Academic literature on the topic 'Erazma z Rotterdamu'

Nowe tłumaczenie Nowego Testamentu, dokonane bezpośrednio z greki, zostało opublikowane przez Erazma z Rotterdamu w 1516 r. stając się ważnym punktem odniesienia dla badań nad tekstem Biblii. Dzieło Erazma zdawało się podważać dotychczasowe tłumaczenie, Wulgatę, i wywołało wiele polemik. Jednym z krytyków Erazma był młody franciszkanin z Lovanium, Franciszek Titelmans. W swoim Prologus Apologeticus zarzucał on Erazmowi motywowane pychą poszukiwanie próżnej chwały i bronił autorytetu obowiązującej od stuleci Wulgaty. Sednem jego argumentacji było przeświadczenie o migracjach Słowa Bożego. Objawienie przenosiło się z języka do języka pod ścisłym nadzorem Boskiej Opatrzności, co gwarantowało wierność przekazu. Tym samym, kwestia tłumaczenia nie była li tylko sprawą filologii, lecz wymagała natchnienia Bożego. Argumentacja Titelmansa znalazła częściowe odzwierciedlenie w dekretach Soboru Trydenckiego poświęconych Biblii. Co prawda szczegóły jego wywodu zupełnie nie przystają do stanu współczesnych badań nad Biblią, to jednak pewne ogólne założenia obecne w jego polemice z Erazmem są zaskakująco bliskie bieżącym debatom, czyniąc ową kontrowersję sprzed blisko pięciuset lat ważnym zagadnieniem badawczym.

The article entitled “Lingua by Erasmus of Rotterdam – between physiology, philosophy and philology” is devoted to the treatise “Lingua, Sive, De Linguae usu atque abusu Liber utillissimus” which was originally published in 1525, while in an anonymous Old Polish translation it first appeared in 1542. It represents one of the most important voices in then Europe on the role of language in international social communication. In it issues related to the ethics of language, seen from a theological, philosophical and philological perspective, were taken up by the Rotterdammer, using references to medical and natural sciences. The combination of these areas of knowledge has become the subject of in-depth analysis in the article. The term „tongue”, which is equivocal in meaning, is understood in the treatise as the organ for as well as the process of speaking. As a consequence, the „physiology of language” presented in the Lingua, resulting in an extended lesson in anatomy, eventually moves the discourse into the area of reflection on the importance and role of word both in interpersonal association and in the Christian „galaxy” – the humanitas, as a factor for its integration and guarantor of peace.

The article is devoted to the Erasmus’ Christology, depicted in two of his works: Disputatiuncula de taedio, pavore, tristicia Iesu (1499) and Apologia ad Iacobum Fabrum Stapulensem (1517). Erasmus in his vision of Christ as an incarnated God, puts special emphasis on his humanity that made him an adequate exemplar for man to imitation. John Colet and Lefèvre d’Étaples, with whom Erasmus quarreled and insisted on his divinity. Erasmus argued that his interpretation accords not only with the practices of the Christian piety, but also with the interpretation of Church Fathers; the opposite is exposed to the risk of falling into the docetic heresy.

Plutarch and the practical dimension of his oeuvre: bonae litterae of Erasmus of Rotterdam The present essay aims to study the peculiarities of Plutarch’s impact on the works of Erasmus of Rotterdam, and the importance of the Cheronean for the Erasmian concept of bonae litterae. The paper starts by tracing the origins and character of Erasmus’ acquaintance with Plutarch’s writings, then it emphasizes Erasmus’ regard for the moral aspect of the Cheronean legacy and the privileged position of the Greek moralist within Erasmian thought.

