Journal articles on the topic 'Luminiscencia'

Reseña: UV-Vis Luminiscencie imaging techniques /Técnicas de luminiscencia UV-Vis Marcello Picollo, Maartje Stols-Witlox, Laura Fuster-López (Eds.). Conservation 360º, Editorial Universitat Politècnica de València, 2019 ISBN: 978-84-9048-828-7Páginas: 341Idioma: Inglés-Españolhttps://doi.org/10.4995/360.2019.110002

Nuestro equipo investigador, en colaboración con la empresa Grupo Interlab, S.A. (Madrid), lleva varios años involucrado en un ambicioso proyecto que ha llevado al mercado un instrumento optoelectrónico para análisis y control medioambiental e industrial. El sistema multicanal utiliza sensores y biosensores sobre fibra óptica basados en indicadores específicos resultantes de la ingeniería molecular y fotoquímica de complejos luminiscentes de Ru(II). De esta forma, se ha conseguido un novedoso dispositivo capaz de monitorizar simultáneamente por vía óptica, in situ y en continuo, diversos parámetros esenciales en calidad de aguas y procesos industriales (oxígeno, temperatura, pH, amonio, DBO, hidrocarburos, detergentes y pesticidas de tipo carbamato) mediante el simple cambio de terminal sensible situado en el extremo de la fibra óptica, ya que todos los indicadores preparados a medida se excitan por la misma luz y emiten luminiscencia en la misma región espectral. La presentación detallará el camino seguido desde el diseño y preparación de estos últimos hasta la validación de campo de los dispositivos desarrollados. Palabras clave.-Control de procesos, Luminiscencia, Ru(II), Monitoreo, Calidad de aguas. ABSTRACTNuestro equipo investigador, en colaboración con la empresa Grupo Interlab, S.A. (Madrid), lleva varios años involucrado en un ambicioso proyecto que ha llevado al mercado un instrumento optoelectrónico para análisis y control medioambiental e industrial. El sistema multicanal utiliza sensores y biosensores sobre fibra óptica basados en indicadores específicos resultantes de la ingeniería molecular y fotoquímica de complejos luminiscentes de Ru(II). De esta forma, se ha conseguido un novedoso dispositivo capaz de monitorizar simultáneamente por vía óptica, in situ y en continuo, diversos parámetros esenciales en calidad de aguas y procesos industriales (oxígeno, temperatura, pH, amonio, DBO, hidrocarburos, detergentes y pesticidas de tipo carbonato) mediante el simple cambio de terminal sensible situado en el extremo de la fibra óptica, ya que todos los indicadores preparados a medida se excitan por la misma luz y emiten luminiscencia en la misma región espectral. La presentación detallará el camino seguido desde el diseño y preparación de estos últimos hasta la validación de campo de los dispositivos desarrollados. Keywords.- Process control, Luminescence, Ru (II), Monitoring, Water quality.

El estudio de la génesis de los montículos de la cuenca de la Laguna Merín, Uruguay, se focalizó en el aporte de sedimentos y elementos descartados. Investigaciones basadas en la geoquímica de la matriz llevaron a considerar el rol del fuego en su elevación. Ensayamos contrastar su presencia por medio de las técnicas de datación por luminiscencia. Si las edades o paleodosis medidas por luminiscencia ópticamente estimulada (OSL, por sus siglas en inglés) y por termoluminiscencia (TL) de diferentes fracciones de la matriz son similares, próximas o con cierto grado de superposición, entonces el agente de blanqueo tiene que haber sido el calor. La hipótesis fue verificada en montículos de tres sitios arqueológicos ubicados en el sur de la cuenca. La evidencia de que estaríamos frente a prácticas recursivas que producen acumulaciones de sedimento termoalterados nos condujo a los hornos de tierra y los oven mounds de Australia. La presencia de hornos de tierra prehistóricos ya fue reconocida en Uruguay. Los oven mounds son un potente análogo etnográfico-arqueológico que ilustra sobre procesos de formación de acumulaciones de sedimento termoalterado, al mismo tiempo que permite abordar aspectos socioeconómicos y simbólicos. Por último, a partir de las implicaciones de la hipótesis, señalamos la pertinencia de abordar los montículos a dos escalas: la de los comportamientos que los elevaron y la de su realidad como parches dentro del paisaje.

La datación de los materiales cuaternarios ha sido, desde siempre, uno de los principales problemas con los que se han encontrado los investigadores que trabajan en esta Época o Sistema. Esto es verificable por los numerosos trabajos dedicados a precisar la edad de los afloramientos mediante estudios isotópicos, Luminiscencia, Racemización de aminoácidos, reacciones inducidas por la radiación cósmica, Paleomagnetismo, ESR (Electron Spin Resonance), etc. Los trabajos editados por Preusser et al. (2008) recogen una parte importante de los métodos más recientes utilizados en la datación de los materiales cuaternarios. Algunos son bien conocidos como las dataciones por isótopos del Carbono, como el C14, o del U234/Th230. Otros métodos de datación de materiales cuaternarios no son tan conocidos, como la utilización de la EMF (Earth’s Magnetic Field. Así mismo, se tratan las dataciones por Luminiscencia. El trabajo continúa con un análisis de los resultados de las dataciones basadas en las señales de ESR, en cuarzos sometidos a diferentes situaciones ambientales. Otro de los procedimientos expuestos en este número especial de E & G Quaternary Science Revue, son las dataciones a partir de nuclidos cosmogénicos. Por último, hay que tener en cuenta, que la mayor parte de las propuestas de estos procedimientos de datación se hacen aplicables sobre todo a materiales continentales: depósitos fluviales, glaciares, eólicos y también yacimientos arqueológicos, aunque hay referencias a lo largo de los trabajos a su aplicación con éxito a materiales de origen marino.

Los resultados permitieron confirmar la síntesis vía microondas de nanoestructuras de ZnO, conformadas de nanopartículas con dimensiones menores a 60 nm. Las nanoestructuras obtenidas presentaron una morfología de esferoidal a irregular, mostrando la presencia de gran porosidad. Se logró sintetizar politiofeno con características conductoras mediante un sistema binario de solventes orgánicos. La modificación de la concentración de ZnO en las películas híbridas presentó un efecto considerable en la luminiscencia y en los espectros UV-Vis, lo cual nos indica una sinergia entre los materiales y un potencial uso en celdas solares híbridas.

Se discute una superred novedosa, que permite la determinación de la estabilidad geométrica y precisión de capas delta-dopadas con respecto a efectos de difusión y migración, así como la evaluación tecnológica de la producción de dispositivos. Esta estructura nanométrica actúa como sonda interna en copamiento de superredes, semejante al caso conocido de los "pozos ensanchados" en superredes de composición. Se usa la luminiscencia entre pares donador-aceptor, la cual depende de la distancia de separación que refleja el arreglo geométrico de capas delta-dopadas vecinas, siempre que existan donadores y aceptores en las capas correspondientes.

