To see the other types of publications on this topic, follow the link: Interpretacja (filozofia).
Journal articles on the topic 'Interpretacja (filozofia)'
Create a spot-on reference in APA, MLA, Chicago, Harvard, and other styles
Consult the top 50 journal articles for your research on the topic 'Interpretacja (filozofia).'
Next to every source in the list of references, there is an 'Add to bibliography' button. Press on it, and we will generate automatically the bibliographic reference to the chosen work in the citation style you need: APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver, etc.
You can also download the full text of the academic publication as pdf and read online its abstract whenever available in the metadata.
Browse journal articles on a wide variety of disciplines and organise your bibliography correctly.
1
Snopkov, Pavlo. "Filozofia serca Pamfiła Jurkiewicza. Analiza, interpretacja, refleksja." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 23 (August 12, 2018): 341–53. http://dx.doi.org/10.31648/hip.333.
Full textAbstract:
Filozofia serca, określana także mianem kordocentryzmu, to stanowisko z pogranicza dyskursu religijnego i filozoficznego. Zgodne z nim ludzkie serce jest rodzajem psychofizycznego centrum, które odgrywa kluczową rolę w procesie samodoskonalenia moralnego i intelektualnego. Kordocentryzm stał się ważnym elementem filozofii ukraińskiej oraz rosyjskiej. Bezpośrednim źródłem kordocentryzmu w kulturze Słowian wschodnich były teksty Starego i Nowego Testamentu. Za jeden z ciekawszych przykładów kordocentrycznego myślenia uznaje się twórczość rosyjsko-ukraińskiego filozofa Pamfiła Jurkiewicza. Odnosił się on sceptycznie do założeń materializmu oraz idealizmu, które krytykował z pozycji teoriopoznawczych. Poszukiwał więc takich stanowisk, które pomogłyby mu zbudować bardziej obiektywny obraz świata i człowieka. Wierzył on, iż szanse takie dawała filozofia serca. Wychodząc od jej założeń, zaczął rozwijać własną etykę oraz teorię poznania. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja sylwetki filozofa, a także opis oraz krytyczna analiza jego najważniejszych idei.
2
Krzakowski, Jerzy Jacek. "Elementy filozofii Arystotelesa i Ksenokratesa w Didaskalikosie Alkinoosa." Folia Philosophica 41 (December 30, 2019): 5–37. http://dx.doi.org/10.31261/fp.7545.
Full textAbstract:
Didaskalikos w zamierzeniu Alkinoosa będący wykładem doktryny Platona, w rzeczywistości jest obrazem filozofii obowiązującej w okresie Średniego Platonizmu. Zawiera więc w sobie wiele naleciałości i zapożyczeń z myślicieli okresu wcześniejszego.
Artykuł dotyczy wpływu myśli Arystotelesa i Ksenokratesa na interpretację filozofii Platona dokonaną przez Alkinoosa. Podejmuje próbę wykazania, że przeprowadzony przez Alkinoosa podział filozofii, podział rodzajów życia, sylogistyki i sądów oraz znaczna część jego teologii i etyki ma wyraźne pochodzenie Arystotelesowskie, a przyjęta terminologia oraz podane przez Alkinoosa definicje, interpretacja zagadnień kosmologicznych, teorii poznania i problematyki Boga oraz teoria idei jako myśli Boga wywodzą się wprost z koncepcji Ksenokratesa.
Mając także na uwadze wpływ np. Antiochosa z Askalonu, Filona z Aleksandrii, Areiosa Didymosa czy Posejdoniosa uprawnionym staje się twierdzenie, że filozofia średnioplatońska jest kolejnym krokiem ewolucji myśli filozoficznej.
3
Sikora, Piotr. "Skrytość Boga i pobożna dekonstrukcja - czyli jak (nie) czytać Mikołaja z Kuzy." Diametros, no. 59 (March 29, 2019): 61–72. http://dx.doi.org/10.33392/diam.1194.
Full textAbstract:
W artykule podejmuję polemikę z zaproponowaną przez Dorotę Bryllę filozoficzną interpretacją dialogu Mikołaja z Kuzy De Deo abscondito i z jej koncepcją teologii apofatycznej - jako egzemplifikacją podejścia szerzej rozpowszechnionego wśród filozofów religii i historyków idei. Prezentuję także własną, alternatywną interpretację tekstu Kuzańczyka – i szerzej – postawy apofatycznej. Wskazuję też na konsekwencje mojej interpretacji w kontekście filozofii Boga i religii.
4
Łuków, Paweł. "Imperatyw kategoryczny i intuicjonistyczne dziedzictwo Sidgwicka." Etyka 41 (December 1, 2008): 110–29. http://dx.doi.org/10.14394/etyka.651.
Full textAbstract:
Artykuł przedstawia interpretację imperatywu kategorycznego podaną przez H. Sidgwicka w The Methods of Ethics i wpływ tej interpretacji na kolejne pokolenia filozofów anglosaskich. Interpretacja ta jest Kantowi całkowicie obca, ponieważ w swojej lekturze Kanta Sidgwick korzystał z zespołu idei, które od dawna były obecne w brytyjskiej filozofii moralnej i znacznie różniły się od idei Kantowskich. Autorytet Sidgwicka spowodował, że jego błędne opinie o imperatywie kategorycznym bezkrytycznie powtarzano bez solidnych badań nad tekstami Kanta. Sidgwickowska interpretacja imperatywu kategorycznego żyje własnym życiem w wielu podręcznikach historii etyki i pośrednio kształtuje myślenie moralne części dzisiejszych etyków.
5
Kardum, Marko. "Film kao filozofija: slučaj Wittgenstein." Filozofska istraživanja 40, no. 4 (December 28, 2020): 665–84. http://dx.doi.org/10.21464/fi40401.
Full textAbstract:
U radu se propituje odnos filma i filozofije, naročito u svjetlu Wittgensteinove filozofije i tvrdnje da (pokretna) slika predočuje svijet čak i bolje od jezika te da je u tom smislu posebno filozofski relevantna. Polazi se od čestog razlikovanja filma kao ilustracije filozofije, filma o filozofiji ili filozofima te filma kao filozofije. I dok se prva dva načina njihova odnošenja ne smatraju problematičnima, ali ni filozofski posebno relevantnima ili teorijski izazovnima, za treći se koncept pokazuje suprotno te mu se pristupa unutar Wittgensteinove filozofije. Naime, valja pokazati zašto je film kao pokretna slika za Wittgensteina uopće moguć kao filozofija, odnosno što točno omogućuje filmu da bude kao ta specifična ljudska aktivnost. Da bi se to pokazalo, analizira se Wittgensteinova filozofija s jasno naglašenom razlikom u njegovu ranom i kasnom filozofskom radu. No dva njegova djela, koja paradigmatski stoje iza dviju faza, pokazuju i određeni kontinuitet u razmatranju slika. Prije svega, tiče se to ideje o mogućnosti da upravo slika, a onda ekstenzijom i film kao nizanje slika, najbolje predočava svijet, odnosno da za njega stoji kao dvodimenzionalni model. Budući da je moguće utvrditi kako za Wittgensteina slika ne ovisi o jezičnoj interpretaciji, pokazuje se da je film kao filozofija moguć upravo, premda ne i isključivo, iz kuta Wittgensteinova filozofskog rada koji sliku tretira kao samostalnog nositelja značenja, a što u konačnici rezultira i shvaćanjem Wittgensteinove filozofije kao izravno suprotstavljene filozofskoj tradiciji Zapada. Stoga je jedno od tumačenja relevantnosti filma za filozofiju moguće utemeljiti upravo u Wittgensteinovu razumijevanju slike.
6
Rura, Mateusz. "Nieciągłość myślenia w filozofii Emila Ciorana." Kultura i Wartości, no. 27 (July 30, 2019): 137. http://dx.doi.org/10.17951/kw.2018.26.313-328.
