Journal articles on the topic 'Deklinacja'

W niniejszym tekście omówiono nauczanie deklinacji i składni polskiej w ujęciu kontrastywnym na przykładzie nauczania osób dorosłych ze Wschodu, znających język rosyjski jako język pierwszy lub drugi. Przedstawiając kontekst teoretyczny nauczania J2 w kontraście z J1, akcentuje się, że współcześnie korzystamy zarówno ze zdobyczy analiz kontrastywnych J1 i J2, jak i analizy błędów i znajomości zjawiska interferencji. Przedstawia się postulat konfrontatywności w nauczaniu JPJO osób ze Wschodu, który przewija się przez całą polskojęzyczną literaturę glottodydaktyczną. W artykule zaprezentowano techniki dydaktyki polskiej deklinacji i składni w kontraście z językiem rosyjskim zaczerpnięte z książki autorki Polski dla nas 1. Польский для нас1. Deklinacja i składnia kontrastywnie dla Słowian wschodnich (A2–B2). Podzielono je na dwie grupy: ćwiczenia jednojęzyczne i dwujęzyczne. Zwrócono przy tym uwagę, iż znajomość J1 grupy uczących się przez lektora znacząco wspomaga nauczanie w kontraście, jednak nie jest warunkiem sine qua non tego typu dydaktyki.

Celem szkicu jest wskazanie najważniejszych mechanizmów dynamiki współczesnego języka słowackiego, do których należą: substytucja, multiplikacja i redukcja oraz zauważalne tendencje rozwojowe w podsystemie morfologicznym i syntaktycznym. Najszybciej na zmiany społeczno- polityczne reaguje słownictwo, najwolniej składnia języka. Na poziomie morfologicznym największą dynamikę przejawia deklinacja rzeczowników rodzaju męskiego. Wspólną cechą zmian w omówionych podsystemach jest tendencja do ekonomizacji języka przejawiająca się w upraszczaniu, unifikacji i regularności form, zmniejszeniu liczby form sekundarnych oraz eliptyczność.

Autor se u članku bavi deklinacijom brojeva dva, oba, tri i četiri u čakavskim tekstovima pravne regulative od 13. do 18. stoljeća. Kao korpus za jezičnu analizu uzima 1 tekst iz 13. st., 4 teksta iz 14. st., 6 tekstova iz 15. st., 15 tekstova iz 16. st., 30 tekstova iz 17. st. i 16 tekstova iz 18. st. U jezičnoj se analizi posebna pažnja posvećuje usporedbi između oblika dvojine i množine u deklinaciji brojeva dva i oba, kao i razvoju množinskih oblika u deklinaciji brojeva tri i četiri. Autor navodi sve zabilježene oblike brojeva dva, oba, tri i četiri, uspoređuje njihovu pojavnost u različitom vremenskom presjeku i na temelju rezultata jezične analize nudi deklinacijski tip navedenih brojeva. Deklinacija brojeva u kosim padežima promatra se s obzirom na to jesu li navedeni brojevi dijelom prijedložnih ili neprijedložnih izraza, a posebno je pitanje učestalosti indeklinabilnih oblika.

U radu se usmjeruje na morfološku problematiku mjesnoga govora Komiže na otoku Visu, odnosno glavnim je ciljem ukazati na vlastitosti u deklinaciji imenica. Na temelju se analiziranoga materijala može zaključiti da su osobitosti u deklinaciji imenica opserviranoga govora većinom očekivane za srednjodalmatinsko područje te da nisu uzdrmane najnovijim utjecajima i nanosima sa strane.

U radu se opisuju morfološke, sintaktičke i semantičke osobitosti imenica muškoga roda (j)a-deklinacije u hrvatskom crkvenoslavenskom i starohrvatskom jeziku. Za razliku od ostalih imenica (j)a-deklinacije one uvijek ukazuju na (mušku) osobu, pa nije neobično što u njihovoj sklonidbi uz oblike (j)a-deklinacije nerijetko nalazimo i dublete: oblike (j)o-deklinacije. Autorica bilježi zanimljivosti i kolebanja u sročnosti - po rodu i živosti - pridjevnih riječi s promatranim imenicama te ukazuje na ulogu što je pripadnost muškomu rodu unutar (j)a-deklinacije ima pri odabiru padeža zanijekanoga izravnoga objekta i u odabiru oblika za vokativ jednine te u tvorbi posvojnoga pridjeva.

