To see the other types of publications on this topic, follow the link: Filozofia współczesna.
Journal articles on the topic 'Filozofia współczesna'
Create a spot-on reference in APA, MLA, Chicago, Harvard, and other styles
Consult the top 50 journal articles for your research on the topic 'Filozofia współczesna.'
Next to every source in the list of references, there is an 'Add to bibliography' button. Press on it, and we will generate automatically the bibliographic reference to the chosen work in the citation style you need: APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver, etc.
You can also download the full text of the academic publication as pdf and read online its abstract whenever available in the metadata.
Browse journal articles on a wide variety of disciplines and organise your bibliography correctly.
1
Хоружий, Сергей. "Myśl prawosławna i filozofia współczesna." Elpis - Czasopismo Teologiczne Katedry Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku 16 (2014): 137–42. http://dx.doi.org/10.15290/elpis.2014.16.16.
Full text
2
Stalmaszczyk, Piotr. "Podstawowe zagadnienia współczesnej filozofii języka, filozofii językoznawstwa oraz filozofii lingwistycznej." Linguistica Copernicana 18 (January 25, 2022): 137–61. http://dx.doi.org/10.12775/lincop.2021.007.
Full textAbstract:
Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych zagadnień współczesnej filozofii języka (zwłaszcza w ujęciu analitycznym) oraz filozofii językoznawstwa i filozofii lingwistycznej, a także relacji między poszczególnymi dyscyplinami. Dla potrzeb niniejszej dyskusji językoznawstwo można określić jako systemowe badanie języka naturalnego, a filozofię języka jako systemowe badanie podstawowych pojęć związanych z naturą i właściwościami języka (zarówno języka naturalnego, jak i języków formalnych). Filozofia językoznawstwa, jako gałąź filozofii nauki, ma za swój przedmiot systemową refleksję nad teoriami językoznawczymi i metodami badań językoznawczych, natomiast filozofia lingwistyczna jest metodą lub techniką badania języka, również języka potocznego. W artykule dokonano również przeglądu zawartości wybranych encyklopedycznych i podręcznikowych pozycji poświęconych filozofii języka.
3
Rebes, Marcin. "Integracja i relacje międzykulturowe wczoraj i dzisiaj — filozofia migracji." Roczniki Kulturoznawcze 11, no. 1 (October 21, 2020): 41–66. http://dx.doi.org/10.18290/rkult.2020.11.1-3.
Full textAbstract:
W niniejszym artykule poruszony został problem integracji w kulturze europejskiej. Proces integracyjny stanowi ważny element każdej kultury. W kulturze europejskiej pojawił się on na samym początku, gdy kultura ta powstawała, i trwa przez cały czas jej rozwoju, choć przybiera różne formy w zależności od sytuacji społeczno-politycznej. Współczesna integracja nawiązuje do XVIII-wiecznego kształtowania się państw narodowych i konfrontacji z uniwersalnymi wartościami. Stosunek do innych kultur i tożsamość europejska odsyłają do takich wartości, jak wspólne dobro, wolność czy odpowiedzialność. Jak pokazuje filozofia XX-wieku, ważnym elementem stała się relacja między ja i innym, drugim. Wartości kształtują się między nami. Przez ten pryzmat możemy dostrzec problem migracji, której podstawą jest walka o prawa człowieka. Wokół tej walki powstaje tożsamość europejska. Relacje międzyludzkie ukazują znaczenie i sens migracji, która inspiruje Europę do pogłębionej integracji.
4
Demby, Łucja. "„Myślę, więc kino istnieje”. Związki filmu i filozofii według Juliette Cerf." Media - Kultura - Komunikacja Społeczna 4, no. 15 (January 4, 2021): 149–60. http://dx.doi.org/10.31648/mkks.6262.
Full textAbstract:
Celem autorki artykułu jest przedstawienie różnych aspektów relacji kino – filozofia w ujęciu teoretycznym Juliette Cerf, badaczki, której w polskich opracowaniach filmoznawczych nie poświęcono dotąd publikacji. Związek tych dwu dziedzin istniał już na początku historii kina, a problemem tym zajmował się między innymi Henri Bergson. Jego myśl filozoficzna wywarła wpływ także na współczesną teorię filmu (Gilles Deleuze). Autorka artykułu wyszczególnia i prezentuje kilka zagadnień, którymi zajmuje się Cerf. Wśród nich są następujące tematy: filozofowie mówią o kinie; kino opowiada o filozofach; kino tworzy swoją własną filozofię; kino uczy filozofii. Główną tezą artykułu jest stwierdzenie, że kino nie powinno odtwarzać istniejących filozofii, tylko tworzyć filozofię własną, korzystając ze specyficznie filmowych środków wyrazu. Autorka przedstawia także, rozpowszechnioną w piśmiennictwie zachodnim, ale mało znaną w Polsce, koncepcję kinofilozofii, w ramach której film jest traktowany jako środek pomocniczy w nauczaniu filozofii akademickiej.
5
Hołub, Grzegorz. "The Philosopher as the Therapist: A Lesson from the Past." Roczniki Filozoficzne 68, no. 1 (March 30, 2020): 33–48. http://dx.doi.org/10.18290/rf20681-2.
Full textAbstract:
Filozof jako terapeuta — lekcja z przeszłości
Artykuł dotyczy filozofa, który może pełnić funkcję terapeuty. W pierwszej części ukazane są tendencje do postaw terapeutycznych dostrzegane w środowisku filozofów współczesnych zaangażowanych w tzw. ulepszanie człowieka. Wykorzystując najnowsze osiągnięcia genetyki, inżynierii genetycznej i farmakologii, filozofowie ci oferują terapie ukierunkowane na „ulepszenie” ludzkiej kondycji. W drugiej części artykułu ukazane są wybrane idee dotyczące terapii filozoficznej w postaci, jaką praktykowali niektórzy filozofowie starożytni. Ich propozycje opierały się zasadniczo na kontakcie osobowym, rozmowie i radach o charakterze mądrościowym. W kolejnej części artykułu te dwa podejścia są skontrastowane i porównane. Stanowiska współczesne podkreślają wagę nowych, technicznych metod ingerencji w życie człowieka, ale są ślepe, jeśli chodzi o ujęcie istotnych celów i dóbr ludzkich. Pomimo wielu poważnych różnic kulturowych współczesna terapia może się wiele nauczyć od tej rozwijanej w starożytności. Jeśli istota ludzka ma być poddana terapii praktykowanej przez filozofa, konieczne jest wzięcie pod uwagę jej integralnego obrazu. Oznacza to, że tak jej wnętrze, również jej zewnętrzność powinny stać się przedmiotem ewentualnego oddziaływania terapeutycznego.
6
Wolski, Paweł. "Antyczna filozofia i poezja: zły glina, dobry glina." Forum Poetyki, no. 7 (March 6, 2017): 98–103. http://dx.doi.org/10.14746/fp.2017.7.26765.
Full textAbstract:
Autor omawia książkę Ancient philosophical poetics Malcolma Heatha, który stara się w niej przybliżyć czytelnikom zarówno akademickim, jak i spoza specjalistycznego kręgu poglądy filozofów na poezję. Czyniąc zastrzeżenie, że nie jest to rozprawa o tym, jak wyglądała teoria literatury w czasach starożytnej Grecji, ale o tym, jak filozofia spoglądała na poezję, Heath ukazuje poglądy filozofów na prawdę i dobro w poezji. Jakkolwiek najczęściej jest to pogląd o niższości poezji wobec filozofii (angielski badacz skupia się na filozofii Platona i platoników, choć także Arystotelesa), to autor Ancient philosophical poetics udowadnia ostatecznie, że np. słynne platońskie wezwanie do wygnania poetów z państwa jest w istocie wezwaniem do wnikliwego ich czytania. Autor omówienia jego książki ukazuje w związku z tym wywód Heatha jako przykład bardzo współczesnej, a jednocześnie nieanachronizującej postawy wobec antycznej filozofii i poetyki.
7
Schmitter, Amy M. "Cartesian Social Epistemology? Contemporary Social Epistemology and Early Modern Philosophy." Roczniki Filozoficzne 68, no. 2 (June 30, 2020): 155–78. http://dx.doi.org/10.18290/rf20682-8.
