To see the other types of publications on this topic, follow the link: Dwujęzyczne dzieci.
Journal articles on the topic 'Dwujęzyczne dzieci'
Create a spot-on reference in APA, MLA, Chicago, Harvard, and other styles
Consult the top 28 journal articles for your research on the topic 'Dwujęzyczne dzieci.'
Next to every source in the list of references, there is an 'Add to bibliography' button. Press on it, and we will generate automatically the bibliographic reference to the chosen work in the citation style you need: APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver, etc.
You can also download the full text of the academic publication as pdf and read online its abstract whenever available in the metadata.
Browse journal articles on a wide variety of disciplines and organise your bibliography correctly.
1
Red`kwa, Maria. "ROZUMIENIE WYBRANYCH KODÓW KULTUROWYCH PRZEZ DZIECI DWUJĘZYCZNE MÓWIĄCE PO POLSKU I UKRAIŃSKU (NA PRZYKŁADZIE NAZW BOHATERÓW UKRAIŃSKICH BAJEK LUDOWYCH)." Studia Ukrainica Posnaniensia 9, no. 1 (September 13, 2021): 73–84. http://dx.doi.org/10.14746/sup.2021.9.1.06.
Full textAbstract:
Artykuł poświęcony jest kwestii rozumienia przez dzieci dwujęzyczne pochodzenia ukraińskiego mieszkające w Polsce i mówiące zarówno po ukraińsku, jak i po polsku ukraińskich kodów kulturowych ukrytych w bajkach ludowych. Badanie mowy dzieci dwujęzycznych pochodzenia ukraińskiego jest zagadnieniem nader aktualnym i ważnym we współczesnej lingwistyce. Kody kulturowe są fundamentalną częścią każdej kultury. Celem danego badania jest wyeksponowanie i przeanalizowanie rozumienia przez dzieci dwujęzyczne pochodzenia ukraińskiego, mieszkające za granicą, kodów kulturowych ukrytych w nazwach popularnych bohaterów ukraińskich bajek ludowych. Rozumienie, umiejętność zdefiniowania i opisania wybranych bohaterów przez dzieci odzwierciedla znajomość ukraińskich bajek ludowych oraz ich konotacje związane z wybranymi nazwani własnymi. Analiza przeprowadzonych ankiet ujawnia identyfikację i szczegółowe cechyodbierania kodów kulturowych i tłumaczenie ich z punktu widzenia native speakera pod wpływemzewnętrznych czynników językowych i kulturowych.
2
Bielawska, Magdalena. "Jak wspomagać rozwój językowy dzieci wielojęzycznych? Postępowanie logopedyczne w nauczaniu języka polskiego jako obcego." Logopaedica Lodziensia, no. 2 (December 30, 2018): 23–34. http://dx.doi.org/10.18778/2544-7238.02.02.
Full textAbstract:
Autorka omawia najważniejsze zagadnienia dotyczące dwu- i wielojęzyczności. Przedstawia specyfikę pracy Niepublicznego Dwujęzycznego Przedszkola Kids & Co., oferującego model edukacji dwujęzycznej. Nadrzędnym jej celem jest osiągnięcie przez dziecko dwujęzyczności funkcjonalnej oraz przygotowanie go do kontynuacji nauki w L2. Autorka opisuje problemy językowe dzieci wielojęzycznych, ktore utrudniają pełne porozumienie z innymi oraz ich aspekt psychologiczny. Korzystając z własnych doświadczeń, przedstawia metody pracy z dziećmi wielojęzycznymi z punktu widzenia logopedy praktyka i lektora języka polskiego jako obcego. Podkreśla, że wspomaganie akwizycji L2 musi być oparte na nauczaniu formalnym języka. Zwraca uwagę na potrzebę wspierania dzieci w ich wielojęzycznym rozwoju.
3
Kyrc, Barbara. "Dziecko dwujęzyczne jako uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Słownik dziecka dwujęzycznego – studium przypadku." Postscriptum Polonistyczne 2, no. 22 (2018): 51–67. http://dx.doi.org/10.31261/ps_p.2018.22.04.
Full text
4
Szewczuk, Katarzyna, and Martyna Szczotka. "Poziom rozwoju 6-letnich dzieci dwujęzycznych w placówce wychowania przedszkolnego - studium przypadku." Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce 16, no. 4(62) (October 6, 2021): 145–65. http://dx.doi.org/10.35765/eetp.2021.1662.10.
Full textAbstract:
Od pewnego czasu obserwujemy wzrost zainteresowania nauczaniem dwujęzycznym. Nasze członkostwo w Unii Europejskiej, korzystanie z najnowszych osiągnięć technologicznych i możliwość komunikowania się z całym światem w naturalny sposób wymuszają podniesienie kompetencji lingwistycznych.Artykuł porusza zagadnienia związane z dwujęzycznością dzieci przedszkolnych. W literaturze możemy spotkać wiele odmian bilingwizmu, stąd przedmiotem niniejszych rozważań jest dwujęzyczność dziecka typu sukcesywnego (Wróblewska-Pawlak: 90) polegająca na wprowadzeniu drugiego języka do repertuaru językowego dziecka w czasie, gdy zaczęło już ono komunikować się w języku pierwszym. Natomiast celem badań uczyniono poznanie poziomu rozwoju poznawczego oraz emocjonalno-społecznego dziecka dwujęzycznego. W tym kontekście określono poziom rozwoju dzieci 6-letnich w wymienionych wyżej obszarach ze szczególnym uwzględnieniem stopnia rozwoju językowego. Główną metodą badawczą była metoda indywidualnych przypadków w ramach której wykorzystano techniki: obserwacji oraz analizy dokumentów. Badaniami objęto czworo 6-letnich dzieci (Paulina, Konrad, Kacper, Paweł), które od trzeciego roku życia uczęszczały do prywatnego, anglojęzycznego przedszkola „The Oxford Kids” znajdującego się w Cieszynie. Wyniki badań ukazały, iż poziom rozwoju badanych dzieci sześcioletnich, w zależności od obszaru, można określić jako wysoki lub przeciętny. Zatem wczesny kontakt dziecka z językiem obcym nie przynosi negatywnych skutków i nie stanowi zagrożenia dla jego prawidłowego rozwoju. Nie stoi on również w sprzeczności realizowania innych ważnych celów dydaktyczno-wychowawczych.
5
Młyński, Rafał. "Procedura BID jako narzędzie do oceny procesów fonologicznych w przypadku dzieci dwujęzycznych." Logopedia Silesiana 10, no. 2 (December 31, 2021): 1–26. http://dx.doi.org/10.31261/logopediasilesiana.2021.10.02.02.
Full textAbstract:
Artykuł przedstawia procedurę BID (ang. briefing, interaction, debriefing) jako użyteczne narzędzie dla logopedów, którzy stykają się z problematyką prawidłowej diagnozy podsystemów i sprawności językowych u dwujęzycznych dzieci. Przykładem wykorzystania BID jest ocena procesów fonologicznych u dzieci reprezentujących dwujęzyczność ukraińsko-polską. Dzięki procedurze BID udało się przeprowadzić dwujęzyczną diagnozę i spośród zebranych danych wyodrębnić procesy rozwojowe, interferencje oraz procesy nietypowe. Niniejszy tekst podkreśla również współpracę logopedy z interpretatorem, czyli neofilologiem języka ukraińskiego, umożliwiającym dokonanie interpretacji zebranych dwujęzycznych danych językowych.
6
Młyński, Rafał. "Ocena dwujęzyczności dziecięcej przy zastosowaniu formuły RIOT." Logopaedica Lodziensia, no. 5 (December 22, 2021): 159–70. http://dx.doi.org/10.18778/2544-7238.05.10.
Full textAbstract:
Międzynarodowe standardy logopedyczne przewidują różne formuły diagnozy dzieci wielojęzycznych (w tym dwujęzycznych). Jedną z nich jest formuła RIOT (Review, Interaction, Observation, Test), oparta na etnograficznym studium pacjenta/klienta w różnych kontekstach funkcjonowania, analizie zgromadzonej dokumentacji oraz testowaniu kompetencji językowej. Niniejszy artykuł stanowi przykład zastosowania formuły RIOT w badaniu dwujęzycznej, polsko-rosyjskiej dziewczynki (B.) z Białorusi. Przeprowadzone badania były wielokontekstową analizą dwujęzyczności dziecka, zakończoną diagnozą rosyjskich i polskich podsystemów językowych.