Artykuł daje częściowy obraz deklinacji substantywnej we wschodniej części dialektów wschodniosłowackich, tj. w gwarach zemplińskich, sotackich i użskich. Omówiono wewnątrzparadygmatyczne i międzyparadygmatyczne wyrównywanie sufiksów w słowackich gwarach byłych powiatów: Medzilaborce, Stropkov, Humenné, Snina, Vranov, Michalovce, Sobrance, Trebišov, Veľké Kapušany i Kráľovský Chlmec na tle rozwoju danych gwar w kontekście słowackiej deklinacji substantywnej. Autor koncentruje się szczególnie na istniejących różnicach dialektalnych w stosunku do słowackiego języka literackiego. Artykuł opiera się na materiale gwarowym wyekscerpowanym z archiwum Pracowni Dialektologicznej Instytutu Językoznawstwa im. Ľ. Štúra Słowackiej Akademii Nauk w Bratysławie i uzupełnionym przez samodzielne badania autora.

The astronomical knowledge on the disc has been coded on two planes: horizontal and meridian. The range of sunrise and sunset directions during the year has been described on the horizontal plane. In turn, on the meridian (vertical) plane, the range of changes in the horizontal height and declination of the Sun in the upper culmination during the year and the Moon in its 18.61-year cycle were described. The relationships between the latitude of the place of observation, the horizontal height of the celestial body and its declination were described by means of geometric constructions. The presented article is a continuation of two publications [1] and [2], which describe the decryption of the Nebra disc. These publications were based on the interpretation of the results of angular measurements, made using a protractor with a scale of 0.5 degrees, without the use of a computer. The presented publication is based on a digital disc image obtained by means of its digitization. The obtained data was used for further calculations based on analytical geometry and graphic programs. This allowed to obtain results in a linear measure with a precision of less than 1 mm. PRECYZJA DYSKU Z NEBRY W ASPEKCIE ASTRONOMICZNYM I GEOMETRYCZNYM Wiedza astronomiczna na dysku została zakodowana na dwóch płaszczyznach: horyzontalnej i południkowej. Na płaszczyźnie horyzontalnej (poziomej) opisano zakres kierunków wschodu i zachodu Słońca w ciągu roku. Z kolei na płaszczyźnie południkowej (pionowej) opisano zakres zmiany wysokości horyzontalnej i deklinacji Słońca w kulminacji górnej w ciągu roku oraz Księżyca w jego 18,61-rocznym cyklu. Za pomocą konstrukcji geometrycznych opisano związki między szerokością geograficzną miejsca obserwacji, wysokością horyzontalną ciała niebieskiego i jego deklinacją. Prezentowany artykuł jest kontynuacją dwóch publikacji: [1], [2], w których opisano deszyfrację dysku z Nebry. Publikacje te były oparte na interpretacji wyników pomiarów kątowych, wykonanych za pomocą kątomierza o podziałce 0,5 stopnia, bez użycia komputera. Prezentowana publikacja bazuje na cyfrowym obrazie dysku, uzyskanym za pomocą jego digitalizacji. Uzyskane dane wykorzystano do dalszych obliczeń opartych na geometrii analitycznej oraz programach graficznych.

Dans la pr?sente ?tude nous analysons les formes de la d?clinaison des pronoms f?minins au singulier dans les parlers du Sud-Ouest du Kosovo et de la Metochie. Dans les limites de la zone ?tudi?e, on distingue deux corpus dialectiques: a) Celui de Prizren - Sud de la Morava qui pr?sente dans la d?clinaison des pronoms f?minins au singulier certaines formes nouvelles caract?ristiques des parlers du type Kosovo - Resava; b) celui du Nord de la montagne Sara, dans lequel n'apparaissent pas ces nouvelles formes. Nous ?tudions s'il existe ou non analogie morphologique entre les formes des substantifs f?minins au singulier et celles des pronoms et adjectifs s'accordant avec eux ( dadi stare zene: dadi starejzi zene dadi stari zeni: dadi starojzi zeni: dadi starojzi zene; ot stare zene: ot starejzi zene: ot starejze zene / ot staru zenu). En analysant les relations morphologiques dans la d?clinaison des pronoms nous avons accorde une attention particuli?re au nouveau ph?nom?ne d'assimilation des formes du g?nitif fem.sing./datif fem.sing./locatif fem.sing., la forme du datif a particule s'?tendant au g?nitif sing. et au locatif sing., ainsi qu'au ph?nom?ne d'assimilation du datif sing. et accusatif sing./ cas r?gime avec la forme du datif qui s'?tend a l'accusatif. .