Full textAbstract:
Kartezjańska epistemologia społeczna? Współczesna epistemologia społeczna a wczesna filozofia nowożytna
Wielu współczesnych epistemologów społecznych uważa, że tocząc batalię z indywidualistycznym podejściem do wiedzy, walczy tym samym z podejściem do wiedzy opisanym przez Kartezjusza. Choć wypada się zgodzić, że Kartezjusz przedstawia indywidualistyczny obraz wiedzy naukowej, niemniej trzeba dodać, że wskazuje on na istotne praktyczne funkcje odnoszenia się do świadectw i przekonań innych osób. Jednakże zrozumienie racji Kartezjusza za zaangażowaniem się w indywidualizm pozwala nam na identyfikację kluczowych wyzwań, z jakimi spotka się epistemologia społeczna, m.in., że poleganie na świadectwach innych może propagować uprzedzenia oraz hamować autentyczne zrozumienie. Implikacje zawarte u Kartezjusza zostały opracowywane i rozwinięte przez niektórych z jego bezpośrednich spadkobierców. W prezentowanym tekście zostanie przedstawione, jak np. François Poulain de la Barre oraz w pewnym skrócie przez Mary Astell analizują uwarunkowania społeczne kształtujące podmiot epistemiczny rozumiany w duchu Kartezjusza.
8
Piekarski, Michał. "Jedna czy wiele normatywności?" Studia Philosophiae Christianae 54, no. 2 (March 29, 2019): 61. http://dx.doi.org/10.21697/2018.54.2.11.
Full textAbstract:
Celem niniejszych rozważań jest zarysowanie nowego podejścia w analizowaniu, czym jest normatywność. Po pierwsze (§1–2) wskazuję na miejsce problemu normatywności we współczesnej filozofii, koncentrując się sporze pomiędzy naturalizmem i antynaturalizmem. Następnie (§3) omawiam tzw. odgórną drogę w badaniu normatywności, którą przeciwstawiam inspirowanej przez współczesną filozofię nauki, drodze oddolnej (§4). W integracji podejścia odgórnego i oddolnego upatruję możliwość takiego badania zjawisk normatywnych, które nie będzie ich redukowało do jednego z rodzajów normatywności (np. moralności).
9
Aleksandrova, Yuliia. "Paradygmat naukowej edukacji: próba eksplikacji filozoficznych i pojęciowych założeń." Studia Warmińskie 58 (December 13, 2021): 205–18. http://dx.doi.org/10.31648/sw.7013.
Full textAbstract:
W artykule przedstawiono problematykę dotyczącą paradygmatu nauczania przedmiotów ścisłych, który rozszerza tradycyjne rozumienie celu edukacji jako doświadczenia ludzkości zdobytego w drodze niekończącego się postępu i rozwoju. Wskazano, że pragmatyczna filozofia J. Deweya, podobnie jak cała współczesna epistemologia, przyjmuje, że celem poznawczym procesów ustalania i utwierdzania znaczenia jest wartościowo-pragmatyczne skonfrontowanie zdobytej wiedzy. Z tego wynika, że w procesie badawczym mają miejsce określone stanowiska filozoficzne: subiektywizm jako indywidualne poszukiwanie nowatorskiego sposobu rozwiązania problemu oraz obiektywizm, odzwierciedlający depersonifikację procedur i metod eksperymentalnych, zaś konsensus w tym kontekście oznacza używanie sformalizowanego języka do publikowania wyników. Zgodnie z zasadami konstruktywizmu, sam proces edukacji należy traktować jako konstrukcję pewnego typu światopoglądu, oceny i zachowania. Uczenie się, zgodnie z paradygmatem nauczania przedmiotów ścisłych, jest konkretyzacją i interpretacją trwałych praktyk dyskursywnych społeczeństwa, a proces edukacyjny – interakcją w procesie wyznaczania zbiorowego sposobu definiowania i rozumienia zjawisk i procesów. W nauczaniu przedmiotów ścisłych postuluje się odrzucenie tradycyjnie utrwalonych praktyk akademickiego teoretyzowania oraz bezkrytycznego przyjęcia stanowiska autorytetu, gdyż zamiast tego następuje problematyzacja zasadniczego dyskursu.
10
Barth, Grzegorz. "Fenomen dzieciństwa w kontekście edukacyjnym. Myśląc z Walterem Kohanem." Roczniki Teologiczne 66, no. 11 (February 17, 2020): 111–22. http://dx.doi.org/10.18290/rt.2019.66.11-8.
Full textAbstract:
Artykuł ma na celu ukazanie, w jaki sposób nasze rozumienie dzieciństwa, myślenia i czasu determinuje nasze wartości, rozumienie i praktyki edukacyjne. W zasadniczej strukturze obejmuje on pięć dobrze znanych terminów: dzieciństwo, edukacja, filozofia, czas, myślenie, które domagają się ponownego przemyślenia, zarówno indywidualnie, jak i w ich wzajemnych powiązaniach. Każdy z tych terminów zostaje rozwinięty w toku refleksji. Aby osiągnąć to zamierzenie artykuł koncentruje się na pracach Waltera Kohana, którego wkład we współczesną filozofię edukacji jest ważny i oryginalny. W kluczowych terminach w dziedzinie filozofii edukacji Kohan opisuje edukację jako dziecięcą (philosophy for children). Kohan rozwija swoje poglądy na temat edukacji w dialogu z wieloma filozofami i wychowawcami. Poprzez szereg pytań Kohan problematyzuje pedagogiczną, polityczną wartość umieszczania praktyki filozoficznej w dziedzinie edukacji obywatelskiej w kontekście dzieciństwa. W ten sposób tworzy on warunki dla edukacji odpowiedzialnej.
11
Janusz, Robert. "Piotra Lenartowicza filozofia a nauki matematyczne." Studia Ecologiae et Bioethicae 17, no. 2 (June 30, 2019): 19–27. http://dx.doi.org/10.21697/seb.2019.17.2.02.
Full textAbstract:
W artykule omawiana jest filozofia przyrody Piotra Lenartowicza SJ w kontekście matematycznego przyrodoznawstwa. Refleksje filozoficzne dotyczące biologii Lenartowicz opierał na Arystotelesie, tymczasem Galileusz twierdził, że językiem przyrody jest matematyka. Na bazie współczesnej fizyki, która odparła mechanicyzm i materializm w mechanice kwantowej, rozwija się biologia, której filozofia bywa nadal interpretowana materialistycznie. Zamierzenia Lenartowicza naprawy filozofii biologii przez powrót do Arystotelesa ignorują jednak te aspekty, które pokonała fizyka matematyczna, a których jeszcze nie zasymilowała filozofia biologii.
12
Michalski, Maciej. "Współczesne użycia dyskursu filozoficznego i literatury." Rocznik Filozoficzny Ignatianum 26, no. 2 (December 23, 2021): 125–42. http://dx.doi.org/10.35765/rfi.2020.2602.8.
Full textAbstract:
W artykule omówiono trzy różne współczesne sposoby użycia filozofii i literatury w tekstach niefilozoficznych i nieliteraturoznawczych. Najczęściej oba dyskursy wykorzystuje się narzędziowo, przywołując je instrumentalnie (na przykład za sprawą cytatu) między innymi w piśmiennictwie popularyzatorskim czy dydaktyce. Filozofia i literatura mogą też zostać potraktowane jako źródło – punkt wyjścia refleksji poza macierzystym obszarem (na przykład w teorii literatury), a nawet przyczyna różnych procesów społecznych i politycznych (jak ma to miejsce w Drogach do niewolności Timothy’ego Snydera i Wojnach nowoczesnych plemion Michała Pawła Markowskiego). Najbardziej interesującym użyciem obu dyskursów jest odniesienie się do nich jako do symptomu – znaku czasu pozwalającego na stawianie diagnoz dotyczących współczesności (tak dzieje się między innymi w Po roku 1945. Latencja jako źródło współczesności Hansa Ulricha Gumbrechta czy Rysach na tafli. Teoria w polu psychoanalitycznym Andrzeja Ledera, a w wypadku literatury u Agaty Sikory w Wolności, równości, przemocy oraz esejach Zygmunta Baumana i Przemysława Czaplińskiego). Te sposoby wykorzystania obu dyskursów pokazują podobieństwa literatury i filozofii w wymiarze wyłącznie pragmatycznym, ale zarazem istotnym dla ich współczesnego funkcjonowania w sferze pozaspecjalistycznej. Zbieżność w tym zakresie jest świadectwem przemian pozycji obu dyskursów we współczesnej humanistyce polegających na utracie przez nie uprzywilejowanej (choć coraz bardziej marginalnej) pozycji. Zarazem literatura i filozofia w tej kryzysowej dla nich sytuacji zyskują nowe obszary oddziaływania w dyskursie publicznym, realizując swój poznawczy i refleksyjny potencjał za pomocą użytkowego ich wykorzystania.
