Academic literature on the topic 'Demitologizacja'

Autorka analizuje zabiegi literackie mające na celu demitologizację figury Berehyni w wybranych powieściach Oksany Zabużko, Sofiji Andruchowycz i Natałki Śniadanko. Postępująca od lat dziewięćdziesiątych w wysokoartystycznym dyskursie literackim oraz w literaturze środka demitologizacja figury Berehyni jest jednym z najważniejszych elementów procesu (re)konstruowania kobiecej tożsamości społeczno-kulturowej, gdyż zawiera się w tej demitologizacji sprzeciw kobiet wobec zastanej sytuacji. Współczesne autorki dobitnie pokazują, że za symbolem prawdziwej ukraińskiej kobiety kryją się różnorodne jednostki, mające swoje rzeczywiste problemy, doświadczenia i przede wszystkim niemające dotąd prawa do własnej reprezentacji.

Paweł Smoleński adds an important voice to the critical discussion about Polish history. In his books such as Pochówek dla rezuna, Syrop z piołunu. Wygnani w akcji „Wisła” and Krzyżyk niespodziany. Czas Goralenvolk (written together with Bartłomiej Kuraś) the author reveals the dark side of incidents that occurred during the Second World War and soon after. With full consciousness of the stereotypes and tradition fixed in the Polish memory, shows his relation to the history of na-tion from, on the one hand, and excavates from it the essence that may and should lead to a better understanding of the present time, on the other. Using the biography of ordinary people, Smoleński, showing the full value of private, colloquial, sometimes internally discrepant voices, reconstructs the process of passing into silence, political control of reminiscences and historical falsehood. His books are stories written to warn.
 First of all, it is very good literature with a universal message. Smoleński shows in a very in-teresting way the “human measure of history,” helplessness of ordinary people in the face of politics and formal institutions, the easiness of controlling the reaction of masses and power of the language of propaganda. His books open the way for a better review of difficult past times but also, what is more important, help to better understand the present.

The article deals with the issue of refuting the negative perception of the wolf among the inhabitants of Alaska in the novel A Wolf Called Romeo by Nick Jans. The pejorative perception of the wolf’s existence has its source in the persecution of this predator that began in the 17th century. Nick Jans’ non-fiction novel relates to the seven-year coexistence of Juneau residents in Alaska with a lone, untamed wolf. This novel demythologizes stereotypical, negative beliefs about wolves. This song is an important voice on the policy of protecting wolves in Alaska and is a literary illustration of the stages of gradual change in the way people perceive wolves from a negative to an affirmative attitude.

One of the most fundamental existential experiences is the “indifference of the world”. Faced with the awareness of the insignificance of human fate, the lack of meaning, the indifference of the world, man creates various strategies of depotentialising reality. One of them is “story-telling”, working on a myth. Nietzsche also believed that “life needs a protective atmosphere woven from illusions, dreams, delusions”, so he tried to create a myth to fill the void left by the “death of God”. He began with Wagner’s “aesthetic myth” and went on to create a “myth of the aestheticisation of existence”. His next attempts to give meaning to human life were the story of the Übermensch and the revitalization of the myth of eternal return. Another myth which can be found at the core of Nietzsche’s philosophy is “the myth of the myth-maker”.

AMERICAN WESTERN IN THE 21ST CENTURY — BETWEEN DEMYTHOLOGIZATION AND POSTIRONYThe article examines contemporary — XXI century — cinematic strategies that are being chosen in dealing with western as agenre. Further demythologization, restoration of amyth and postirony are discussed based on contemporary examples, but also with reference to classical films and classical Hollywood cinema. Abovementioned strategies were chosen because they represent not only how American filmmakers deal with western as agenre and its mythology established in American culture and tradition, but also because they embody wider tendencies in contemporary culture and pop culture — above all American. Translated by Kordian Bobowski

Socjopolityczny wymiar światopogląduneoateistycznegoCelem artykułu jest rekonstrukcja socjopolitycznego poziomu światopoglądu neoateistycznego. Po krótkim omówieniu mojego rozumienia pojęcia światopoglądu analizuję różne taktyki dyskursywne, które nowi ateiści wykorzystują w walce ze światopoglądem religijnym. Taktyki te obejmują konfrontację, agresję, radykalizm, ekspansywność, demitologizację i wybiórczość. Światopogląd neoateistyczny jest więc traktowany jako stanowisko otwarcie antagonistyczne wobec religii i jej roszczenia do udziału w sferze publicznej. Niemniej jednak istnieje powód, dla którego obecność argumentów neoateistcznych w debatach dotyczących miejsca religii w sferze publicznej jest pożądana.