Introducción: La bioluminiscencia es la capacidad de ciertos organismos para transformar la energía química en energía lumínica mediante varios procesos bioquímicos. Objetivo: el aislamiento e identificación por primera vez de bacterias luminiscentes en agua marina superficial y la identificación de dinoflagelados luminiscentes marinos del Parque Nacional Isla del Coco, Costa Rica. Metodología: Se colectaron muestras de agua marina obtenida por buceo a 20 m y a nivel superficial de 13 sitios en la Isla del Coco, Costa Rica. Por otra parte, se analizaron muestras de fitoplancton colectadas desde la superficie hasta los 30 m de profundudad en los alrededores de 8 sitios de la Isla del Coco, y se determinaron varias especies luminiscentes pertenecientes a los géneros Ornithocercus y Ceratocorys. Resultados: Se logró obtener 7 aislados bacterianos luminiscentes, se identificaron y caracterizaron bioquímicamente mediante una plataforma automatizada (Vitek) con altos niveles de confianza, se ubicaron taxonómicamente dentro del género Vibrio, 2 especies: V. alginolyticus y V. parahaemolyticus, además, algunos aislados presentaron resistencia al antibiótico ampicilina y 100% capacidad hemolítica. Esta investigación muestra evidencia de la presencia de especies microscópicas marinas en Isla del Coco, Costa Rica, capaces de presentar el fenómeno de la luminiscencia, por lo que profundizar en su estudio sería relevante en cuanto a la importancia de estos microorganismos en la producción de metabolitos secundarios y como indicadores de floraciones algales nocivas, por lo que se hace necesario realizar más investigación científica para determinar su potencial biotecnológico. Conclusiones: De la misma forma, los resultados obtenidos en esta investigación sugieren expandir las localidades de colecta y aislamientos de microorganismos luminiscentes, acompañado de una caracterización bioquímica y molecular, con el fin de explorar la diversidad microbiana asociada a eventos de luminiscencia y determinar los ambientes en el que estas especies se desarrollan.

Este trabajo establece la edad de un afloramiento de depósitos fluviales situados en la desembocadura actual del Río Ulla en la Ría de Arousa (Galicia, NO de España), a +40 m y +30m sobre el nivel del mar actual. Los depósitos están formados por materiales siliciclásticos de tipo trenzado (braided). Aunque conocidos desde hace mucho tiempo, no se había determinado nunca su edad, considerándose sucesivamente desde finiterciaria a cuaternaria e incluso material indiferenciado holoceno. Utilizando la técnica de luminiscencia ópticamente estimulada (OSL) se ha calculado una edad de enterramiento para los granos de cuarzo incluidos en el sedimento de 180 ka para el nivel inferior y entre 70 ka y 60 ka para los niveles superiores. La cronología aquí establecida es coherente con la obtenida para otros depósitos fluviales estudiados en la costa gallega y del norte de Portugal.

El propósito de un análisis químico de aguas es generar resultados correctos y confiables, siendo la verificación de ensayos uno de los aspectos más importantes para conseguir este propósito; además constituye un factor clave para la prestación de servicios analíticos. En el presente estudio se hizo la evaluación del método analítico luminiscente, para la determinación de la demanda bioquímica en aguas. El objetivo de este trabajo fue confirmar la aplicación correcta del método para el análisis de aguas. Se trabajaron muestras de agua superficial, residual y marinas, siguiéndose estrictamente los protocolos de verificación. Se encontraron resultados satisfactorios en precisión y exactitud con el fin de emitir resultados confiables y reales de la muestra analizada.

Este artículo tiene como objetivo profundizar en el conocimiento arqueológico de las técnicas constructivas altomedievales del noroeste peninsular, y la dimensión social en las que éstas se enmarcan, a través del estudio comparativo de tres iglesias de la actual provincia de Ourense: Santa Eufemia de Ambía, San Xés de Francelos y San Martiño de Pazó. Para ello, partimos de un trabajo extensivo previo en el que se realizó una prospección arqueológica para documentar posibles restos de iglesias altomedievales. Se seleccionaron, entre otras, estas tres iglesias y se hizo una lectura veloz de sus paramentos combinada con la datación absoluta de los morteros de tierra de las fases altomedievales mediante Luminiscencia Ópticamente Estimulada y radiocarbono. Esta metodología, completada con una revisión historiográfica de cada edificio, nos permitirá observar de cerca las transformaciones en las técnicas constructivas que tienen lugar en esta zona entre los siglos IX y X y contextualizarlas en el marco más amplio de los estudios sobre arquitectura altomedieval en la península ibérica.

En el presente trabajo se realizó la síntesis de puntos cuánticos a partir de Trigo (Triticum) por el método hidrotermal, optimizando las condiciones de síntesis para el control de la emisión y composición de la superficie para su potencial aplicación como biomarcador. Los puntos cuánticos de carbono obtenidos, fueron caracterizados mediante las técnicas de espectroscopia de luminiscencia, obteniendo una excitación máxima a los 371 nm y una emisión máxima en los 442 nm emitiendo un color azul-cian dentro del rango visible que fue comprobado por el sistema de coordenadas cromáticas, por espectroscopia UV-Vis se presentan transiciones electrónicas π-π* y n-π*, así como el cálculo de Egap con valores de 1.61 y 2.13 eV. Finalmente, la espectroscopia FT-IR, nos muestra grupos funcionales como OH-, C-H, C-N, C=C, C-O, C-OH, C-O-C, COOH, C=C, lo que permite la formación de puntos cuánticos funcionalizados para la fabricación de biomarcadores.

El diamante posee extraordinarias propiedades físicas y químicas, y se ha propuesto para ser utilizado como dosímetro de radiación por tener un Zeff equivalente al tejido humano. En este trabajo, se estudian las propiedades de respuesta al Afterglow (AG), la termoluminiscencia (TL) y la luminiscencia ópticamente estimulada (OSL) en materiales diamante HPHT tipo lb, cuando son sometidos a Rayos X suaves (0,75 mA, 35 kV). Las propiedades dosimétricas y la curva TL fueron obtenidas en un equipo Riso TL/OSL, donde los estudios de fading, muestran que luego de 1 hora se estabiliza la señal de TL, la reproducibilidad presenta un error en señal no mayor 5%. Se encuentra linealidad en las tres técnicas para dosis absorbida entre 0-2 Gy, entre 2-9 Gy puede considerarse una respuesta supralineal para las tres técnicas obteniendo una saturación de la muestra a dosis absorbidas mayores de 9 Gy. Se demuestra que este material presenta un futuro prometedor como dosímetro clínico para haces de radiación suaves, usados particularmente para dosimetría de radiaciones de uso clínico. © 2017. Acad. Colomb. Cienc. Ex. Fis. Nat.

La Terraza Compleja de Arganda (TCA), situada en el tramo bajo del río Jarama (Madrid), está formada por sucesivos apilamientos de secuencias fluviales denominados de abajo a arriba Arganda I, II, III y IV, en los que se han encontrado importantes yacimientos arqueológicos y paleontológicos del Pleistoceno (Áridos 1 y 2, Valdocarros o HAT), y numerosos conjuntos de industria lítica del Paleolítico inferior y medio. Hasta ahora, la única referencia cronológica disponible para la TCA era la proporcionada por el estadio evolutivo de los micromamíferos de los yacimientos Áridos 1 en Arganda I y Valdocarros en Arganda II. En este trabajo, se propone la equivalencia de las distintas unidades de la TCA con terrazas escalonadas y se establece un marco cronológico numérico, obtenido mediante dataciones de termoluminiscencia, luminiscencia ópticamente estimulada y racemización de aminoácidos. Arganda I (≈ T+30-32 m) se situaría hacia el final del MIS 11 o en el inicio del MIS 9, Arganda II (≈T+23-24 m) se correspondería con el inicio del MIS 7, Arganda III (≈T+18-20 m) se situaría entre el MIS 7 y el MIS 5, y Arganda IV comenzaría su deposición en el MIS 5 finalizando su sedimentación en el MIS 1 al sur de Arganda del Rey (Madrid).

