Academic literature on the topic 'Kodeks wykroczeń'

Artykuł poświęcony jest zagadnieniu prawnej odpowiedzialności nauczycieli. Niewłaściwe wypełnianie obowiązków zawodowych w każdej grupie zawodowej łączy się z ryzykiem poniesienia odpowiedzialności przez jej przedstawicieli. W związku z nienależytym wykonywaniem obowiązków pracowniczych lub dokonaniem określonych czynów sprzecznych z prawem również wobec nauczycieli mogą być wyciągane określone konsekwencje prawne. Przepisy dotyczące zasad prawnej odpowiedzialności nauczycieli mają zróżnicowany charakter i uregulowane zostały w wielu aktach prawnych. Zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej znajdują odzwierciedlenie w Karcie Nauczyciela, reguły odpowiedzialności materialnej i porządkowej zawarte są w Kodeksie pracy, w kwestii cywilnoprawnej odpowiedzialności odszkodowawczej zastosowanie mają ustawa o systemie oświaty oraz ewentualnie Kodeks cywilny, natomiast odpowiedzialność karna i odpowiedzialność za wykroczenie, jaką może ponieść nauczyciel, wynika z naruszenia przez niego przepisów Kodeksu karnego lub Kodeksu wykroczeń.

Prawo wykroczeń zawiera czyny o charakterze zarówno kryminalnym, jak i administra-cyjnym. Wymusza to na ustawodawcy zróżnicowany system reakcji. Obok stricte penalnych form oddziaływania na sprawcę wykroczenia kodeks wykroczeń pozwala na zastosowanie między innymi środków oddziaływania wychowawczego. Celem artykułu jest przedstawienie tych środków, kryte-riów ich stosowania oraz podkreślenie potrzeby zmian w zakresie art. 41 k.w.

Reguła wyłączności ustawodawstwa karnego skarbowego w zakresie typizacji czynu zabronionego jako „przestępstwa skarbowego” lub „wykroczenia skarbowego” jest tradycyjnym rozwiązaniem normatywnym prawa karnego skarbowego od 1926 r. Jest to jedna z swoistości prawa karnego skarbowego na tle prawa karnego powszechnego (pospolitego). Pomimo obowiązywania reguły wyłączności ustawodawstwa karnego skarbowego w zakresie typizacji czynu zabronionego jako „przestępstwa skarbowego” lub „wykroczenia skarbowego”, w praktyce legislacyjnej pojawiają się problemy związane z lokalizacją tej kategorii czynu zabronionego. O zaliczeniu danego typu czynu zabronionego do kategorii przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego decyduje normodawca, lokalizując ten typ czyn zabronionego w części szczególnej Kodeksu karnego skarbowego. To, co jest w części szczególnej Kodeksu karnego skarbowego, jest przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym, a to, co jest poza Kodeksem karnym skarbowym, jest przestępstwem powszechnym lub wykroczeniem powszechnym. W praktyce oznacza to, że przepisy art. 1-53 k.k.s stosuje się tylko do przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych z części szczególnej k.k.s. Analiza przeprowadzona przez autora prowadzi także do wniosku, że rozparcelowanie przepisów Kodeksu karnego skarbowe (do Kodeksu karnego i Kodeksu wykroczeń) nie jest możliwe do przeprowadzenia. Reguła wyłączności ustawodawstwa karnego skarbowego w zakresie typizacji czynu zabronionego jako „przestępstwa skarbowego” lub „wykroczenia skarbowego” jest rozwiązaniem normatywnym zasadnym i niezbędnym na gruncie ustawodawstwa karnego skarbowego.