7
Kobosko, Joanna. "Znaczenie nadawane implantowi ślimakowemu a znajomość języka migowego u dorosłych użytkowników z głuchotą prelingwalną." Men Disability Society 46, no. 4 (December 31, 2019): 39–62. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0013.7572.
Full textAbstract:
W codziennym życiu osób prelingwalnie głuchych implant ślimakowy (CI) odgrywa ważną rolę. W Polsce, jak dotąd, nie ma badań jakościowych na ten temat oprócz wypowiedzi autobio¬graficznych użytkowników CI. Celem pracy było poznanie tego zagadnienia u osób prelingwalnie głuchych, biegłych w języku polskim fonicznym, znających bądź nie, polski język migowy. Uczestników, którzy odpowiedzieli na ankietę z pytaniem dotyczącym znaczenia CI, podzielono na „grupę foniczną” (n = 29) i „grupę dwujęzyczną” (n = 20) z subiektywnie ocenianą dobrą znajomością języka migowego. Do analizy otrzymanego materiału zastosowano metodę analizy treści (CA). Znaczenie CI zostało dowiedzione (bardzo) pozytywną jego oceną dokonywaną przez użytkowników oraz poprawą ich jakości życia. W grupie „fonicznej” dzieje się tak w związku przede wszystkim z faktem, że CI stwarza badanym możliwość słyszenia, łącznie z muzyką, i ułatwia edukację. „Dwujęzyczni” koncentrowali się na poprawie (rozumienia) mowy i komu¬nikowania się z innymi w języku fonicznym, także na pracy, a niektórzy z nich doświadczali możliwości samorozwoju w związku z korzystaniem z CI.
8
Krakowoiak, Kazimiera. "Pedagogiczno-logopedyczna analiza projektu PT. MODEL EDUKACJI DWUJĘZYCZNEJ DZIECI GŁUCHYCH." Special School 2016, no. 1 (February 29, 2016): 26–40. http://dx.doi.org/10.5604/0137818x.1196103.
Full text
9
Stankiewicz, Katarzyna, and Anna Żurek. "Wychowanie dwujęzyczne w rodzinie polonijnej w Niemczech. Perspektywa drugiego pokolenia emigrantów." Roczniki Teologiczne 68, no. 10 (December 3, 2021): 159–75. http://dx.doi.org/10.18290/rt.216810.9.
Full textAbstract:
Celem artykułu było przedstawienie procesu edukacji dwujęzycznej w rodzinie polonijnej mieszkającej w Niemczech na podstawie badań przeprowadzonych wśród dorosłych przedstawicieli drugiego pokolenia migrantów. Tło do prezentacji wyników badań stanowi omówienie specyfiki funkcjonowania rodzin polonijnych w Niemczech oraz podstaw teorii edukacji dwujęzycznej w ujęciu interdyscyplinarnym. Przegląd literatury przedmiotu oraz analiza wyników badań pozwala na sformułowanie rekomendacji w zakresie rozwijania pełnej dwujęzyczności dziecka oraz pielęgnowania relacji z kulturą polską i niemiecką poprzez odpowiednią edukację językową w domu.
10
Kuzborska, Alina. "The role of the Reformation in the creation of Lithuanian literature: the phenomenon of Donelaitis." Masuro-Warmian Bulletin 312, no. 2 (July 23, 2021): 189–208. http://dx.doi.org/10.51974/kmw-139053.
Full textAbstract:
Reformacja jawi się jako czynnik kulturotwórczy w powstaniu literatury litewskiej. W Litwie Pruskiej rozwijało się piśmiennictwo litewskie, począwszy od druku pierwszej książki litewskiej, katechizmu luterańskiego Martynasa Mažvydasa, który ukazał się w 1547 r. w Królewcu, ówczesnym ośrodku protestantyzmu w Prusach. W ciągu niemalże 300 lat wykształciło się tu wiele pokoleń pastorów luterańskich, przeważnie pochodzenia niemieckiego, którzy wyda-wali literaturę religijną na potrzeby parafii litewskich. Na podłożu oświeceniowych idei promieniujących z Królewca, a także wzmożonego ruchu wydawniczego mógł powstać pierwszy utwór o tematyce świeckiej – Metai [Pory roku] pastora luterańskiego Kristijonasa Donelaitisa. Poemat dydaktyczny o czterech porach roku, o pracy i życiu codziennym chłopów litewskich w Prusach powstał w drugiej połowie XVIII w., jednakże opublikowany został prawie 40 lat po śmierci poety. Dwujęzyczne litewsko-niemieckie wydanie Ludwika Rhesy z 1818 r. zapoczątkowało podwójną recepcję dzieła Donelaitisa. W XIX w. był on znany przede wszystkim w Prusach Wschodnich, począwszy od XX w. recepcja jego dzieła przechyla się w stronę litewskości. Od okresu powojennego aż do dnia dzisiejszego nie ustają na Litwie badania nad jego twórczością, gdzie jest uważany za „ojca literatury litewskiej“. Dzieło Donelaitisa doczekało tłumaczeń na wiele języków. Polskie tłumaczenie Metai Zygmunta Ławrynowicza ukazało się w Olsztynie w 1982 roku.
11
Kaleta, Radosław. "Typologia rosyjsko-polskich błędów językowych dziecka dwujęzycznego." Studia Rossica Gedanensia, no. 4 (December 30, 2017): 151–65. http://dx.doi.org/10.26881/srg.2017.4.11.
Full textAbstract:
W artykule przedstawiono typologię błędów dwujęzycznej (rosyjsko-polskiej) dziewczynki, popełnianych głównie w języku polskim, choć także rosyjskim. W typologii uwzględniono błędy interferencyjne (z drugiego języka ojczystego/macierzystego) oraz błędy spowodowane nieopanowaniem (z różnych przyczyn) systemu zarówno języka polskiego, jak i rosyjskiego. Analiza wykazała pewne analogie lapsologiczne w porównaniu z błędami cudzoziemskimi oraz szereg analogii międzyjęzykowych polsko-rosyjskich.
12
Kuć, Joanna. "Bilingwizm i mutyzm w kontekście opóźnionego rozwoju mowy." Prace Językoznawcze 21, no. 4 (November 6, 2019): 129–40. http://dx.doi.org/10.31648/pj.4688.
Full textAbstract:
Artykuł jest poświęcony dwóm zjawiskom – mutyzmowi i dwujęzyczności, przedstawionym w szerszej neurologopedycznej perspektywie opóźnionego rozwoju mowy, z opisem eksperymentalnego studium przypadku dwujęzycznego dziecka, które zostało zahamowane werbalnie. Definiowana jest złożoną sytuacja językową dziecka wielojęzycznego, które milknie, oraz realny kontekst pozajęzykowej jego egzystencji, stanowiący istotną perspektywę specyfiki opisu mutyzmu, jego podłoża i struktury. Przypadek Ormianki od urodzenia wychowywanej w Polsce, u której wraz z pójściem do przedszkola ujawniły się objawy zahamowania werbalnego, pokazuje, że trzy wyróżnione w perspektywie opisu zjawiska nie pozostają względem siebie w sprzeczności. Próbka mowy uzyskana w domu potwierdziła, że dziewczynka komunikuje się werbalnie w obu językach, zaś w przedszkolu jest milcząca, bierna i wycofana. Zastosowanie eksperymentu badawczego, polegającego na zamianie perspektywy językowej z L2 na L1 – język domu rodzinnego – udowodniło, że dziecko jest w stanie komunikować się z rówieśnikami. Brak aktywności językowej dziewczynki nie wynikał bezpośrednio z lęku separacyjnego, lecz miał związek z jej nikłymi sprawnościami w L2 – języku głównego nurtu.
13
Wojtkowski, Julian. "Joannes Marienwerder, De octo beatitudinibus." Forum Teologiczne 18 (October 12, 2017): 243–72. http://dx.doi.org/10.31648/ft.2331.