Literatura podziemna istnieje obecnie tylko w archiwach historycznych lub w zbiorach prywatnych i nie ma szansy wpłynąć na współczesny dyskurs. Któż byłby dziś naprawdę zainteresowany prezentowanymi w niej liberal­nymi poglądami, jej różnorodnością tematyczną i estetyczną, kiedy radykalne siły, fake newsy i trolle w coraz większym stopniu kształtują komunikację w przestrzeni publicznej? Czy eskalacja konfliktów ideologicznych w Polsce może prowadzić do instrumentalizacji mitu literatury i prasy dysydenckiej przez uczestników życia politycznego? Jaki potencjał dla badań literaturo-i kulturoznawczych oraz dydaktyki tkwi w podziemnej literaturze i prasie? Czy digitalizacja druków drugoobiegowych ułatwia kultywowanie pamięci o tych publikacjach? I wreszcie – czy nadszedł czas demitologizacji niektó­rych aspektów kultury niezależnej? 30 lat po zniesieniu cenzury nadal aktualne jest pytanie o nieobecność w popularnych formach pamięci bohaterów polskiej historii – drukarzy, kol­porterów i autorów.

Er(r)go...
 … nieograniczona proliferacja obrazów, gargantuiczna eskalacja fotograficznych narracji, nadprodukcja, nadmiarowość i inflacja wizualności, zainfekowanie portalozą, patrzenie jako imperatyw. Obrazy przesłaniają świat, czas zatem przejrzeć na oczy.
 Ile prawdy w fotografii? Czy prawdziwe jest to, co widzimy, skoro nie istnieje prawda akontekstualna, niesytuacyjna, niezinterpretowana? Ile zatem prawd w fotografii? Na ratunek przychodzi uroczy potwór interpretacji: prawda konstytuuje się w interpretacji i poprzez interpretację, nie możemy zawiesić interpretacyjnej aktywności, nie możemy też wnieść się ponad poziom interpretacji, by nie interpretować. Tak czy inaczej, lepiej jednak unikać strachu, konsternacji i wściekłości odbiorców. Ktoś stwierdza: przeciwieństwem prawdy jest fałsz; hmm, coś takiego! Może zamiast prawdy – wiarygodność? Zobaczymy.
 Tymczasem dzieją się rzeczy ciekawe. Ofelia trzyma w jednej ręce butelkę wina, w drugiej kieliszek i nie ma nic do ukrycia – w końcu uczy się pływać i pływa sobie w dmuchanym basenie; żywioł wody łączy się z żywiołem kobiecości, a jakże. Faltejsek wraca do okresu prenatalnego, wciela się w Ofelię i unosi na wodzie, a Faukner szuka powiązań. Dzwony kościelne wyznaczają przestrzeń oswojoną, prostaczkowie nie znają łaciny, ale umoralniają się i wzrastają w wierze, a kościół ustanawia relację człowieka ze światem. Człowiek opanowuje świat i powtarza akt stworzenia, tymczasem plugawe społeczeństwo jak Narcyz podziwia swój trywialny wizerunek na metalu (to Baudelaire). Fotograf dominuje, panuje i ingeruje w przestrzeń – jest funkcjonariuszem aparatu; aparat też nie taki niewinny – jest aparatem władzy: dyscyplinuje i parceluje ciało; świat zastyga w trakcie naciśnięcia migawki, a podmiot zamienia się w eidolon. Na szczęście fotografia, jak czuringa, sprzeciwia się śmierci totalnej i daje świadectwo życia; przywołuje przeszłość, jednocześnie ją egzorcyzmując, ale może też wiralować sobie w sieci i dyskredytować bohaterów. Sfeminizowane, męskie ciało obnosi się dumnie ze swym penisem, a erekcja o dziwo przyciąga uwagę widzów. Bohaterki samobójczynie umieszcza się w otoczeniu dziecięcych zabawek, przy czym śmierć średniowieczna nie zgadza się z nowym światopoglądem. Między zapętlonymi porządkami tożsamości i różnicy liniowy czas postępu zwycięża z czasem cyklicznym, diachronia przekodowuje się w synchronię a synchronia w diachronię, zaś Burroughs stwierdza krótko: Słowo poczyna obraz, a obraz jest wirusem. Wreszcie artysta w stanie liminalnym wysiada z karuzeli życia.
 Ale nie zawsze jest tak pogodnie. Fotografia dotyka niezabliźnionej rany pamięci: bydlęce wagony, tory, drut kolczasty, komin, włosy, pasiak, walizka, powietrze, w którym wciąż krążą cząstki popiołów z ludzkich szczątków, użyźniają pola i łąki i mieszają się z budulcem, Muranów z gruzobetonu ze szczątków domów i ludzi, drzazga z ludzkiej kości. Kobiety w (u)ścisku, będącym ostatnim doświadczeniem bliskości przed odejściem w nie(byt), kobiety z Mizocza – pojawiające się i znikające Eurydyki, które spojrzenie Orfeusza zawiesza między życiem a śmiercią. Vivante/morte. A gdzie indziej nuklearny kataklizm Czarnobyla, osuwiska realności, obłoki dymu, skażone rośliny, autoportrety cezu, plutonu i uranu, mogilniki, wykrzywione w przerażeniu, krzyczące twarze – banał horroru, śmierć jako radionuklidy wnika w materię fotografii, wzrasta ruch turystyczny w Strefie Wykluczenia. Trzeba przywrócić czucie w zdrętwiałych strukturach pamięci.
 A wokół i pomiędzy jak zwykle rozmaite precjoza intelektu i materialności: aparaty numinotyczne, ekfrazy i infrazy, historie preposteryjne, nie-falliczna, nie-edypalna, zawsze negocjowalna różnica-w-bliskości, kamera obskura, estetyka minimalistycznych metonimii, faceci w gorsetach, palimpsesty kulturowe, samorozkruszenie, genologiczne rozchwianie, strzępy wiedzy, fascinum kontra fascinance, elementy kultury sadomasochistycznej, klasizm, demitologizacja infantylizującej stygmatyzacji twórców ludowych (!), śmierć zamknięta w krypcie nieświadomości jako widmo, początki fotografii w Rzeszowie i podkarpackie czasoprzestrzenie (a gdzie Polesie i jego czar?), inteligencja ikoniczna, spojrzenie, które dotyka i czuje, odcieleśnione pomniki, rozsypanie, bezkształtność i wymieszanie porządków i, jakże by inaczej, niedookreślenie, zanikanie, zawieszenie. Ach, i jeszcze nie wiadomo skąd przyplątała się domena zdrowego rozsądku.
 Reasumując: widzialność strukturyzuje wszystko, niewidzialność skazuje na nieobecność i spycha w nieistnienie. Jak to często bywa, problem okazuje się bardziej złożony i skomplikowany niż się wydaje, ale sympatycy kulturalizmu nie będą mieli z tym problemów.
 Nie ma zdjęć, nie było wyjazdu.
 Wojciech Kalagahttps://orcid.org/0000-0003-4874-9734