The article is devoted to the relationships of rhetoric, philosophy and medicine. The first part concerns the Greek (especially sophistic) roots of dependencies occurring between these domains, processes of penetration of the medical topics into ancient literature and principles of mutual interactions. The purpose of this presentation is to show the ground and find the justification for the fact that medical terminology and medical threads are frequent in the rhetorical discourse of the early modern age, especially in humanistic philosophical literature, focused on verbal therapy and convinced of the healing dimension of the word. The case of Erasmus of Rotterdam was considered particularly interesting for these diagnoses, hence the work of this humanist has been the subject of research in this work. Therefore, attention was drawn to the rich representation of medical motifs in the works of Erasmus, the presence in the author’s texts of imaging, terminology and medical topics, broad interest in the field of medicine, which is reflected in references to Galen’s work and translation of his writings by Erasmus. The most important and the most interesting, however, turned out to be the text in which the medical nomenclature became an aesthetic and ideological component, influenced the shape of the entire discourse, its argumentative platform, influenced the persuasive fabric of the work and at the same time participated in building its philosophical pronunciation. Lingua – the apologetic work of Erasmus with clearly didactic meaning, and at the same time strongly permeated by the epideictic manners of the sophistic diatribe – belongs to this kind of writings.

W artykule tym przedstawiam skróconą historię „intelektualnych kontaktów” Józefa Innocentego Marii Bocheńskiego i Leszka Kołakowskiego (pomijam młodzieńczą, ortodoksyjnie marksistowską, napisaną w 1952 roku, krytykę Kołakowskiego książki Bocheńskiego Der sowjetrussische dialektische Materialismus oraz życzliwą recenzję Bocheńskiego książki Kołakowskiego „Główne nurty Marksizmu”). Koncentruję się na zdecydowanej polemice, która pozwala dostrzec różnice filozoficznych stanowisk i „stylów filozofowania”. Zaczyna się ona sporem o znaczenie Erazma z Rotterdamu na konferencji w Rapperswillu w roku 1986; jej kontynuacją była krytyczna ocena książki Bocheńskiego Sto zabobonów. Jerzy Giedroyc w liście do Kołakowskiego zauważył: „Rzeczywiście trudno z większą elegancją zniszczyć autora. Wyobrażam sobie jaka będzie reakcja Bocheńskiego”. Zaiste reakcja Bocheńskiego była gwałtowna, opublikował w roku następnym dwa artykuły, które były – przeważnie „nie wprost” – zdecydowaną polemiką z Kołakowskim i próbą precyzyjnego przedstawienia własnego stanowiska. Spór ten można potraktować jako ilustrację słynnego rozróżnienia Kołakowskiego na dwa typy aktywności w kulturze: kapłana i błazna.

The text presents the life and thought of Erasmus of Rotterdam as a humanist, educator and clergyman, and then tries to describe the Erasmus concept of humanistic religious education arising from these three levels and ways of thinking. The purpose of this research is twofold. On the one hand, it is about recreating this historical thought with the ambition to bring out its distinguishing features, on the other – it is assumed that this concept can be useful to us today, interested or responsible for today’s shape of religious education, in theory and practice.

Leta 1510 so Johannesa Reuchlina, profesorja prava v Pforzheimu, ki je bil izkušen v cesarskih političnih zadevah in je slovel kot izjemen humanist in hebraist, prosili, naj poda mnenje o judovskih knjigah. Dve leti pred tem je Johannes Pfefferkorn, judovski spreobrnjenec v krščanstvo, svoje bivše soverce namreč obtožil posedovanja knjig, ki blatijo krščanstvo, in prepričal cesarja, naj ukaže zaplembo in pregled vseh knjig v lasti judov, da se odkrijejo morebitne krivoverske in protikrščanske prvine. Reuchlin je v svojem slavnem odgovoru branil zakonske pravice judov v cesarstvu in trdil, da judovske literature ni mogoče kar v celoti obravnavati kot protikrščanske. Po objavi tega odgovora je bil leta 1511 obtožen herezije, začela pa se je vsesplošna razprava o judovski literaturi, krščanski hebraistiki ter odnosu med humanističnimi filološkimi prizadevanji in krščansko teologijo. Reuchlin je nekaj let zelo uspešno zavračal obtožbe, si pridobil veliko privržencev po vsej Evropi in še naprej preučeval judovsko literaturo (leta 1517 je objavil delo De arte Cabbalistica). Papež je njegova dela leta 1520 obsodil, a je Reuchlin lahko nadaljeval z delom profesorja v Tübingenu in umrl (naravne smrti) v Stuttgartu leta 1522. Erazem je bil Reuchlinov velik občudovalec in v t. i. Reuchlinovi aferi se je postavil na njegovo stran, kakor priča tudi naslednji dialog. Kljub temu pa je bila Erazmova podpora nekoliko mlačna, saj je hotel Erazem, kot je zanj značilno, ostati čim bolj ob strani in se ni želel nedvoumno opredeliti.