Full textAbstract:
Artykuł jest trnsliteracją łacińską i przekładem na język polski dzieła "De octo beatitudinibus" autorstwa Joannesa Marienwerdera (Jana z Kwidzyna). Tekst jest dwujęzyczny. Jest to pierwszy w dziejach przekład na język polski. Źródło to ma wartość historyczną, teologiczną i językoznawczą.
14
Nott-Bower, Aneta. "Dwupiśmienność (biliteracy) szansą na zrównoważony rozwój dziecka dwujęzycznego." Postscriptum Polonistyczne 26, no. 2 (December 28, 2020): 91–104. http://dx.doi.org/10.31261/ps_p.2020.26.07.
Full textAbstract:
Autorka zwraca uwagę na zjawisko dwupiśmienności (biliteracy), czyli umiejętności czytania i pisania w dwóch językach. Prezentuje sposoby rozumienia tego zjawiska na tle badań nad bilingwizmem oraz alfabetyzacją. Podkreśla wysoką wartość naukową oraz praktyczną konceptu. Proponuje szerokie i zintegrowane ujęcie dwupiśmienności. Zdobywanie biliteracy prezentuje jako wieloletni, niekończący się proces. Autorka ukazuje potencjał dwupiśmienności do poprawy funkcjonowania dwujęzycznego (wzmacniania motywacji do nauki języka mniejszości, wspomagania rozwoju językowego i poznawczego, podnoszenia komfortu emocjonalnego oraz społecznego osób bilingwalnych).
15
Lipińska, Ewa, and Anna Seretny. "Język odziedziczony a dwujęzyczność – o konieczności badań komparatywnych." Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 26 (December 19, 2019): 287–300. http://dx.doi.org/10.18778/0860-6587.26.20.
Full textAbstract:
Przeobrażenia społeczno-ekonomiczne towarzyszące globalizacji sprawiły, że biografie językowe oraz przeszłość edukacyjna polskich dzieci stały się bardziej złożone. Obserwacje i prace badawcze pokazują, że znaczna część uczniów jest dwujęzyczna, zazwyczaj stosunkowo szybko przyswajają bowiem język kraju zamieszkania, zachowując lub poznając jednocześnie polszczyznę. Stopień jej znajomości może być jednak dość zróżnicowany ze względu na brak możliwości stałego i bezpośredniego z nią kontaktu. W rezultacie większą część młodych ludzi o polskich korzeniach cechuje dwujęzyczność naturalna, znacznie rzadziej natomiast ich udziałem jest dwujęzyczność kognitywna. W niniejszym artykule zjawisko dwujęzyczności będziemy rozważać na płaszczyźnie glottodydaktycznej. Zwrócimy również uwagę na konieczność badań komparatywnych kompetencji lingwistycznych osób bilingwalnych. Poszerzyłyby one naszą wiedzę o dwujęzyczności, w szczególności zaś o rzadko badanej – kognitywnej. Przyniosłyby również pełniejszą charakterystykę JOD jako fenomenu plasującego się językiem ojczystym a obcym, a ich wyniki znalazły zastosowanie nie tylko w glottodydaktyce, czy socjo- i psycholingwistyce, lecz także w edukacji.
16
Barwiński, Marek. "Mniejszości narodowe i etniczne w polskiej przestrzeni publicznej." Studia z Geografii Politycznej i Historycznej 5 (December 30, 2016): 93–114. http://dx.doi.org/10.18778/2300-0562.05.05.
Full textAbstract:
Głównym celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób zmiany systemu politycznego i prawnego zachodzące w Polsce w ciągu ostatnich dekad wpłynęły na obecność mniejszości narodowych i etnicznych w przestrzeni publicznej kraju, oraz na ile poszczególne mniejszości mogły lub potrafiły wykorzystać sprzyjające im przekształcenia formalnoprawne. Bardzo duża dysproporcja w różnorakich przejawach tej publicznej obecności (dwujęzyczne nazwy miejscowości, urzędów, szkół, stosowanie języka pomocniczego, działalność społeczna i polityczna, oświata, dziedzictwo historyczne) pomiędzy poszczególnymi narodowościami jest spowodowana zróżnicowanymi przyczynami. Z pewnością do sprzyjających czynników należy relatywnie duża liczebność i koncentracja terytorialna, ale decydująca jest też aktywność działaczy i lokalnych społeczności oraz wewnętrzna integracja danej zbiorowości. Dzięki tym uwarunkowaniom niektóre tzw. historyczne mniejszości, wykorzystując zmiany prawne, stały się trwałą częścią przestrzeni publicznej w Polsce.
17
Rutkovska, Kristina. "Języki piśmiennictwa religijnego na terenie WKL w XVII wieku. Dwujęzyczna postylla katolicka Konstantego Szyrwida." Slavistica Vilnensis 63 (October 29, 2018): 87–106. http://dx.doi.org/10.15388/slavviln.2018.63.11845.
Full textAbstract:
[статья и аннотация на польском, аннотации на английском и литовском языках]
WKL zapisało się w historii kultury europejskiej jako państwo wielojęzyczne, wielokulturowe i wielowyznaniowe. Skomplikowane były dzieje języków używanych na tym terenie przez odmienne konfesje religijne. Przedmiotem analizy w artykule jest zakres użycia języków w piśmiennictwie religijnym, a zwłaszcza postyllografii w pierwszym okresie jej kształtowania się na terenie WKL, czyli pod koniec XVI i na początku XVII w. Dużo w tym okresie ukazało się zabytków wielojęzycznych, w których w jednym utworze religijnym współwystępują języki litewski, polski i łaciński. Szczególna uwaga w opracowaniu została poświęcona dwujęzycznej litewsko-polskiej postylli Konstantego Szyrwida “Punkty kazań”, w której ważną rolę pełnił też język łaciński. Jest ona dobrą ilustracją szczególnego typu wielojęzyczności, który ukształtował się w tekstach parabiblijnych powstałych w owym okresie na terenie WKL.
Religinės LDK raštijos kalbos XVII amžiuje. Dvikalbė Konstantino Sirvydo postilė „Punktai sakymų“LDK istoriškai susiformavo kaip daugiakalbė ir daugiakultūrė valstybė. Jos egzistavimo laikotarpiu religinių raštų kalbų likimas klostėsi sudėtingai. Straipsnyje aptariamos religiniuose raštuose vartojamos kalbos ir jų atliekamos funkcijos. Ypatingas dėmesys skirtas lenkų kalbai, suvaidinusiai svarbų vaidmenį rengiant pirmuosius pamokslų veikalus XVI a. pabaigoje – XVII a. pirmoje pusėje LDK teritorijoje. Trumpai pristatoma K. Sirvydo postilė „Punktai sakymų“, kurioje atsiskleidžia LDK kalbinė situacija ir kalbų vartojimo ypatybės religinėje srityje.K. Sirvydo postilėje vartojamos trys kalbos: lietuvių, lenkų ir lotynų. Kiekviena jų turi savo reikšmę postilės tekste. Pagrindinis laikomas tekstas lietuvių kalba. Sirvydas ketino ne tik skleisti Dievo žodį, bet ir mokyti kunigus lietuvių kalbos, galėjusios priartinti juos prie tikinčiųjų. Tekstas lenkų kalba skirtas kunigams, kurie prastai mokėjo lietuvių kalba; lotynų kalba parengti indeksai ir marginalijos turėjo postilės turinį atskleisti visiems, kas tų dviejų kalbų nemokėjo, ir garsinti postilę už Lietuvos ir Lenkijos ribų.Dviem skiltimis išdėstyti lietuviškas ir lenkiškas tekstai savo apimtimi iš esmės nesiskiria – lenkiškas vertimas gana tikslus, jį galima apibūdinti kaip pažodinį. Dviejų postilės dalių disproporcijos nežymios: ilgesni tik lenkų kalba parašyti fragmentai (apie 30 atvejų); sutrumpinimų ir biblinių nuorodų vartojimas lenkiškoje postilės dalyje gausesnis; disproporcijų yra citatų sluoksnyje bei autorinio teksto sluoksnyje. Lotyniškas postilės sluoksnis labai intensyvus, skirtingai nei kituose panašaus pobūdžio veikaluose, kurių atsirado XVI – XVII a. pirmoje pusėje LDK teritorijoje. Lotynų kalba parengtos nuorodos į Šventąjį Raštą Sirvydo postilėje gali būti siejamos su tuo, kad pagrindinis šaltinis cituojant Biblijos tekstą jam buvo lotyniškoji Vulgata, o ne lenkiškas jos vertimas.Lietuvoje atliekami religinių raštų tyrimai iki šiol nebuvo skiriami biblinio stiliaus formavimosi ypatybėms. Sirvydo postilės tyrimas leidžia nustatyti kai kurias šiam pamokslų rinkiniui būdingas savybes: rašydamas pirmą originalų (neverstinį) tekstą lietuvių kalba jo autorius pasitelkė gyvosios lietuvių kalbos posakius, vengė atkartoti lotyniškas sintaksines konstrukcijas; pastebima pastangų vartoti abstrakčią leksiką, kurti lietuvišką religinę terminiją, taikyti religinės retorikos principus.Reikšminiai žodžiai: pamokslai, religinių raštų kalbos, Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė, Sirvydas
18
Grupa, Magdalena Katarzyna. "Wpływ języka polskiego na leksykę medyczną w gwarze staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego." Acta Baltico-Slavica 40 (December 28, 2016): 167–85. http://dx.doi.org/10.11649/abs.2016.009.