En esta contribución se presenta la técnica de elaboración de cristales orgánicos por el método de sublimación aplicado al caso particular de Antraceno. Se presentan asimismo los últimos resultados experimentales obtenidos en nuestro Laboratorio con los monocristales de Antraceno: A) Luminiscencia a temperatura ambiente. Los cristales fueron sometidos a irradiancia UV-Vis frontal, obteniéndose la transmitancia frontal y la fluorescencia de canto (wave guide emisión). Como resultado de estas medidas se identifica un cuasigap de 3.11 eV (398 nm) y bandas de emisión a niveles vibronicos en 3.08, 2.92, 2.79 y 2.61 eV. B) Conversión Fotovoltaica. Se construyó la unión fotovoltaica Antraceno / oxido de estaño (Ant / TO), determinándose experimentalmente la eficiencia espectral quántica del sistema, así como el modelo teórico energético correspondiente. Palabras clave.-.- Antraceno, Eficiencia cuántica, Conversión fotovoltaica. ABSTRACTIn this contribution are shown organic crystals obtained by the sublimation method and the latest experimental results obtained with the Anthracene monocrystals: A) Luminescence at room temperature. The Anthracene crystals were subjected to frontal UV-Vis irradiance, obtaining the frontal transmittance and the edge Fluorescence (wave guide emission) at room temperature. As a result of this measurements we identified a “quasigap” of 3.11eV (398 nm) and emission bands in 3.08, 2.92, 2.79 and 2.61 eV. B) Photovoltaic conversion. We constructed photovoltaic junctions Anthracene / Tin oxide (Ant / TO). We determined experimentally the quantum spectral efficiency of the system and the corresponding theoretical band energy diagram. Keywords.- Anthracene, Quantum efficiency, Photovoltaic conversion.

La Irradiación de Cuerpo Total (ICT) con haces de fotones es una técnica utilizada en el tratamiento de enfermedades hematopoyéticas, a fin de lograr las condiciones de esterilidad necesarias para realizar trasplantes de médula ósea. Para esto se debe prescribir la dosis en el plano medio del paciente y tener una distribución aproximadamente exacta de la dosis (desviación del ± 5 % de la dosis prescrita) en todo el cuerpo, pero debido a la geometría irregular del paciente no es posible utilizar sistemas de planificación de tratamiento; es por esto que se recurre a la dosimetría in vivo. La aplicación del método de dosimetría in vivo consiste en un algoritmo de cálculo basado en los valores de dosis de entrada y salida medidos por los detectores de Luminiscencia Ópticamente Estimulada OSL (Al2 O3 :C) ubicados en las superficies de un fantoma homogéno, el cual es irradiado con haces de fotones de 6 MV generados por el Acelerador Lineal Siemens Primus Mid (Mevatron). Posteriormente estos resultados son comparados con las lecturas de dosis tomadas por una cámara de ionización (PTW Freiburg Modelo TW31010-2167) ubicada en plano medio. De igual forma se procede para el caso en el que el haz es atenuado en un 22.72 %, empleando una protección de plomo de 4 mm (utilizado como protección de órganos críticos), comprobándose desviaciones menores al ± 10 % en ambos casos. Por tanto, el uso de estos detectores permite desarrollar un método dosimétrico alternativo, que contribuye a garantizar la calidad del tratamiento.

Objetivo: evaluar y comparar valores de facetas de desgaste y de cortisol salival en niños con y sin bruxismo posible y con bajos y altos niveles de inestabilidad emocional. Métodos: Se recolectaron datos en 17 niños sanos con bruxismo posible (B) según la lista de comportamientos orales de los Criterios Diagnósticos para Trastornos Temporomandibulares, diferenciando bruxismo de sueño (BS) y de vigilia (BV). Se aparearon por género y edad con un grupo control, sin reporte de bruxismo (C). Cinco odontopediatras identificaron facetas de desgaste con el índice de desgaste dentario (IDD) (kappa interobservador 0,94). El dosaje de cortisol se realizó con saliva completa matinal mediante electro-quimio-luminiscencia. La inestabilidad emocional (Ie) se evaluó en los mayores de 8 años con el cuestionario “Big Five” de personalidad para niños y adolescentes. Resultados: La edad media fue 11,3±2,7, con 59,6 % de género femenino. En el grupo de bruxismo; Original35,3 % reportó BS, 35,3 % BS + BV y 29,4 % BV. No se hallaron diferencias en el desgaste promedio para dientes primarios (p=0,3858) ni para permanentes (p=0,7478) entre ambos grupos. La media de cortisol salival fue 0,181 ± 0,183 para el grupo de estudio y 0,183 ± 0,161 para el grupo control (p=0,9863). Para la Inestabilidad emocional baja la media de niveles de cortisol fue 0,142 ± 0,08 ug/dl y en Ie alta 0,149 ± 0,07 (p=0,0437). Todos los pacientes con BS + BV, presentaron inestabilidad emocional alta (p= 0,006). Conclusiones: El desgaste en ambas denticiones no mostró diferencias significativas. Los valores de cortisol salival obtenidos en este estudio no permitirían considerarlo factor relevante para el diagnóstico de bruxismo. En condiciones de inestabilidad emocional extremas se hallaron diferencias en los niveles de cortisol salival y en la frecuencia que reportan ambos tipos de bruxismo.

El yacimiento musteriense de Roca San Miguel se sitúa en el curso alto del río Noguera Ribagorzana, en el Prepirineo de Huesca. Aunque en la actualidad se extiende por una ladera con la apariencia de un sitio al aire libre, un resalte de arenisca hoy erosionado debió generar un abrigo rocoso que prestaría protección a sus ocupantes prehistóricos. Se han realizado 3 catas arqueológicas, de las que la intermedia y superior son las que aportan hasta el momento la información más relevante. En la excavación se han diferenciado 5 Unidades estratigráficas compuestas por diferentes niveles arqueológicos que han sido datados por Luminiscencia Ópticamente Estimulada (OSL). Las dataciones de la Unidad A, con abundantes restos de hogares, la sitúan cronológicamente en el Penúltimo Periodo Glacial (PGP) en unas condiciones paleoambientales de frío extremo. La Unidad B todavía no ha sido excavada. La Unidad C abarca desde el final del Eemiense hasta el MIS 5d en el Último Periodo Glacial (LGP), con abundantes restos líticos y de fauna. La Unidad D incorpora materiales desplazados por la ladera superior, indicando el abandono del yacimiento, datado en 81,2±4,7 ka. Por último, la Unidad E recubrió el lugar durante MIS 2, cuando el sitio estaba ya parcialmente erosionado. La datación con OSL de la terraza Qt5, situada en el entorno del yacimiento, permite además relacionarlo con el sistema de terrazas de la cuenca fluvial Segre-Cinca y las fases glaciales de su cabecera. Con todo ello, se crea un modelo evolutivo que abarca desde MIS 6d hasta el MIS 5a (Último Periodo Glacial), pudiendo afirmar a partir de su depurada cronología que actualmente es el yacimiento con las ocupaciones neandertales más antiguas del Prepirineo.

Cyclocondensation of α,β-unsaturated aromatic ketones V and VIII with quaternary pyridinium salts VI in the presence of ammonium acetate gave 2,4,6-triarylpyridines I, aryl-substituted diaza-p-terphenyls IIa,b, diaza-p-quaterphenyls IIc,d and diaza-p-quinquephenyls IIe,f. All the new polyphenylene compounds exhibit characteristic luminiscence in the visible spectral region.

Circularly polarized luminiscence (CPL) from dilute solutions of Tb(III) bound to the Ca-binding protein calmodulin is reported. The dissymmetry ratio, gem, at 543.5 nm can be monitored as a function of equivalents of metal ion concentration. Competitive and consecutive addition of Ca(II) versus Tb(III) yield results which are consistent with previous results that suggest that Tb(III) and Ca(II) have a preferred affinity for different metal-ion binding sites in this protein.