Full textAbstract:
<p>W artykule przedstawia się interpretację roli, jaką dla Cioranowskiego pojmowania filozofii spełnia nieciągłość znajdująca najpełniejszy wyraz w jego aforystyce. Punkt wyjścia stanowi wskazanie na temperament jako naczelne źródło filozofii Ciorana. Filozofia wywodzona z temperamentu nie może zawierać momentu refleksji rozumianego jako próba uzyskania dystansu względem bezpośrednio przeżywanej prawdy bycia. Z uwagi na wtórny charakter języka jest ona skazana na niepełną komunikowalność. Filozofia Ciorana stanowi zatem kompromis pomiędzy bezpośrednim a niekomunikowalnym „krzykiem” oraz wyobcowanym żargonem tradycyjnej filozofii. Myślenie nieciągłe, pozbawione reguł, nie troszczy się o immanentne sprzeczności oraz możliwość przerwania wnioskowania, lecz stanowi niejako splątanie odzwierciedlające temperament filozofa. Nie oznacza to całkowitego chaosu, lecz stworzenie sposobu komunikacji, którego głównymi wyznacznikami są zaczerpnięte z „krzyku” nieokreśloność i niepohamowanie.</p>
7
Rura, Mateusz. "Nieciągłość myślenia w filozofii Emila Ciorana." Kultura i Wartości, no. 27 (July 30, 2019): 137. http://dx.doi.org/10.17951/kw.2019.27.137-152.
Full textAbstract:
<p>W artykule przedstawia się interpretację roli, jaką dla Cioranowskiego pojmowania filozofii spełnia nieciągłość znajdująca najpełniejszy wyraz w jego aforystyce. Punkt wyjścia stanowi wskazanie na temperament jako naczelne źródło filozofii Ciorana. Filozofia wywodzona z temperamentu nie może zawierać momentu refleksji rozumianego jako próba uzyskania dystansu względem bezpośrednio przeżywanej prawdy bycia. Z uwagi na wtórny charakter języka jest ona skazana na niepełną komunikowalność. Filozofia Ciorana stanowi zatem kompromis pomiędzy bezpośrednim a niekomunikowalnym „krzykiem” oraz wyobcowanym żargonem tradycyjnej filozofii. Myślenie nieciągłe, pozbawione reguł, nie troszczy się o immanentne sprzeczności oraz możliwość przerwania wnioskowania, lecz stanowi niejako splątanie odzwierciedlające temperament filozofa. Nie oznacza to całkowitego chaosu, lecz stworzenie sposobu komunikacji, którego głównymi wyznacznikami są zaczerpnięte z „krzyku” nieokreśloność i niepohamowanie.</p>
8
Waligóra, Agnieszka. "Kilka uwag o opisie autotematycznym (i nie tylko). Wiersz (Trackless) Andrzeja Sosnowskiego w perspektywie filozofii języka." Forum Poetyki 20 (October 13, 2020): 62–73. http://dx.doi.org/10.14746/fp.2020.20.24904.
Full textAbstract:
Artykuł jest próbą zinterpretowania słynnego Wiersza (Trackless) autorstwa Andrzeja Sosnowskiego na podstawie tez filozofów języka (Frege, Searle, Russell). Wywiedzione z wiersza pojęcia śladu i tropu służą interpretacji zjawiska autotematyzmu (który – jak próbuje wskazać autorka – ma strukturę tropiczną). Wskazane problemy (trop, ślad, autotematyzm, filozofia języka) zostają omówione w świetle kategorii opisu, który ujmowany jest jako: 1) podstawowy sposób ujmowania „braku” i „straty”, pojęć istotnych dla projektu poetyckiego omawianego autora; 2) istotna składowa utworu autotematycznego, który – zgodnie z tezami Jonathana Cullera – dzieli się na warstwę opisywaną i opisującą; 3) fundamentalny sposób poznania, zwłaszcza w obliczu suponowanych przez filozofię języka niejasności wiązanych z kategorią nazwy.
9
Rojek, Krzysztof. "Filozofia wolności Barucha Spinozy w kontekście interpretacji kompatybilistycznej." Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia 43, no. 2 (June 10, 2019): 55. http://dx.doi.org/10.17951/i.2018.43.2.55-71.
Full textAbstract:
<p>W artykule podjęto próbę ukazania filozoficznych zależności idei wolności w filozofii Barucha Spinozy w kontekście współcześnie rozwijanej idei kompatybilizmu i wybranych argumentów stosowanych przez kompatybilistów oraz libertariańskiego rozumienia wolnej woli. Celem było ukazanie możliwości interpretacji filozofii wolności Spinozy z perspektywy kompatybilizmu oraz wskazanie powodów, dla których takie porównanie jest dyskusyjne. Przedstawiona w opracowaniu analiza problemowa ma również skłaniać do podjęcia namysłu nad tym, czy w trwającym renesansie obejmującym problem istnienia wolnej woli w kontekście determinizmu można odnaleźć miejsce dla klasycznych prób rozwiązań problemu, jakie niewątpliwie stanowi panteistyczna filozofia Spinozy.</p>
10
ADAMKIEWICZ, Marek. "FILOZOFICZNO-MORALNA INTERPRETACJA WYBRANYCH HIPOTEZ LOGISTYKI." Systemy Logistyczne Wojsk 1, no. 48 (October 1, 2018): 6–17. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0012.7072.
Full textAbstract:
W artykule dokonano metodologicznej analizy hipotez wyróżnionych przez filozofię nauki, które mogą być stosowane w logistyce. Zdefiniowano samo pojęcie hipotezy i jej kontrasty, jak też podjęto próbę skonstruowania dla logistyki przypuszczeń obecnych w metodologii wiedzy. Analizowano zatem charakter hipotezy dyrektywnej, przewidywania probabilistyczne oraz hipotezy deterministyczne i implikacyjne. Na tym tle poszukiwano związków pomiędzy możliwymi w logistyce przypuszczeniami a problemami mającymi zastosowanie w filozofii moralności.
11
ROŠKER, Jana S. "Fang Dongmeijeva filozofija ustvarjalnega kozmosa." Asian Studies 2, no. 2 (December 31, 2014): 157–75. http://dx.doi.org/10.4312/as.2014.2.2.157-175.
Full textAbstract:
Fang Dongmei (1899–1977) je eden osrednjih predstavnikov druge generacije modernega konfucijanstva, četudi se sam nikoli ni izrecno izrekel samo za konfucijanca, temveč je vselej poudarjal, da je po duši poleg tega tudi daoist in budist. Vsekakor je teoretski doprinos tega, na zahodu še vedno precej neznanega modernega filozofa k moderni kitajski filozofiji vreden podrobnejše obravnave. Pričujoči članek se osredotoča predvsem na analizo in interpretacijo ontoloških in epistemoloških vidikov njegove filozofije, pri čemer so v ospredju njegovi koncepti celostne harmonije, konfucijanskega moralnega sebstva, ustvarjalne ustvarjalnosti, enotnosti dejstev in vrednot, ter razuma in intuicije.
12
Olszewska, Maria Jolanta. "Czas utracony - czas odzyskany - czas osobny. Szkic o pisarstwie Róży Ostrowskiej." Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio FF – Philologiae 36, no. 2 (January 18, 2019): 31. http://dx.doi.org/10.17951/ff.2018.36.2.31-43.