Full textAbstract:
The Influence of Polish Language on Medical Terminology in the Old Believers’ Dialect in Suwałki-Augustów Region The Old Believers in Poland are a bilingual community. They use two languages: Russian dialect and Polish language. Polish influence on the Old Believers’ dialect increased after two World Wars, when they became separated from their co-religionists in other countries and had more often contacts with Polish neighbours. Their language situation may be characterized as diglossia – they choose one of their languages depending on the domain of life and other social conditions.The medical terminology is a specific part of the Old Believers’ dialect. There are a lot of borrowings from Polish language caused by the need of protection of health and life in Poland, where the Old Believers met first of all with Polish health care system. The article is an attempt to characterize the influence of Polish language in the lexis describing medicine and health care. Wpływ języka polskiego na leksykę medyczną w gwarze staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego Staroobrzędowcy w Polsce są społecznością dwujęzyczną. Posługują się rosyjską gwarą oraz językiem polskim. Częstsze kontakty z Polakami po I i II wojnie światowej oraz izolacja od współwyznawców w innych krajach poskutkowały modyfikacjami języka. Ich sytuację językową określa się jako dyglosję – zjawisko polegające na używaniu dwu (lub więcej) języków naprzemiennie, zależnie od sytuacji komunikacyjnej.Terminologia medyczna jest specyficzną częścią systemu leksykalnego polskich starowierców. Cechuje ją znaczna liczba zapożyczeń z polszczyzny w stosunku do leksyki rosyjskiego języka ogólnego i rodzimej gwary rosyjskiej. Znajduje to uzasadnienie w konieczności przyswojenia sobie terminów związanych z lecznictwem w ich polskim brzmieniu, dzięki czemu możliwe jest korzystanie z opieki zdrowotnej w Polsce. W artykule został opisany wpływ polszczyzny na leksykę z zakresu medycyny i ochrony zdrowia.
19
Czasopisma, Redakcja. "Feliks Tych in memoriam." Zagłada Żydów. Studia i Materiały, no. 11 (December 1, 2015): 19–22. http://dx.doi.org/10.32927/zzsim.461.
Full textAbstract:
17 lutego 2015 r. zmarł w Warszawie profesor Feliks Tych – historyk, były wieloletni dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego, członek Rady Naukowej naszego pisma.
Kiedy w 2004 r. w kręgu badaczy Holokaustu pojawił się pomysł wydawania rocznika poświęconego zagładzie Żydów, profesor Feliks Tych odniósł się do niego z pełnym zrozumieniem. Jako dyrektor największej w Polsce instytucji zajmującej się historią Żydów, a także jej badacz, w naturalny sposób dołączył do grona autorytetów patronujących naszym poczynaniom i wszedł do Rady Naukowej pisma. Profesor Feliks Tych był dla nas nie tylko badaczem, lecz przede wszystkim świadkiem historii, która w dramatyczny sposób naznaczyła jego wczesną młodość i całe późniejsze życie.
Znaliśmy Feliksa Tycha głównie jako dyrektora i niezwykle dynamicznego menadżera Żydowskiego Instytutu Historycznego, który za swej kadencji (w latach 1995–2006) znacząco zmodernizował oraz rozszerzył jego działalność. Nowy dyrektor rozpoczął unowocześnianie od gruntownego remontu budynku przy ul. Tłomackie (zaplanowanego już za poprzedniej dyrekcji Daniela Grinberga), co zaowocowało poprawą warunków pracy w ŻIH, przede wszystkim zaś umożliwiło odpowiednie przechowywanie archiwaliów. Szczególnie podkreślić należy pietyzm, z jakim Profesor traktował dokumenty archiwalne. Rzec można, że szacunek do nich miał we krwi, co wiązało się bezpośrednio z faktem, że w przeszłości był archiwistą praktykiem (pełnił funkcje kierownicze w Archiwum Centralnym KC PZPR, gdzie pracował po tym, jak w wyniku czystek po Marcu 1968 został zwolniony z Instytutu Historii PAN). Dzięki staraniom profesora Tycha i pozyskaniu zagranicznych partnerów (m.in. Muzeum Pamięci Holokaustu w Waszyngtonie oraz Claims Conference) powstała w ŻIH nowoczesna pracowania konserwatorska oraz specjalnie dostosowane magazyny, zapewniające kolekcjom ŻIH, z najcenniejszym Archiwum Ringelbluma na czele, właściwe warunki przechowywania. Niewiele później jako kolejny krok ku zabezpieczeniu zbiorów rozpoczął się szeroko zakrojony projekt mikrofilmowania i digitalizacji. Uzupełnieniem tego procesu było opracowanie nowych inwentarzy archiwalnych (warto wymienić zwłaszcza siedmiotomowy dwujęzyczny, polsko-angielski, inwentarz do zespołu 301, czyli relacji ocalonych z Zagłady, które jako materiał badawczy profesor Tych bardzo wysoko cenił). Wszystkie te działania były nakierowane na jak najlepsze zachowanie i udostępnienie szerokiemu gronu badaczy bezcennych zespołów archiwalnych
20
Kalaga, Wojciech. "Er(r)go..." Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, no. 39 (December 15, 2019): 5–8. http://dx.doi.org/10.31261/errgo.7825.