13
Napadło, Marcin. "Paul Tillich jako myśliciel (post)sekularny. Propozycja filozoficznej analizy religijnego wymiaru doświadczenia." Studia Oecumenica 18 (February 12, 2019): 381–96. http://dx.doi.org/10.25167/soe/18/2018/381-396.
Full textAbstract:
Złożone procesy przemian, którym współcześnie podlega religia, stanowią interesujący obszar badawczy dla wielu nauk. Zjawisko postsekularyzacji, które do pewnego stopnia określa sytuację religii, rodzi pytanie zarówno o rolę, jaką filozofia i teologia mogą odgrywać wobec zachodzących zmian, jak i o narzędzia, jakie mają stosować w opisie i ocenie tych zjawisk. W związku z tym, powstaje również pytanie o narzędzia, które mogą być przydatne w poszukiwaniach odpowiedzi na rodzące się problemy. Wydaje się, że sytuację duchową współczesnego człowieka określa przede wszystkim brak doświadczenia Boga. Artykuł stanowi intelektualną próbę zmierzenia się z niektórymi zagadnieniami zarysowanej problematyki. Autor stawia pytanie, czy i w jaki sposób Paul Tillich – wybitny, współczesny filozof i teolog – wpisuje się w schemat myślenia postsekularnego. Artykuł przede wszystkim prezentuje analizę hermeneutyki religijnego wymiaru doświadczania i jej zastosowanie w filozofii i teologii Tillicha.
14
Stachewicz, Krzysztof. "Kilka refleksji o współczesnych odniesieniach filozofii do teologii." Studia Nauk Teologicznych PAN, no. 16 (December 1, 2021): 9–27. http://dx.doi.org/10.31743/snt.12598.
Full textAbstract:
Problem wzajemnych odniesień filozofii i teologii stanowi wyzwanie począwszy od starożytności chrześcijańskiej i sporów o rolę filozofii pogańskiej w namysłach teologicznych. W średniowieczu wypracowano model twórczej współpracy obu nauk, ale w czasach nowożytnych na skutek postępujących procesów sekularyzacji filozofię zaczęto przeciwstawiać teologii. W czasach współczesnych odniesienia nauk filozoficznych do teologii nie należą do łatwych i wymykają się jednoznaczności. Artykuł podejmuje namysł nad współczesnym stosunkiem filozofii do teologii i stawia pytanie, jakie warunki muszą być spełnione, by dochodziło do twórczego dialogu obu nauk.
15
Boiko, Anzhela. "Prognostyczna rola filozofii edukacji." Studia Warmińskie 54 (December 31, 2017): 69–78. http://dx.doi.org/10.31648/sw.31.
Full textAbstract:
W artykule omówiono prognostyczną funkcję filozofii edukacji. Ponadto wykorzystano współczesny materiał empiryczny, a także ważne omówienia problemów filozofii edukacji. Autor udowadnia, że nowoczesna edukacja odnosi się do wielu wymiarów, m.in. świadomego kształcenia i samokształcenia, technologii społecznych i kwestii związanych z rozwojem społeczeństwa, wskazuje również, że głównym wyzwaniem współczesnej edukacji jest umiejętne wykorzystanie teoretycznych idei i zasad. W konkluzji podkreśla, że filozoficzna refleksja wobec faktycznego kształtowania edukacji pełni funkcję prognostyczną, tzn. wyprzedza i warunkuje formułowanie praktycznych zasad i zaleceń na polu kształcenia. Zwraca uwagę, że odpowiednio ukształtowane systemy edukacji umożliwiają właściwe stymulowanie społeczeństwa do osiągania przez nie pożądanych i godziwych rezultatów.
16
Żurkowska, Grażyna. "O prawdzie ontycznej, realizmie radykalnym, radykalnej metafizyce i rzeczywistych źródłach kryzysu filozofii." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 17 (September 24, 2018): 365–84. http://dx.doi.org/10.31648/hip.999.
Full textAbstract:
Zamieszanie wokół problem prawdy ma dwa źródła. Zagadnienie to jest zwykle rozpatrywane w dwu perspektywach: [1] albo w perspektywie poznawczej (wokół tego zagadnienia budowane były wszystkie epistemologie) albo [2] ontologicznej, w kontekście rzeczywistości uteoretyzowanej (wokół której budowane są współczesne ontologie). Problem w tym, że obydwie są usytuowane na tym samym artykułowanym poziomie. Obydwie nie uwzględniają tego, co najważniejsze: ontycznego wymiaru rzeczywistości, ontycznego zakorzenienia, bez którego nie sposób mówić ani o poznaniu, ani o ontologii, ani o prawdzie. Kłopot w tym, że wymiar ontyczny został wyparty z filozofii i w tym należy upatrywać kryzysu współczesnej filozofii. Rzeczywistość Ontyczna to Żywioł Przedpoznawczy (Przedpoznawczy Wir). Prawda ma dwa wymiary: ontyczny i ontyczno-epistemologiczny. Pierwszy może być rekonstruowany tylko pośrednio, poprzez praktykę, którą nazywam metafizyką radykalną. Drugi jest rozwijany zgodnie z akceptowanymi normami praktyk artykułowanych. Podczas gdy przeciwieństwem prawdy onto-epistemologicznej jest tylko fałsz, przeciwieństwem prawdy ontycznej może być tylko prawda (ona sama). Stosownie do powyższego mamy dwa rodzaje realizmu: realizm radykalny(ontyczny) oraz wiele modeli realizmów ontoepistemologicznych. Prawda ma podwójną naturę: ontyczną (ma ciężar ontyczny) i lekkość energii, tzn. siłę przekraczania aktualnych granic. Aby zmieniać otaczający świat, filozofia winna uwalniać energię uwięzioną w aktualnie obowiązujących teoriach. Mając to na uwadze, zamieniłam tradycyjny realizm na realizm transcendujący (transcedujący – a nie transcendentalny), przekraczający istniejące granice naszych aktualnych punktów widzenia i możliwości kognitywnych.
17
Litwin-Lewandowska, Dorota. "Konflikt polityczny na przykładzie sporu o Trybunał Konstytucyjny." Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia 23, no. 2 (July 17, 2017): 207. http://dx.doi.org/10.17951/k.2016.23.2.207.