Full textAbstract:
<p>Celem niniejszego artykułu jest interpretacja dwu powieści Róży Ostrowskiej (1926–1975). Wyspa (1960) i nieukończony, wydany pośmiertnie Mój czas osobny (1977) zajmują ważne miejsce w polskiej literaturze lat 50. i 60. XX wieku. Akcja tych powieści rozgrywa się w dwóch czasoprzestrzeniach – współcześnie na Kaszubach i w przeszłości na Wileńszczyźnie. Dla pisarki są to znaczące „miejsca autobiograficzne”. W budowie fabuły i kreacji bohaterów Ostrowska wykorzystała własne doświadczenia życiowe, które stają się pretekstem do podjęcia ważnych zagadnień dotyczących ludzkiej egzystencji (życia, przemijania, miłości, śmierci) i tożsamości. Pisarstwo to bazuje zatem na autobiografzmie i autofkcji. W omawiane powieści wpisana jest filozofia człowieczeństwa. Za podstawowy klucz do odczytania obydwu utworów należy uznać czas – osobniczy, interioryzowany, „osobny”, związany z ludzką egzystencją i funkcjonowaniem pamięci. Sposób działania czasu w tych utworach pozwolił pisarce na wprowadzenie w struktury powieści mitów – miejsca i osobniczego. Analiza prowadzi do ciekawych wniosków. Przede wszystkim: proza Ostrowskiej okazuje się oryginalną kombinacją autobiografii (a raczej autofikcji) z mitologią, której efektem jest nie tyle uwznioślenie przeszłości czy teraźniejszości, ile kreacja „nekronarracji” podejmowanej jakby z perspektywy pośmiertnej. A zatem Wyspa i Mój czas osobny to nie powieści polityczne, obyczajowe czy psychologiczne, tylko mityczne.</p>
13
Drelich, Sławomir. "Zgubne ścieżki modernizmu. ALFRED MAREK WIERZBICKI Filozofia a totalitaryzm. Augusta Del Nocego interpretacja kryzysu moderny Wyd. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2005, ss. 386." Dialogi Polityczne, no. 10 (May 1, 2008): 387. http://dx.doi.org/10.12775/dp.2008.058.
Full text
14
SALKIĆ, NERMIN. "VAN GOGHOVE CIPELE: HERMENEUTIČKO ISKUSTVO UMJETNIČKOG DJELA." ARHE 11, no. 22 (November 26, 2015): 193. http://dx.doi.org/10.19090/arhe.2014.22.193-205.
Full textAbstract:
U radu analiziram konzekvence Schapirove kritike Heideggerove hermeneutičke refleksije o biti umjetnosti. Ispitujući porijeklo naslikanih cipela sa jedne van Goghove slike koja je Heideggeru, u eseju <em>Izvor umjetničkog djela, </em>poslužila kao predmet za hermeneutičku analizu i etabliranje hermeneutike – odnosno interpretacije – kao legitimnog pristupa umjetnosti, Schapiro utvrđuje netačnost Heideggerove teze. U radu nastojim pokazati da je Heideggerova teza o biti umjetnosti otporna na Schapirovu kritiku, te da je interpretacija temeljna za svaku spoznajnu i misaonu aktivnost. U argumentaciji se oslanjam ne samo na Heideggerovu filozofiju, što je predstavljeno u ontološkoj analizi, već i na savremena istraživanja neuronauke i filozofije uma, detaljno razrađena u neuronaučnoj analizi.
15
Wójcik, Bartosz. "Koniec religii, śmierć Boga i przygodna wspólnota. Hegel, Malabou, Žižek." Praktyka Teoretyczna 28, no. 2 (October 15, 2018): 53–84. http://dx.doi.org/10.14746/prt.2018.2.3.
Full textAbstract:
Artykuł stanowi rozbudowaną, opartą na analizie trzech zagadnień interpretację pojęcia końca religii w filozofii G.W.F. Hegla. Po pierwsze, relacji religijnego wyobrażenia i filozofii spekulatywnej – tj. problemu zniesienia religii w filozofii. Po drugie, Heglowskiej wykładni chrześcijaństwa (przedstawionej w Encyklopedii Nauk Filozoficznych i Wykładach z filozofii religii) zogniskowanej wokół koncepcji wcielenia jako kenozy, która jest odczytywana przez pryzmat propozycji interpretacyjnej Catherine Malabou. Po trzecie wreszcie, idei śmierci Chrystusa jako śmierci samego Boga, która stanowi, zdaniem Slavoja Žižka, autentyczny rdzeń chrześcijaństwa dla Hegla. Interpretacja tych problemów prowadzi do następującej konkluzji końca religii u Hegla: uśmiercony Bóg zmartwychwstaje w Duchu Świętym, którego historyczną postacią jest „duch obiektywny‖ – rewolucyjna wspólnota czynów miłości.
16
ŠADIĆ, RUSMIR. "SAVREMENE INTERPRETACIJE ‘SOKRATOVSKOG PROBLEMA’." ARHE 11, no. 21 (November 26, 2015): 95. http://dx.doi.org/10.19090/arhe.2014.21.95-111.
Full textAbstract:
<p>'Problem Sokrata' predstavlja jedno od važnijih pitanja u povijesti antičke filozofije. Riječ je o vjerodostojnosti i utemeljenosti izvorâ koji otkrivaju 'lice' povijesnog Sokrata. Naime, tokom proteklih godina istraživači su se sporili oko toga, kojem od četiri izvora (Aristofan, Platon, Ksenofon i Aristotel) pripada najveći stepen izvjesnosti za rekonstrukciju povijesnog lika filozofa iz Atene. Autor će promotriti ovo pitanje na temelju recentnih istraživanja i pokazati kako se Platonovi dijalozi i Ksenofonovi spisi nadaju kao najpouzdaniji pisani tragovi za definiranje filozofskog portreta Platonovog učitelja.</p>
17
Krišto, Jure. "Maréchalovo tumačenje epistemologije." Obnovljeni život 76, no. 3 (July 7, 2021): 311–25. http://dx.doi.org/10.31337/oz.76.3.2.
Full textAbstract:
U radu je sažeto izložena Maréchalova interpretacija epistemologije Tome Akvinskoga i njezine implikacije za filozofiju i teologiju. Potaknut Kantovom kritikom, Maréchal je pokazao kako je ljudska spoznaja moguća zbog spontane orijentacije ljudske duše na Bitak, na Apsolutno kao Dobro. Taj Maréchalov uvid uokviren je njegovim traženjem osobnoga znanstvenoga i duhovnoga puta u susretu s idejama “kršćanske filozofije”, modernizma, raznih interpretacija teologije Tome Akvinskoga i psihologije mističnoga iskustva.
18
Bęben, Daniel. "Wokół współczesnych interpretacji filozofii Kanta." Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, no. 22 (2010): 207–11. http://dx.doi.org/10.15290/idea.2010.22.15.
Full text
19
Pałasiński, Paweł. "Gilles’a Deleuze’a interpretacja filozofii Fryderyka Nietzschego." Racjonalia. Z punktu widzenia humanistyki 4 (December 1, 2016): 126. http://dx.doi.org/10.15633/r.1626.
Full text
20
Jankowski, Paweł. "Filozofia polityczna Hegla w interpretacji Joachima Rittera." Politeja 17, no. 4(67) (October 15, 2020): 54–72. http://dx.doi.org/10.12797/politeja.17.2020.67.03.
Full textAbstract:
Hegel’s Political Philosophy in Joachim Ritter’s InterpretationThis article outlines Joachim Ritter’s attempt to detach Hegel’s political and social philosophy from its Marxist interpretation. The first section examines the differences between the reception of Hegel’s legacy by Ritter and by the Frankfurt School. The latter views Hegel primarily as a forerunner of Marx, while Ritter perceives Hegel as committed theorist and advocate of modern state and civil society. The second section focuses on Ritter’s attitude towards the post-revolutionary society. In particular, it explores Ritter’s interpretation of the concept of modern university and interest in history as a reaction to rapid modernization. The last section turns to Ritter’s criticism of the rejection of the contemporary social and political realities – represented by both right-winged reactionaries and far-left progressivists – and also demonstrates Ritter and his School’s contribution to intellectual legitimization of the post-war German Federal Republic.