Opracowanie jest głosem w debacie nad przyjęciem optymalnego modelu reakcji na wykroczenia. Rozważaniom w tym zakresie towarzyszy historyczne ujęcie rozwoju prawa wykroczeń, które ukazuje interesujący obraz oryginalnych propozycji normatywnych formułowanych w czasach dwudziestolecia międzywojennego, następnie czasach autorytaryzmu, aż po współczesność. Ich wnikliwa analiza pozwala wyodrębnić charakterystyczne dla prawa wykroczeń etapy: pierwszy — od 1919 do 1951 roku, odzwierciedlający administracyjny wzorzec rozpatrywania spraw o wykroczenia przechodzący stopniowo w model mieszany; drugi — od 1952 do 1990 roku, reprezentujący model pośredni pomiędzy systemem administracyjnym a sądowym, wyróżniający się działaniem kolegiów orzekających w sprawach o wykroczenia, wzmocniony kodyfikacją prawa wykroczeń z 1971 roku; wreszcie trzeci etap — od roku 1990, zapowiadający kierunek usądowienia prawa wykroczeń, pogłębiony wejściem w życie kompleksowej kodyfikacji prawa karnego z 1997 roku, do której bardzo „zbliżono” prawo wykroczeń, i — na koniec — zwieńczony w 2001 roku przyjęciem w pełni sądowego modelu orzeczniczego. Przedstawiony schemat normatywnego działania polskiego ustawodawcy w efekcie finalnym wyłonił karnistyczny model prawa wykroczeń oparty na tak zwanym małym kodeksie karnym, czyli zawierającym regulacje materialnoprawne kodeksie wykroczeń z 1971 roku, oraz wskazanej już ustawie procesowej z 2001 roku, określającej zakres kognicji sądów orzekających w sprawach o wykroczenia. Z perspektywy historycznej utrzymanie wykroczeń w ramach prawa karnego i przyjęcie do ich rozstrzygania zasad odpowiedzialności karnej można postrzegać jako uznanie pewnej koncepcji modelu w sprawach o wykroczenia i jej konsekwentną realizację. Niemniej jednak dynamika prawa oraz występujące w jego obszarze niedostatki legislacyjne od pewnego czasu wymuszają poszukiwanie nowych rozwiązań prawnych przeciwdziałających bezprawiu administracyjnemu czy też bezprawiu karnemu o mniejszej społecznej szkodliwości. Chodzi tu zwłaszcza o ich penalizację w postaci deliktów administracyjnych, to jest czynów zabronionych pod groźbą administracyjnej sankcji pieniężnej, których konstrukcja przypomina przestępstwa bądź wykroczenia. Mimo wyraźnego podobieństwa czyny te nie są zaliczane do wskazanej kategorii, wobec czego nie stosuje się do nich gwarancji właściwych dla odpowiedzialności karnej. Wystąpienie tego rodzaju zjawiska w rozwoju prawa niewątpliwie aktualizuje pytanie, czy w prawie wykroczeń należy dalej rozwijać model karnistyczny, w zasadzie odpowiadający współczesnemu, czy może właściwsze byłoby przyjęcie innego kierunku i stworzenie stricte administracyjnego modelu odpowiedzialności za drobniejsze czyny zabronione. W debacie publicznej i piśmiennictwie prawniczym można oczywiście odnaleźć zróżnicowane wypowiedzi praktyków i przedstawicieli nauki odnoszących się do reformy wykroczeń. Nie wchodząc w szczegóły formułowanych propozycji, autorkom niniejszego opracowania bliższe pozostają poglądy zwolenników tradycyjnego ujęcia modelu wykroczeniowego, w którym wzorowanie zasad odpowiedzialności za wykroczenia na zasadach ogólnych prawa karnego uważa się za prawidłowe. Stanowisko to nie wyklucza potrzeby działań nowelizacyjnych, a raczej wyraża, na tę chwilę, nieprzekonanie co do zasadności całkowitej zmiany modelowej. Konieczność nowelizacji części ogólnej kodeksu wykroczeń, w tym katalogu środków reakcji na wykroczenia, czy aktualizacji części szczególnej, obejmującej choćby przekształcenie niektórych wykroczeń w delikty administracyjne, zdaniem autorek stanowi wystarczająco poważne wyzwanie legislacyjne. Utrzymanie prawa wykroczeń jako odrębnej gałęzi prawa wymusza także odniesienie się do przyjętych struktur ustrojowych i procesowych oraz zgłaszanych w tym obszarze zmian. Podejmując ten wątek, autorki opracowania reprezentują mało popularne obecnie stanowisko utrzymania trybu sądowego w rozpoznawaniu spraw o wykroczenia. W przypadku wykroczeń możemy mówić o czynach mniejszej wagi, zabronionych przez ustawę pod groźbą kary, której wymierzenie należy do kompetencji organu sprawującego wymiar sprawiedliwości i zostaje poprzedzone procesem ustalenia winy. Niezbędne jest wobec tego zachowanie zasad odpowiedzialności nakierowanych na zabezpieczenie gwarancji uczestników postępowania, które może zapewnić jedynie postępowanie sądowe. Przekazanie wykroczeń organom niesądowym zaprzecza tym zasadom, wzbudza ponadto wątpliwości natury konstytucyjnej. Takie podejście nie zwalnia oczywiście ustawodawcy z obowiązku zwiększenia mechanizmów uproszczenia i przyśpieszenia postępowania w sprawach o wykroczenia. Poza optymalizacją płaszczyzny procesowej należałoby także zastanowić się nad usprawnieniem rozwiązań organizacyjnych mieszczących się jednak w już istniejących strukturach. W każdym razie respekt dla dotychczasowych, wieloletnich działań ustawodawcy przemawia za kontynuacją aktualnego modelu prawa wykroczeń, oczywiście przy założeniu jego racjonalizacji. Autorki podkreślają, że w obecnych realiach niestabilności prawa można wyrazić obawę co do istnienia warunków do przemodelowania prawa wykroczeń w kierunku odmiennym od realizowanego.