Full textAbstract:
Artykuł porusza problem procedur i specyfiki funkcjonowania nowoczesnego państwa demokratycznego oraz zagrożeń wynikających ze słabości demokracji mimo istnienia mechanizmów zabezpieczających ją przed nadużyciami. Problem ten jest rozpatrywany na przykładzie toczącego się konfliktu politycznego o Trybunał Konstytucyjny, instytucję o gwarantowanej konstytucyjnie niezależności. Konflikt ten pokazał, że w Polsce pojawiła się konieczność dyskusji i być może weryfikacji dotychczasowej filozofii i praktyki demokratycznej. Również to, że prawo i rządy prawa nie są wystarczającymi gwarantami stabilności ustroju demokratycznego, tym bardziej strażnikami praw i wolności obywatelskich. Ułomność systemu demokratycznego polega na tym, iż w imię właściwie pojętych zasad demokratycznych możliwe jest wypaczanie systemu przez tworzenie złego prawa. Działania uczestników demokracji, głównie decydentów, są lege artis, ale prowadzą do jej osłabiania. Demokratycznie urządzone społeczeństwo jest bez wątpienia autonomiczną wspólnotą i poliarchią, a przyjęło jako formę swojej organizacji demokratyczny system rządów. Demokracje są natomiast systemami wybitnie konfliktogennymi, choćby z tego powodu iż opierają się na zasadzie równości wszystkich poglądów i wszystkich podmiotów biorących udział w demokracji. Taka logika prowadzi w prostej konsekwencji do pojawienia się niezgodności i konfliktów, a nawet walk pomiędzy uczestnikami demokracji. Ta właściwość demokracji wymusiła stworzenie odpowiednich procedur rozstrzygania konfliktów, by zagwarantować w miarę optymalne wychodzenie z sytuacji kryzysowych, mogących w ostateczności doprowadzić nawet do upadku systemu demokratycznego. Przyjęto zatem prostą zasadę matematyczną, co prawda wtórną wobec wszystkich innych sposobów rozwiązywania konfliktów – zasadę większości. Jest ona regułą demokratycznej gry, bez której nie mogłyby istnieć rządy większości. Przedmiotem społecznego zainteresowania stał się ostatnio Trybunał Konstytucyjny, jedna z wielu instytucji demokratycznego państwa, która dotychczas nie wywoływała aż takich sporów merytorycznych i politycznych. Konflikt o Trybunał ma przede wszystkim charakter formalno-prawny, jest to techniczny spór, którego rozwiązanie powinno być podyktowane przez obwiązujące prawo, a jego rozstrzyganiem powinni się zająć eksperci z dziedziny prawa. Tak jednak nie jest. Konflikt ten przerodził się w konflikt o charakterze politycznym, stał się więc rzeczywistym konfliktem interesów, uzupełnionym dodatkowo o wartości. Zaktywizował ponadto społeczeństwo oraz środowisko prawnicze. Gdy rozważa się jeden z typów konfliktów, mianowicie polityczny, definiuje się go jako taki, którego przedmiotem jest władza, a podmiotami biorącymi w nim udział są te jednostki, grupy, instytucje, organizacje, które bezpośrednio mają wpływ na politykę lub oddziałują na nią za pośrednictwem kanałów politycznych. Praktyka demokratycznych państw świata zachodniego nie wskazuje drogi, na początku której stoi znak „zwycięzca bierze wszystko”. Praktykę tę wyznacza filozofia i teoria demokracji oraz kilkusetletni dorobek z takimi dogmatami, jak choćby monteskiuszowski trójpodział władz czy współczesna definicja demokracji, według której są to rządy większości gwarantujące prawa mniejszościom.
18
Dziczek, Szymon Paweł. "Klątwa Kartezjusza — czyli uwagi Jaegwona Kima o przyczynowaniu mentalnym." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 22 (August 18, 2018): 119–30. http://dx.doi.org/10.31648/hip.383.
Full textAbstract:
Zagadnienie przyczynowania mentalnego pozostaje niezwykle istotnym i ciekawym problemem w ramach współczesnej filozofii umysłu. Wśród rozmaitych ujęć i teorii znaczącą rolę pełnią rozważania koreańskiego filozofa Jaegwona Kima. Zyskujący na popularności nurt fizykalizmu nieredukcyjnego musi się zmierzyć z nakreślonymi przez Kima trudnościami. Ograniczeni zasadą przyczynowego domknięcia sfery fizycznej i groźbą przyczynowego wykluczenia sfery mentalnej, antyredukcjoniści poszukują wyjścia z tych arcytrudnych opresji
19
SZULAKIEWICZ, MAREK. "Filozofia i współczesne poszukiwania orientacji." Filozofia Chrześcijańska 14 (June 15, 2017): 15. http://dx.doi.org/10.14746/fc.2017.14.1.
Full text
20
Płóciennik, Michał. "Non-philosophical pedagogy versus non-pedagogical philosophy? About (not only contemporary) need of metanoi towards source philosophy of education." Podstawy Edukacji 11 (2018): 35–64. http://dx.doi.org/10.16926/pe.2018.11.03.
Full text
21
Krupa, Marcin. "NOWOŻYTNA FILOZOFIA LIBERALIZMU, KONSERWATYZMU I MARKSIZMU W ASPEKCIE POLITYKI MIĘDZYNARODOWEJ I ZJAWISKA WOJNY." Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych, no. 8 (July 3, 2015): 76. http://dx.doi.org/10.17951/teka.2013.0.8.76.
Full textAbstract:
Artykuł jest próbą wyodrębnienia poszczególnych elementów filozofii nowożytnej, które, po pierwsze, odegrały istotny wpływ w uformowaniu fundamentów stosunkowo nowej nauki, jaką są stosunki międzynarodowe, a po drugie, w istotny sposób wpłynęły na politykę zagraniczną państw w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Tekst składa się z czterech części, pierwsze trzy stanowią całościową syntezę istotnych elementów twórczości wybranych, najważniejszych myślicieli politycznych okresu od XVI do XIX wieku, których przemyślenia w istotny sposób uformowały teorię i praktykę dwudziestowiecznej polityki zagranicznej. Część czwarta stanowi syntetyczne podsumowanie najważniejszych tez poszczególnych myślicieli, które ma ukazać ewolucję wiedzy na ten temat. Ciekawym i wyróżniającym elementem pracy jest rozbudowany wstęp i zakończenie, których celem jest ukazanie twórczości filozoficzno-naukowej pierwszych myślicieli liberalizmu, konserwatyzmu i marksizmu w kontekście historii i filozofii politycznej, jak również w mniejszym stopniu filozofii nauki. Nieco odmienny charakter ma część trzecia, która odnosi się do rdzenia filozofii marksizmu. Pomijając filozofie boczne (choć być może właściwszym słowem jest słowo „uboczne” w negatywnym znaczeniu tego słowa) tego nurtu (np. leninizm, stalinizm), opisano w niej współczesną, wybraną neomarksistowską teorię struktury polityczno-ekonomicznej świata, celem zaprezentowania ciekawej, a zarazem naukowej modyfikacji teorii marksistowskiej, która, co ciekawsze, nie miała głębszego wyrazu międzynarodowego, ale istotnie wpłynęła na przebieg procesów międzynarodowych.
22
Piątek, Krzysztof. "Relacja pomiędzy techniką a totalitaryzmem w teorii krytycznej Herberta Marcusego." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 21 (August 18, 2018): 183–94. http://dx.doi.org/10.31648/hip.416.
Full textAbstract:
We współczesnej filozofii kwestia technologii jawi się jako jeden z najistotniejszych problemów. Niniejszy artykuł prezentuje poglądy Herberta Marcusego dotyczące relacji pomiędzy technologią i nazizmem. W myśl filozofa nowoczesna technologia jest bowiem nie tylko obiektywnym zbiorem narzędzi, instrumentów i środków produkcji, lecz także ekspresją specyficznej formy racjonalności determinującej całość życia społecznego. Dla Marcusego technika sama w sobie jest neutralną siłą, zdolną promować zarówno totalitaryzm, jak i wyzwolenie. Jego analizy narodowosocjalistycznego państwa ujawniają związek pomiędzy totalitaryzmem, kapitalizmem i technologią, jednakże zważywszy na emancypacyjny potencjał technologii, Marcuse rozwija także idee, które mogą przemienić technokratyczny reżim w nową rzeczywistość społeczną.
23
Engelking, Wojciech. "Recepcja myśli Carla Schmitta w USA po 1945 r." Czasopismo Prawno-Historyczne 71, no. 1 (September 25, 2019): 187–214. http://dx.doi.org/10.14746/cph.2019.1.8.
Full textAbstract:
Wielu badaczy wskazuje na schmittiańskie inspiracje we współczesnej polityce Stanów Zjednoczonych. Jest to o tyle paradoksalne, że sam Carl Schmitt uznawał USA za państwo, którego system polityczny nie jest najlepiej przygotowany na przyjęcie filozofii decyzjonistycznej, pierwsze prace na jej temat w Stanach Zjednoczonych, również nie były zbyt życzliwe. W artykule omówiono, używając teorii wędrujących konceptów autorstwa niderlandzkiej badaczki Mieke Bal, w jaki sposób idee Carla Schmitta trafiły do USA. Wskazano na przeniesienie ich na grunt amerykański przez Hansa Morgenthau (który zastosował teorię Schmitta do stosunków międzynarodowych), Leo Straussa (który dokonał translacji jego politycznej teologii na polityczną filozofię) i myślicieli lewicowych skupionych wokół pisma „Telos”, którzy przeczytali Schmitta wbrew Schmittowi.
24
Janowski, Jarosław Maciej. "W poszukiwaniu tożsamości współczesnej filozofii przyrody." Studia Philosophiae Christianae 57, no. 2 (December 31, 2021): 73–99. http://dx.doi.org/10.21697/spch.2021.57.a.10.