RESUMENEste artículo propone un recorrido a través de la figura del pensador de la Baja Edad Media a la Ilustración. Publicada en 1621, la Anatomía de la melancolía de Robert Burton dibuja la imagen del filósofo nuevo, opuesto a los desvergonzados filosofastros que daban título a la comedia de 1615. Demócrito Júnior supone la confirmación de la nueva figura intelectual que ha dejado atrás al clerc de la Baja Edad Media: el humanista del Renacimiento que, gracias a la rehabilitación llevadaa cabo por Marsilio Ficino del mal de la bilis negra, confiesa con orgullo su carácter melancólico, propio del genio fuera de lo común. Su sucesor, el philosophe del siglo XVIII ya no necesita acudir a la afección atrabiliaria para postularse como el guía que ha de conducir y domesticar al pueblo.PALABRAS CLAVE: melancolía, filosofastros, época moderna, philosophe, pueblo.ABSTRACTThis article proposes a journey through the figure of the thinker from the late Middle Ages to the Enlightenment. Published in 1621, Robert Burton’s Anatomy of Melancholy depicts the image of the new philosopher as opposed to those shameless philosophasters, to which the title of his 1615 comedy refers. Democritus Junior embodies the confirmation of the new intellectual figure that has abandoned the clerc of the late Middle Ages: that Renaissance humanist who, thanks to Marsilio Ficino’s rehabilitation of the malady of the black bile, proudly confesses his melancholiccharacter, typical of extraordinary geniuses. His successor, the 18th century philosophe, no longer needs to resort to bad-tempered humour in order to present himself as the guide destined to direct and domesticate common people.KEY WORDS: melancholy, philosophasters, early modern period, philosophe, common people.BIBLIOGRAFÍAAgamben, G., Stanze. La parola e il fantasma nella cultura occidentale, Torino, Einaudi, 1977.Aristóteles, El hombre de genio y la melancolía: problema XXX, I, Barcelona, Quaderns Crema, 1996, edición bilingüe, prólogo y notas de Jackie Pigeaud, traducción de Cristina Serna.Badinter, É., Les passions intellectuelles, vol. I. Désirs de gloire (1735-1751), Paris, Fayard, 1999 (traducción española: Las pasiones intelectuales, vol. I. Deseos de gloria (1735-1751), Buenos Aires, FCE, 2007D’Alembert, “Réflexions sur l’état présent de la République des lettres pour l’article gens de lettres, écrites en 1760 et par conséquent relatives à cette époque”, en OEuvres et correspondances inédites (éditées par Charles Henry), Genève, Slatkine, 1967.Bartra, R., Cultura y melancolía. Las enfermedades del alma en la España del Siglo de Oro, Barcelona, Anagrama, 2001.Bauman, Z., Legisladores e intérpretes. Sobre la modernidad, la posmodernidad y los intelectuales, Buenos Aires, Universidad Nacional de Quilmes, 1997, traducción de Horacio Pons.Burton, R., Philosophaster, Whitefish, Kessinger Publishing, 1992, ed. Latin-English.Burton, R., Anatomía de la melancolía, Madrid, Asociación Española de Neuropsiquiatría, 1997-2002, 3 vols., prefacio de Jean Starobinski, traducción de Ana Sáez Hidalgo, Raquel Álvarez Peláez y Cristina Corredor.Chartier, R., Espacio público, crítica y desacralización en el siglo XVIII. Los orígenes culturales de la Revolución Francesa, Barcelona, Gedisa, 2003, traducción de Beatriz Lonné.Darnton, R., “La dentadura postiza de George Washington”, en El coloquio de los lectores. Ensayos sobre autores, manuscritos, editores y lectores, México, FCE, 2003, prólogo, selección y traducción de Antonio Saborit, pp. 285-310.Darnton, R., Los best sellers prohibidos en Francia antes de la Revolución, Buenos Aires, FCE, 2008, traducción de Antonio Saborit.Diderot, D., “Éléments de