21
Тurhan, Оlha. "OBRAZ SAFONY W DYSKURSIE MODERNISTYCZNYM." Studia Ukrainica Posnaniensia 9, no. 1 (September 13, 2021): 177–86. http://dx.doi.org/10.14746/sup.2021.9.1.15.
Full textAbstract:
W artykule zbadano modernistyczną recepcję literackiego obrazu starożytnej poetki Safony w twórczości ukraińskich pisarzy przełomu XIX i XX wieku – Łesi Ukrainki, Mykoły Czerniawskiego, Ludmyły Staryckiej-Czerniachiwskiej. W głównej mierze wyjaśniono genezę odwoływania się do wskazanego obrazu w literaturze różnych epok, przeanalizowano specyfikę jego interpretacji w utworach różnych gatunków wymienionych wyżej ukraińskich pisarzy. Podkreślono także oryginalność interpretacji i mitologizacji Safony w wierszach Łesi Ukrainki i M. Czerniawskiego, w dramacie L. Staryckiej-Czerniachiwskiej oraz w niedokończonym dramacie Łesi Ukrainki pod tym samym tytułem. Ujawniono, w jaki sposób w analizowanych pracach tradycyjny obraz kumuluje zarówno ogólny paradygmat kulturowy, jak i jego transformację w epoce modernizmu, która to na ukraińskim gruncie syntetyzowała zachodnioeuropejskie kanony sztuki ze specyfiką narodową, „filozofię życia” z „filozofią serca”, nurt apolliński z nurtem dionizyjskim. Potwierdzono, iż w twórczości ukraińskich pisarzy wskazanego okresu decydującym czynnikiem w interpretacji obrazu Safony jest skoncentrowanie się na kwestii twórczości starożytnej poetki i micie o miłości Safony i Theonasa.Szczególną uwagę zwrócono na fakt, iż tendencją dominującą w twórczym podejściu Łesi Ukrainki, M. Czerniawskiego, L. Staryckiej-Czerniachiwskiej do kreowania obrazu starożytnej poetki jestneomitologizacja, charakterystyczna dla dyskursu modernistycznego we wszystkich rodzajach sztuki, a zwłaszcza w literaturze.
22
Gilicka, Magdalena. "Praktyka interpretacji alegorycznej w filozofii antycznej." Σοφια 16 (2016): 367–70. http://dx.doi.org/10.15584/sofia.2016.16.22.
Full text
23
Kożuchowski, Józef. "Postęp a problem końca historii. Dyskusja J. Piepera z I. Kantem i filozofią postępu (J. G. Fitche, J. Görres, F. Novalis)." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 12 (October 7, 2018): 119–38. http://dx.doi.org/10.31648/hip.1403.
Full textAbstract:
Niniejszy artykuł stawia sobie za cel udzie lenie odpowiedzi na pytanie, jak przedstawia się zagadnienie postępu oraz końca historii w myśli Kanta i tzw. filozofii postępu (Fichte, Go¨ rres, Novalis). Usiłuje to uczynić z punktu widzenia myśli Piepera – najbardziej uznanego filozofa nurtu realistycznego w XX wieku w Niemczech. Podstawową literaturą tych analiz stały się jego dwie najważniejsze pozycje: U¨ ber das Ende der Zeit i Hoffnung und Geschichte. Ważne uzupeł nienia stanowią informacje pochodzące od prof. Bertholda Walda, najwybitniejszego ucznia Pie pera i zarazem kontynuatora jego myśli. Autor zaczerpnął je z licznych rozmów i konsultacji przeprowadzonych w 2005 i 2006 r. Pozwalają one sądzić, że wiernie odczytał on spojrzenie myśliciela z Mu¨nster. Autor odwołał się również do rozpraw Kanta z zakresu filozofii dziejów: Der Streit der Fakulta¨ten, Das Ende aller Dinge. Wychodząc więc z tej perspektywy i od takich danych, autor artykułu wskazuje na elementy wspólne występujące u powyższych myślicieli w spojrzeniu na problem postępu oraz końca historii. Należy do nich m.in. wiara w ciągły postęp ludzkości, przeświadczenie o pomyślnym kresie historii, możliwości zbudowania Miasta Bożego na ziemi, spełnienia siebie i swego przeznaczenia wewnątrz historii za sprawą działania człowieka, a nie Boga. Owszem, brzmi to dziś niewiarygodnie, ale oświecenie, którego wyrazicielem była myśl wymienionych filozofów, obwieszczało tak bardzo obiecujące oblicze postępu, że zapewnić on miał realizację siebie i wszystkich swych żądań oraz oczekiwań. W artykule tym wskazuje się iluzje w ten sposób rozumianego postępu, biegu dziejów i jego końca. Idea postępu oraz rozwoju historycznego ma teologiczne źródło, a okazuje się nim pozaczasowy koniec, czyli idea Nowego Nieba i Nowej Ziemi. Zarówno Kant, jak i myśliciele postępu przejmują tę ostatnią ideę od chrześcijaństwa, nie uwzględniając jej treści. Innymi słowy, kreś- ląc wizje postępu, dziejów i ich końca posługują się pojęciami teologicznymi w ich nieteologicznym znaczeniu, czyli sekularyzują je. W artykule ukazana zostanie również pewna odmienność, zachodząca pomiędzy ujęciem filozofii postępu a myślą Kanta jako bardziej realistyczną, bliższą chrześcijaństwu. Podczas gdy Hegel, Fichte, Go¨res, Novalis nie liczą się z możliwością wewnętrzczasowego złego końca dziejów, o jakim mówi Apokalipsa, Kant nie wyklucza słuszności interpretacji chrześcijańskiej. Podstawowy zarzut Piepera względem koncepcji Kanta i filozofii postępu dotyczy złudnego i rodzącego rozpacz przeświadczenia, że podmiotem historii jest wy- łącznie człowiek. W artykule wskazuje się na właściwą postawę w obliczu wewnątrzczasowego złego końca dziejów w postaci katastrofy, czy na nadzieję. Katastrofa bowiem poprzedza pozaczasowy koniec – Nowe Niebo i Nową Ziemię.
24
Korobczak, Paweł. "Myślenia perspektywy i różnice: Sokrates, Platon, Heidegger." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 16 (September 13, 2018): 181–95. http://dx.doi.org/10.31648/hip.885.
Full textAbstract:
Artykuł stara się podejmować kwestię kryzysu jako kondycji myślenia; jako okoliczności, która myśleniu tyleż zawsze towarzyszy, ile je umożliwia. Punktem wyjścia jest próba wskazania na trudność interpretacji zarówno faktu umiejscowienia u początków Bycia i czasu cytatu z Sofisty Platona, jak i treści oraz znaczenia zacytowanych słów. Wywód stara się wskazać na możliwe rozumienie filozofii Platona i Sokratesa jako poruszającej podobny obszar problemowy do tego, który stał się zagadnieniem newralgicznym dla Heideggera, sugerując, że warunkiem możliwości myślenia u każdego z trzech filozofów pozostaje wspólnota, jaka jednak możliwa jest tylko w kontekście niezbywalnej perspektywiczności samego myślenia. Wobec tego także istota samej perspektywiczności staje się zagadnieniem poruszanym w tekście.
25
Raube, Sławomir. "Sztuka jako symboliczna interpretacja świata w filozofii Cassirera." Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych 27 (2015): 105–15. http://dx.doi.org/10.15290/idea.2015.27.06.
Full text
26
Franczak, Jerzy. "Barometr pani Aubain." Forum Poetyki, no. 15-16 (July 25, 2019): 24–35. http://dx.doi.org/10.14746/fp.2019.15-16.26835.