Full textAbstract:
W artykule podjęto kwestię dotyczącą tożsamości filozofii przyrody w kontekście trzech współcześnie wymienianych charakterystycznych cech tej dyscypliny, a mianowicie jej różnorodności metodologicznej, interdyscyplinarności oraz swoistej dynamiki rozwojowej. Analizowane są zagrożenia dla tożsamości filozofii przyrody, wynikające z takiego zestawu cech, w szczególności z różnorodności metodologicznej filozofii przyrody. Jednocześnie podjęto próbę obrony wymienionych cech jako powodujących nie tylko zagrożenia, ale również (paradoksalnie) wzmacniających tożsamość filozofii przyrody. Całość analiz odnosi się do metafilozoficznej charakterystyki dziedziny filozofii.
---------------
Zgłoszono: 13/08/2021. Zrecenzowano: 06/09/2021. Zaakceptowano do publikacji: 14/10/2021.
25
Mordarski, Ryszard. "Probabilistic Theism and the Classical Doctrine of Actus Purus." Roczniki Filozoficzne 68, no. 3 (October 1, 2020): 187–203. http://dx.doi.org/10.18290/rf20683-10.
Full textAbstract:
Teizm probabilistyczny a tradycyjna doktryna actus purus
Teizm probabilistyczny Dariusza Łukasiewicza wyrasta z nieklasycznego rozumienia natury Boga, zwłaszcza atrybutów prostoty i wszechmocy. Redefinicja tych atrybutów w kategoriach współczesnej filozofii analitycznej powoduje, że teizm probabilistyczny jest bliższy teizmu otwartego niż klasycznego teizmu. Jednak niezwykle ważną zasługą tego podejścia jest opracowanie wszechstronnego komponentu naukowego dla teizmu otwartego (który jest ciągle budowany na podstawach biblijnych), co powoduje, że teizm probabilistyczny umożliwia poszerzenie teizmu otwartego o perspektywę współczesnej nauki (współczesnych nauk przyrodniczych). Fundamentalnym znaczeniem teizmu probabilistycznego jest nie tyle pogodzenie występowania zdarzeń przypadkowych z teorią opatrzności, co raczej danie możliwości teizmowi otwartemu do wypłynięcia na szerokie wody dzisiejszych debat teistycznych, toczonych wśród współczesnych naukowców, a nie tylko wśród filozofów i teologów. Bez tego teizm otwarty pozostaje w ramach wąskiej teologicznej perspektywy, interesującej tylko dla teologów chrześcijańskich lub naukowców wyznających światopogląd chrześcijański.
26
WARCHAŁ, Arnold. "PHILOSOPHICAL, SOME LEGAL AND POLITICAL ASPECTS OF CONTEMPORARY IDEA OF RESERVE FORCES IN NATO ALLIANCE." National Security Studies 2, no. 1 (October 3, 2011): 165–76. http://dx.doi.org/10.37055/sbn/129756.
Full textAbstract:
Starożytna idea żołnierza-obywatela jest wciąż obecna we współczesnych czasach. Dzisiaj w ramach procesów demokratycznych uzyskała nowy fundament, który został stworzony w obrębie ewolucji nowożytnych państw. Bazując na tym, autorska prezentacja przedstawia ogólny zarys podstawowych koncepcji tej ewolucji, w innym ujęciu niż historyczne. Jak stwierdza autor, siła i wielkość wojska związane są z filozofią państwa i zasadniczymi koncepcjami politycznymi, które ukierunkowują aspekty militarne w ramach demokratycznego państwa. Wpływa to zwłaszcza na ewolucję rozwoju sił wojskowych, równocześnie określając liczbę potencjalnych żołnierzy w systemie rezerw wojskowych. System ten zakorzeniony jest w natowskiej filozofii i koncepcji strategicznej, która zakłada wzmocnienie regularnych sił rezerwistami, występującymi w roli łącznika pomiędzy sferą społeczno-polityczną życia kraju a wojskiem. Taka koncepcja jest zgodna z nastawieniem wielu krajów międzynarodowej społeczności euroatlantyckiej, w tym Polski. Wspólny mianownik tego nastawienia zawiera się w idei republikańskiej demokracji i odpowiedzialności obywatela za swój naród.
27
Dobosz, Wojciech Piotr. "Rozum jako naturalna droga do wiary - zapomniana koncepcja Teodoreta z Cyru." Vox Patrum 71 (July 2, 2019): 155–84. http://dx.doi.org/10.31743/vp.3983.
Full textAbstract:
Artykuł skupia się na mało znanym w środowisku polskim syryjskim Ojcu Kościoła Teodorecie z Cyru, który w swoim dziele Leczenie chorób hellenizmu stworzył oryginalną metodę apologetyczną. Polegała ona na przedstawieniu rozumu, racjonalnego myślenia jako naturalnej drogi do wiary, by w ten sposób przekonać do chrześcijaństwa wykształconych przedstawicieli kultury greckiej. Posiadając zarówno klasyczne greckie wykształcenie, jak i doświadczenie życia mniszego w syryjskiej formie ascezy, potrafił połączyć obie te rzeczywistości wskazując na chrześcijaństwo jako prawdziwą filozofię (pełnię poznania) oraz na micha jako ideał filozofa. Główną metodą Teodoreta jest uzasadnienie racjonalności chrześcijaństwa polegające na stworzeniu kryteriów rozumności nauki, zgodnie z myślą i poglądami uznanych w kulturze greckiej autorytetów. Metoda ta mogłaby stać się podstawą pod wspólne dla wszystkich chrześcijan działanie, by współczesny racjonalny świat ponownie otworzył się na pełnię prawdy bytu – Jezusa Chrystusa.
28
Serafin, Aleksander. "Współczesna architektura niemiecka w kontekście wybranych pism filozoficznych." Budownictwo i Architektura 16, no. 4 (January 9, 2018): 005–13. http://dx.doi.org/10.24358/bud-arch_17_164_01.
Full textAbstract:
Architektura znajduje się współcześnie pod wyraźnym wpływem filozofii. Niektóre wzory myślenia stały się inspiracją dla projektantów, inne posłużyły za usankcjonowanie już zrealizowanych obiektów architektonicznych. Tekst przedstawia zatem architektoniczny wyraz różnych nurtów widocznych w literaturze poświęconej estetyce i filozofii w ogóle. Dyskusji poddano motywy, które odnoszą się do ciągłości i tradycji oraz kwestie złożoności i różnicy. Te dwa różne ujęcia zdają się odnajdywać wspólny mianownik w pismach Martina Heideggera.
29
Prusinowska, Justyna. "Łotewskie początki filozofii Johanna Gottfrieda Herdera." Bibliotekarz Podlaski. Ogólnopolskie Naukowe Pismo Bibliotekoznawcze i Bibliologiczne 45, no. 4 (December 20, 2019): 25–44. http://dx.doi.org/10.36770/bp.215.
Full textAbstract:
Kilka lat swej młodości (grudzień 1764 – maj 1769) spędza J. G. Herder w Rydze i właśnie ten czas i to miasto sprawiają, że staje się tym Herderem, którego znamy z licznych poświęconych zarówno jemu, jak i jego filozofii, artykułów i monografii. Niewielu jest jednak autorów, którzy skupialiby się na okolicznościach, jakie się na ten proces złożyły i doprowadziły do „uwolnienia duszy” filozofa. W niniejszym artykule przedstawiony zostaje jeden z wielu czynników, ale za to niezmiernie istotny – dramatyczna sytuacja chłopów łotewskich, której Herder, a także m.in. jemu współczesny J.G. Eisen, byli świadomi, i którą w skrajnie różny sposób starają się nagłaśniać i poprawić. Uwagę Herdera zajmuje pieśń ludowa, która wraz z upływem czasu, w istotnej mierze dzięki jego postawie i staraniom, stanie się czymś więcej, aniżeli duszą umęczonego ludu, której wezwanie autor Głosów ludów w pieśniach usłyszał i dał poznać innym.
30
Kolczyńska, Magdalena. "Geneza i współczesny kształt rozwiązania problemu ‘powinien’ - ‘jest’ w filozofii i naukach prawnych." "Młody Jurysta" Kwartalnik Studentów i Doktorantów Wydziału Prawa i Administracji UKSW, no. 4 (April 1, 2020): 38–52. http://dx.doi.org/10.21697/mj.6135.