Tematem artykułu jest ochrona małoletnich przed demoralizacją. Wprowadzając w problematykę, artykuł przedstawia najważniejsze przepisy ustawowe chroniące małoletnich, a następnie koncentruje się na dwóch wykroczeniach, których spenalizowanie w kodeksie wykroczeń ma w zamyśle ustawodawcy zapobiegać demoralizacji dzieci i młodzieży. Są to skłanianie małoletniego do żebrania (art. 104) i dopuszczenie do demoralizacji nieletniego (art. 105). Autor dokonuje oceny istniejącego stanu prawnego, odnosząc się do różnych aspektów analizowanych wykroczeń, z podkreśleniem trudności interpretacyjnych, jakie sprawiają te regulacje na gruncie prawa wykroczeń. Artykuł zamyka podsumowanie, zawierające także propozycje uściślenia lub zmiany niektórych przepisów.

Artykuł przedstawia problematykę związaną z określeniem relacji, w jakiej pozostają w stosunku do siebie wykroczenie określone w art. 107 Kodeksu wykroczeń i przestępstwo stalkingu z art. 190a § 1 Kodeksu karnego oraz inne typy przestępstw cechujących się naruszeniem spokoju psychicznego pokrzywdzonego. Czyny te pozostają w stosunku krzyżowania, a granicę pomiędzy nimi wyznacza przede wszystkim intensywność działania sprawcy.

