Academic literature on the topic 'Hatırla sevgili'

üreğinden aşıp taşan, çaprazlaşan duygularını, beynini kemiren fikirlerini anlatmakta seçtiği şiir sanatıyla, vatanının ve halkının ağrı-acılarını, şahsi ağrı-acıları gibi kendi kalp ateşinde pişirerek söz incilerini dizen Bahtiyar Vahabzade, işlediği konular ve o konulara yaklaşım tarzıyla, tam bir millet şairi ve gönül adamı portresi çizer. Kendisinin de gönül çiçekleri ismini verdiği şiirlerini esas alarak yapılan bu incelemede, şairin ruh ve fikir dünyasının yapı taşları tespit edilmek suretiyle sanatkârın mizacı hakkında bir değerlendirme yapılmak istenmiştir. Halk şairi Vahabzade, insanoğlunun gelip geçici olduğunu bu yüzden, bu topraklardan aldığını, bu topraklara vermesi gerektiğine inanan bir kişi olarak şiirinin her bir hecesini de vatan toprağından yarattığını söyler. Ona şiirlerini yazdıran kuvvet "öz tanrısı gibi daima yüreğinde fikrinde taşıdığı" vatan ve millet sevgisidir. Buna bağlı olarak Vahabzade, akideye uyanık olan şair ister. "Yazmak hatırına yazmak hiç ne yazmak demektir. Çünkü yazmak, yaratmak, yalnız büyük gayeye çatmanın yoludur." Bu sözlerin şairini, tabiatıyla gaye adamı olarak da değerlendirmek gerekmektedir. Onun gayesi mukaddes bir sevgiden doğmaktadır: Vatan sevgisi. Duygu ve düşünceleri de bu sevgi etrafında şekillenir, bu şekiller bazen mısralara dönüşür şiirleri oluşturur; bazen de bir drama metnine, bir fikir yazısına dönüşür.

Edebiyat ve sanat tarihi boyunca sürgün, bir çok yazar ve şairin makus talihi olmuştur. Yazarlar ve sanatçılar kimi zaman fikirleri, kimi zaman yazdıkları, kimi zaman da toplumsal baskı nedeniyle zorunlu veya gönüllü bir göçün/sürgünün öznesi olabilmektedirler. Bu çalışmada, önce zorunlu sonra gönüllü göçü/sürgünü ve yersiz-yurtsuzluk halini yaşayan çağdaş yazarlarımızdan Nedim Gürsel ve yazını, bu olgunun yazar ve edebiyatına yansımaları sosyolojik ve etno-psikolojik açıdan irdelenmeye çalışılacaktır. Bireyin aidiyet hissiyle bağlandığı mekândan ve kendine ait yaşam biçimlerinden koparılması, onun kültürel köklerinden ve insani bağlarından da koparılmasıdır ve bu durum bir yazar için edebi esin kaynaklarının da hem çeşitlenmesi ve varsıllaşması, hem de sarsılması anlamına gelir. Bu varsıllık ve sarsıntı edebi malzeme olarak kimi zaman olumlu etkiler yaratsa da, yazarın yaşamı ve yazını üzerinde derin izler bırakmaktadır. Nedim Gürsel, bu izleri hem olumlu hem de olumsuz yönleriyle örnekleyen, sürgünlük ve gönüllü göçebelik hallerini zıtlıklarına rağmen aynı bünyede barındıran, gönülden ve özü itibariyle bağlı olduğu ve kendini daha çok ait hissettiği, köklerinin bulunduğu memleketi ile bulunduğu yerleri aynı potada eritmeyi başaran bir yazardır. Bu çalışmada, yazarın anı ve gezi yazılarından oluşan Hatırla Barbara ve öykülerini derlediği Sevgilim İstanbul eserleri ile göçün/sürgünün biyografik ve kurgusal metinlerdeki yansımalarını ortaya koymak hedeflenmektedir. Çalışmada ayrıca, 21. yüzyılın sürgünlük ve göçebelik hallerinin kendine özgü yapısı da değerlendirilecektir. ENGLISH ABSTRACT“Bin parçaya bölünmüş yüz” an exile of language, memory and place with an enlarged world: exile and nomandic aspects in Nedim GürselExile has been the ill fate of so many author and poet throughout the literature and art history. Authors and artists can be subjected to a forced or voluntary migration/exile because of sometimes their thoughts, some time their writings, and sometimes social pressure. In this study, Nedim Gürsel, one of the contemporary authors who lived first the forced migration/exile, then the voluntary one, and experienced the situation of being homelessness, and his literature, the influences of these situations will be tried to analyse in sociological and ethnopsychological aspects. A person is also expelled from her/his cultural roots and humane connection by being expelled from the place being connected with a sense of belonging, and the life styles. But for an author, this situation means diversity, richness and shock on her/his literal inspire. Even if this richness and shock sometimes create positive effects as literal material, it leaves traces on the life and literature of the author. Nedim Gürsel is an author that exemplifies these traces both with positive and negative aspects, contains the exile and voluntary migration within himself despite their adverseness, achieves melting his homeland, to which he is sincerely connected and fells belong, with the placed that he leaves. In this study, it is targeted to reveal the reflections of migration/exile on Hatırla Barbara, the book composes of memoir and travel writings, and Sevgilim İstanbul in which short stories of the author collected. The exile and migration cases of 21th century will be also evaluated in this study.