Artykuł koncentruje się na sposobach tłumaczenia na język litewski wybranych antroponimów i toponimów pojawiających się w powieści Krzyżacy Henryka Sienkiewicza. Analiza pokazuje, że tłumacz zastosował różne techniki translacji. Najczęściej wybierał on transpozycję fleksyjną, tj. włączał oryginalne nazwy własne do deklinacji litewskiej, dodając odpowiednie końcówki fleksyjne. Jeśli pojawiły się obce antroponimom lub toponimom litewskie litery lub kombinacje liter, tłumacz zastosował jednocześnie transpozycję fonologiczną i fonetyczną. Niektóre nazwy własne uległy adaptacji. Były to głównie antroponimy odnoszące się do litewskich postaci historycznych, a także toponimy, które mają litewskie odpowiedniki pochodzące z przeszłości historycznej.

Przełom wieków XX i XXI przyniósł ogromne, nienotowane dotąd przeobrażenia polskiejfleksji nominalnej, zwłaszcza w kategorii rzeczowników i liczebników. Celem artykułu jestwięc odpowiedź na pytanie, czy jest to tylko upraszczanie się systemu przypadkowego języka,czy już początki jego rozpadu? Zanalizowany obszerny materiał badawczy obejmującyzarówno wyrazy pospolite, jak i nazwy własne zapisanej i mówionej odmiany polszczyznyoraz masowość zjawiska pozwalają postawić tezę, że jesteśmy świadkami kształtowaniasię nowego wzorca polskiej fleksji nominalnej, a trwające obecnie upraszczanie systemuprzypadkowego języka jest początkiem szerszego procesu oraz gruntownych zmianw systemie fleksyjnym polszczyzny i w przyszłości skutkować będzie odejściem od deklinacji.

U radu se opisuju morfološke značajke promjenjivih vrsta riječi u mjesnome govoru Oslića, koji pripada buzetskomu dijalektu čakavskoga narječja. Rezultati istraživanja pokazali su da nastavci imenica svih triju rodova ovise o naglasnome tipu kojemu određena imenica pripada. U pridjevsko-zamjeničkoj deklinaciji pojavljuju se nastavci palatalnih osnova, a nastavak također ovisi o tome je li pod naglaskom ili nije. Što se tiče glagolskih oblika, zanimljiva je značajka da futur II. ne postoji u sustavu.

Ovaj osvrt na neke janjevačke jezične posebnosti zasniva se na literaturi, prvenstveno na dva najveća djela o tom govoru – na monografiji Milivoja Pavlovića Govor Janjeva i na opsežnom rukopisu Nikole Čolaka Janjevački govor. Prvi zapisi o govoru Janjeva stari su gotovo jedno stoljeće – to je Elezovićevo istraživanje s početka dvadesetoga stoljeća (1911). Janjevo i Letnica predviđeni su kao punktovi (odabrani mjesni govori u mreži) hrvatskih govora u dijaspori Hrvatskoga jezičnog atlasa. Govor Janjeva ima značajke vrlo bliske srpskim torlačkim govorima, ali ima neke osobine koje ga izdvajaju među njima. To je nešto leksika, rječničkoga blaga (rudarski germanizmi te riječi iz hrvatskoga književnog jezika), te posebnoakcentuacija i deklinacija. Naglasni je sustav sigurno ostatak starine, ali bi ta crta mogla biti i čuvanje starine prizrensko-južnomoravskih govora torlačkoga dijalekta, kao i rezultat drukčijega porijekla govornika, dakle hrvatska značajka. Pred hrvatskom dijalektologijom stoji zadatak istražiti ponovno govor Janjeva, istražiti govor Letnice, te vidjeti koje su stare specifičnosti tih govora, s obzirom nadruge torlačke govore, s jedne strane, te što se događa s njima u novim uvjetima u dodiru s hrvatskim književnim jezikom, odnosno drugim hrvatskim izvornim narodnim govorima, s druge strane.