Full textAbstract:
Artykuł rozważa funkcję nadmiarowego detalu w realistycznej deskrypcji, a w szczególności w prozie Gustave’a Flauberta. Analizowany fragment opisu z Prosty serca Flauberta stał się przedmiotem refleksji Rolanda Barthes’a we Wstępie do analizy strukturalnej opowiadań oraz w Efekcie rzeczywistości. Wiszący nad pianinem barometr – ów zbędny szczegół – miałby fundować referencjalne złudzenie, czyli oznaczać samą kategorię „rzeczywistości”. Artykuł przedstawia rozliczne polemiki, jakimi obrosła ta interpretacja, by wyróżnić spośród nich krytyczną rewizję Jacques’a Rancière’a wyłożoną w Le fil perdu. Filozof odwraca tezy Barthes’a: w barometrze pani Aubain dostrzega nie tyle figurę referencjalnej pełni, co znak rozsadzający światoobraz, wymykający się konsensualnym uzgodnieniom. W tej perspektywie nadmiarowy detal jest stricte skandaliczny: stanowi przeszkodę dla interpretacji, która zmierza do zintegrowania wszystkich tekstowych znaków i ujawnia skandaliczną, rudymentarną równość wpisaną w porządek zmysłowego.
27
MILENKOVIĆ, DUŠAN. "„METODOLOŠKI POJAM ISTINE“ I EPISTEMOLOŠKE TENDENCIJE U KLASIČNOM PRAGMATIZMU Č. S. PERSA I V. DŽEMSA." Arhe 26, no. 32 (June 18, 2020): 219–43. http://dx.doi.org/10.19090/arhe.2019.32.219-243.
Full textAbstract:
U radu se analizira Habermasova interpretacija Persovog pragmatizma i njegove težnje ka primeni teorijskih dometa naučne metodologije u rešavanju problema koji pripadaju domenu epistemologije. U skladu sa ovom interpretacijom, u radu se pokazuje kako Pers u svojim najpoznatijim tekstovima ne uspeva da ostane u okvirima teze o promišljanju saznanja iz perspektive metoda naučnog istraživanja, bez obzira na njegovu otvorenu kritiku tradicionalne filozofije. Iako sam Habermas ne govori u knjizi Saznanje i interes o učenju Vilijama Džemsa, u radu se razmatra u kojoj meri ovaj autor takođe zastupa tezu o „metodološkom pojmu istine“, kako u svojoj kritici tradicionalne filozofije, tako i u stavovima u kojima izlaže sopstvenu teoriju saznanja. Rad se približava zaključku da se ni u Persovoj, ni u Džemsovoj filozofiji ne može pronaći Habermasov „dosledni pragmatizam“, budući da oba autora posežu za teorijskim rešenjima preuzetim iz tradicionalne epistemologije, ne ostajući u okvirima zastupanja „metodološkog pojma istine“.
28
Zatwardnicki, Sławomir. "Objawienie w ujęciu radykalnej ortodoksji." Teologia w Polsce 13, no. 2 (February 27, 2020): 237–60. http://dx.doi.org/10.31743/twp.2019.13.2.14.
Full textAbstract:
Rozległemu zakresowi zainteresowań teologicznych radykalnej ortodoksji odpowiada szerokie rozumienie objawienia. W artykule zaprezentowano, jakim ujęciom sprzeciwiają się, a jakie interpretacje objawienia proponują zwolennicy ruchu. Podążając za Tomaszem z Akwinu, reprezentanci radykalnej ortodoksji przyjmują, że objawienie jest wydarzeniem, w którym łączą się oświecenie intelektu, interpretacja rzeczywistości w tym świetle oraz wewnętrzna przemiana duszy. Taki punkt widzenia wiąże się z odrzuceniem nowożytnej koncepcji objawienia (dziedzictwo Suáreza). Zdaniem reprezentantów radykalnej ortodoksji powrót do patrystyki i średniowiecza, zwłaszcza do metafizyki partycypacji, ma pozwolić na przekroczenie dualizmów wiary i rozumu oraz natury i łaski. Henriego de Lubaca paradoks surnaturel zostaje rozciągnięty również na kwestie egzegezy Pisma Świętego oraz rozwoju doktryny. Poruszono także zagadnienie relacji teologii i filozofii. Dyskusję z poglądami liderów ruchu należy sprowadzić do metasporu dotyczącego biegunowości: jedność – rozróżnienie. W zakończeniu stanowisko radykalnej ortodoksji zostało ukazane na tle katolickiej teologii. Okazuje się, że radykalizm charakteryzujący ruch sprawia, że ortodoksyjna równowaga typowa dla katolicyzmu chwieje się w posadach.
29
Trombik, Kamil. "Wolność a łaska. Interpretacja problemu w filozofii Józefa Tischnera." Analecta Cracoviensia 50 (May 15, 2019): 173. http://dx.doi.org/10.15633/acr.3288.
Full text
30
Baszczak, Błażej. "Bycie jako zdarzenie. Filozofia Hegla w interpretacji Jeana-Luca Nancy’ego." Studia z Historii Filozofii 6, no. 3 (December 18, 2015): 93. http://dx.doi.org/10.12775/szhf.2015.033.
Full text
31
Wilejczyk, Magdalena. "Stanowisko moralne starożytnych cyników, czyli hartowanie duszy nieprzyjemnością, trudem, niewygodą, bólem." Etyka 43 (December 1, 2010): 111–24. http://dx.doi.org/10.14394/etyka.543.
Full textAbstract:
Cynizm bywa interpretowany na wiele sposobów. Interpretacja przedstawiona w artykule głosi, że cynizm jest etyką postawy i w tym sensie jest wyraźną kontynuacją myśli Sokratesa. Interpretacja ta zostaje odniesiona do tych, które głoszą, że cynizm stanowi perspektywę w patrzeniu na życie, propozycję powrotu do natury, bądź spojrzenie sofistyczne. Cynizm należy postrzegać jako w pełni rozwiniętą filozofię moralności, której korzenie sięgają myśli sokratejskiej i która jest blisko powiązana ze stoicyzmem.
32
Banasiak, Bogdan. "Kulturowy topos księgi (przyczynek do interpretacji)." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 15 (September 14, 2018): 7–24. http://dx.doi.org/10.31648/hip.940.
Full textAbstract:
Topos księgi należy do najsilniej zakorzenionych motywów w kulturze. Tradycyjnie wiążący się z księgami świętymi, średniowieczną Księgą Natury oraz nowożytną encyklopedią, występujący w filozofii, literaturze, mitach, legendach, religiach i kulturze masowej, oznaczał źródłową prawdę, pełnię sensu, zamknięcie i wyczerpanie, jednym słowem – wiedzę absolutną (metafizyka). Jego nowoczesna wersja (m.in. Sade, Mallarme, Nietzsche, Schulz, Borges) jawi się zaś jako księga-kłącze, czyli niesterowny, acentryczny, niehierarchiczny system otwarty (krytyka metafizyki), którego współczesną (informatyczną) wersję stanowi Internet.
33
Zirk-Sadowski, Marek, and Tomasz Bekrycht. "Filozofia prawa a teorie wykładni prawa (wybrane zagadnienia)." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 78 (March 30, 2017): 5–10. http://dx.doi.org/10.18778/0208-6069.78.01.
Full textAbstract:
Treść artykułu w sposób szkicowy przedstawia problematykę związaną z teoriami wykładni prawa. Autorzy wskazują na dwie postawy metodologiczne względem poznawania interpretacji prawa, które skutkują opisowymi i normatywnymi teoriami wykładni prawa, a także na wykształcenie się pojęcia „teorii-koncepcji” w wykładni prawa. Autorzy wyróżniają trzy grupy takich teorii-koncepcji w polskiej teorii prawa.
34
Bučan, Daniel. "Prisjećanje na Protagoru." Filozofska istraživanja 41, no. 2 (July 9, 2021): 273–77. http://dx.doi.org/10.21464/fi41203.