Full textAbstract:
Problem niemożliwości przekładu zdań opisowych na zdania powinnościowe został sformułowany po raz pierwszy przez Davida Hume’a w Traktacie o naturze ludzkiej i do dziś pozostaje jedną z najżywiej dyskutowanych kwestii w metaetyce. W pierwszej części niniejszego artykułu staram się w przejrzysty sposób przedstawić powyższy problem, a także prezentuję pozytywizm prawniczy jako podejście teoretycznoprawne, które opiera się na tytułowej dychotomii. Następnie badam, w jaki sposób współczesna analiza języka pomaga zakopać przepaść między nieprzystawalnymi do siebie światami faktów i powinności. Za podstawę rozważań przyjmuję koncepcje J. L. Austina, J. Searla oraz G.E.M. Anscombe. Osiągnięcia wymienionych autorów zostały twórczo wykorzystane w dziedzinie teorii prawa przez Neila MacCormicka, który porzuca pozytywistyczny paradygmat w prawie budując własną koncepcję prawa jako zbioru faktów instytucjonalnych. Pracę kończy ukazanie pokrewieństwa poglądów Neila MacCormicka z późną filozofią Ludwiga Wittgensteina, która do dziś dzień stanowi zarówno dla prawników jak i filozofów punkt wyjścia do rozważań na temat natury języka, który służy do tworzenia prawa.
31
Rozmarynowski, Łukasz. "Między rozumem a instynktem twórczym. Leona Chwistka poglądy na krytykę sztuki." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica-Aesthetica-Practica, no. 39 (December 8, 2021): 23–43. http://dx.doi.org/10.18778/0208-6107.39.03.
Full textAbstract:
Leon Chwistek był jednym z najważniejszych myślicieli w Polsce okresu międzywojennego. Będąc filozofem, logikiem, artystą i teoretykiem sztuki, niejednokrotnie komentował historyczne i współczesne sobie zjawiska życia artystycznego, a także formułował wyraziste poglądy na temat krytyki sztuki. Celem niniejszego artykułu jest syntetyczne omówienie tych poglądów i nakreślenie kontekstu, w jakim się one kształtowały. Tym samym w artykule autor odwołuje się nie tylko do osiągnięć teoretyczno-artystycznych Chwistka, ale również do jego filozofii i dokonań naukowych. W tym celu autor prezentuje kluczowe zagadnienia krytyki sztuki Chwistka w układzie problemowym, przeprowadzając analizę treści wybranych wypowiedzi i nakreślając ich konteksty kulturowe. Omówione zostają kolejno następujące aspekty: miejsce krytyki artystycznej w ogólnie pojętym życiu kulturalnym Polski międzywojennej, doświadczenie jako podstawa sądu krytycznego, metodologia pracy krytyka sztuki, kryteria wartościowania dzieł sztuki i postaw twórczych.
32
Zajączkowski, Ryszard. "Filozof do filozofa. Wokół listu Bolesława Micińskiego do ks. Augustyna Jakubisiaka." Roczniki Filozoficzne 69, no. 2 (June 28, 2021): 159–78. http://dx.doi.org/10.18290/rf21692-7.
Full textAbstract:
W artykule zaprezentowano nieznany list Bolesława Micińskiego do ks. Augustyna Jakubisiaka znaleziony w jego archiwum w Bibliotece Polskiej w Paryżu. Jest to okazja do przypomnienia tych wybitnych, choć nieco zapomnianych filozofów oraz do prezentacji ich powiązań intelektualnych. Poznali się w 1937 r. w Paryżu i odtąd utrzymywali bliskie kontakty, aż do śmierci Micińskiego w 1943 r. Od początku łączył ich sprzeciw wobec idealistycznej filozofii niemieckiej oraz neopozytywizmu Koła Wiedeńskiego z jego materializmem, scjentyzmem i sceptycyzmem. Miciński odkrywał u ks. Jakubisiaka bliskie sobie poglądy na temat przestrzeni i czasu. W ostatnich esejach Micińskiego z okresu wojny pojawiają się tezy o charakterze moralnym, które głosił ks. Jakubisiak, a mianowicie jednostkowość i autodeterminizm. Jednostkowość oznacza dowartościowanie jednostki w obliczu wszystkiego, co może jej zagrażać, zwłaszcza totalizmów. Z kolei autodeterminizm to przyznanie ludzkiemu bytowi absolutnej autonomii i wolności, która działa w przyjętym uprzednio kierunku. Było to zanegowanie determinizmu i ateizmu. Konteksty wypowiedzi Micińskiego na temat jednostki i autodeterminizmu (a także słabiej zarysowane problemy czasu i przestrzeni) wskazują, że nie tylko przejął on od Jakubisiaka istotne dla niego pojęcia, lecz także osadził je w bliskim sobie kontekście światopoglądowym. Myśl polskiego duchownego musiała być dla Micińskiego podwójnie inspirująca. Po pierwsze, odkrywał w jego pracach znane sobie style filozofowania wywodzące się od św. Augustyna, Leibniza, Pascala czy Kanta. Z drugiej strony poszerzał pola własnych poszukiwań i znajdował odpowiedzi na istotne egzystencjalne pytania; zwracał się w kierunku współczesnej nauki (chociażby teorii Einsteina), a zwłaszcza chrześcijaństwa, które stawało się dla niego coraz ważniejszym intelektualnym i duchowym azylem.
33
Gralewska, Kamila. "Dyskretny urok starości." Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia 41, no. 1 (October 6, 2016): 97. http://dx.doi.org/10.17951/i.2016.41.1.97.
Full textAbstract:
<p>Artykuł ma na celu przedstawienie opatrznego postrzegania osób starszych we współczesnej kulturze zachodniej. Przesadne hołdowanie nowym wzorcom i lekceważenie tradycji prowadzi do niewłaściwego postrzegania okresu starości. Współczesna literatura filozoficzna na temat starości nie zawiera krytycznych ujęć tego wypaczenia i sama, jak się zdaje, to wypaczenie powiela. Trzeźwe spojrzenie na starość znajdujemy natomiast u filozofów dawniejszych, szczególnie w dziełach Schopenhauera i Cycerona. Obaj zdają się racjonalnie oceniać wady i zalety starości. Są oni w artykule przewodnikami w szukaniu właściwego stosunku zarówno społeczeństwa do osób starszych, jak i osób starszych do siebie samych. Konkluzją artykułu jest twierdzenie, iż starość może być okresem nie gorszym niż wcześniejsze, o ile następuje po mądrze przeżytym życiu i jeśli nie wymagamy od niej nonsensownie, by zachowywała cechy młodości.</p>
34
Laskowska, Ewa. "Przywrócić wolność intelektualną w "epoce Nonsensu". Analiza myśli Gilberta Keitha Chestertona." Studia Nauk Teologicznych PAN, no. 15 (September 15, 2020): 249–66. http://dx.doi.org/10.31743/snt.6467.
Full textAbstract:
Czy w dzisiejszych czasach człowiek cieszy się wolnością myślenia ? Na ile współczesny człowiek jest krytyczny wobec zalewu informacji, gładkich słów i pięknie brzmiących banałów jakie płyną z gazet, portali internetowych i telewizji? G. K. Chesterton angielski pisarz i publicysta żyjący u początków XX wieku dostrzegał postępujący zanik myślenia w nowoczesnym świecie, który zdaje się dążyć do coraz większej relatywizacji, bezkształtności, zaniku precyzyjnie określonych pojęć i tym samym braku klarownego języka. Jest to niezwykle istotne zjawisko ponieważ ludzka bezmyślność niesie w sobie poważne zagrożenia.Dlatego artykuł bada chestertonowskie zagadnienia dotyczące rozmycia języka we współczesnym dyskursie oraz ich związek z postępującą bezmyślnością czasów obecnych, które coraz bardziej pogrąża człowieka w bezmyślności konsumpcji. W drugiej części artykułu zostaje przedstawiona koncepcja zdrowego rozsądku, poprzez zarysowanie jego najważniejszych cech oraz ukazanie niezbywalnej konieczności powrotu do religii i filozofii by powrócić do klarownego myślenia.
35
Kuźmicz, Karol. "Antytotalitarne przesłanie filozofii prawa Immanuela Kanta." Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 42, no. 4 (September 21, 2021): 307–26. http://dx.doi.org/10.19195/2300-7249.42.4.14.
