Academic literature on the topic 'Kino dźwiękowe'

Celem autora jest przybliżenie wpływu, jaki wywarł na kinematografię Stefan Kudelski i stworzona przez niego marka magnetofonów Nagra. Zwłaszcza skonstruowana pod koniec lat 50. Nagra III stała się niezwykle popularna wśród filmowców (wraz z innymi przełomowymi wynalazkami tego okresu), przyczyniając się do powstania nowego typu kina dokumentalnego, a także wpływając na metody produkcji fabularnej. Magnetofony marki Nagra na blisko trzy dekady stały się branżowym standardem, współtworząc takie ruchy jak francuska Nowa Fala czy Nowe Hollywood i tym samym biorąc znaczący udział w kształtowaniu się estetyki kina postklasycznego, wprowadzającego nowy rodzaj filmowego realizmu, a także znacznie większą swobodę w operowaniu dźwiękiem. Ten istotny epizod z historii techniki filmowej stanowi pretekst do ukazania tego, w jaki sposób postęp techniczny może stanowić przyczynek do przemian organizacji produkcji, praktyk branżowych, a także rozwiązań stricte artystycznych.

Listening to music is usually understood as perception of a stimulus of a particular kind which, however, does not differ in any special way from listening to other, non-musical sound stimuli. Numerous observations show, however, that the majority of musical stimuli is perceived in a particular manner, suggesting that alongside the cognitive strategies used in the perception of all kinds of sound stimuli, listening to music also activates music-specific cognitive mechanisms. On the other hand, a large section of musical artistic output of the Western culture in the twentieth century became an exceptional phenomenon, both in historical and geographical perspective, in that it abandoned the organisation of the sound structure of music on the basis of pitch-rhythm relationships. From the psychological perspective, this exceptionality consists above all in omitting, during the perceptual processing of this kind of music, of some of the perceptual cognitive structures characteristically involved in the perception of traditionally conceived melodic structures. For a full understanding of the ways of perceiving music it is thus necessary to apply contemporary knowledge of the specific features of the human cognitive system and its evolutionary sources. The aim of the article is to presenta number of various cognitive mechanisms of different evolutionary age which are involved in the perception of music, as well as an attempt to indicate their differentiated participation in the creation of the aesthetic experience of different kinds of music.

Autor przygląda się afektywnym aspektom oraz związanej z nimi performatywnej sprawczości wykorzystania we współczesnym kinie nagrań terenowych. Wywód jest zogniskowany wokół twórczości i postaci Chrisa Watsona, specjalisty od nagrań terenowych przyrody, pracującego m.in. dla BBC, zwłaszcza przy produkcjach Davida Attenborough. Zestawiając dyskursy współczesnych afektywnych teorii kina i jego warstwy dźwiękowej (m.in. Michela Chiona, Barbary Flückiger, Caryl Flinn, Danijeli Kulezic-Wilson) z dyskursami wokół samego field recordingu (Francisco López) oraz różnymi narzędziami współczesnej humanistyki, autor pokazuje, w jaki sposób nagrania terenowe współtworzą afektywne narracje filmów oraz oddziałują na odbiorcę, budując przestrzeń światów przedstawionych, a także w jaki sposób nagrania terenowe przyrody wpisują się w szerszy krajobraz afektywny niepokojów doby katastrofy klimatycznej.

Przedmiotem artykułu jest analiza filmu dokumentalnego Petera Jacksona I młodzi pozostaną (2018), powstałego na podstawie archiwalnych materiałów filmowych z okresu I wojny światowej. Autor przygląda się pracom nad tymi materiałami, pokazując, że zabiegi dokonane przez zespół Jacksona wykraczają poza restaurację filmu, i proponując kategorię rewitalizacji jako adekwatną do opisu dokonanych przekształceń. Przeprowadzona analiza decyzji artystycznych podjętych przez Jacksona odsłania konteksty oraz celowość zastosowanych zabiegów (scenariusz, wybór palety kolorystycznej itd.), a także umieszcza prace nad ścieżką dźwiękową w kontekście współczesnych praktyk rekonstrukcji historycznych pejzaży dźwiękowych. W zakończeniu autor omawia immersyjność I młodzi pozostaną na tle współczesnych praktyk audiowizualnych instytucji muzealnych oraz historycznych początków kina, dowodząc tezy, że dokument Jacksona w większej mierze poświęcony jest samej kinematografii oraz pamięci Wielkiej Wojny niż historii.