Full textAbstract:
Er(r)go… ,… co za teatr! Do wyboru: teatr interkulturowy, teatr transkulturowy, teatr ultrakulturowy, teatr metakulturowy, teatr multikulturowy, teatr międzykulturowy, teatr postdramatyczny, teatr ludowy, teatr obrzędowy i steatralizowane obrzędy, teatr amatorski, teatr zawodowy, teatr wiejski, etnoteatr, teatr antropologiczny, zarażony etnologią, teatr artystyczny, teatr awangardowy, Teatr Źródeł, teatr polifonii głosów, teatr wielopokoleniowy, teatr indygenny, teatr niezależny, teatr, który zawsze jest na niby, a na dodatek antyopera, etnoperformans, multiperformans, solo-performans, przerażająca pantomima i Stowarzyszenie Kół Gospodyń Wiejskich. Widać wreszcie – „[t]eatr to nie gazeta”! Pośród tych teatrów i nie-teatrów różne kulturowe wpływy i przepływy, transfery kulturowe, transkulturowe praktyki, transgresje implikowane i transgresje tematyzowane, penetracje kultur, płynność kulturowych tożsamości i wzajemnych spojrzeń, rewiwalizmy kultury, dramaturgiczne recyklingi, artystyczne patchworki, progresywne nadpisania, zapożyczone historie, żonglerka intelektualna, tradaptacje, chaotyczne sploty słów, ocalające destrukcje, hybrydyzacje, interpenetracje, renarracje, rewokacje, reinterpretacje, re-mixowania, rekontekstualizacje – jakby nie było, ruch w kulturze przyspiesza.Sporo się też dzieje. Podmioty wzajemnie się sobie przed-stawiają i redefiniują, afrofrancuscy obywatele oburzają się sposobem potraktowania ciał czarnoskórych aktorów, z ciemności wyłania się półnaga Hotentocka Wenus, a ofiary patrzą na nas uporczywie w milczeniu. Tymczasem jednostka wikła się w dialektyczny proces rozwoju dziejów, grupki ludzi przechadzają się po ulicy z hienami na łańcuchu, współczesna Hinduska plącze się pomiędzy dyskursem globalnym i lokalnym, Europa rozrasta się, tyje, puchnie i rośnie w siłę, a potem ujeżdża i ujarzmia byka, samo-świadome, samo-czujące, samo-ruszające i samo-odpowiedzialne ciało tańczy taniec odissi, teksty dramatyczne wylewają się w sposób nieprzewidywalny z ustalonych wcześniej form, dwadzieścia statystek w różnym wieku wygłasza chóralny poemat o rżnięciu, ja pyta kim jest ja, Organizacja Zarządzania Dobrem prywatyzuje uchodźców, dynamika płciowa pozostawia kobiecy i zmysłowy akcent, ale niestety przebieg spektaklu zakłócają prawicowi ekstremiści, a dostępu do teatru broni Krucjata Różańcowa. Tchórzostwo widza. Jelinek wypędza życie z teatru, a w całym tym scenicznym bałaganie krążą główne postacie dramatu. Lepiej jest wziąć ze sobą pejcz.Mało tego: w lesie dzieją się rzeczy dziwne, dzikie i przewrotne („Do czego innego, kurwa, potrzebny jest las w Anglii?”, pyta retorycznie Butterworth). Brecht wykłada to klarownie: „Niech diabeł weźmie rozsądek!”. A zatem zamożna i pracowita mrówka daje konikowi polnemu dach nad głową i wyżywienie, żądając w zamian seksualnej dyspozycji dla siebie i innych, mężczyzna zmniejszony do rozmiarów krasnala odnajduje się w butelce po koniaku, przez niedopatrzenie otruci zostają synowie Jazona i Medei, Tejrezjasz oślepia elitę, zmultiplikowana Kasandra prowadzi popularny program rozrywkowy, Orestes zakłada ze swoim partnerem szkołę tańca, Fedra śpiewa hymn do słów Williama Blake’a, jakiś generał regularnie zjada mapę historyczną Europy, jednak przy podziale na kęsy respektuje jej dawne granice, a tradycja mityczna promieniuje sobie w planie bliskim, jak również dalekim, bo nie wie, że mit został zdegradowany. I jeszcze biesiadne spożywanie Szekspira, a u Moliera móżdżek przyprawiony masalą, przepiórki z pieca, szafran, sorbet, woda z Gangesu, leiszmanioza i gorączka dum-dum. Zasadniczo widz nie jest konieczny.I co tu robić? Pozostaje tylko stymulować, irytować, ekscytować i rozwścieczać.Wojciech Kalagahttps://orcid.org/0000-0003-4874-9734PS Numer ten ukazuje się pod gościnną redakcją dr hab. Eugenii Sojki z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.Pragniemy także przypomnieć naszym Czytelnikom i Autorom, iż począwszy od numeru 40 (1/2020), „Er(r)go” stanie się pismem dwujęzycznym: będziemy publikować materiały w języku polskim i angielskim.
21
Walkowiak, Justyna B., and Jowita Niewulis-Grablunas. "Nazwiska nieurzędowe mniejszości litewskiej w Polsce – dziedzictwo językowo-kulturowe pogranicza polsko-litewskiego." Acta Baltico-Slavica 43 (December 31, 2019): 59–80. http://dx.doi.org/10.11649/abs.2019.003.
Full textAbstract:
Unofficial surnames used by the Lithuanian minority in Poland: The linguistic and cultural heritage of the Polish-Lithuanian borderlandUnofficial surnames are rare because surnames today are generally official in character. However, in the case of Polish citizens who are Lithuanians, they are a phenomenon that has long been present, although visible mostly – and until the entry into force of the Act on National Minorities (2005) predominantly – in intra-group communication. Considering that until recently it was not possible to register the Lithuanian forms of surnames and use them officially, this anthroponymic cultural heritage has long been transmitted between generations only informally.On the basis of the analysis of approximately 330 pairs of surnames extracted from telephone directories covering the area of compact residence of the Lithuanian minority (two of them in Polish, and one – in Lithuanian), the article discusses from the socioonomastic point of view (cf. Ainiala, 2016) the phenomenon of parallel functioning among the members of the Lithuanian minority in Poland of two surname forms: an official Polish one and an unofficial Lithuanian one. The latter differs from the former graphically and morphonologically, and in almost 30 per cent of cases their match is not unambiguous (i.e. one Polish form corresponds to more than one Lithuanian form, and, conversely, one Lithuanian form – to two or even more forms in Polish). It should be emphasised that the presence of formal exponents of Lithuanianness (Lithuanian diacritics, inflectional endings, feminine suffixes) does not necessarily imply the Lithuanian etymology of the surname. The situation is additionally complicated by the fact that in everyday intra-group communication members of the Lithuanian minority in our country use not literary Lithuanian, in which they write their surnames in minority documents (such as Lithuanian minority periodicals Aušra, Suvalkietis, Šaltinis, Terra Jatwezenorum, or bilingual yearly school reports in the schools with Lithuanian as the language of instruction), but the dialect of the Dzuks, in which their surnames are pronounced.The picture is complemented by interviews conducted in early 2018 with about 40 members of this minority, and by contributions on the Internet forum of Lithuanians in Poland regarding their attitude to the official (re-)Lithuanisation of surnames. The former revealed the opinions of older respondents (over 40 years of age), and the latter – the views of younger people. Nazwiska nieurzędowe mniejszości litewskiej w Polsce – dziedzictwo językowo-kulturowe pogranicza polsko-litewskiegoNazwiska nieurzędowe spotyka się rzadko; nazwiska zwykle mają bowiem obecnie charakter oficjalny. W przypadku obywateli polskich narodowości litewskiej są one jednak zjawiskiem występującym od dawna, choć ujawniającym się głównie – a do czasu wejścia w życie „Ustawy o Mniejszościach Narodowych” (2005) przede wszystkim – w komunikacji wewnątrzgrupowej. Wobec braku (do niedawna) możliwości zalegalizowania formy litewskiej, to antroponimiczne dziedzictwo kulturowe jest zwykle przekazywane międzypokoleniowo jedynie nieformalnie.Na podstawie analizy ok. 330 par nazwisk, wyekscerpowanych z obejmujących obszar zwartego zamieszkania mniejszości litewskiej książek telefonicznych (dwóch polskich i jednej litewskojęzycznej), artykuł omawia pod kątem socjoonomastycznym (por. Ainiala, 2016) zjawisko równoległego funkcjonowania wśród członków mniejszości litewskiej w Polsce nazwisk w dwu postaciach: oficjalnej polskiej i nieoficjalnej litewskiej. Te ostatnie różnią się od oficjalnych graficznie oraz morfonologicznie, a w przypadku blisko 30% wzajemne przyporządkowanie obu grup nie jest jednoznaczne (tzn. jednej formie polskiej odpowiada więcej niż jedna litewska, bądź odwrotnie, jednej litewskiej dwie lub nawet więcej polskich). Należy podkreślić, że obecność formalnych wykładników litewskości (litewskie diakrytyki, końcówki fleksyjne, sufiksy żeńskie) nie musi implikować litewskiej etymologii nazwiska. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że zamieszkujący północno-wschodni kraniec Polski członkowie mniejszości litewskiej w naszym kraju na co dzień posługują się nie literackim językiem litewskim, którym zapisują swe nazwiska w dokumentach mniejszościowych (takimi jak czasopisma mniejszości litewskiej „Aušra”, „Suvalkietis”, „Šaltinis”, „Terra Jatwezenorum”, czy dwujęzyczne świadectwa szkolne w szkołach z litewskim językiem nauczania), a gwarą dzukowską, i z reguły taką też ich nazwiska mają postać mówioną.Obrazu dopełniają przeprowadzone na początku 2018 roku wywiady z około 40 przedstawicielami tej mniejszości oraz wypowiedzi na forum Litwinów w Polsce, dotyczące ich stosunku do oficjalnej (re)lituanizacji nazwisk. Wywiady umożliwiły poznanie zdania respondentów starszych (powyżej 40. roku życia), zaś posty w Internecie – opinii osób młodszych.