Krasoslovje je integralni sistem znanosti o krasu, močno podobno fizični geografiji. Med vodilnimi krasoslovci je vrsta geografov, tudi na Slovenskem, npr. prof. Gams. Na podlagi bibliografije je mogoče izdvojiti nekaj novejših smeri v krasoslovnih raziskavah: nastanek in razvoj krasa, speleogeneza, vloga mikrobiologije, luminiscenca, klastični sedimenti, minerali, nastanek in razvoj kapnikov, merjenje odlaganja sige, kemizem kapnikov, absolutna datacija sedimentov. Hidrološke raziskave so smer, ki jo bo treba obdržati in okrepiti. Regionalno gledano je odkrivanj" manj, čeprav se krasoslovci podajajo v najbolj oddaljene dele sveta. Med objavljenimi deli narašča število iz drugih delov sveta in so "klasična" kraška ozemlja zapostavljena. Sinteza in sintetični prispevki so tista dejavnost, ki bi se je geografi lahko v večji meri lotili in kar jim (naj) zagotavlja tudi njihova osnovna izobrazba."

Post-fabrication heat treatment has been found as an effective means for controlling the size distribution of Tb-doped Gd 2 O 3 nanoparticles. Variations in the electronic structure and structural order of these doped quantum dots are investigated by using the techniques of X-ray excited luminiscence and diffraction. From room temperature to 1000°C X-ray powder diffraction of this nanoparticle system shows a three-stage transition from featureless data to that of the bulk crystalline structure with increasing particle size. However, substantial changes found in the X-ray excited luminescence are not directly related to the crystalline structure of the nanoparticles. These observations also indicate that bulk-like crystalline phase of the quantum dot material is not a necessary condition for generating the X-ray induced optical effects which are useful for some technological applications.

Las primeras evidencias achelenses en la Península Ibérica, tecnocomplejo de origen africano, se remontan a 1 Ma aproximadamente, si bien hasta el MIS 15-13 no se extiende de forma significativa en la cuenca media del Tajo. Mediante el estudio tecnológico de las muestras líticas de Pinedo, Cien Fanegas y Tafesa en la cuenca media del Tajo y las dataciones IRSL (post-Infrared Stimulated Luminiscence) y ESR de los depósitos de terrazas a +25-30m del Tajo en Pinedo y Cien Fanegas en las inmediaciones de Toledo se evidencia una perduración de esquemas tecnológicos achelenses en fechas recientes (MIS 11-8) dentro del tramo final del Pleistoceno Medio, similar a otros enclaves de la Meseta Central y del suroeste de Francia. Las características tecnológicas de estas series líticas (compuestas por cantos tallados, bifaces, triedros, picos triédricos, hendedores) y débitage no estandarizado (centrípeto y multipolar) no tiene un significado cronológico, sino que responde a tradiciones tecnológicas que perduran hasta el final del Pleistoceno Medio para el caso del interior de la Península Ibérica.The first Acheulean evidences in the Iberian Peninsula, are date approximately 1 Ma before present, although up to MIS 15-13 its presence in the middle basin of the Tagus river does not extend significantly. In this contribution, we present the relevant results of the technological study of the lithic series from Pinedo, Cien Fanegas and Tafesa sites located in the middle basin of the Tagus. This study together with the IRSL (post-Infrared Stimulated Luminiscence) and ESR dates of the terrace deposits at + 25-30m of the Tagus (Pinedo and Cien Fanegas in the vicinity of Toledo) indicate the perdurance of the Acheulian technological schemes during the late Middle Pleistocene (MIS 11-8). This circumstance is similar to other places of the Iberian Central Plateau and south-western France. The technological characteristics of these lithic series (composite of pebble tools, bifaces, trihedrals pieces, picks and cleavers) together with a non-standardized flaking systems (centripetal and multipolar) does not have a chronological meaning, but probably responds to technological traditions that can be dated in the final part of the Middle Pleistocene for the inner area of the Iberian Peninsula.

Abstract The photoluminescence of SiO2-Al2O3-LiO2-LaF3 oxyfluoride glass and glass ceramic samples doped with Ce3+, Eu2+ and Ce3+/Eu2+ is investigated, and the spectra and fluorescence intensities are compared. The luminescence of samples activated by Eu ions is found to be more intensive than of the samples doped with Ce or Ce/Eu. The luminescence of glass ceramics is higher than that of the corresponding glass, which indicates that a proportion of the activator ions are embedded in the fluoride crystallites.

Chronology of the Last Deglaciation in the Southeastern Baltic Region on the Basis of Recent OSL DatesThe study of the deglaciation chronology in the south-eastern Baltic Region belonging to the outer zone of the last Pleistocene glaciation has a long history. The Finnish investigator H. Hausen (1913) who worked in the north-western portion of the East-European Plain at the beginning of the 20thcentury was the first to attempt a reconstruction of the course of glacial retreat during the last glaciation. At that time investigators had no physical dating methods and the time scale based on varvometric method, introduced by the Swedish geologist G. de Geer (1912) who divided the deglaciation history of Scandinavia into Daniglacial, Gotiglacial and Finiglacial, each of which had different palaeoglaciological conditions. During last decades different dating methods, including14C, ESR, luminescence methods and10Be techniques have been used, but they could not help essentially improve the existing stratigraphical charts and many problems of topical interest in the history of deglaciation have not been solved yet. During last years the first two authors have studied the suitability of OSL method for the geochronological purposes, paying the most attention to the waterlaid sediments. In the first step they have found the most promising genetical varieties of glaciofluvial sediments (glaciofluvial deltas and sandurs) and in this paper they widened the study area to all three Baltic states with close cooperation with Latvian and Lithuanian colleagues. The obtained results demonstrated, that not all mineral grains in the uppermost glaciofluvial and glaciolacustrine sediments were fully bleached during the last deglaciation. Probably the older sediments also influenced to the luminescence results. It means, that stratigraphic conclusions based on single dates or their small sets are inadmissible and in each case luminiscence dating requires a verification using other methods.

The term sand ramp has been used to define a deposit constituted of eolian, fluvial, of hill-slope facies and with paleosols established in topographical obstacle. The occurrence of sand ramp is little known in the Brazilian coast. Sand ramps have been identified in the east band in Santa Catarina Island and studied in the Joaquina and Mole Beach. The present study focuses on facies, paleosols genesis, classification and correlation with global paleoclimatic events. There are still some doubts whether the interpretations can be taken as common properties of sand ramps in the eastern band of Santa Catarina Island. The present article shows the stratigraphy of sand ramp in Mole Beach. It argues if dissipation facies predominate and if there are colluvial paleosols. We established the chronology from the stratigraphic record using the luminiscence method and the correlation of the layers and paleosols with global paleoclimatic events. We have verified the deposit of the sand ramp in Mole Beach shows aeolian, of dissipation beds and paleosols. The aeolian beds are predominant and thicker than the dissipation beds. The paleoclimatic meaning of the dissipation beds is little understood. A paleolatosol and two paleoargisols constituted by fines generated by the alteration of heavy minerals of aeolian beds were individualized. The first should have been developed during the interstadial period (marine isotope stage 5c), while the other two were formed from the beginning to the middle of the current interglacial (marine isotope stage 1). The stratigraphic record of the area showed that the deposit of the sand ramp developed 124,000 yr B.P., between the two maximum last transgressions in the Brazilian coast, being much more recent than once thougth and corresponds with known data of the coastal evolution of the Santa Catarina Island.