Celem opracowania jest ustalenie znaczenia pojęcia „przestępstwo” na gruncie kodeksu postępowania cywilnego. Zagadnienie to nie było dotąd przedmiotem pogłębionych rozważań w polskiej doktrynie. Tymczasem termin ten, używany kilkukrotnie w przepisach wymienionego kodeksu, może być różnorako rozumiany przede wszystkim ze względu na wielość czynów zabronionych, których popełnienie skutkować może szeroko rozumianą odpowiedzialnością karną. W ocenie autorów uzasadnione jest wąskie rozumienie tego pojęcia w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, odpowiadające zasadniczo znaczeniu nadanemu mu w oparciu o przepisy kodeksu karnego. Pojęcie przestępstwa używane w przepisach kodeksu postępowania cywilnego nie obejmuje zaś przestępstw skarbowych, wykroczeń skarbowych ani wykroczeń. The purpose of the study is to determine the meaning of the term ‘offence’ under the Code of Civil Procedure. Hitherto, this issue has not been the subject of comprehensive in-depth considerations in the Polish doctrine. Meanwhile, this term used several times in the provisions of the aforementioned code may be understood in various ways, primarily due to the multiplicity of prohibited acts the commission of which may result in widely understood criminal liability. According to the authors, a narrow understanding of this concept in the provisions of the Code of Civil Procedure is justified what corresponds essentially to the meaning given to it under the provisions of the Criminal Code. Whereas, the term ‘offence’ in the Code of Civil Procedure does not include penal fiscal offences, fiscal petty offences or petty offences.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest zagadnienie racjonalizacji kar orzekanych na gruncie prawa wykroczeń. Autorka zwięźle przedstawia dyrektywy i zasady wymiaru poszczególnych kar za wykroczenia oraz wskazuje na potrzebę wprowadzenia zmian w tym zakresie. Przedstawione rozważania zasadniczo prowadzą do konstatacji, iż w obliczu nieuchronnej gruntownej nowelizacji unormowań kodeksu wykroczeń korzystne z punktu widzenia usprawnienia systemu kar za wykroczenia wydaje się nie tylko podnoszone przez doktrynę wyeliminowanie kary aresztu i pozostawienie do dyspozycji sędziego jedynie zastępczej kary aresztu w przypadku niewykonania innych kar, lecz także wyeliminowanie kary o charakterze symbolicznym, jaką jest nagana. Nadto autorka zauważa konieczność podwyższenia granic kary grzywny, które pozostają na niezmienionym poziomie od blisko ćwierćwiecza, oraz proponuje szersze zastosowanie kary ograniczenia wolności.

Glosowany wyrok Sądu Najwyższego dotyczy problematyki orzekania o czynach przeciwko mieniu, w stosunku do których od 9 listopada 2013 r. kryterium uznania danego czynu za przestępstwo albo za wykroczenie stanowi określony w kodeksie wykroczeń wskaźnik minimalnego wynagrodzenia za pracę. We wskazanym zakresie należy mieć na uwadze minimalne wynagrodzenie z daty orzekania w przedmiocie odpowiedzialności za taki czyn, a nie z daty jego popełnienia.

Przedmiotem opracowania jest rozważenie kwestii odpowiedzialności wykroczeniowej duchownego za zorganizowanie w ramach działalności kościoła lub związku wyznaniowego zgromadzenia w sposób niezgodny z rygorami narzuconymi przez państwo. W tym celu autor, bazując na metodzie dogmatycznoprawnej, analizuje wydane w trakcie stanu epidemii rozwiązania normatywne i ocenia ich konstytucyjną poprawność, by następnie poddać pod rozwagę możliwość zastosowania art. 54 i art. 116 § 1a Kodeksu wykroczeń. Przeprowadzone analizy doprowadziły do stwierdzenia, iż prawodawca tworzył w początkowym etapie epidemii prawo w sposób daleki od doskonałego, w tym przekraczając przysługujące mu uprawnienia. Tym samym ograniczone – ale nie niemożliwe – jest wyciągnięcie odpowiedzialności wykroczeniowej w analizowanym zakresie.

Contribution to the prototype categorisation of offences. Selected aspects of cognitive analysis of the Polish legal language on the example of the Penal Code and the Code of Offences Summary The aim of the article is to establish a research hypothesis, according to which statutory definitions of crimes and offences are linguistic and mental categories, while assigning to them specific human actions and omissions is based on the separation of prototype copies, and moreover, it is subject to the phenomenon of the so-called “collection fuzziness”. The theses contained in the article will be verified in the course of further research on the structure of Polish jurisprudence, and perhaps – which would make it possible to emphasise the influence of culture on the categorisation of legal concepts and expressions – also foreign. Preliminary, theoretical analyses are based on a methodology derived from the cognitive linguistic current and may be of significant importance not only for linguistic research but also for the practice of justice in Poland and other countries conditioned by continental legal tradition.