22
Shevchuk-Kliuzheva, Olha. "The Sociolinguistic Aspect of Ukrainian Russian Child Bilingualism on the Basis of a Survey of Ukrainian Families." Cognitive Studies | Études cognitives, no. 20 (December 23, 2020). http://dx.doi.org/10.11649/cs.2323.
Full textAbstract:
The Sociolinguistic Aspect of Ukrainian Russian Child Bilingualism on the Basis of a Survey of Ukrainian FamiliesThe article explores the linguistic situation in Ukraine, where a key sociolinguistic peculiarity is the large-scale spread of various types of Ukrainian–Russian bilingualism. A special focus is put on bilingualism among children speaking two closely related languages, which represents a current language situation beyond any historical or political context. The article describes the peculiarities of the formation of child bilingualism, which are a result of the changing priorities of the primary and secondary tools of communication. The article presents the findings of a survey covering the family environment, undertaken in order to identify key trends in children's speech in Ukraine. This knowledge subsequently allows for the tracing of the correlation between a mother tongue / parents' second language, the language of family communication, and the national language in Ukraine. Moreover, it helps when it comes to the decision of whether or not to introduce bilingual practices in the early stages of the linguistic personality formation of a child. The concept of a ‘bilingual linguistic personality' is covered, and certain aspects pertaining to how bilingual children perceive the world are listed. The article takes into consideration the issues and criteria of the ‘mother tongue' concept in bilingual settings. The notion of ‘linguistic code switching' is characterized, as well as its impact on the formation of bilingual communicative competence in children. A focus is laid on the use of mixed forms of Ukrainian–Russian bilingualism in the context of the communicative practices of bilingual children. The article also examines a peculiar type of bilingualism, typical of a certain category of bilingual pre-schoolers and primary school children, in which each party of a communicative act tends to preserve their dominant language in an informal setting. Socjolingwistyczny aspekt ukraińsko-rosyjskiej dwujęzyczności dzieci na podstawie badań rodzin ukraińskichW artykule przedstawiona zostaje sytuacja językowa na Ukrainie, gdzie kluczową osobliwością socjolingwistyczną jest masowe rozprzestrzenianie się różnych typów i rodzajów dwujęzyczności ukraińsko-rosyjskiej. Szczególny nacisk kładzie się na dwujęzyczność dzieci, posługujących się blisko spokrewnionymi językami, która reprezentuje rzeczywistą sytuację językową poza jakimkolwiek kontekstem historycznym lub politycznym. Opisano specyfikę formowania się dwujęzyczności dzieci przez pryzmat zmieniającego się priorytetu pierwotnego i wtórnego medium społecznego dla dziecka. Wyniki badania obejmują środowisko rodzinne, którego analiza jest metodą identyfikacji kluczowych trendów w mowie dzieci na Ukrainie, co pozwala następnie na śledzenie korelacji między językiem ojczystym / drugim językiem rodziców, językiem komunikacji rodzinnej a językiem narodowym na Ukrainie. Ponadto pomaga rozważyć możliwość wprowadzenia / niewprowadzania praktyk dwujęzycznych na wczesnych etapach kształtowania się osobowości językowej dziecka. Omówiono też koncepcję „dwujęzycznej osobowości językowej” i wymieniono pewne aspekty postrzegania świata przez dzieci dwujęzyczne. Rozważono kwestie i kryteria koncepcji „języka ojczystego” w środowiskach dwujęzycznych. Scharakteryzowano pojęcie „przełączania kodu językowego”, a także jego wpływ na kształtowanie się dwujęzycznych kompetencji komunikacyjnych u dzieci. Nacisk położono na wykorzystanie mieszanych form dwujęzyczności ukraińsko-rosyjskiej w kontekście praktyk komunikacyjnych dzieci dwujęzycznych. Poddano analizie osobliwy typ dwujęzyczności, typowy dla pewnej kategorii dwujęzycznych przedszkolaków i dzieci ze szkół podstawowych, kiedy każda strona aktu komunikacji ma tendencję do zachowania swojego dominującego języka w nieformalnym otoczeniu.
23
Rabiej, Agnieszka. "Czytanie jako umiejętność kluczowa w nauce języka poprzez treść u dzieci dwujęzycznych." Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 24 (December 8, 2017). http://dx.doi.org/10.18778/0860-6587.24.19.
Full textAbstract:
Autorka artykułu omawia zagadnienia związane ze specjalistyczną odmianą języka edukacyjnego i nabywaniem przez dzieci kompetencji w zakresie przetwarzania treści za pomocą języka (tzw. kompetencje akademickie CALP) w odróżnieniu od kształtowania podstawowych kompetencji komunikacyjnych, wykorzystywanych przez uczniów w codziennych kontaktach społecznych (BICS). Podkreśla wagę wczesnej nauki czytania w języku mniejszościowym i nabywania biegłości w pracy z tekstami tak dla wspierania rozwoju kompetencji akademickich, jak i dla zrównoważonego, ogólnego rozwoju dwujęzycznego dziecka. W artykule zostały uwzględnione również praktyczne przykłady realizacji omawianych tez, zaczerpnięte z podręczników i innych materiałów dydaktycznych dla dzieci dwujęzycznych (bilingwizm polsko-angielski).
24
Suchariewa, Switłana, and Olga Jaruczyk. "Indywidualizacja stylu w ukraińskich przekładach wierszy ks. Jana Twardowskiego (na przykładzie zbioru poetyckiego “Trzeba iść dalej...”)." Лінгвостилістичні студії, February 29, 2020, 203–11. http://dx.doi.org/10.29038/2413-0923-2020-12-203-211.
Full textAbstract:
W artykule ukazano stylistyczne osobliwości poezji ks. J. Twardowskiego oraz ich odpowiedniki w przekładach ukraińskich zamieszczonych w dwujęzycznym tomie poetyckim wydanym przez T. Czernysz i S. Jermolenkę. Zbadane są sposoby stosowania środków stylistycznych wskazujących na poziom przedstawienia w ukraińskich wariantach wierszy pełni autorskich obrazów. Zwrócono uwagę na metaforyzację bytu i przyrody, specyfikę syntaktyczną i interpunkcyjną dzieł Twardowskiego. Pojęcie “obraz” stało się głównym punktem odniesienia w analizie typowych i indywidualnych środków stylistycznych oraz rozbudowanych wyrażeń semantycznych.
25
Космеда [Kosmeda], Тетяна [Tetiana] Анатоліївна [Anatoliïvna], and Олена [Olena] Олегівна [Olehivna] Ковалевська [Kovalevsʹka]. "Нове двомовне фразеологічне видання: полемічна рефлексія." Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej 55 (December 31, 2020). http://dx.doi.org/10.11649/sfps.1975.