Smokeless nicotine containing products are very diverse and offered in flavored tobacco/non tobacco forms, packed in portioned sachets of different mass, dimensions, and colors, with different nicotine content. In RF of chewing tobacco is regulated by Federal law № 268, sucking tobacco (snus) is prohibited for wholesale and retail trade according to FL № 456. Federal law № 303 equates consuming of non tobacco nicotine containing products for chewing and sucking to tobacco consumption. Absence of regulations for nicotine containing products with similar package, but different in composition and physiological effect requires elaboration methods for complex estimation of smokeless products with methods verification in order to their control. Monitoring of studies conducted in various scientific centers on the issue of toxicological assessment of smokeless tobacco / non-tobacco nicotine-containing products has been carried Analysis of consumer’s indicators of smokeless products includes organoleptic testing and measuring nicotine content as toxicity indicator. It is discovered that nicotine content in studied samples varies from 0.3 to 7.6 %. Quantity of absorbed nicotine during cigarette smoking is criterion of sufficient nicotine concentration in smokeless products, extracted through oral mucosa. Base (carrier) for non tobacco products is usually powdered microcrystal cellulose or grinded plant matter (peppermint) of different flavor and color. Structure of smokeless products is defined and their identification features are offered, including extra feature – tobacco presence in product, defined by presence of tobacco specific nitrosamines. As the result of the researches adoption of nicotine content limit of 20 – 30 mg per portion is offered. Complex estimation system for smokeless products is elaborated. It includes: organoleptic testing of consumer’s properties, spectrophotometric method for nicotine content measuring, thermogravimetric determination of the mass fraction of moisture, optical microscopy and luminiscence analysis for defining product structure in order to its identification, gas chromatography for defining humectants and LC-MS for measuring content of tobacco specific nitrosaminescontent.