Predmet istraživanja u ovome radu jesu jezična obilježja (fonetsko-pravopisna, morfosintaktička i leksička) makedonskih crkvenoslavenskih tekstova iz razdoblja XII. – XV. stoljeća koji su povezani s djelatnošću Ohridske (Klimentovske) književne škole. Izdvajaju se osobitosti koje su poznate i drugim redakcijama crkvenoslavenskoga jezika, ali i one koje su svojstvene isključivo makedonskim tekstovima (vokalizacija jerova ú > о, ü > å, denazalizacija © > а, ó, ú). Najstarijim su ohridskim rukopisima svojstveni brojni arhaizmi, čuvanje grecizama itd., a poveznice s ćirilometodskim razdobljem i jezična arhaičnost odražavaju se i u kasnijoj makedonskoj ćiriličnoj pismenosti. Analiza potvrđuje razvoj fonetsko-pravopisnoga sustava (vokalizacija jerova, miješanje nazalnih vokala i denazalizacija kao odraz starije dijalektalne diferencijacije, upotreba ı, zamjenjivanje û i è, ograničena upotreba prejotiranih vokala, vokalska sažimanja, čuvanje epentetskoga л, otvrdnjivanje konsonanata i promjene u konsonantskim skupinama); promjene u imenskome sustavu koje su rezultirale pojednostavnjivanjem sintеtičke deklinacije i nastankom prijedložno- padežnih konstrukcija za izražavanje sintaktičkih odnosa; supostojanje arhaičnih glagolskih oblika i inovacija nastalih pod utjecajem jezične sredine; jezična obilježja koja proizlaze iz usklađivanja stanja u narodnome govora i starije književne tradicije. Čuva se također arhaični leksički sloj kao dio ćirilometodskoga nasljeđa, ali se potvrđuju i leksičke varijante koje odražavaju specifičan karakter makedonske redakcije; prikazane su također i određene rječotvorne tendencije.

Niniejszy artykuł przedstawia biografię naukową Tadeusza Konrada Przypkowskiego (1905–1977), wybitnego eksperta w dziedzinie gnomoniki – jest to pierwsze w literaturze tak obszerne opracowanie tego tematu. Był on z wykształcenia historykiem sztuki i nauki, doktoryzował się w 1929 roku na podstawie pracy o XVII-wiecznym rzeźbiarzu małopolskim Janie Pfisterze, a habilitował w 1965 roku na podstawie pracy Naukowe pojęcie deklinacji magnetycznej w Polsce. Od najmłodszych lat interesował się gnomoniką, rekonstruował i tworzył nowe zegary słoneczne, restaurował zabytkowe. Prowadził badania, publikując na ten temat artykuły w czasopismach naukowych i popularnonaukowych. Jego pasja, którą była gnomonika, sprawiła, że stał się wybitnym specjalistą znanym i cenionym w kraju i na świecie. Wielokrotnie pełnił rolę konsultanta i wykonawcy zegarów słonecznych. Brał udział w sympozjach i konferencjach naukowych, na których wygłaszał odczyty, entuzjastycznie przyjmowane przez uczestników. Do dnia dzisiejszego jego prace można oglądać i podziwiać w wielu miastach w Polsce i za granicą. Tadeusz Konrad Przypkowski (1905–1977) – a gnomonist from Jędrzejów (Poland) This article presents the scientific biography of Tadeusz Konrad Przypkowski (1905–1977), an outstanding expert in the field of gnomonics. This is the first such comprehensive study of this subject in literature. T.K. Przypkowski was a historian of art and science, and obtained his doctorate in 1929 based on the work of Jan Pfister, a 17th century sculptor, and he received a tenure in 1965 based on the work Scientific concept of magnetic declination in Poland. From an early age, he was interested in gnomonics, and would reconstruct and create new sundials, as well as restore antique ones. He conducted research, published articles in scientific and popular scientific journals. His passion for gnomonics made him an outstanding specialist known and appreciated at home and in the world. He was a consultant and a sundial maker many times. He participated in symposia and scientific conferences at which he delivered papers enthusiastically received by participants. To this day his works can be sees and admired in many cities in Poland and abroad.