Full textAbstract:
»Πάντων χρημάτων μέτρον ἐστὶν ἄνθρωπος, τῶν μὲν ὄντων ὡς ἔστιν, τῶν δὲ οὐκ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν [Pántôn khrēmátôn métron éstin ánthrôpos, tôn mèn όntôn hôs éstin, tôn dè ouk όntôn hôs ouk éstin]« – »Čovjek je mjerilo svih stvari, onih koje jesu da jesu, onih koje nisu da nisu«, kaže Protagora. Onaj tko hoće razmotriti Protagorin iskaz (ili raspravljati o njemu), trebao bi najprije potražiti odgovor ne prethodno pitanje: što je čovjek? Utoliko će se u ovome prilogu našem razgovoru najprije (uz pomoć Aristotela) potražiti neki odgovori na to prethodno pitanje, da bi se Protagorin iskaz pokušalo razmotriti s vidika tih odgovora te da bi ga se iskušalo u dva različita vida čovjekova života – u vidu što ga Aristotel naziva θεωρετικός βίος (theōretikόs bíos) i u vidu što ga naziva πολιτικός βίος (politikόs bíos). Napokon, ako se prihvati interpretacija Protagorina iskaza kao afirmacija relativističkog načela (kako to u svojoj kritici u Theaitētu drži Platon), pokušat će se mjesto i smisao relativizma odrediti s obzirom na ta dva vida čovjekova života te s obzirom na razliku između sofizma i filozofije (sofista i filozofa). Na kraju će biti sugerirano da je Protagorin iskaz moguće i drugačije interpretirati te da svaka od različitih interpretacija može imati valjanu težinu.
35
Pietrzyk-Reeves, Dorota. "Neorepublikańska filozofia publiczna i model demokracji." Etyka 48 (December 1, 2014): 120–38. http://dx.doi.org/10.14394/etyka.466.
Full textAbstract:
Celem artykułu jest krótka analiza neorepublikańskiej filozofii państwa w oparciu o dwie propozycje teoretyczne, dwa nieco odmienne stanowiska republikańskie i spór, jaki zarysował się między głoszącymi je autorami: Michaelem Sandelem i Philipem Pettitem. Ukazując zasadnicze różnice między republikanizmem substancjalnym a republikanizmem instrumentalnym i ich rozumieniem polityczności, przywołuję perspektywę arystotelejską, będącą punktem wyjścia klasycznej tradycji republikańskiej, a odrzucaną przez neorepublikanów pokroju Pettita. Przedmiotem rozważań jest z jednej strony problematyczność ujęć neorepublikańskich oraz proponowanych przez nie interpretacji dziedzictwa republikańskiego i jego źródeł, z drugiej zaś pytania o relację dwóch pojęć w dyskursie neorepublikańskim, dawniej zupełnie oddzielonych: republiki i demokracji.
36
Leszczyna, Dorota. "Zadania filozofii postneokantowskiej w interpretacji José Ortegi y Gasseta." Polish Journal of Aesthetics 26, no. 3 (January 1, 2014): 51–60. http://dx.doi.org/10.5604/16431243.1036458.
Full text
37
Waleszczyński, Andrzej. "Efekt Knobe’a z perspektywy etyki tomistycznej. Problem porządków i kompetencji normatywnych." Studia Philosophiae Christianae 54, no. 1 (March 29, 2019): 65. http://dx.doi.org/10.21697/2018.54.1.13.
Full textAbstract:
W artykule podjęty zostaje problem interpretacji tzw. efektu Knobe’a, czyli pojawiającej się asymetrii w orzekaniu o intencjonalności wywołania skutku ubocznego. Występująca tendencja jest wyjaśniana „zabarwieniem moralnym” ocenianych czynów. Do tej pory dyskusje prowadzone były głównie wśród filozofów, którzy w znacznej mierze teorię moralności postrzegają jako etykę zasad. W artykule analizy rozszerzają dotychczasowe badania o nurt teleologiczny w etyce, a w szczególności o tradycję etyki tomistycznej. Dociekania filozoficzne koncentrują się na problemie porządków normatywnych, a w szczególności na dwóch typach poznania: informującego o ocenie moralnej i informującego o faktach. Zbadanie tego zagadnienia okazuje się pomocne nie tylko dla poszukiwań wyjaśnienia efektu Knobe’a, ale także lepszego zrozumienia samego zagadnienia intencjonalnego działania stosowanego w filozofii działania. W rezultacie występowanie asymetrii w przypisywaniu intencjonalności działaniom autor tłumaczy mieszaniem porządków poznawczych, które można sprowadzić do zagadnienia kompetencji normatywnych. Przy analizowaniu efektu Knobe’a kompetencje normatywne odpowiadałyby za rozróżnianie zbieranych danych poznawczych oraz porządku „czysto informującego” od porządku oceniającego, odnoszącego się do norm lub wartości.
38
Rošker, Jana S. "Človeški spomin kot dinamična akumulacija izkustva." Ars & Humanitas 12, no. 2 (December 27, 2018): 135–48. http://dx.doi.org/10.4312/ah.12.2.135-148.
Full textAbstract:
Li Zehou sodi med najvplivnejše sodobne kitajske filozofe. V pričujočem članku si bomo podrobneje ogledali globinsko strukturo njegove teorije ter se posvetili analizi in interpretaciji njegovega koncepta sedimentacije (jidian 积淀), ki predstavlja osrednji pojem in paradigmatsko osnovo njegove miselnosti. V tem sistemu sedimentacija pomeni specifično vrsto kolektivnega spomina in proces, v katerem se informacije in izkustva v kodirani obliki nalagajo v našo zavest. V tem kontekstu avtorica analizira Li Zehoujeve poskuse izdelave dialektične rešitve protislovja med vsebino in obliko človeškega spomina. Skozi optiko tega pojma, ki ga Li razumeva kot akumulacijo družbeno racionaliziranih, arhetipskih form zaznave in izkušenj, ki so uskladiščene v človeškem spominu, bomo njegovo filozofijo tudi kritično primerjali z nekaterimi podobnimi, četudi ne identičnimi izhodišči moderne zahodne teorije.
39
Rošker, Jana S. "Človeški spomin kot dinamična akumulacija izkustva." Ars & Humanitas 12, no. 2 (December 27, 2018): 135–48. http://dx.doi.org/10.4312/ars.12.2.135-148.
Full textAbstract:
Li Zehou sodi med najvplivnejše sodobne kitajske filozofe. V pričujočem članku si bomo podrobneje ogledali globinsko strukturo njegove teorije ter se posvetili analizi in interpretaciji njegovega koncepta sedimentacije (jidian 积淀), ki predstavlja osrednji pojem in paradigmatsko osnovo njegove miselnosti. V tem sistemu sedimentacija pomeni specifično vrsto kolektivnega spomina in proces, v katerem se informacije in izkustva v kodirani obliki nalagajo v našo zavest. V tem kontekstu avtorica analizira Li Zehoujeve poskuse izdelave dialektične rešitve protislovja med vsebino in obliko človeškega spomina. Skozi optiko tega pojma, ki ga Li razumeva kot akumulacijo družbeno racionaliziranih, arhetipskih form zaznave in izkušenj, ki so uskladiščene v človeškem spominu, bomo njegovo filozofijo tudi kritično primerjali z nekaterimi podobnimi, četudi ne identičnimi izhodišči moderne zahodne teorije.
40
Battin, Justin Michael, and Elle Rystakova. "Heidegger i aktywizm fanów. Manifestacje poiēsis we współczesnej mobilizacji społeczności online." Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, no. 40 (July 28, 2020): 63–83. http://dx.doi.org/10.31261/errgo.7560.