Myths are the general operators of mass imagination. There is a parallel between the world of politics and the world of literature, and this is why we can find some specific types of constructs of subjectivity and objectivity on both sides, which leads us to ascertainment that politicians and writers use some models of narration to create their own reality, values and models of world understanding. The main assumption of this paper is to equate the process of literary creation and usage of literary myths because both of them are used to deconstruct socio-political myths.

Šiame darbe nagrinėjama tikrovės (de)mitologizacija ir tapatybės paieškos Herkaus Kunčiaus romane „Ornamentas” (2002 m.), Kazio Sajos apsakymų rinkinyje „Nebaigtas Žmogus“ (2003 m.) ir Vidmantės Jasukaitytės romane „Kai mes buvome vilkai” (2007 m.). Minėti tekstai išleisti postsovietiniu laikotarpiu, gausiame permainų ir netikrumo. Analizei šie kūriniai pasirinkti todėl, jog šie autoriai – skirtingų kartų atstovai, todėl buvo įdomu apžvelgti, kaip jų kūryboje atskleistos individo tapatybės paieškos, kokius esminius dalykus jie akcentuoja, kaip mitologizuoja ar demitologizuoja tikrovę. Tekstai analizuojami taikant sociokritinį, mitopoetinį metodus ir postkolonializmo sąvokas. Šie metodai pasirinkti atsižvelgus į tekstuose vaizduojamą Lietuvos laikmetį – sovietinę ir postsovietinę Lietuvą. Analizuojant minėtus tekstus svarbus klausimas apie mito apraiškas šiuolaikiniame pasaulyje, jo santykį su šiuolaikiniu žmogumi ir jo gyvenimu. Šiandieninis mokslininkas stengiasi suprasti mitą, jį iššifruoti, nevertina jo kaip švento ir besąlygiškai teisingo pasakojimo. Išsiveržus iš mito jėgos atsiranda galimybė tikrajam švietimo procesui ir susidaryti tapatybei, atitinkamai specializavus mokslą, meną ir moralę. Literatūros tekstai pateikia skaitytojui pramanytus pasaulius, bet kartu ir demistifikuoja tikrovę, kurioje gyvena skaitytojas, išryškindami gyvenamos tikrovės mitologizuotą, fiktyvią prigimtį. Tikrovės transformacijos ir permainos literatūros tekstuose visuomet yra... [toliau žr. visą tekstą]<br>This paper explores the attempts of contemporary Lithuanian prose writers to (de)mythologize reality and construct identity in (post)Soviet Lithuania as manifest in Herkus Kunčius' novel Ornament („Ornamentas“) (2002), Kazys Saja's short story collection Unfinished Man („Nebaigtas žmogus“) (2003), and Vidmantė Jasukaitytė's novel When We Were Wolfs („Kai mes buvome vilkai“) (2007). These texts were published in the post-Soviet period, marked by radical changes and a high degree of uncertainty. They have been chosen as the focus of this analysis because their authors belong to three different generations, which allows for a comparison of the different ways of representing an individual's search for identity as well as of mythologizing or demythologizing reality. The analysis is based on sociocritical and mythopoetic methods and also draws on relevant postcolonial concepts. These methods have been chosen with regard to the setting of the selected texts, namely, Lithuania in the Soviet and post-Soviet periods. In the analysis of the selected texts, the aim is to foreground the significance of the myth in the contemporary world, particularly with regard to the contemporary individual and his/her life. A contemporary scholar seeks to understand and decipher the myth, as opposed to treating it as a sacred truthful story, to be taken for granted. Casting aside the sacred power of the myth allows for a real educational process as well as for a formation of identity if... [to full text]