Edebiyat metinlerinde sevgilinin tasvir edilişinde mitolojiden çağrılan kadın/dişil figürler, yazarın aktarmak istediği duygunun göstereni olarak kullanılır. Klasik edebiyatın sevgili tasvirleri ağırlıklı olarak Doğu mitolojilerinden esinlenen imajlarla kurulurken, Tanzimat sonrasında Yunan ve Latin mitolojik müktesebatı yenileşme dönemindeki edebiyatta daha görünür hale gelir. Bununla birlikte yenileşme döneminde bir süre daha klasik edebiyatın imajları yeni imajlarla bir arada kullanılır. Bu dönemde Yunan ve Latin mitolojisinden metinlere çağrılan kadınlar/dişiller yoluyla anlatılan sevgili daha müşahhas tasvirlerle metinlere yansır. Edebiyat metinlerine mitolojiden gelen kadın/dişil imajlarıyla sevgiliyi anlatan isimlerden birisi de Abdülhak Hâmit Tarhan’dır. Abdülhak Hâmit Tarhan, klasik edebiyatın söyleyiş biçimleriyle yeni mitolojik imajları bir arada kullanmasıyla da dikkat çeker. Bu makalede, klasik edebiyattan gelenler ile yeni mitolojik imajları eserlerinde kullanmak konusunda kendinden sonraki nesle öncülük eden şairin Yabancı Dostlar, Tarık Yahut Endülüs Fethi adlı piyeslerinde, “Garam”, “Mütesadif”, “Yine Bir Hatıra” adlı şiirlerinde sevgiliyi tasvir ederken kullandığı mitolojik kadın/dişil figürlerine yakından bakılmıştır. Şiirler, mit okuma yöntemlerinden eleştirel mit okuması içinde alımlanmıştır. Mit eleştirisi, metinler yoluyla modern edebiyata taşınan ataerkil mitolojinin dişil figürlere ilişkin anlam örüntülerini sorunsallaştırır. Sorunsallaştırılan anlam örüntülerinden birisi de dişilin olumlu ya da olumsuz biçimlerde tasvir edilmesidir. Metinler ya melek, peri, ilâhe gibi sıfatlarla ulaşılmaz soyut kadın ya da baştan çıkaran, yıkım getiren gibi olumsuz anlamlarla şeytan kadın imgeleri yaratır. Metnin bilinçdışını görünür kılan bu kullanımlarla ataerkil mitolojinin sürekliliği sağlanır. Makalede Türk şiirinin değişim ve dönüşüm süreçlerinde mitolojinin kaynaklık ettiği malzeme üzerinden kadınla ilişkili mitlerin metinlere nasıl yansıdığı ortaya konulmuştur.