Full textAbstract:
Artykuł ten czerpie inspirację z obu tez Heideggera przedstawionych w przełomowym eseju The Question Concerning Technology (1977 [1956]) oraz z jego interpretacji poiēsis, konceptu omawianego przez filozofa w wielu z jego późniejszych prac. Celem artykułu jest ukazanie poiēsis jako wielowymiarowej siły napędowej u podstaw działań aktywistów prowadzących skuteczne kampanie w Internecie. Aktywizm fanów, w przeciwieństwie do tak zwanej „solidarności kliknięcia myszą” (tzw. „slacktywizmu”), jest formą działalności w mediach społecznościowych bazującą na uprzednim zaangażowaniu użytkownika w dany tekst, którego treści – w jego odbiorze – pozwalają interpretować problemy świata pozatekstowego. Heideggerowska interpretacja poiēsis jest dla tej relacji komponentem o kluczowym znaczeniu. Poiēsis bowiem stanowi iskrę, która rozpala a potem podtrzymuje kampanie fanów-aktywistów, ponieważ jest czynnikiem uświadamiającym nam jak świat na nas wpływa, ale jednocześnie w jaki sposób my sami weń się angażujemy lub jak w nim funkcjonujemy zgadzając się na jego zasady. Wychodząc od analiz kampanii prowadzonych przez fanów-aktywistów, niniejszy artykuł dowodzi, że rewitalizacja istoty poiēsis w naszym codziennym życiu – a w szczególności w sferze naszej jaźni wspólnotowej – ma elementarne znaczenie dla ożywienia poczucia zaangażowania w kształtowanie rzeczywistości świata, w którym żyjemy, a w konsekwencji dla rewizji umiejscowienia w nim człowieka i jego roli jago szczególnego agensa transformacji.
41
MILJEVIĆ, ANA. "LOGOSNOST PHYSISA U HERAKLITOVOJ FILOZOFIJI." ARHE 13, no. 25 (May 11, 2017): 285. http://dx.doi.org/10.19090/arhe.2016.25.285-302.
Full textAbstract:
Autor u radu razmatra pojam vatre kao temeljni pojam u Heraklitovoj filozofiji, analizirajući niz fragmenata koji se na ovaj pojam odnose. Osnovna teza je da vatra, kao tvarno počelo bivstvovanja, način tog bivstvovanja nalazi u stalnom bivanju, koje je determinisano principom mere (μέτρον), a po nužnosti međusobno napetih krajnosti (πόλεμος). U pojmu mere autor vidi vezu između onoga što donose Heraklitovi rečni fragmenati i određenja vatre. Iako se čini da je ova teza već prisutna u Hajdegerovom tumačenju Heraklitove vatre kao drugog imena za bivstvovanje, rad za razliku od Hajdegerove interpretacije insistira na vezi pojma logosa i pojma vatre kao tvarnog počela. Time je izbegnut tautološki odnos pojmova ἓν τὸ σοφόν (Jedno-mudro), λόγος (logos) i τό πῦρ (vatra), a Heraklitovo shvatanje prirode vraćeno u okvire kosmološkog perioda antičke filozofije kome povesno i pripada.
42
Uniłowski, Krzysztof. "Tekstualizm, materializm, imersja, interpretacja." Praktyka Teoretyczna 34, no. 4 (December 15, 2019): 33–50. http://dx.doi.org/10.14746/prt2019.4.3.
Full textAbstract:
Krzysztof Uniłowski zmarł na początku grudnia. Przez ostatnie dwadzieścia lat był wśrod kluczowych figur polskiego literaturoznawstwa. Pisząc na bardzo zróżnicowane tematy - od recenzji współczesnych polskich powieści po eseje o ideach nowoczesności, od klasowo podbudowanych analiz fantastyki i seriali telewizyjnych po komentarze dotyczące polityczności i etosu krytyki literackiej - Uniłowski rozwinął imponującą i wyjątkową krytyczną perspektywę, a wręcz szczególny język krytyki, który zainspirował - i bez wątpienia nadal będzie inspirować - krytyków wszystkich pokoleń. W swojej pracy Uniłowski czerpał chętnie z materializmu historycznego, stale balansując swoje intuicyjne skupienie na tym, co polityczne (w szczególności na kategorii klasy) z równie intuicyjnym przekonaniem co do niezastępowalności formy literackiej. Chociaż nie zawsze się z nim zgadzaliśmy - co jest na lewicy normą, jeśli nie tradycją - to jako redaktorzy i redaktorki „Praktyki Teoretycznej” cieszymy się, mogąc nazwać go nietylko punktem odniesienia, ale towarzyszem. Uniłowski zmarł w trakcie końcowych prac nad esejem, który prezentujemy poniżej. Niestety, nie zdążył przesłać nam gotowego abstraktu/streszczenia, musimy więc sami podjąć próbę podsumowania jego głównych punktów. Kwestie podniesione w tym erudycyjnym i formalnie złożonym artykule dotyczą spraw zasadniczych: w jakim sensie fikcyjne światy przypominają świat niefikcyjny, i w jaki sposób owe światy zamieszkujemy? Jak wygląda relacja między imersją i interpretacją? Jakie figury mogą pomóc nam w wyobrażeniu sobie - zwizualizowaniu - naszej intymnej, lecz przecież nieuchronnie społecznej relacji z tym, co fikcyjne (czy jesteśmy gośćmi, mieszkańcami, przechodniami...)? Uniłowski szuka odpowiedzi we współczesnej krytyce marksistowskiej (Eagleton, Jameson, Berardi), w pisarstwie sci-fi i fantasy (Lem, Sapkowski, Martin), a także w nowoczesnej filozofii kontynentalnej (Gadamer, Heidegger) oraz - w ostatniej części eseju - we współczesnych badaniach gier. Cieszymy się, mogąc przedstawić artykuł Uniłowskiego w dwóch wersjach - w polskim oryginale oraz w angielskim tłumaczeniu (autorstwa Jakoba Zigurasa). Po to, by zachować trudny do pomylenia flow myśli Uniłowskiego w języku angielskim, do tekstu wprowadzono na etapie tłumaczenia - przy pełnej współpracy autora - drobne zmiany. Mamy nadzieję, że dla naszych polskojęzycznych czytelniczek i czytelników porównanie obu wersji okaże się ciekawe i pożyteczne - wydaje sie bowiem oferować szczególny wgląd w warsztat pisarski Uniłowskiego.
43
Płotka, Witold. "Mosty nad przepaścią? W odpowiedzi Michałowi Piekarskiemu." Studia Philosophiae Christianae 55, no. 4 (December 30, 2019): 151–58. http://dx.doi.org/10.21697/spch.2019.55.4.07.
Full textAbstract:
Artykuł jest dyskusją z wybranymi elementami interpretacji pracy Witolda Płotki pt. Studia z fenomenologii poznania. Transcendentalna filozofia Edmunda Husserla a problem wiedzy, którą sformułował Michał Piekarski. W artykule pyta się o relację metody fenomenologicznej do szeroko pojętego postępowania analitycznego, wskazując na podobieństwa i różnice pomiędzy oboma podejściami. Ponadto autor przybliża rozumienie języka przez Husserla, zwłaszcza w kontekście analizy noematu.
44
Mordka, Cezary. "Realistyczna interpretacja domniemanego idealizmu G. Berkeleya." Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia 43, no. 2 (June 10, 2019): 93. http://dx.doi.org/10.17951/i.2018.43.2.93-105.