PRIKAZI – REVIEWS Geoadria, vol. 8/1, 161-166, 2003. IZVJEŠĆA SA ZNANSTVENIH SKUPOVA - CONFERENCE REPORTS 3rd International Conference CLIMATE CHANGES: THE KARST RECORDS III, 11.-15. svibnja 2003., Montpellier, Francuska Od 11. do 15. svibnja 2003. u Montpellieru (Francuska) održana je treća međunarodna konferencija Climate Changes: The Karst Records III. Prvi ovakav skup održan je 1996. u Bergenu (Norveška), sljedeći 2000. u Krakowu (Poljska), nakon čega je zbog pojačanog interesa za ovu tematiku, a time i veće znanstvene produkcije, dogovoreno da se konferencija održava svaku treću godinu. Nakon Franuske (2003.), za domaćina konferencije 2006. godine predložena je Rumunjska. Ovaj skup okupio je znanstvenike iz 27 država sa 6 kontinenata koji su kroz 62 usmena izlaganja i 37 postera prezentirali svoja recentna znanstvena dostignuća iz područja paleoklimatologije temeljena na istraživanju krša, točnije speleoloških objekata i njihovih akumulacijskih oblika – siga. Sige, prepoznate kao medij koji zbog zaštićenosti i stabilnih mikroklimatskih uvjeta vrlo dobro "pamti" klimatska stanja šireg okoliša za vrijeme taloženja (a osim toga su i puno dostupnije od jezgri dubokomorskih bušotina i polarnih ledenih pokrova), zadnjih su desetljeća u središtu znanstvenog interesa različitih znanstvenih disciplina. Stoga su i teme radova bile doista raznolike; najveći je dio radova obuhvaćao paleoklimatske varijacije utvrđene na temelju omjera stabilnih izotopa siga iz gotovo svih klimatskih područja, te njihovo datiranje različitim metodama. Sige kao objekt istraživanja bile su obrađene i vezano uz petrografska svojstva, fluidne inkluzije, luminiscenciju, sezonske varijacije intenziteta taloženja itd., dok se kod speleoloških objekata proučavao stupanj okršavanja, utjecaj tektonike, špiljski sedimenti kao i paleontološki i arheološki nalazi. Dio radova obuhvaćao je rezultate monitoringa trenutnog stanja špilja, hidrologije, geokemije, atmosferskih uvjeta itd., a bilo je riječi i o promjenama morske razine kao posljedici klimatskih fluktuacija tijekom geološke prošlosti.Osim već tiskane knjige izvadaka u pripremi je i zbornik, dok se u međuvremenu kvalitetniji radovi recenzirani tiskaju u respektabilnom časopisu Francuskoga geološkog društva Bulletin de la Société Géologique de France.A gdje je Hrvatska, zemlja "klasičnog krša", u svemu tome? Država s 46% nacionalnog teritorija prekrivenog kršem (26000 km2) i još mnogo više pod morem, bila je zastupljena samo s jednim (1) radom – zapaženim, ali gotovo "pionirskim" u odnosu na radove sofisticiranih laboratorija i instituta zapadnih zemalja. Rad Isotope records in submarine speleothems from the Adriatic Coast, Croatia, autora Maše Surić, Nade Horvatinčić, Axela Suckowa, Mladena Juračića i Jadranke Barešić, analizira paleoklimatske promjene na istočnoj obali Jadrana koje su kroz omjere stabilnih izotopa kisika i ugljika ostale zabilježene u danas potopljenim sigama. Terenski dio konferencije obuhvatio je posjet mjestu Saint-Guilhem-le-Désert (tradicionalnoj postaji hodočasnika na putu prema svetištu Santiago de Compostella), te špiljskom sustavu Grotte de Clamouse, ukupne dužine oko 4 km od čega je 1965. gotovo 1 km uređen za turističke posjete. Osim impozantnih primjeraka špiljskog nakita, čija je raznolikost posljedica izmjena kalcitnih, aragonitnih i dolomitnih karakteristika nadsloja, ovaj objekt može biti i primjer kako se prekrasan špiljski prostor može upropastiti prilagođivanjem turističkim posjetima brojnim metalnim, staklenim i električnim instalacijama. Na trenutke posjetitelj može dobiti dojam da se kreće kroz muzej ili zbirku, a ne kroz više od stotinu metara dubok speleološki objekt. Dojam dodatno pojačava i ambiciozno zamišljen, ali kičasto izveden sound & light show. Obične turiste može fascinirati, ali istinske prirodnjake, zaljubljenike u krš – jedino ogorčiti. U svakom slučaju, terenski dio skupa i ovaj put bio je iskorišten za stvaranje novih i obnavljanje starih poznanstava koja će rezultirati međunarodnom znanstvenom suradnjom, posebno kad su u kombinaciji oprema i financije bogatijih zemalja i neistražena područja "onih drugih" zemalja. Ostaje nada da će takvim oblikom suradnje, na sljedećoj konferenciji Climate Changes: The Karst Records IV, Hrvatska biti malo bolje predstavljena svojim prirodnim i ljudskim potencijalima. Maša Surić 161 PRIKAZI - REVIEWS Geoadria, vol. 8/1, 161-166, 2003. PRIKAZI Atlas svijeta za 21. stoljeća, urednik: M. Lapaine i suradnici, Naklada Fran, Zagreb, 2003., 751 str. Nakladnik Fran iz Zagreba objavio je hrvatsko izdanje atlasa The 21 st Century World Atlas, koji je izvorno publicirao izdavač Trident Press International. Hrvatsko izdanje uredio je M. Lapaine sa suradnicima. Atlas nije tek hrvatski prijevod izvornika jer su pojedini stručnjaci dopunili i izmijenili neke sadržaje, a osim toga, S. Frangeš preveo je velik broj toponima na hrvatski jezik. Prijevodi su ispisani uz gornji rub karte kako se ne bi mijenjao izvorni jezik karata (engleski). Atlas je podijeljen u deset glavnih cjelina: Geopolitički okvir, Klimatologija, geologija i biogeografija, Demografija i socijalni pokazatelji , Osnovne ekonomske djelatnosti, Industrija, trgovina i promet, Afrika, Amerika, Azija, Europa i Oceanija. Na kraju je dodan rječnik osnovnih geografskih pojmova s odgovarajućim prijevodima (npr. perz. Kavir = solna pustinja) i kazalo s preko 60 000 geografskih imena. U općegeografskom dijelu atlasa na brojnim tematskim kartama zorno je prikazana prostorna raspodjela različitih prirodnih i socio-ekonomskih pojava i procesa. Iscrpnost kartografskih prikaza može se uočiti na primjeru poglavlja Socijalni i ekonomski pokazatelji, u kojemu su objavljene sljedeć i tematski zemljovidi: Potrošnja kalorija, Donacije hrane, Proizvodnja hrane, Smrtnost dojenčadi, Zdravstvena zaštita, Bolnička infrastruktura, Telefoni, Potrošnja energije, Pismenost, Izdavanje knjiga, Tiskanje novina, Broj upisa u školu, Omjer đaka i nastavnika u osnovnim školama, Znanstvenici i tehničari, Ekonomski aktivno stanovništvo, Dječja radna snaga, Struktura ekonomski aktivnog stanovništva, Ekonomska aktivnost, Ekonomska aktivnost žena, Ekonomska aktivnost muškaraca, Nezaposlenost, Bruto nacionalni dohodak, Bruto nacionalni dohodak po osobi, Struktura bruto nacionalnog dohotka, Inflacija, Ekonomski rast, Inozemni dug, Sredstva potrošena na obrazovanje, Sredstva potrošena na zdravstvenu zaštitu, Vojni izdaci, Izvoz i uvoz oružja, Trgovinska razmjena oružja i Logistika nuklearnog oružja. Kartogrami i kartodijagrami su jasni, pregledni i informativni.Kartografsko -geografski pregled po kontinentima ima jedinstvenu shemu. Ponajprije se nižu satelitske snimke, a potom digitalni modeli reljefa kopna i podmorja, geografske karte i kratki, ali sadržajni prikazi pojedinih zemalja. Na geografskim kartama kontinenata sitnim su slovima ispisani brojni toponimi. Njihova je čitljivost, na žalost, mala na prikazima planinskih predjela, koji su označeni nijansama sme đe i plavo-ljubičaste boje. Korisnik može doznati osnovne geografske informacije o svakoj državi putem kratkog geografskog uvodnika, zemljovida i različitih dijagrama.U hrvatskom izdanju atlasa svijeta mogao bi se očekivati iscrpniji prikaz Hrvatske. Priređivači nisu htjeli odstupati od izvornika, ali u reprintu zemljovida mogla se obratiti pozornost na pogrešno ispisane toponime (npr. naselje Sali na Dugom otoku ucrtano je u uvali Telašćica, Golfo di Venezia neobično se proteže duž zapadne obale Istre, naveden je stari naziv Požege – Slavonska Požega i sl.) . Međutim, navedene pogrješke ne umanjuju vrijednost atlasa, koji doista čini izvrstan kompendij najnovijih znanstvenih spoznaja o državama svijeta i Zemlji u cjelini, pa ga zbog toga rado preporučujem. Josip Faričić Nikola STRAŽIČIĆ: Svi hrvatski otoci, Descriptio Croatiae, Hrvatska revija, časopis Matice hrvatske, godište 1/2001., broj 3-4, Zagreb, 77-103. Hrvatska obala je najrazvedenija na Jadranskom moru, jer obuhvaća 97,2% jadranskog arhipelaga. S ponosom se ističe da je Hrvatska "zemlja tisuću otoka". Stvarni broj je i ve ći. Na pitanje koliko ih je unutar granica suvremene Hrvatske najmjerodavniji odgovor dao je prof. dr. sc. Nikola Stražičić. 162 PRIKAZI - REVIEWS Geoadria, vol. 8/1, 161-166, 2003. U uvodu se razmatraju podatci o ukupnom broju hrvatskih otoka kritički prema pojedinim autorima. U nastavku izložene su teškoće oko kategorizacije osnovnih pojmova "otok" - "otočić" - "greben" i "hrid". Posebno je zanimljiv dio članka u kojem su opisani i predočeni "zaboravljeni" - "novi" i nekadašnji otoci. U timskom radu autora iz Hidrografskog instituta Republike Hrvatske u Splitu (2000.) navodi se, na temelju topografskih karata u razmjeru 1:25000, da unutar granica Hrvatske postoje 79 otoka, 526 otočića i 641 grebena i hridi; ukupno 1246 otoka.Prof. Stražičić upozorio je kritič ki i dokumentirano na manjkavost dosadašnjih rezultata i naglasio da je ukupan broj hrvatskih otoka i dalje otvoren. U zaklju čnim razmišljanjima dao je niz svrhovitih prijedloga. Ponajprije predlaže, uz potporu državnih službi, imenovanje interdisciplinarne ekipe (od geografa, hidrogeologa, oceanografa, kartografa, lingvista i drugih specijalnosti) koja bi odredila kriterije za kategorizaciju pojedinih otoka, prema veličini i nazivu, te za određivanje kategorija naseljenosti. Nadalje, kako nazvati najmanji oblik stalno nad razinom mora "greben" ili "hrid", o tome posavjetovati se s lingvistima, ali i sa stanovništvom dotičnog otoka. Problem se javlja i kod napučenosti otoka, primjerice "stalno naseljen", da li prema domaćem (autohtonom) ili doseljenom stanovništvu, kako razlikovati pojmove "sezonski naseljen" i "povremeno naseljen"...Na kraju, uz pomoć lučkih kapetanija njihovim plovilima potrebno je obići i snimiti sve otoke unutar granica Hrvatske, istodobno provjeriti stanje na topografskim i posebice pomorskim kartama i planovima. Prof. Stražičić je otočanin, rođen na Mljetu, a čitav radni vijek proveo je u Rijeci. Najveći dio svoga života posvetio je istraživanju mora u najširem smislu, posebice Jadrana i nadasve naših hrvatskih otoka. Godine 1968. izradio je magistarsku tezu Otok Mljet – primjer izoliranog otoka. Deset godina kasnije (1978.) obranio je disertaciju Otok Cres – prilog poznavanju geografije naših otoka. Za sveukupan životni opus godine 1998. Senat Sveuč ilišta u Rijeci dodijelio mu je počasno zvanje "profesor emeritus". prof. Stražičić prvi je geograf u Hrvatskoj koji je dobio to visoko priznanje. U reprezentativnoj Hrvatskoj reviji s novim glavnim urednikom, ambicioznim magistrom Mladenom Klemenčić em, izašao mu je i najnoviji rad Svi hrvatski otoci ilustriran s 27 jedinstvenih panoramskih snimaka u boji. Članak Svi hrvatski otoci sinteza je dugogodišnjih minucioznih istraživanja u kojima je prof. Stražičić, na sebi svojstven na čin, prenio jezgrovito, veliko i bogato iskustvo, istodobno i poruka, kako bi trebalo nastaviti s interdisciplinarnim istraživanjima tih dragulja na pročelju Hrvatske i u trećem mileniju.Josip Riđanović Tihomir KOVAČEVIĆ Tihi: Baraćeve špilje, Turistička zajednica općine Rakovica, Rakovica, 2003., 48 str. Baraćevim špiljama pripada počasno mjesto u povijesti istraživanja hrvatskog krša i speleologiji. Davne godine 1892. u Rakovici je osnovan "Odbor za istraživanje i uređenje Baraćevih špilja", prva takva udruga na tlu Hrvatske i u ovom dijelu svijeta. Od prvih podataka objavljenih u literaturi 1874. do danas špilje su više puta bile predmetom speleoloških, hidrogeoloških, paleonotoloških, arheoloških i biospeleoloških istraživanja. Na temelju njihovih rezultata i rezultata najnovijih istraživanja nastala je i ova knjiga u kojoj nam autor otkriva njezine ljepote i tajne.Knjigu čini 8 poglavlja. Zanimljiv tekst bogato je ilustriran sa 65 fotografija, crteža i nacrta špilja. Opisan je položaj špilja, osnovni podatci o geološkim značajkama terena, nazivlje i podatci o dimenzijama različitih istraživača. Slijedi poglavlje o povijesti istraživanja s nizom zanimljivih podataka – od prvih opisa do suvremenih istraživanja. Opći dio zaokružen je poglavljem o paleontološkim i arheološkim istraživanjima. Dosad su nađeni ostatci pleistocenske faune i tragovi boravka ljudi iz srednjeg vijeka i razdoblja turskih ratova. 