Full textAbstract:
A New Bilingual Phraseological Dictionary: A Polemical ReflectionThis article presents a critical analysis of the bilingual publication entitled A Lexicon of Polish and Ukrainian Active Phraseology (Leksykon aktywnej frazeologii polskiej i ukraińskiej / Leksykon pol′s′koï ta ukraïns′koï aktyvnoï frazeolohiï), compiled by Roman Tymoshuk, Wojciech Sosnowski, Maciej Jaskot and Yurii Ganoshenko. In the history of Ukrainian-Polish and Polish-Ukrainian phraseography of the twenty-first century, this is the second attempt at creating a bilingual phraseological dictionary, following the publication of A Concise Ukrainian-Polish Dictionary of Set Expressions: Lexical Equivalents, Phraseologisms, Proverbs and Sayings (Korotkyĭ ukraïns′ko-pol′s′kyĭ slovnyk ustalenykh vyraziv: Ekvivalenty slova, frazeolohizmy, prysliv′ia ta prykazky, Poznań and Kharkiv, 2017), compiled by Tetiana Kosmeda, Olena Homeniuk and Tetiana Osipova.The distinctive feature of the reviewed dictionary is that it contains phraseologisms which are most widely used in everyday speech. The compilers developed an original conception: (1) Polish-Ukrainian and Ukrainian-Polish parts differ in content, as they were compiled independently, yet most popular phraseologisms are included in both parts; (2) the most representative set expressions in active use in both languages were selected on the basis of questionnaires and mass media material; (3) entries include illustrative material; (4) it has an optimal size – about 1,000 phraseological units.On the other hand, the dictionary also has some drawbacks, such as: (1) it lacks key criteria for determining the status of the notion “active” phraseology; (2) it does not include slang phraseologisms which do not belong to literary language; (3) the meanings of phraseological units are described by means of simple syntactic structures which lack consistent criteria of clarity and comprehensibility of interpretation, and the dictionary does not cover all semantic potential and pragmatic information of the listed units; (4) excessively categorical interpretation of the notion zero equivalence; (5) not all entries contain stylistic labels, and those used are only of three types: slang, colloquial, vulgar; the label przyslowie/приказка (proverb) seems incorrect, as the compilers do not provide criteria of its separate status; (6) metalanguage of the dictionary is marked with some violations of orthographic and stylistic norms. Nevertheless, the dictionary has undoubtedly enriched the theory of phraseography, phraseographic practice and found its users. Polemiczna refleksja na temat nowego dwujęzycznego słownika frazeologicznegoNiniejszy artykuł przedstawia analizę krytyczną dwujęzycznego Leksykonu aktywnej frazeologii polskiej i ukraińskiej (Лексикон польської та української активної фразеології), autorstwa Romana Tymoshuka, Wojciecha Sosnowskiego, Macieja Jaskota i Yuriia Ganoshenki. Jest to drugi dwujęzyczny słownik frazeologiczny w historii ukraińsko-polskiej i polsko-ukraińskiej frazeografii XXI wieku, po Małym ukraińsko-polskim słowniku utrwalonych wyrażeń językowych: Ekwiwalenty, frazeologizmy, powiedzenia i przysłowia (Короткий українсько-польський словник усталених виразів: еквіваленти слова, фразеологізми, прислів’я та приказки, Poznań–Charków 2017) Tetiany Kosmedy, Oleny Homeniuk i Tetiany Osipovej.Cechą wyróżniającą recenzowany słownik jest jego zawartość – frazeologizmy powszechnie używane ca co dzień. Autorzy zastosowali oryginalną koncepcję, w myśl której: (1) pomimo że część polsko-ukraińska i ukraińsko-polska mają różną zawartość, powstawały bowiem niezależnie, każda z nich zawiera najbardziej popularne frazeologizmy; (2) najbardziej reprezentatywne wyrażenia wybrano na podstawie badań kwestionariuszowych i materiałów ze środków masowego przekazu; (3) hasła zawierają przykłady ilustrujące ich użycie; (4) słownik ma optymalną wielkość: zawiera około tysiąca jednostek frazeologicznych.Z drugiej zaś strony, słownik ma również pewne niedociągnięcia, wśród których należy wymienić: (1) brak określenia kluczowych elementów pojęcia „aktywna” frazeologia; (2) nieuwzględnienie wyrażeń slangowych nienależących do języka literackiego; (3) opis znaczeń frazeologizmów za pomocą prostych struktur syntaktycznych, którym brak spójnych kryteriów jasności i zrozumiałości interpretacyjnej, co sprawia, że słownik nie w pełni uwzględnia potencjał semantyczny i informację pragmatyczną przedstawianych wyrażeń; (4) zbyt kategoryczna interpretacja pojęcia brak ekwiwalencji; (5) nie wszystkie hasła są opatrzone kwalifikatorami stylistycznymi, a lista tych ostatnich ogranicza się jedynie do trzech: slang, potoczne, wulgarne; kwalifikator przysłowie/приказка wydaje się niepoprawny, jako że autorzy nie podają kryteriów, na podstawie których go wyodrębniono; (6) metajęzyk słownika cechuje się pewnymi naruszeniami norm ortograficznych i stylistycznych. Niemniej jednak słownik z pewnością wzbogacił teorię frazeografii i praktykę frazeograficzną, oraz spotkał się z zainteresowaniem ze strony użytkowników.
26
Bogoczová, Irena, and Jiří Muryc. "Przełamywanie barier komunikacyjnych (na przykładzie wieloetnicznej i wielojęzycznej sytuacji społecznej Zaolzia)." Slavia Meridionalis 21 (December 23, 2021). http://dx.doi.org/10.11649/sm.2387.
Full textAbstract:
Breaking Communication Barriers (on the Example of the Multiethnic and Multilingual Situation of the Society in the Zaolzie Region)The present paper describes the language situation in several parts of Cieszyn Silesia (the Zaolzie region) in the Czech Republic. The research is based on authentic language material from two music (art) schools in Český Těšín and Třinec. The Třinec school has the official status of a bilingual Czech-Polish educational institution. These two establishments share several common features: both students and teachers come from either majority Czech or minority ethnic Polish communities; Polish children study in both institutions, although a larger group of these "foreign" students attends the school in Český Těšín. The authors analyze not only the spoken language itself but also the competence and language awareness of the respondents. They have come to the conclusion that interactions between the users of two (different) languages can be successful regardless of the fact whether each participant uses their own native tongue or that of their interlocutor, although they speak this language only at a basic level. Przełamywanie barier komunikacyjnych (na przykładzie wieloetnicznej i wielojęzycznej sytuacji społecznej Zaolzia)W artykule została opisana sytuacja językowa w czeskiej części Śląska Cieszyńskiego w Republice Czeskiej na podstawie autentycznego materiału językowego pochodzącego z dwóch szkół muzycznych (artystycznych) – jednej z Czeskiego Cieszyna, drugiej – z Trzyńca. Szkoła trzyniecka ma oficjalny status czesko-polskiej szkoły dwujęzycznej. Obie placówki łączy kilka cech wspólnych: zarówno uczniowie, jak i nauczyciele wywodzą się bądź z większościowego środowiska czeskiego, bądź należą do polskiej etnicznej wspólnoty mniejszościowej. W obu placówkach uczą się także dzieci z Polski, choć o wiele więcej takich „zagranicznych” uczniów uczęszcza do szkoły w Czeskim Cieszynie. Autorzy zajmują się nie tylko analizą samego języka mówionego, ale również kompetencją i świadomością językową badanych osób, dochodząc do wniosku, że interakcja między użytkownikami dwu (różnych) języków może przebiegać pomyślnie nawet wtedy, gdy każdy z nich używa własnego języka ojczystego (względnie gwary ojczystej) lub języka partnera komunikacji, chociaż język ten opanował tylko na poziomie podstawowym.
27
Dołowy-Rybińska, Nicole, and Cordula Ratajczak. "Languages and cultures in contact. The place of new speakers in the education system in Upper Lusatia." Cognitive Studies | Études cognitives, no. 19 (December 31, 2019). http://dx.doi.org/10.11649/cs.1901.
Full textAbstract:
Languages and cultures in contact. The place of new speakers in the education system in Upper LusatiaUpper Sorbs are a Slavic minority group living in eastern Germany. The number of Upper Sorbian speakers is diminishing. Upper Sorbs, the majority of whom are Catholics, have a strong ethnic identity based on language, faith, and tradition and they form a rather closed community in relation to the surrounding German population. To counteract the process of language loss, the Sorbs have established an educational project called ‘Witaj’. The continuation of this project is the `2 plus’ program of bilingual education in schools, which has been implemented by the federal state of Saxony. The idea behind these initiatives is to connect native Upper Sorbian speakers and learners in order to facilitate the achievement of language competence and to break down existing ethnic boundaries. The realisation of this concept has encountered numerous problems. The German-speaking pupils involved often feel unmotivated to learn Sorbian and are often rejected by the Sorbian-speaking community as (potential) members.This article presents the results of a research project examining the way young people from German-speaking homes who attend one of the Upper Sorbian middle schools acquire Sorbian language competence and how they create an identity in relation/opposition to their Sorbian-speaking peers. The analysis is based on the sociolinguistic observations of language practices conducted in the school in 2017 and on interviews with both native speakers and learners of Upper Sorbian. The article focuses on the following issues: relations between language practices, the necessary conditions for the active use of minority languages by learners, language and interpersonal contact, the acceptance of new speakers, and the creation of ‘communities of practice’. Języki i kultury w kontakcie. Miejsce nowomówców w systemie edukacji na Górnych ŁużycachŁużyczanie są słowiańską mniejszością zamieszkującą we wschodniej części Niemiec. Liczba osób posługujących się językami łużyckimi, w tym językiem górnołużyckim, stale maleje. Górnołużyczanie, w przeważającej mierze katolicy, tworzą raczej zamkniętą wspólnotę, opartą o silną tożsamość etniczną, język, wiarę i tradycje. Aby przeciwdziałać procesowi utraty języka, Łużyczanie stworzyli program „Witaj”, którego kontynuacją był stworzony przez land Saksonii program dwujęzycznego nauczania „2 plus”. Celem tych programów było połączenie rodzimych użytkowników łużyckiego oraz dzieci uczących się go, aby umożliwić tym ostatnim zdobywanie kompetencji językowych i przełamać istniejące granice etniczne. Realizacja tego pomysłu napotyka jednak liczne problemy. Uczniowie niemieckojęzyczni często czują się niezmotywowani do uczenia się górnołużyckiego, często są też odrzucani przez łużyckojęzyczną wspólnotę jako (potencjalni) użytkownicy łużyckiego.Artykuł przedstawia wyniki badań dotyczących sposobu, w jaki młodzi ludzie z niemieckojęzycznych domów chodzący do jednej z górnołużyckich szkół średnich, zdobywają kompetencje językowe i jak tworzą swoją tożsamość w relacji lub opozycji do ich łużyckojęzycznych kolegów. Analiza oparta jest o socjolingwistyczne obserwacje praktyk językowych, prowadzonych w szkole w 2017 roku, i na wywiadach z uczniami górnołużycko- i niemieckojęzycznymi. Tekst koncentruje się na relacji między praktykami językowymi, warunkami niezbędnymi do tego, żeby język mniejszościowy mógł być aktywnie używany przez uczących się i tworzeniem relacji między ludźmi, poczucia akceptacji oraz wspólnot praktyki.