Full textAbstract:
<p align="justify">W artykule przedstawiam próbę wskazania na to, iż dokonania Berkeleya, mimo rzekomego konsensusu, nie dają się umiejscowić w obszarze idealizmu subiektywnego. Niezależnie od sformułowań samego Berkeleya, który nie pozostawał klarowny semantycznie, daje się utrzymać tezę, iż świat nie utracił dla niego pozycji bytu realnego, tyle że realność tego świata całkowicie była uzależniona od aktywności bytu boskiego. Filozof słusznie zwrócił uwagę na nieodzowność podmiotowych ujęć w kwestii dostępu do świata. Nie mając odpowiedniej ontologii dla idei, Berkeley nie był w stanie „oderwać” idei od umysłu, lecz znaczyło to u niego „bycie dla umysłu”.</p><p align="justify"> </p><p align="justify"> </p>
45
Cielemęcka, Olga. "Od różnicy do etyki różnicy. Feministyczna filozofia Luce Irigaray." Etyka 45 (December 1, 2012): 73–87. http://dx.doi.org/10.14394/etyka.462.
Full textAbstract:
Artykuł zawiera interpretację pojęcia różnicy płciowej w myśli Luce Irigaray, urodzonej w Belgii feministycznej filozofki, psychoanalityczki i lingwistki. Zaproponowane odczytanie tej kategorii polega na wyróżnieniu dwóch jej ujęć: (1) różnicy jako separacji oraz (2) różnicy jako twórczego, produktywnego obszaru spotkania. Rozróżnienie to zostaje użyte dla zbadania możliwości wykorzystania pojęcia różnicy płciowej w następujących kontekstach: po pierwsze, skonstruowania modelu podmiotowości, który przezwyciężałby kryzys wyrażony hasłem „śmierci podmiotu”, polegający na redukcji podmiotu we współczesnej myśli filozoficznej do jego słabej, płynnej bądź też ujarzmionej postaci; po drugie – stworzenia pewnego nowego projektu etycznego.
46
Rychter, Katarzyna. "NEURONALNE KORELATY POCZUCIA WINY I WSTYDU – Z PERSPEKTYWY FILOZOFA." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 26 (May 18, 2021): 147–66. http://dx.doi.org/10.31648/hip.6761.
Full textAbstract:
Celem artykułu jest wykazanie, że filozofia (etyka, neuroetyka, metaetyka) może sięgać po ustalenia neuronauki, w tym (neuro)psychologii, w zakresie poczucia winy i wstydu, w czym mają pomóc postawione w artykule pytania i poruszane zagadnienia. Autorka przywołała dane na temat neuronalnych korelatów poczucia winy i wstydu i neuropsychologiczne interpretacje niektórych z nich. Szczególną uwagę zwróciła na kwestie związane z oceną moralną i moralnymi sankcjami.
47
Górecki, Przemysław. "Gdy umiera duch, czyli o śmierci ciała w amerykańskiej poezji gejowskiej na przykładzie wierszy Meskalina Allena Ginsberga oraz [skarbie czy mnie udusisz: poduszką w myszki mickey] Douglasa A. Powella." Ogrody Nauk i Sztuk 4, no. 4 (February 11, 2020): 187–201. http://dx.doi.org/10.15503/onis2014.187.201.
Full textAbstract:
Komparatystyczna analiza dwóch współczesnych wierszy poezji amerykańskiej, uruchamiająca mechanizmy analizy językowej (porównywanie różnych przekładów i tekstów oryginalnych), kulturowej (rozwijanie wątków religijnych, filozofi cznych, kontrkulturowych – bitnicy, kultura gejowska USA), prowadzonej w perspektywie tanatologicznej i genderowej. Próba ukazania zakorzenienia tej poezji w tradycji liryki amerykańskiej i przedstawienia nowatorstwa tak ujmowanej problematyki. Symultaniczna interpretacja akcentuje miejsca wspólne podmiotów lirycznych oraz tropi pozornie marginalne sygnały kulturowe.
48
Ragland, C. P., and Everett Fulmer. "The Fourth Meditation and Cartesian Circles." Roczniki Filozoficzne 68, no. 2 (June 30, 2020): 119–38. http://dx.doi.org/10.18290/rf20682-6.
Full textAbstract:
Czwarta medytacja a kartezjańskie koła
Proponujemy nowe spojrzenie na rolę argumentacyjną, jaką odgrywa czwarta Medytacja w ramach Medytacji o pierwszej filozofii. Przedłożona przez nas interpretacja pozwala po pierwsze, wyjaśnić wiele zaskakujących i inaczej niezrozumiałych twierdzeń sformułowanych przez Kartezjusza w czwartej Medytacji, a po drugie uchyla zarzut, że to czwarta Medytacja prowadzi do powstania w systemie Kartezjusza problemu błędnego koła — lub przynajmniej tylko pogarsza ten problem.
49
Jędrasik, Marek. "Filozofia Demokryta z perspektywy pojęcia miary." Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no. 12 (October 7, 2018): 139–55. http://dx.doi.org/10.31648/hip.1404.
Full textAbstract:
Utożsamienie atomu z miarą powoduje włączenie powyższej kategorii, jak i całego systemu myśli Demokryta, do zupełnie innej sieci pojęć i związków symbolicznych funkcjonujących w filozofii greckiej. Gdy atom staje się miarą, to z definicji jest niepodzielną jednością w stosunku do wielkości mierzonych. Ujęcie to prowadzi do odrzucenia mechanistycznej interpretacji atomizmu Demokryta. Ruch atomów jako miar wynika z ich podobieństwa lub niewspółmierności, a nie ze wzajemnych mechanicznie rozumianych zderzeń. Nic nie powstaje i nie ginie, nie dlatego, że istnieje metafizyczna różnica pomiędzy bytem a nicością, ale dlatego, że każda zmiana powinna być odnoszona do miar, które ją określają. Róż nica pomiędzy pełnią a pustką jest więc względna, co potwierdzają przekazy o atomach tak wielkich jak kosmos oraz twierdzenie, że pełnia nie bardziej istnieje niż pustka. Sama ta względność byłaby efektem użycia zasady izonomii do podstaw samego systemu Demokryta. A sama ta zasada byłaby jedynie konsekwencją tożsamości atomów z miarami. Z tej perspektywy w sposób pełniejszy rozumie się twierdzenie Demokryta, że atomy same w sobie nie mają właściwości. Nawet tzw. właściwości pierwotnych znanych z filozofii mechanistycznej. Trzeba uznać, że wszystkie jakości uzyskują jedynie poprzez odniesienie do określonych miar-atomów. Potwierdzeniem tego, że myśl Demokryta krążyła wokół pojęcia miary, jest cała jego myśl etyczna oparta na umiarze jako środku pomiędzy niedomiarem a nadmiarem.
50
Hordecki, Bartosz Michał. "Dialektyka erystyczna jako sztuka unikania rozmówców nieadekwatnych." "Res Rhetorica" 8, no. 2 (June 30, 2021): 118–29. http://dx.doi.org/10.29107/rr2021.2.7.
Full textAbstract:
Celem artykułu jest pogłębiona interpretacja poglądów Arthura Schopenhauera w odniesieniu do „sporu erystycznego”, postrzeganego przez filozofa jako najbardziej rozpowszechniona odmiana dyskusji. Lektura „Eristische Dialektik. Die Kunst Recht zu Behalten”, “Zur Logik und Dialektik” i „Die Welt als Wille und Vorstellung” pozwala stwierdzić, że według Schopenhauera spór powinien być przede wszystkim istotny poznawczo, co wymaga spełnienia przez interlokutorów warunków wstępnych, dotyczących wiedzy, uczciwości i rzetelności. Fundamentalną zasadą sztuki dyskusji jest właściwy dobór współdyskutantów i konsekwentne unikanie rozmów z każdym, kto dyskutować nie potrafi (o ile o wyborze interlokutora można decydować). W tekście wskazano, że Schopenhauer najprawdopodobniej traktował zasadę unikania rozmówców nieadekwatnych jako dyrektywę ogólną, odnoszącą się do wszelkich typów sporów. Ta interpretacja skutkuje pytaniem o możliwe aplikacje przywołanej zasady we współczesnych dyskursach liberalno-demokratycznych.