Full textAbstract:
Immanuel Kant zaliczany jest do głównych przedstawicieli nowożytnego liberalizmu. Ze współczesnej perspektywy przesłanie jego filozofii prawa należy potraktować jako antytotalitarne. Decyduje o tym przede wszystkim idea wolności, do której się odwoływał i którą postulował rozum praktyczny.
Podobnie antytotalitarny charakter mają Kantowskie imperatywy: kategoryczny, praktyczny i prawny, jego koncepcja „wiecznego pokoju”, „ustroju republikańskiego” i „państwa celów”. Wszystko to można odnieść do założeń współczesnej demokracji, państwa prawa i praworządności, społeczeństwa obywatelskiego oraz ochrony podstawowych praw i wolności obywatelskich.
36
Wierciński, Andrzej. "Genealogia i emancypacja. Studia nad współczesną filozofią polityki." Forum Philosophicum 23, no. 1 (2018): 139–43. http://dx.doi.org/10.5840/forphil20182316.
Full text
37
Kirchner, Bartosz. "Filozofia człowieka Paula Ricoeura jako sposób na obronę współczesnej podmiotowości." Humaniora. Czasopismo Internetowe 27, no. 3 (September 15, 2019): 123–28. http://dx.doi.org/10.14746/h.2019.3.9.
Full text
38
Kucner, Andrzej. "Spor o racjonalność w obliczu argumentów filozofii zycia - Nietzsche, Dilthey, Bergson." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 12 (October 7, 2018): 45–63. http://dx.doi.org/10.31648/hip.1397.
Full textAbstract:
Artykuł przedstawia zarys rozwoju filozofii życia XIX i XX wieku. Podstawowe zagadnienie to status racjonalności jako wzorca myślenia filozoficznego w świetle argumentów trzech reprezentantów współczesnej filozofii życia: F. Nietzschego, W. Diltheya i H. Bergsona. Każdy z nich jest twórcą oryginalnej odmiany filozofii życia i konstruktywnej krytykiem wzorców naukowej racjonalności.
39
Chaberek, Michał. "Skąd pochodzą nowe formy substancjalne? – Polemika z teistycznym ewolucjonizmem w ujęciu Mariusza Tabaczka." Roczniki Filozoficzne 68, no. 4 (January 4, 2021): 199–215. http://dx.doi.org/10.18290/rf20684-9.
Full textAbstract:
Współcześni tomiści usiłują wykazać zgodność metafizyki arystotelesowsko-tomistycznej z teorią makroewolucji biologicznej. W ostatnim czasie stanowisko takie poparł Dr Mariusz Tabaczek. Jednak przyznaje on, że naukę Tomasza należy zmodyfikować w istotny sposób, aby można ją było pogodzić z teistycznym ewolucjonizmem. W jego ujęciu główny punkt takiej modyfikacji stanowi kwestia tego, czy stworzenie się zakończyło, czy nadal powstają nowe gatunki. W istocie ewolucyjny postulat powstawania nowych gatunków uderza nie tylko w naukę Tomasza, ale klasyczne chrześcijańskie rozumienie stworzenia. Tomistyczni ewolucjoniści nie potrafią wyjaśnić pochodzenia nowych form substancjalnych. Odwołują się do zmian przypadłościowych, takich jak przypadkowe mutacje genetyczne, których kumulacja miałaby prowadzić do powstania nowych gatunków. To jednak nie jest możliwe w świetle metafizyki tomistycznej, ponieważ zmiana przypadłościowa nie tworzy nowej substancji. Dodatkowo koncepcja tomistycznych ewolucjonistów nie harmonizuje z wieloma faktami odkrywanymi przez współczesną biologię. Tomistyczni ewolucjoniści muszą porzucić fundamentalne pojęcia filozofii św. Tomasza, takie jak złożenie bytowe substancja-przypadłości czy umiarkowany realizm. Nie da się więc pogodzić makroewolucji biologicznej z nauką Akwinaty.
40
Sztobryn, Sławomir. "Wprowadzenie do analizy współczesnej polskiej filozofii wychowania." Studia Paedagogica Ignatiana 19, no. 1 (July 14, 2016): 157. http://dx.doi.org/10.12775/spi.2016.1.008.
Full text
41
Czekalski, Rafał. "Odpowiedzialność za przyszłe pokolenia we współczesnej filozofii." Studia Ecologiae et Bioethicae 7, no. 2 (December 31, 2009): 217–26. http://dx.doi.org/10.21697/seb.2009.7.2.16.
Full textAbstract:
W pierwszej części przybliżamy koncepcję etyczną H. Jonasa, który odniósł się do przyszłości jako decydującego paradygmatu swojego myślenia filozoficznego. W drugim punkcie rozważane jest pytanie, czy w teorii kontraktualistycznej można wysunąć na pierwszy plan interesy przyszłych pokoleń. Trzeci punkt odzwierciedla przyszłe odniesienie w dyskursie i etyce odpowiedzialności D. Birnbachera. A ostatni punkt mówi nam, czym jest GenEhtics. Jest to zupełnie nowa dyscyplina badająca warunki, w których możliwy jest nowy świat. Przedmiotem badania jest potencjalny człowiek i potencjalny świat.
42
Kłóś, Adam. "Filozofia ewolucji Charlesa Sandersa Peirce’a a współczesne problemy algorytmów ewolucyjnych." Semina Scientiarum 16 (July 31, 2018): 43. http://dx.doi.org/10.15633/ss.2484.
Full text
43
Roskal, Zenon E. "Piotra Chojnackiego teoria eklektycznej filozofii przyrody." Roczniki Filozoficzne 69, no. 4 (December 6, 2021): 171–97. http://dx.doi.org/10.18290/rf21694-8.
Full textAbstract:
W artykule jest analizowana Piotra Chojnackiego teoria filozofii przyrody. Teoria ta była istotnym składnikiem rozwijanego w polskim środowisku filozoficznym tomizmu lowańskiego, który znajduje się aktualnie w kryzysie. Pokazuję, że ta metafilozoficzna teoria jest eklektycznym zestawieniem elementów pozytywizmu, neokantyzmu i arystotelizmu. Argumentuję, że przyczyną kryzysu tomizmu lowańskiego był eklektyczny charakter tej filozofii. Aczkolwiek we współczesnej filozofii dochodzi do rehabilitacji eklektyzmu, to jednak z uwagi na dominujący scjentyzm i naturalizm perspektywy rozwoju filozofii przyrody inspirowanej programem neotomizmu lowańskiego wydają się mocno ograniczone.
44
Duchliński, Piotr. "Arystotelesowsko-tomistyczny obraz świata w ujęciu Piotra Lenartowicza SJ a naukowy obraz świata. Aspekty metanaukowe." Studia Ecologiae et Bioethicae 17, no. 2 (June 30, 2019): 41–57. http://dx.doi.org/10.21697/seb.2019.17.2.04.
Full textAbstract:
Celem artykułu jest rekonstrukcja obrazu świata, który w swoich analizach filozoficznych zakładał krakowski jezuita – filozof i biolog – Piotr Lenartowicz SJ. Rekonstrukcja pokazała, że autor przyjmował arystotelesowsko-tomistyczny obraz świata, w którym naczelną rolę odgrywała kategoria substancji, której heurystyczna rola ujawnia się, w sposób szczególny, w opisie i wyjaśnieniu dynamiki życia biologicznego. W artykule dokonano krytycznej oceny zakładanego obrazu świata poprzez skonfrontowanie go ze współczesnym tzw. naukowym obrazem świata, akceptowanym przez zwolenników filozofii w kontekście nauki. Doprowadziło to do wskazania epistemologicznych ograniczeń stosowalności arystotelesowskiej kategorii substancji w opisie bytu ożywionego, ponadto zostało pokazane, że dyskusje między zwolennikami różnych obrazów świata (naukowego i arystotelesowsko-tomistycznego) są w ostateczności nierozstrzygalne, ze względu na obecność w akceptacji tych obrazów osobowościowych uwarunkowań takich, jak: wiara epistemiczna i emocje. Komponenty te czynią z użytkowników obrazów świata, wyznawców niechętnych do zmiany swoich poglądów.
45
Gontarz, Marta. "Hazard jako fakt społeczny (współczesne odsłony)." Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne 24, no. 1 (December 4, 2020): 59–66. http://dx.doi.org/10.21697/ucs.7345.