Şiir, bir toplumun sosyal, siyasal ve kültürel yönünün şairin duygularıyla harmanlanarak belli sanatsal formlarda dizelere dökülmesidir. Bu yönüyle Câhiliye şiirinde de Bedevi Arabın hayatının her boyutunu temsil eden çölün yer alması kaçınılmaz olmuştur. Göçebe bir yaşam süren Bedevi Arap, çölde bir yerden başka bir yere göç edince daha önce yaşadığı yere tekrar uğradığında, çadırların kazıklarının izlerini, kırılmış testileri, islenmiş ocakları, yemek pişirilen ocaklardaki kül kalıntılarını görür ve hem sevgili ile hem de dostlarıyla yaşadığı hatıralar, zihninde tekrar canlanır. Şair, kasidesinde bu kalıntıların yanında arkadaşlarını durdur ve hep beraber gözyaşı dökerler ki buna Arap edebiyatında “atlâl” adı verilir. Bedevi Arabın göç kültürünün edebiyata yansıması olan atlâl, kasidenin vazgeçilmez bir bölümü haline gelerek, dönemin şiiri ile özdeşleşmiştir. Muaviye’nin Emevi Devletini üzerine inşa ettiği en önemli olgulardan olan “Arap Asabiyeti”, Arabın kökü olan bedevilik ve çöl hayatını vazgeçilmez bir nitelik olarak karşımıza çıkarır. Böylelikle Bedevi Arabın çöl yaşamının edebiyata yansıması olan atlâl, Câhiliye dönemi gibi bu dönemde de kasidenin vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Diğer pek çok Emevi şairi gibi dönemin simge şairleri Cerîr, Ferezdak ve Ahtâl da kasidelerinde atlâla geniş yer vermişlerdir. Ayrıca Muaviye’nin hem devletini inşa ettiği fikirlerini halka kabul ettirmek hem de muhaliflerini hicvettirmek için şiiri bir silah olarak kullandığı dikkati çeker. Bunun için de Emevi halifeleri ve yöneticileri, şairleri yanlarına çekmek için maddiyatı sonuna kadar kullanmaktan çekinmemişlerdir. Dönemin diğer şairleri gibi Cerîr, Ferezdak ve Ahtâl da halifelerin yanında yer alarak hem onları methetmişler hem de onların rakiplerini hicvetmişlerdir. Böylece hem şiir hem de atlâl olgusu Emevî edebiyatının en önemli edebi ürünleri olarak tezâhür etmiştir.

Sosyal bir varlık olan, yaşadığı toplumun değerlerinden etkilenen, kendisi de bir değer olan insan, ortaya koyduğu edebi eserlerle bu değerlerin yaşanmasını, yayılmasını, sonraki nesillere aktarılmasını sağlar. Bu edebi eserlerden biri olan hatıralar, eğitsel değeri kadar, değer aktarımında da önemli işleve sahiptir. Çalışmada, Türk Dünyasının önemli isimlerinden, yaşadığı toplumun kültürel zenginliklerini, tarihini, güncel gerçeklerini kendine özgü yorumuyla değer merkezli gündeme getiren, kendisi de eğitimci olan Nurullah Genç’in “Omuzlarımda Dünya” isimli hâtırat eseri hem UNESCO evrensel değerleri hem de MEB’in kök değerleri çerçevesinde, değerler eğitimi bakımından ele alınmıştır. İncelenen eserde; 4’ü ortak, 18 değerden hangilerine, ne düzeyde yer verildiği nitel araştırma yöntemiyle incelenmiştir. Doküman incelemesiyle toplanan veriler, betimsel analizle değerlendirilmiştir. İnceleme sonucunda, tespit edilen 13082 değerden, “Sevgi” değeri birinci olurken; onu dostluk, yardımseverlik değerleri izlemektedir. Pinaduz Köyünün, Köy Odasının, irfan mektebi olarak eğitsel rolü de keşfedilmiştir. Araştırmaya konu eserin, ahlaki, milli ve evrensel kök değerlerin öğrencilere kazandırılmasında yararlı olacağı kanısına varılmıştır.