U ovom se radu kriza humanistike promatra kroz prizmu aktualnog stanja filozofijske misli s kritičke pozicije talijanskog ontologizma. Utemeljujući status filozofije za cjeloviti pristup mogućnosti, dosega i sadržaja ljudske spoznaje opravdava se dvjema polaznim premisama: s povijesno-znanstvenog gledišta filozofijom se dugo vremena smatrala cjelovitost ljudskog znanja bez zasebnog disciplinarnog dijeljenja te posljedičnog ograničavanja na specifičnu domenu njegove metode i argumenta istraživanja, dok je filozofija danas pojmljena tek kao jedno od znanstvenih područja humanističke deklinacije. Sa spekulativno-sadržajnog, pak, stajališta filozofija je doživjela istu evolucijsku sudbinu grananja k vlastitim specifičnostima, analognu progresivnom razvoju prirodnih znanosti i njihovih spoznajnih prodiranja u strukture stvarnosti. Filozofija je, dakle, i kao disciplina doživjela sistemsko cijepanje ovisno o argumentu njezina istraživanja: filozofija povijesti, filozofija uma, estetika, logika, ontologija, filozofija prava itd., gubeći tako iz vida činjenicu da jedino humanističko područje u kojem se promišlja jedinstvenost svakog specifičnog argumenta spoznaje jest spekulativno područje filozofijske misli. Jedini argument koji ujedinjuje sve pojedinačne znanosti jest bitak kao takav kojim se aktualna filozofija gotovo uopće ne bavi. Gubitak sadržaja u domeni suvremene filozofijske misli spekulativna je opaska Pantalea Carabellesea (1877. – 1948.), utemeljitelja talijanske kritičke ontologije, filozofijskog pravca idealističke provenijencije i akademski zastupljenog ponajviše na Sveučilištu u Perugii, a koja se korisnom ukazuje po pitanju analize nerazmjera u današnjoj percepciji važnosti i stvarne relevantnosti humanistike. Time se kao mogući uzrok sadašnje marginalizacije humanistike ne vidi samo njezin dijalektički odnos s drugim znanstvenim područjima i domenama daleko bližim aktualnom tehnološko-praktičnom duhu vremena, već se detektira i u njezinoj internoj strukturi čija parcijalnost ne odgovara univerzalnosti njezine metode i sadržaja istraživanja.