28
Kalaga, Wojciech W. "Er(r)go..." Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, no. 38 (June 30, 2019). http://dx.doi.org/10.31261/errgo.2019.38.01.
Full textAbstract:
Er(r)go...,
czas na lewacką sałatę. Przede wszystkim sprawa zwierzęca, sprawa poważna: zwierzobójstwo, krzywda zwierząt i nasze moralne tchórzostwo, zinstytucjonalizowane zarzynanie, chów wertykalny, hodowla intensywna, żywe nie-życie zwierząt, hekatomba ptaków, w Azji kury palone na stosie, festiwale psiego mięsa w Chinach, deanimalizacja zwierząt i ontologiczna degradacja bytów zwierzęcych, zwierzęcy lumpenproletariat. W tle historyczny marsz zwykłych ludzi po zwierzęce białko i zwierzęta idące na rzeź, wszyscy równym krokiem. A przecież mięso zachowuje całe cierpienie.
Zwierzęta zadają nam pytania: Co jemy, gdy je jemy – Körper czy Leib? A zwierzęta pozaludzkie to „nieosobowe podmioty prawne” czy „rzeczy ruchome”? Ktoś się waha: może tofucznica zamiast jajecznicy? I różne próby odpowiedzi: wegetarianizm, semiwegetarianizm, fleksitarianizm, abolicjonizm, redukcjonizm, ingredientyzm, reduktarianizm, protopijny model postępu moralnego, wystopia, karnizm i neokarnizm, weganizm, cheating vegetarianism, lazy veganism, weganizm tożsamościowy, rewizyjny weganizm polityczny, weganizm bojkotowy, weganizm etyczny, czarny weganizm sióstr Ko, weganizm naiwny i w końcu, a jakże by inaczej, post-weganizm. Wszystko to w ogniu walki: z szowinizmem gatunkowym, z gatunkizmem, z niewolnictwem żywnościowym, z seksizmem, rasizmem, homofobią i klasizmem. Ktoś stwierdza: potrzebna filozofia czująca świat zamiast hermetycznej gadaniny. I oto nowe jest pytanie: bić albo nie bić?
Między tekstami i w nich dzieją się przeróżne rzeczy. Pięknoduchy estetyzują życie, biała klasa średnia zawłaszcza przestrzeń etycznego, w praktykach wegańskich uwidaczniają się etnocentryczne epistemologie ignorancji, mnożą się wege fora, weganie demonstrują moralną wyższość wobec nie-wegan, Realne staje się tym, co zawsze wraca do tego samego miejsca, „ale” dochodzi do głosu, podmiot zmaga się z dosłownością, wiersz walczy z infekcją myślenia zadaniowego, kobiety mieszkające bez partnera jedzą mniej mięsa, wyobraźnia somatyczna zwraca się ku temu, co gorące i suche, zwierzęta, litując się nad nieporadnością człowieka, oddają mu swoje ciało na pokarm, krowy bogatych zjadają chleb biednych, liczba osób niejedzących mięsa wzrasta, ale szympansy wolą owoce z robakiem, zaś w retoryce wegańskiej dominuje podejście postrasowe. Tymczasem Lacan zakazuje czegoś, co i tak jest niemożliwe, Freud dzieli bliźniego na dwie części, Henry Ford inspiruje się sposobem funkcjonowania rzeźni, Deleuze proponuje ideę mięsa uniwersalnego, Marvin Harris walczy o białko, Central Market, parodia wiejskiego targowiska, składa mitologiczną obietnicę, a jeden poeta przygląda się światu toczonemu przez klisze językowe i przebija się przez prozaiczność plastiku, ale ten nie daje się składni. Cotzee w Texasie jeździ na rowerze bez sandałów, nie uprawia socjalizmu ani wolnej miłości, nie bierze zimnych pryszniców i nie je mięsa, nawet żeberek i kurczaka. Ale pyta: cztery łapy z jednego niedźwiedzia: a co z resztą zwierza? I jeszcze: co myśli wół zaliczony bez żadnej konsultacji z nim do gatunku niższego niż niedźwiedź? Jak Hala Mięsna ma iść z duchem czasu?
Sztuka nie pozostaje w tyle. Akcjoniści Wiedeńscy powracają znów, by zjadać ekskrementy, kopulować ze zwierzętami, zarzynać, patroszyć i rozszarpywać. Huan ubrany w mięsny kombinezon przechadza się ulicami miasta, na obrazach kobiety i mężczyźni wiją się na podłodze wśród kawałków mięsa i gryzą surowe kawałki kurczaka, Jana Sterbak szyje sukienkę ze steków, Jannis Kounellis rozwiesza wzdłuż ścian na hakach kawały wołowiny, papież pojawia się na tle przepołowionego wołu, Heide Hatry powiada „Heide, ty świnio!”, a Lucien Freud po prostu jest mięsem. Mięso materiałem sztuki! – a bezdomni nie mają co jeść. Na szczęście w wierszach Bartczaka wyłania się nowa forma życia – szczeźnik – już nie człowiek ani nie zwierzę.
Różne inne byty i nie-byty nam w tym wszystkim towarzyszą: byt pośledni, byt wyklęty, choć nie żołnierz, kolonialność bytów, mięso bezofiarne, mięso czyste, mięso bezmięsne, 101,4 kg mięsa na osobę, kapitalizm ze zwierzęcą twarzą, tajne wojny wegańskie, stosunek babci do jedzenia, mięsne konotacje męskości, wszystkożerca (wszystko?), 100 słynnych czarnych wegan, bawełna – nieetyczny produkt wegański, „okruchy filozoficzne o kotach”, mięsożerność podmiotowości, człowiek etnoklasowy, nieposłuszeństwo epistemologiczne i ontologiczne, owo-lakto-mięsny nadmiar, kobiety – agentki zmiany, technicznie drukowanie mięsa, nasza potencjalna nie nieludzkość, wewnętrzne życie zwierząt, aktywna ignorancja, realistyczne utopie, celebrytyzacja weganizmu, sploty metodologiczne. Może to byty nie-byty wątpliwe, ale jeden fakt nadal pozostaje bezsporny: fakt mięsożerny.
Fakt mięsożerny! Fakt mięsożerny! Fakt mięsożerny!
Wojciech Kalagahttps://orcid.org/0000-0003-4874-9734
P.S. Pragniemy poinformować naszych Czytelników i Autorów, iż począwszy od numeru 40 (1/2020) „Er(r)go” stanie się pismem dwujęzycznym: będziemy publikować materiały w języku polskim i angielskim. Zwiastunem tych nadchodzących zmian jest okładka tego numeru.