163 PRIKAZI - REVIEWS Geoadria, vol. 8/1, 161-166, 2003. U drugom dijelu knjige detaljno su opisane značajke Donje, Gornje i Nove Baraćeve špilje. Opisan im je položaj, a u iznošenju značajki autor se poslužio citatima Dragutina Hirca i Ivana Krajača s početka 20. stoljeć a. Navedeni su i najnoviji rezultati istraživanja prema kojima je Donja Baraćeva špilja dugačka 565 metara, Gornja 520 metara, a Nova 94,5 metara. Poglavlje o biospeleologiji napisao je dipl. ing. Roman Ozimec. Objavio je dosad poznate podatke o povijesti biospeleoloških istraživanja, podatke o ekološkim uvjetima, pregled i analizu špiljske faune te istaknuo važnost nastavka istraživanja i zaštite. Poglavlje je opremljeno odličnim fotografijama te tablicama s kronologijom biospeleoloških istraživanja, preliminarnim taksonomskim popisom kavernikolnih vrsta i biospeleološkom bibliografijom špilja. Završno poglavlje posvećeno je rezultatima Međunarodne speleološke ekspedicije "Rakovica 2002.". Na samom početku ekspedicije otvoren je Prvi speleološki dom Republike Hrvatske u Novoj Kršlji. Tijekom ekspedicije istraživani su sustav Panjkov ponor - Varićakova špilja, vrelo Sinjac i Kusa i dr. Na kraju knjige objavljena je speleološka bibliografija koja dodatno pridonosi vrijednosti ove knjige. Nenad Buzjak Milenko M. PASINOVIĆ: Područ je Kotora na listi svjetske i prirodne baštine UNESCO. "Cicero" – Cetinje, kompjutorska priprema "Tricen", Kotor, 2001., 110 str. Autor je rođeni Bokelj, redoviti sveučilišni profesor na Fakultetu za turizam i hoteljerstvo u Kotoru. Knjižica je praktičnog formata (23x15 cm), otisnuta je na kvalitetnom papiru. Opremljena je s 14 reprezentativnih fotosa u boji i 7 crno-bijelih slika i crteža. Upotrijebljeno je 20 bibliografskih jedinica literature i 4 izvora podataka uključujući i vlastita istraživanja. Kratak izvadak dat je na engleskom, talijanskom, francuskom i njemačkom jeziku.Poslije predgovora slijede u tekstu: Boka kotorska (prikaz granica, prostorni pojam i pregled glavnih dijelova, Morfogenetske i morfološke karakteristike, Kotorsko-Risanski zaliv – embrion Boke kotorske, Područje Kotora na listi svjetske prirodne baštine UNESCO, Simbioza prirode i čovjeka stara pet milenijuma i Dvije decenije nakon zemljotresa.Bokokotorski zaljevi duboko su oko 30 km (29,6) uvučeni na sjeveru između Orjena (1893 m), najviše obalne planine u istočnoj regiji Jadrana, Katunskog krša (1308 m, 1228 m i 1212 m) na istoku i Lovćenu (Štirovnik, 1749 m) na jugu. Impozantan okvir krševitih planina s izrazitim strmcima zatvara plitko more (površine 87,3 km2 i dubine do 60 m), u stvarnosti čudesan i jedinstven sklop Bokokotorskih zaljeva. Boka kotorska je horizontalno najrazvedeniji kraj (105,7 km duljina obale) i vertikalno najraščlanjeniji dio u najvišoj reljefnoj strukturi Jadranskog primorja. Geografski položaj Boke je specifičan. Na njezinu prostoru dodiruje se prirodno visoki i najljući krš izravno s najdubljim dijelom morske pučine Jadrana. Društveno, povijesno i gospodarski u Boki se isprepliću utjecaji milenijskog stvaralaštva Mediterana, posebice u gradskoj arhitekturi, s tradicionalnim i suvremenim kulturama Istoka. Boka kotorska je izraziti primjer jedinstva suprotnosti. Pri određ ivanju prostornog pojma Boke logič ki je kriterij "slijevno područ je" tj. prostor odakle voda teče prema zaljevima odnosno prema moru. "Slijevno područje" odre đuje se razvodnicom. U vododrživim stijenama to je površinska ili topografska razvodnica, koja se povlači najvišim vrhovima na terenu. U karbonatnim stijenama na kojima je razvijen krški reljef, što se pretežno odnosi na prostor Boke kotorske, mjerodavna je dubinska ili hidrogeološka razvodnica. Preuzeti brojčani podatci o veličini slijevnog područja na osnovi površinske (topografske) razvodnice za Boku kotorsku ne odgovaraju stvarnosti. O postanku Boke kotorske Pasinović iznosi kritički i potanko gledanja ranijih autora. Znakovito, me đutim, ističe sadašnji izgled zaljeva, koji je relativno mlad i posljedica je izdizanja razine mora u holocensko doba. Navodi činjenice da je prije 25 tisuća godina razina Jadrana bila niža za 96,4 m od sadašnjeg. Boka je tada bila kopno. Na Orjenu i Lovčenu snježna granica spuštala 164 PRIKAZI - REVIEWS Geoadria, vol. 8/1, 161-166, 2003. se do visine 600 m odnosno 900 m. Dno Boke kotorske u to vrijeme karakterizirala su izolirana udubljenja prekrivena rastresitim materijalom. Dokazano je da je prije 10 tisuća godina razina Jadranskog mora bila niža za 31 m od današnjega. Tada se već počeo nazirati složeni izgled današnjih zaljeva Boke kotorske. Batimetrijska istraživanja u najnovijem razdoblju potvrđuju postojanje izdvojenih krških udubljenja na morskom dnu, posebice na lokalitetu Verige, gdje je maksimalna dubina od 45 m veća za 4 m i u kumburskom suženju od 50 m veća, najveća dubina 5 m od okolnog dna mora.U najvećem dijelu zaljeva žalo je ograničeno na uski pojas ili ga uopć e nema (Risan – Perast i Orahovac). Na tom potezu obalni strmci spuštaju se izravno ispod mora do njegova dna. Prosje čna dubina mora u Boki je 27,6 m. Srednje dubine u pojedinim zaljevima iznose u Kotorskom 27 m, Risanskom 25,7 m, Tivatskom 25,5 m i Toplanskom 31 m. Opća značajka batometrije svih zaljeva Boke kotorske je da su male dubine. Posebna je zanimljivost horizontalne razvedenosti Boke kotorske 7 otoka. To su u Kotorskom zaljevu ispred Perasta Sveti Đorđe (Juraj) i umjetni otok Gospa od Škrpjela. U Tivatskom zaljevu: Stradioti (Sveti Marko), otok Gospe od Milosrđa i Prevlaka (otok cvijeća). U Toplanskom zaljevu su otok Lastvica (Mamula) i otok Mala Gospa (Gospa od Žanjice).Boka sa svojim zaleđem prima najveć e količ ine padalina u Europi. Crkvice, mjerna stanica u Malovom dolu na 1050 m nadmorske visine u Krivošijama na Orjenu, zabilježila je količinu od 5317 mm i to tijekom mokrog dijela godine! Boka je najvećim dijelom u stijenama karbonatnog sastava, koje dosežu dubinu i do 5 km! Na toj podlozi razvijen je najizrazitiji krški reljef, kako na površini, tako još više u podzemlju, odnosno u podmorju. Tu je najveće izvorište vode istodobno i najsušniji kraj u istočnoj regiji Jadrana. Prema podatcima skupa stručnjaka za opskrbu vodom 1986. godine u Risnu s navedenog prostora u sušnim mjesecima godine svake sekunde dotječe u more oko 1000 litara vode od koje se tek 220 litara (22%) iskoristi za pitku vodu! Zaključeno je, da Boka spada u "najžednije" krajeve u Europi! Hidrografske karakteristike Boke kotorske u skladu su s prevladavajućim litološkim značajkama karbonatnih stijena, geološkom građom i hidrogeološkom funkcijom terena. Od hidro-pojava najviše su rašireni izvori, vrulje, povremene tekućice i jedna katavotra (Gurdić). Katavotra je specifični izvor, zapravo otvor kroz koji poslije dugotrajnih kiša izbija na površinu slatka voda, a u doba hidrološkog minimuma tim istim otvorom voda ponire u dublje dijelove podmorja. Ukratko su opisani i predočeni izvori Ljute u Dobroti, Sopota i Spile kod Risna, Morinjske rijeke, koja odvodnjava zapadne i jugozapadne strane Orjena, te Gurdić i Škurda kod Kotora. Škurda je svojevrsna hidrografska specifičnost Boke kotorske. To je krška rječica. Izvori su joj na Lovćenu, a odvodnjava Njeguško polje. Škurda je usjekla korito kanjonskog tipa u masivnim i dobro uslojenim vapnencima lovćenskog strmca. Vodostaj Škurde ovisan je od količine i duljine trajanja kiše. Bez obzira na godišnje doba, poslije izdašnijih kiša teče Škurda čitavom duljinom toka kao bujica. Na ušću je nataložila obilje šljunčanih nanosa u obliku manje delte zvane Benovo. U blizini mora Škurda se račva u dva rukava. Jednim rukavom otječe sjevernom stranom gradskih zidina. To je kotorska Škurda, obično stalan tok, jer ga napajaju izvori iz vlastitog korita. Drugim rukavom teče dobrotska Škurda jedino poslije dužih kiša. S izvora Škurde opskrbljuje se ponajprije i ponajviše gradski vodovod u Kotoru. Poslije potresa 1979. pokušalo se ugradnjom betonske zavjese izolirati utjecaj mora. U ljetnim mjesecima ponovno je zaslanila voda. Škurda je tipična krška tekućica podložna naglim i znatnim promjenama. U zadnje vrijeme znalo se dogoditi da na njezinom izvorištu potpuno nestane vode čak u trajanju jednoga dana! Boka kotorska svojim smještajem je u geotektonski vrlo labilnom kraju, štoviše, u pojasu razornih potresa. Značajniji potresi u južnom Jadranu jezgrovito su opisani. O katastrofalnom potresu 15. travnja 1979. dat je iscrpan prikaz. U općini Kotor na spomenicima kulture procijenjena je golema šteta u visini od 18.658,930 USA dolara!Područje Kotora na listi prirodne i kulturne baštine UNESCO najopsežniji i najzanimljiviji je dio sveukupnog teksta. Autor nas potanko i dokumentirano upoznaje s brojnim postupcima koji su prethodili upisu Kotora na listu svjetske prirodne i kulturne baštine UNESCO. 165 PRIKAZI - REVIEWS Geoadria, vol. 8/1, 161-166, 2003. Odluka je usvojena na Skupštini op ćine Kotor, 14. lipnja 1979. i glasi: "Ovom odlukom kao prirodno, kulturno i istorijsko dobro od posebnog zna čenja, proglašava se Kotor s područjem: Dobrote, Orahovca, Perasta, Risna, Morinja, Kostanjice, Stoliva, Prčanja, Mula, Škaljara i morskog bazena ovog područja, koje obuhvaća 12000 ha kopna i 2600 ha mora." Katastrofalni potres 15. travnja 1979. pospješio je prijam Kotora za upis u svjetsku prirodnu i kulturnu baštinu UNESCO, štoviše i za kulturnu baštinu u opasnosti. Prijedlog je prihvaćen na sjednici Međunarodnog komiteta od 22. do 26. listopada 1979. u Kairu i Luksoru. Također, u Berlinu 10. ožujka 1997. Boka kotorska uvrštena je među 28 najljepših zaljeva na svijetu. Prema podatcima Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture u općini Kotor izvršena je kategorizacija od prvog do trećeg stupnja za 104 spomenika kulture. Zanimljivo je da je 12 spomenika uvršteno u prvu, najvišu kategoriju spomeničkog blaga. Simbioza prirode i čovjeka u Boki kotorskoj stara je pet milenija. Prvi tragovi ljudskog postojanja, oko 3000 godina prije Krista, iz mlađeg kamenog doba, otkriveni su na lokalitetu Spila, 300 m nad morem, sjeveroistočno od Perasta.Na obali Risanskog zaljeva, točnije u mjestu Lipci, pronađeni su na svodu otisci između kojih se posebno ističe brod na jedra. To potvrđuje rani početak pomorstva u Boki kotorskoj. Najstariji ostatci likovnog izražavanja tadašnjih stanovnika datirani su u rano brončano doba.Prof. Pasinović je geograf društveno-gospodarskog usmjerenja s posebnim interesom za pomorstvo i turizam. Poslije obranjene disertacije "Pomorstvo i turizam s posebnim osvrtom na crnogorsko primorje" (1977.) i nakon objavljivanja reprezentativnog vodiča: Kotor – vjekovi sačuvani za budućnost" (1988.) poklonio je javnosti i najnovije djelo "Područje Kotora na listi svjetske prirodne i kulturne baštine UNESCO". Prof. Pasinović je jedan od osnivača Fakulteta za turizam i hotelijerstvo u Kotoru i najzaslužniji je što je ta visokoškolska, sveučilišna institucija ostala u Kotoru. Svojim je radom i organizacijskim sposobnostima znač ajno pridonio da se Kotor upiše u listu svjetske prirodne i kulturne baštine UNESCO. Sada se zalaže da se to priznanje mjerodavnih stručnjaka zapamti i blago sačuva za mlađi naraštaj. Čestitamo profesoru Pasinoviću i želimo mu puno daljnjih uspjeha. Josip Riđanović 166