The Aromanian Farsheroti Dialect – Balkan PerspectiveThe focus of our interest is the analysis of the Aromanian Farsheroti speech from the Ohrid-Struga region, which has never been a subject of a separate linguistic analysis. This speech is described in comparison to the Macedonian Ohrid-Struga dialects and special emphasis is given to their mutual interferences within the Balkan context. Using such approach, the parallel structures and the differences between these speeches are more clearly pointed out thus presenting a wider picture of the processes typical of the Balkan linguistic community. The efforts for drawing closer to a joint model that enables easier and straightforward communication were the most powerful with the linguistic features and categories that were in a way the most distinct and completely different. Both Aromanian Farsheroti and Macedonian Ohrid speeches adjusted to each other by using all available linguistic means not only from their own languages. For instance, the Aromanian Farsheroti speech has eliminated the case inflections for genitive / dative thus approaching closer to the analytical declination which is the case with the Macedonian language. Even for the complex past tenses from a present point of view can be argued that they outline an almost joint Albanian-Aromanian-Macedonian model. The Aromanian Farsheroti dialect, using its own and the borrowed Albanian linguistic characteristics, has created such model, whereas the Macedonian Ohrid speech, on the other hand, by adopting the constructions with imam (have) and sum (be), has filled the blanks in its own verbal tense system. The constructions showing admirative are another typical feature that the Aromanian has borrowed from the Albanian and has incorporated into the Macedonian system. All these instances show that the mutual interference was very strong and emerged deeply in the structure of the two systems. This is another proof of the great need for mutual conception of the world which is a result of the need for easier mutual communication. Dialekt Arumunów Farszerotów – Perspektywa bałkańska Przedmiotem niniejszej analizy jest dialekt Arumunów Farszerotów z rejonu Ochrydy i Strugi (Republika Macedonia), który dotychczas nie był przedmiotem oddzielnej analizy lingwistycznej. Dialekt Farszerotów opisywany jest w konfrontacji z macedońskimi dialektami ochrydzko-strużkimi, przy czym szczególną uwagę zwraca się na wzajemne interferencje na tle bałkańskim. W ten sposób wyraźniej widoczne stają się podobieństwa i różnice pomiędzy tymi dwoma dialektami dzięki czemu zyskujemy szerszy obraz procesów typowych dla bałkańskiej ligi językowej. Najsilniejsze tendencje zmierzające do stworzenia wspólnego modelu umożliwiającego łatwiejszą i stałą komunikację odnotowano w obrębie tych cech i kategorii językowych, które były najbardziej oddalone od siebie albo całkowicie różne. I arumuński, i ochrydzki macedoński upodobniały się do siebie, wykorzystując wszystkie środki językowe nie tylko z zaplecza jakim był własny język. I tak np. ochrydzki arumuński wyeliminował końcówki genetivu i dativu i w ten sposób bardzo zbliżył się do analitycznej deklinacji typowej dla języka macedońskiego. Podobnie możemy mówić o wspólnym albańsko-arumuńsko-macedońskim modelu w odniesieniu do czasów przeszłych złożonych. Arumuński dialekt Farszerotów stworzył taki model, wykorzystując własne i zapożyczone z albańskiego środki językowe. Z drugiej zaś strony ochrydzki macedoński, przejmując konstrukcje z imam i sum, wypełnił brakujące miejsca we własnym systemie czasów. Jako typowy przykład można podać konstrukcje admiratywne, które arumuński przejął od albańskiego, a jednocześnie za jego pośrednictwem konstrukcje te zostały wprowadzone do systemu języka macedońskiego. Wszystko to uświadamia nam, że interferencja w ramach mikrosystemów była bardzo silna i głęboko weszła w ich strukturę. W ten sposób ujawnia się doniosłość jednakowego rozumienia świata, wynikające z potrzeby łatwiejszej komunikacji wzajemnej.