Full textAbstract:
W artykule przedstawiono hazard jako fakt i zjawisko społeczne w odniesieniu do koncepcji faktu społecznego Emila Durkheima. Omówiono wybrane definicje hazardu, jego różne rodzaje, tj. hazard rekreacyjny, ryzykowny, problemowy i patologiczny, wskazując różnice pomiędzy grą a hazardem. Na podstawie dostępnych badań scharakteryzowano styl życia i typowe zachowania osób uzależnionych od hazardu oraz współuzależnionych. Tytułowe zagadnienie ukazano w kontekście filozofii Georga Simmla, który twierdził, że w nowoczesnych społeczeństwach pieniądz stał się jedną z najważniejszych przyczyn alienacji jednostek.
46
Kucner, Andrzej. "Współczesne oblicza nihilizmu: Baudrillard - Vattimo - Bauman." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 18 (September 11, 2018): 135–54. http://dx.doi.org/10.31648/hip.721.
Full textAbstract:
Nihilizm stał się współcześnie jednym z charakterystycznych rysów kultury i filozofii. W wyniku zaszłych przemian jego rozumienie dalece jednak odbiega od dziewiętnastowiecznego zawołania Nietzschego: Gott ist tot. Nihilizm przestał być symbolem wyczerpania sensu, kresu metafizyki czy zaniku wartości. Jako nihilizm spełniony wyraża się w idei symulacji i symulakryzacji (Baudrillard), słabego myślenia (Vattimo) czy płynnej rzeczywistości (Bauman). Dawne pojęcia i koncepcje metafizyki utraciły swoje znaczenia, a ich miejsce usiłują zajmować stanowiska wyrażające krytyczny namysł nad kondycją intelektualną i aksjologiczną współczesnego człowieka.
47
Lorens, Anna. "Ekonomia cyrkularna jako zrównoważony, odpowiedzialny proces wyrażony w architekturze i projektowaniu produktu cz. 2." BUILDER 283, no. 2 (January 31, 2021): 37–39. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0014.6744.
Full textAbstract:
Artykuł jest drugą częścią serii esejów poświęconych różnym sposobom wdrażania idei gospodarki obiegu zamkniętego w architekturze i projektowaniu, pojmowanych jako dziedziny interdyscyplinarne, które współcześnie mogą się przenikać. Filozofia ekonomii obiegu zamkniętego ma głębokie korzenie historyczne i filozoficzne. Trwałe, fundamentalne powiązanie architektury ze środowiskiem naturalnym istniało odwiecznie, od Stonehenge przez antyczne świątynie po współczesne budynki działające jak systemy współgrające z naturą. Od momentu, w którym architekci zaczęli projektować w oderwaniu od środowiska naturalnego i bez względu na jego uwarunkowania, pojawiła się też jednak destrukcyjna dla krajobrazu rola architektury. Celem artykułu jest zarysowanie aktualnych trendów we wdrażaniu idei gospodarki o obiegu zamkniętym w obliczu globalnych zmian i inicjatyw obecnie, w oparciu o debatę (London Design Festival, 10.2020, Circular Economy in Design) i myślenie we współczesnym projektowaniu. Dziś bardziej niż kiedykolwiek krajobraz stanowi wartościowe oraz najcenniejsze dziedzictwo, które architektura i design powinny wzmacniać, tak, żeby ochronić je w szerszej perspektywie dla dobra przyszłych pokoleń. Cykl funkcjonowania obiektu powinien być w myśl takiego podejścia przewidziany w zależności od trwałości surowca, a jego struktura powinna być opracowana tak, by miała swoje odniesienie do uwarunkowań lokalizacji. Architekturę kształtować powinien już nie tyle kontekst, co uwarunkowania.
48
Czakon, Marcin. "Strukturalność a dedukcyjność matematyki: współczesny strukturalizm w filozofii matematyki." Roczniki Filozoficzne 69, no. 2 (June 28, 2021): 241–68. http://dx.doi.org/10.18290/rf21692-10.
Full textAbstract:
Wspólne dla różnego typu strukturalizmów matematycznych jest stwierdzenie, że dla matematyki jako nauki prawdziwa jest koniunkcja: a) matematyka jest nauką o strukturach oraz b) matematyka jest nauką dedukcyjną.
Przedstawiane są odmienne argumenty na rzecz tych dwóch własności matematyki i różnie rozumiane są pojęcia strukturalności i dedukcyjności, co skutkuje powstawaniem różnego rodzaju strukturalizmów. Twierdzimy, że przy pewnym ustalonym sposobie rozumienia tych pojęć możliwa jest ich równoważność. Argumentujemy na rzecz takiego rozumienia strukturalizmu, które streszcza się w stwierdzeniu: a) matematyka jest nauką o strukturach wtedy i tylko wtedy, gdy b) matematyka jest nauką dedukcyjną.
49
Ziemny, Aleksander A. "Spór o genocentryzm w filozofii biologii." Studia Philosophiae Christianae 53, no. 1 (February 15, 2018): 143. http://dx.doi.org/10.21697/2017.53.1.13.
Full textAbstract:
Źródeł koncepcji genocentrycznej należy dopatrywać się w dynamicznym rozwoju XIX- i XX-wiecznej genetyki – zwłaszcza współczesnej syntezy ewolucyjnej oraz genetyki molekularnej. Za ideą tą stoi teza, iż w naukach biologicznych wyjaśnienia odwołujące się do czynników genetycznych są uprzywilejowane; przy tym istotnym założeniem idei genocentrycznej w ramach genetyki molekularnej jest to, że geny oraz kod genetyczny pełnią szczególną rolę w determinowaniu rozwoju organizmu. Chociaż stanowisko genocentryczne jest jednym z fundamentów współczesnej teorii ewolucji, to przez długi czas nie podejmowano na tym gruncie problematyki biologii rozwoju. W związku z tym w ostatnich latach można dostrzec zwrot w stronę nurtu alternatywnego, wykazującego istotność uwzględnienia czynników poza-genetycznych w wyjaśnianiu zjawisk i procesów biologiczno-rozwojowych. Najistotniejsze w tym kontekście są argumenty i idee stojące za odrzuceniem specjalnej roli genów, zwłaszcza na gruncie ewolucyjnej biologii rozwoju; kontekst evo-devo wydaje się interesujący ze względu na ambicję integracji biologii rozwojowej i biologii ewolucyjnej.
50
Kaleta, Andrzej. "Wieś jako przedmiot zainteresowania socjologii." Wieś i Rolnictwo, no. 1 (178) (March 20, 2018): 33–47. http://dx.doi.org/10.53098/wir012018/02.
Full textAbstract:
Streszczenie: W następstwie zmian modernizacyjnych stopniowo dezaktualizuje się przedmiot socjologii wsi, wymagający pilnej redefinicji przez postulowane w artykule zintensyfikowanie dwóch podstawowych kierunków poszukiwań badawczych. Pierwszy obliguje do poszukiwania współczesnych różnic między wiejskim i miejskim typem bytowania, wymuszając dekonstrukcję dotychczasowego sposobu definiowania wsi; m.in. przez pozostawienie historykom myśli społecznej wielu tradycyjnych kategorii analitycznych oraz znalezienie nowych, lepiej odpowiadających współczesnym realiom. Wydaje się to wymagać przede wszystkim nowego dookreślenia pojęcia wsi, zwłaszcza jako fenomenu kulturowego, scalającego doświadczanie środowiska przyrodniczego i społecznego z potrzebami psychicznymi ludzi. Drugi kierunek postulowanych działań redefiniujących wymaga zwrócenia uwagi na całkiem naturalne zainteresowania wsią ze strony innych dyscyplin naukowych, m.in.: biologii, ekologii, demografii, filozofii czy psychologii. Stosowane w ich obrębie podejścia i perspektywy badawcze, a także formułowane sądy, zawsze miały i nadal mają znaczący wpływ na ustalenia socjologii w zakresie spraw i problemów wiejskich. Co więcej, tylko przez jeszcze większe zbliżenie wysiłków poznawczych wielu dyscyplin i subdyscyplin nauki możemy przyczynić się do bardziej satysfakcjonującego wyjaśniania natury skomplikowanych faktów społecznych składających się na współczesne pojęcie wsi oraz zjawisko życia na wsi.