Twórczość Romana Palestra dla filmu odcisnęła trwały ślad w dziejach polskiej kinematografii, mimo iż sam kompozytor nie nadawał temu aspektowi swej działalności większej wagi. Niniejszy artykuł poświęcony jest pierwszej (do 1939 roku) fazie pracy kompozytora na rzecz filmu. Celem jest, dokonana na podstawie zachowanych materiałów audiowizualnych i źródeł pośrednich, próba zarysowania panoramy recepcji filmowej muzyki Palestra w międzywojennym środowisku kulturowym, określenia zasad jego współpracy z innymi kompozytorami w przypadku współautorstwa, a także syntetyczna charakterystyka funkcji, znaczenia i własności ścieżek dźwiękowych Palestra ze szczególnym uwzględnieniem filmu pt. Zabawka. Najefektywniejszą współpracę nawiązał Palester z reżyserem Józefem Lejtesem (1901–1983). Napisał muzykę do pięciu jego filmów (Dzikie pola, 1932; Młody las, 1934; Dzień wielkiej przygody, 1935; Róża, 1936 oraz Dziewczęta z Nowolipek, 1937), przy czym każdorazowo partnerem Palestra w realizacji tego zadania był Marian Neuteich. Z Neuteichem współtworzył Palester także muzykę do Ludzi Wisły (1938) Aleksandra Forda i Aleksandra Zarzyckiego. Z kolei przy muzyce do filmu August Mocny (1936) współpracował z Leonem Schillerem, a przy opracowaniu muzycznym Halki opartej na kanwie libretta opery Stanisława Moniuszki współdziałał z Feliksem Rybickim. Współautorskim dziełem jest także ilustracja muzyczna do filmu Ja tu rządzę (1939) dokonana wespół z Władysławem Danem. Wobec braku partytur i ogólnego charakteru informacji wnoszonych przez napisy do filmów trudno z pewnością stwierdzić, jak wyglądał rzeczywisty podział ról i kompetencji w tych kompozytorskich tandemach. Niewątpliwie jednak (z wyjątkiem ostatniego z wymienionych filmów) wykraczał on poza prostą dwuzadaniowość: muzyka „lekka” versus „poważna”. Ponadto w filmach Lejtesa ilustracja muzyczna wpisuje się w reżyserską koncepcję kojarzenia niezależnych od siebie elementów dźwiękowych i wizualnych w tzw. „trzeci wymiar” i uwikłana jest w liczne konteksty symboliczne. Samodzielnymi ilustracjami muzycznymi Palestra są te do filmu Zabawka (1933) Michała Waszyńskiego oraz dwóch produkcji z 1939 roku – Żołnierza Królowej Madagaskaru Jerzego Zarzyckiego i Nad Niemnem Wandy Jakubowskiej i Karola Szołowskiego, które nie zachowały się do dnia dzisiejszego. Muzyka do Zabawki stanowi kunsztowny przykład konstytutywnego wykorzystania popularnych piosenek w funkcji dramaturgicznie integrującej oraz łączenia tego materiału z muzyką utrzymaną w powszechnym stylu komponowania do wczesnego kina dźwiękowego. Dopełnieniem działalności filmowej Palestra do 1939 roku jest – wedle istniejących opracowań badawczych – muzyka do dwóch filmów dokumentalnych, choć jest to obszar możliwy do uzupełnienia. Cały omówiony tu jego dorobek świadczy zaś o z jednej strony o zdystansowanym, a z drugiej pełnym rzetelności i warsztatowej sprawności stosunku Palestra do zamówień na muzykę filmową. Prace te stanowią nieusuwalną i niewątpliwie wartą przybliżenia część twórczego wizerunku tego kompozytora.