Magistro darbo objektas – „Svetimų“ almanache publikuoti penkių autorių Dainiaus Dirgėlos, Valdo Gedgaudo, Evaldo Ignatavičiaus, Alvydo Šlepiko, Donato Valavčiausko tekstai, taip pat vėlesnė poeto Valdo Gedgaudo kūryba, kurioje išryškėja naujos, rinkinyje dar neįtvirtintos ir negatyvizmo etetiką lietuvių poezijoje ženklinančios temos. Grupė atvirai deklaruoja naują, kitokią savo egzistencinę ir vertybinę poziciją, visišką atsiribojimą nuo ankstesnių lietuvių kūrybinių ir literatūrinių tradicijų, kartu įteisindama naują žmogaus ir pasaulio sampratą. Tekstams būdinga demitologizacija, destrukcija santykyje su tradicija, karnavalizuotai traktuojama mirties tema. Almanache itin ryški negatyvizmo tendencija, kuri nėra vien tik bruožas ar motyvas, negatyvizmo etetika čia ima dominuoti, virsta mąstymo kategorija. „Svetimi“ žymi lietuvių poezijos raidos lūžį, naują jos epochą, savo kūrybinę koncepciją grįsdami specifiniu dalyku – triukšmingu svetimumo manifestu – kaip naujos, aktyvios, ambicingos ir kitoniškos kūrybinės laikysenos strategija. Darbo metodai pasirinkti atsižvelgiant į išsikeltus uždavinius: aptarti ryškiausias negatyvizmo tendencijas atsispindinčias šiame almanache, atskleisti svetimumo sampratą jų kūtyboje, išanalizuoti mirties diskursą, postmodernias karnavališkumo strategijas bei krikščioniškų kontekstų desakralizaciją. Tad daugiausia naudojamas analitinis interpretacinis metodas.<br>The object of the master’s work deals with the texts of five authors Dainiaus Dirgėla, Valdas Gedgaudas, Evaldas Ignatavičius, Alvydas Šlepikas, Donatas Valavčiauskas published in the almanac “Outlanders” as well as the posterior creative works of poet Valdas Gedgaudas where novel topics marking the esthetics of negativism although not fixed in the selection are noticeable. The group declares a novel different existential and valuable position as well as expresses complete dissociation from the earlier Lithuanian creative literature traditions at the same time legalizing a modern conception of the human and the world. Demythologization, destruction along with traditions are characteristic to the texts as well as the topic of death is approached using the elements of the carnival. The tendency of negativism is especially noticeable in the almanac although it is not supposed to be just a motive or feature while the esthetics of negativism tends to dominate transforming into the category of intellection. “Outlanders” signifies the turning point of the process of the Lithuanian poetry as well as its incoming era predicating their creative conception on the specific object of the manifestos of hilarious foreignness as a modern active ambitious different strategy of position. The work methods were selected according to its objectives which include discussing the most dramatic tendencies of negativism reflected by the almanac, revealing conception of... [to full text]