Effect of pH and salinity on the growth and luminescence of a marine bacterium as an environmental biosensor Resumen El trabajo se desarrolló en el Centro de Estudios de Proteínas de la Facultad de Biología de la Universidad de La Habana en septiembre de 2012 con el objetivo de evaluar el crecimiento y la luminiscencia de la cepa bacteriana CBM-784 en el medio LM a diferentes intervalos de pH y salinidad y determinar los rangos óptimos para sus crecimiento y luminiscencia. Los resultados demuestran que la bacteria luminiscente CBM-784 mostró su mejor crecimiento y luminiscencia a pH= 8,3 y concentraciones de NaCl entre 2,95 y 3,5%. Palabras clave: bacterias; ecología marina; luciferase; luminiscencia bacteriana; medio de cultivo. Abstract The work was developed at the Center for Protein Studies of the Faculty of Biology of the University of Havana in September 2012 with the objective of evaluating the growth and luminescence of the bacterial strain CBM-784 in the LM medium at different intervals of pH and salinity and to determine the optimal ranges for its growth and luminescence. The results demonstrate that the luminescent bacterium CBM-784 showed its best growth and luminescence at pH = 8.3 and NaCl concentrations between 2.95 and 3.5%. Keywords: bacteria; marine ecology; luciferase; bacterial luminescence; culture medium.