U uvodu se daju temeljni podatci o genezi, rasprostiranju i podjeli kajkavskog narječja. Najbliže se činje- ničnom stanju o genezi kajkavskog narječja smatra mišljenje Z. Junkovića koji je smatrao da je kajkavski dijalekt pripadao panonskoj skupini zapadnoga južnoslavenskoga prajezika koju bi po njemu još spadali prleški, prekmurski i neki zapadnoštajerski govori. Osmanlijska osvajanja uzrokovala su velike migracije stanovništva prema sjeveru i zapadu, a stanovništvo koje ga je kasnije supstituiralo bilo je uglavnom s pod- ručja štokavskog narječja. Od mnogih podjela kajkavskog narječja apostrofira se ona Mije Lončarića koji ga je podijelio na 15 dijalekata.U daljem dijelu rada prikazuju se neke najtipičnije jezične osobine kajkavskih govora na fonološkoj, mor- fološkoj i sintaktičkoj razini. Daju se primjeri minimalnih fonoloških parova između različitih istovrsnih samoglasnika o- ili e- kategorije u pojedinim kajkavskim govorima. U nekim govorima izgubljena je opreka po kvantiteti jer je u tim govorima, kako bi se nadoknadila razlikovna obilježja koja postoje u govorima gdje postoje te opreke, došlo do prefonologizacije prozodijskih suprasegmentalnih obilježja u segmentne. Eliminacija kvantitete važna je poveznica kajkavskog govora s istokom slavenskoga sjevera te poljskim i lužičkim jezicima.Od morfoloških osobina posebno se ističe izricanje morfoloških kategorija s alternacijama samoglasni- ka u nekim dijalektima. Još se apostrofira čuvanje supina, gubitak vokativa, nepostojanje duge množine u A-deklinaciji i nestanak dvojine.U zaključku se kaže da će većina opisa kajkavskih govora koji se u dijalektološkoj literaturi još uvijek navode kao sinkronijska činjenica vrlo brzo postati jezična dijakronija jer su kod većine ispitanika prisutni su znakovi procesa erozije govora koje navodi C. Hagège. Tih promjena ispitanici uglavnom nisu svjesni i oni su većinom još uvijek uvjereni da govore izvornom kajkavštinom, a ne interdijalektom u kojem je veći- na specifičnih osobina njihovih mjesnih govora reducirana. Zaključuje se da kajkavsko narječje ipak neće doživjeti svoj nestanak, već će nestati specifičnosti pojedinih skupina i mjesnih govora s trajno očuvanim „čvrstim dijelovima“.The introduction provides basic data on the genesis, distribution, and division of the Kajkavian dialect. It is thought that the closest to the factual situation on the genesis of the Kajkavian dialect is the opinion of Z. Junković, who believed that the Kajkavian dialect belonged to the Pannonian group of the Western South Slavic proto-language, which according to him would still include the dialects of Prlekija, the dialect of Prekmurje as well as some West Styrian dialects. The Ottoman conquests caused large migrations of the population to the north and west, and the population that later replaced it was mainly from the area of the Štokavian dialect. Of the many divisions of the Kajkavian dialect, the one by Mijo Lončarić is usually em- phasized; it divides the Kajkavian dialect into 15 dialects.The following part of the paper continues to present some of the most typical linguistic features of the Kajkavian vernaculars at the phonological, morphological, and syntactic level. Examples of minimal phono- logical pairs between different identical vowels of the o- or e-category in individual Kajkavian vernaculars are given. In some vernaculars, the opposition in quantity was lost because in these vernaculars, in order to compensate for the distinctive features that exist in vernaculars where these contradictions exist, the prosodic suprasegmental features were transformed into segmental ones. The elimination of quantity is an important link between the Kajkavian dialect and the east of the Slavic North as well as the Polish and the Lusatian language.Among the morphological features, the pronunciation of morphological categories with vowel alterna- tions in some dialects stands out. The emphasis is on the preservation of the supine, the loss of the vocative, the absence of the long plural in the A-declension, and the disappearance of the dual.In conclusion, it is said that most descriptions of Kajkavian vernaculars that are still cited in the dialec- tological literature as a synchronic fact will soon become linguistic diachrony because most respondents have signs of the vernacular erosion process cited by C. Hagège. Respondents are largely unaware of these changes and are mostly still convinced that they speak the original Kajkavian rather than an interdialect in which most of the specific characteristic features of their local dialects have been reduced. It is concluded that the Kajkavian dialect will not disappear but the specific features of individual groups and local dialects with permanently preserved “solid parts” will not be preserved.

V slovanskih razmerjih tipa *kostь : kost’ica/kost’ina/ kost’-ěnъ ... je glasovno zaporedje *st’ posredni znak za prvotno akrostatično deklinacijo ijevskih samostalnikov, ki jo je že v zgodnji praslovanščini proterokinetična deklinacija tipa *kostь (f.), gen. *kosti popolnoma izpodrinila.

Teoria zarządzania strategicznego proponuje takie rozwiązania problemu różnorodnej efektywności przedsiębiorstw oraz tworzenia wartości, które nie są ani satysfakcjonujące poznawczo, ani wyczerpujące empirycznie. Powstaje dylemat - tworzenie a zawłaszczanie wartości w dotychczasowej teorii, którego rozwiązanie może przyjąć postać odmiennego podejścia. Koopetycja z racji odmiennych założeń ontologicznych (wielopodmiotowość), epistemologicznych i metodologicznych może być odpowiedzią na ten dylemat. Wymaga to jednak zerwania z dotychczasowymi paradygmatami, w przeciwnym przypadku stanie się jałową próbę nowej deklinacji teorii konkurencji lub współdziałania. (abstrakt oryginalny)

V češtině hraje důležitou roli množství (počet) pět. Tato skutečnost souvisí s vnímáním okolního světa lidským mozkem. Ten je schopen vnímat jednotlivé prvky jako nespojité, individuální, do množství čtyři včetně. Počtem pět počínaje ovšem mozek přestává ony prvky rozlišovat jako jednotlivé, splývají mu, a proto pojímá příslušnou množinu globálně, jako celek. To se projevuje jak v deklinaci (po číslovce pět a vyšších následuje počítaný předmět v genitivu plurálu), tak v užívání některých výrazů (rok, léta) či ve frazeologii.