physiologie”, en OEuvres complètes de Diderot revues sur les éditions originales comprenant ce qui a été publié à diverses époques et les manuscrits inédits conservés à la Bibliothèque de l›Ermitage, Paris, Garnier frères, 1875-1877, notices, notes, table analytique, étude sur Diderot et le mouvement philosophique au XVIIIe siècle par Jules Assézat [et Maurice Tourneaux].Dumarsais, C. Ch., Nouvelles libertés de penser, Amsterdam, Piget, 1743.Erasmo de Rotterdam, “Colloquio llamado Combite religioso”, en A. Herrán y M. Santos (eds.), Coloquios familiares: edición de Alonso Ruiz de Virués (siglo XVI), Rubí (Barcelona), Anthropos, 2005.Furetière, A., “Hydre”, en Dictionnaire universel, contenant généralement tous les mots françois tant vieux que modernes, et les termes de toutes les sciences et des arts..., Paris, France-expansion, 1972 –reproduction de l’édition de La Haye et Rotterdam, A. et R. Leers, 1690, 3 tomes dans un volume, non paginé.Garin, E., “El filósofo y el mago”, en E. Garin (ed.), El hombre del Renacimiento, Madrid, Alianza, 1990, traducción de Manuel Rivero Rodríguez.Garnier, J.-J., L’Homme de lettres, Paris, Panckoucke, 1764.Goulemot, J.-M., Adieu les philosophes: que reste-t-il des Lumières?, Paris, Seuil, 2001.Klibansky, R., Panofsky, E. y Saxl, F., Saturno y la melancolía. Estudios de historia de la filosofía de la naturaleza, la religión y el arte, Madrid, Alianza, 1991, versión española de María Luisa Balseiro.Le Goff, J., Los intelectuales en la Edad Media, Barcelona, Gedisa, 1986, traducción de Alberto L. Bixio.Lepenies, W., ¿Qué es un intelectual europeo? Los intelectuales y la política del espíritu en la historia europea, Barcelona, Galaxia Gutenberg/Círculo de Lectores, 2008, traducción de Sergio Pawlosky.Masseau, D., L’invention de l’intellectuel dans l’Europe du XVIIIe siècle, Paris, Presses Universitaires de France, 1994.Mornet, D., Les origines intellectuelles de la Révolution française: 1715-1787, Paris, Armand Colin, 1933 (traducción española: Los orígenes intelectuales de la Revolución Francesa, 1715-1787, Buenos Aires, Paidós, 1969, traducción de Carlos A. Fayard).Radin, P., Primitive Religion. Its Nature and Origin, New York, The Viking Press, 1937.Rivera García, A., “La pintura de la crisis: Albrecht Dürer y la Reforma”, Artificium. Revista iberoamericana de estudios culturales y análisis conceptual, 1 (2010), pp. 100-119.Schiebinger, L., Nature’s body. Gender in the Making of Modern Science, New Brunswick (New Jersey), Rutgers University Press, 2006.Starobinski, J., “Habla Demócrito. La utopía melancólica de Robert Burton”, en R. Burton, Anatomía de la melancolía, vol. I, traducción de Julián Mateo Ballorca, pp. 11-29.Taine, H.- A., Histoire de la littérature anglaise, Paris, L. Hachette, 2e édition revue et augmentée, 1866.Tocqueville, A. de, El Antiguo Régimen y la Revolución, Madrid, Istmo, 2004, edición de Antonio Hermosa Andújar.Van Kley, D. K., The Damiens Affair and the Unraveling of the Ancien Régime, 1750-1770, Princeton, Princeton University Press, 1984.Vernière, P., “Naissance et statut de l’intelligentsia en France”, in Ch. Mervaud et S. Menant (éd.), Le siècle de Voltaire: hommage à René Pomeau, Oxford, Voltaire Foundation, 1987, vol. II, pp. 933-941; É. Walter, “Sur l’intelligentsia des Lumières”, Dix-huitième siècle, 5, 1973, pp. 173-201.Voltaire, Les oeuvres complètes de Voltaire / The Complete Works of Voltaire, Genève/Toronto/Paris, Institut et Musée Voltaire/University of Toronto Press, edited by Theodore Besterman], tome 82, Notebooks (vol. 2), 1968.Weber, M., La ética protestante y el “espíritu” del capitalismo, Madrid, Alianza, 2001, traducción de Joaquín Abellán García.