodźcy (którzy w większości popierali rząd w Londynie) znaleźli się na łasce najpierw Wielkiej Brytanii, a następnie UNRRA i IRO. Dla Polaków było dramatem, że o ich losach nie decydowali już rodacy. Artykuł powstał na podstawie materiałów archiwalnych ze zbiorów Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Biblioteki Polskiej POSK w Londynie oraz Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Wykorzystano również prasę wydawaną w Palestynie i ośrodkach polskiej emigracji.

Jan Wagilewicz (1811–1866), kojarzony dziś głównie z „Ruską Trójcą”, to związany z Galicją XIX-wieczny pisarz i uczony, który zasłużył się dla dwóch obecnych na tym terenie kultur: polskiej i ukraińskiej. Tworzył w dwóch językach, popierając przede wszystkim ideę wspólnoty Słowian. Ukraińcy uważają go nadal za „ojca nowoczesnej literatury ukraińskiej” i „budziciela ducha narodowego”, Polacy zapomnieli o jego zasługach. Wagilewicz, uznawany niegdyś za geniusza nauki i tytana pracy, niewiele swoich dzieł zdążył ogłosić drukiem. Artykuł jest wynikiem przeprowadzonej przeze mnie w Lwowskiej Narodowej Naukowej Bibliotece imienia Wasyla Stefanyka kwerendy oraz wnikliwych studiów nad literaturą. Przedstawiam w nim dotychczasowy stan badań nad spuścizną Jana Wagilewicza w Polsce i Ukrainie oraz porządkuję wiedzę na temat publikacji uczonego i dzieł pozostających nadal w rękopisie – dołączając ich obszerny spis, którego w polskim piśmiennictwie naukowym brakowało. Artykuł wraz z bibliografią stanowi solidną podstawę, na której można oprzeć dalsze badania nad twórczością Wagilewicza, mogące również doprowadzić do edycji najważniejszych jego prac, takich jak „Symbolika” czy „Demonologia słowiańska”.

Heritage management instruments available to local governments in Poland and spatial distribution of their usage and its intensity Heritage management in a municipality involves many entities, including owners and holders of heritage, local authorities and public administration, scientists and specialists, and non-governmental organizations. Among them, the local government is one of the most important entity due to the broad competences it has as a guardian, i.e., the owner of historic buildings, and the entity legally designated to protect heritage as a public administration body (Murzyn-Kupisz 2010, 2012; Góral 2012; Gwiazdowska 2016; Pawłowska 2016). Thus, the local government has a wide range of instruments that enable the use of various categories of heritage in local development. These instruments include: the municipal register of monuments, the creation of municipal conservation services, the program of care for monuments, municipal revitalization programs or granting subsidies for conservation work on private buildings entered in the register and included in the register of monuments. The scope of the commune’s influence on heritage is not limited only to monuments, but also extends to intangible heritage, e.g., by co-financing cultural events, supporting artists, organizing museums, community centres and libraries. Such a wide range of heritage management instruments requires full cataloguing and classification, which has not been done so far. In the article, the author attempts to describe and organize the tools at the disposal of local governments, proposing their classification. At the same time, despite the possibility of using cultural heritage in local development tools of heritage management, their use is not complete, and the degree of their use varies territorially. Therefore, the author attempts to assess the actual use of these instruments by communes and to present regional differences. This part of the article will be based on a GUS survey conducted in cooperation with the National Institute of Cultural Heritage of Poland in September 2019 entitled KK-2 Report on the protection of monuments and the care of monuments in the local government. The study conducted allowed for the collection of such a rich statistical database for the protection of monuments in communes in Poland for the first time. The information obtained enables characterisation of the scope and scale of activities undertaken in communes. Zarys treści: Zarządzanie dziedzictwem jest udziałem wielu podmiotów, m.in. właścicieli i posiadaczy dziedzictwa, społeczności lokalnej, administracji publicznej, naukowców, konserwatorów czy organizacji pozarządowych. Spośród nich samorząd gminny jest jednym z ważniejszych podmiotów z uwagi na szerokie kompetencje działania, które ma zarówno jako opiekun, a więc właściciel obiektów zabytkowych, podmiot wyznaczony prawnie do ochrony dziedzictwa jako organ administracji publicznej (Murzyn-Kupisz 2010, 2012; Góral 2012; Gwiazdowska 2016; Pawłowska 2016), jak i jako podmiot odpowiedzialny za inicjowanie rozwoju lokalnego. Tym samym samorząd lokalny dysponuje szerokim instrumentarium umożliwiającym ochronę, opiekę dziedzictwa oraz jego wykorzystanie w rozwoju lokalnym. Do tych instrumentów można zaliczyć: gminną ewidencję zabytków, tworzenie samorządowych służb konserwatorskich, gminny program opieki nad zabytkami, gminne programy rewitalizacji czy udzielanie dotacji na prace konserwatorskie. Zakres tegoż instrumentarium nie ogranicza się jedynie do zabytków, ale rozciąga się również na dziedzictwo niematerialne m.in. poprzez dofinansowanie wydarzeń kulturalnych, wspieranie twórców, organizowanie muzeów, domów kultury czy bibliotek. Tak szerokie instrumentarium zarządzania dziedzictwem wymaga pełnego skatalogowania i klasyfikacji, czego dotychczas nie dokonano. Wobec tego celem niniejszego artykułu jest opis i uporządkowanie narzędzi zarządzania dziedzictwem będących w dyspozycji samorządów gminnych. Jednocześnie pomimo różnorodności narzędzi zarządzania dziedzictwem w dyspozycji gminy, ich wykorzystywanie nie jest pełne, a stopień ich wdrażania jest zróżnicowany terytorialnie. W związku z tym autorka dokonuje oceny faktycznego stosowania tych instrumentów przez gminy, obrazując zróżnicowanie regionalne w tym zakresie. Swoje wnioskowanie opiera na analizie wyników badania ankietowego przeprowadzonego przez GUS we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa we wrześniu 2019 r. pn. KK-2 Sprawozdanie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w samorządzie gminnym. Badanie to pozwoliło na zebranie po raz pierwszy tak bogatej bazy danych statystycznych umożliwiających charakterystykę zakresu i skali działań podejmowanych w gminach na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami.