Academic literature on the topic 'Małżeństwo'

Przedmiotem artykułu jest w pierwszej kolejności historycznoprawna analiza zjawiska małżeństw potajemnych w nowożytnej Anglii, gdzie instytucja małżeństwa nadal w części podlegała prawu i jurysdykcji kanonicznej. Następnie analiza ta dotyczy uchwalonej przez Parlament w 1753 r. ustawy o lepszym zapobieganiu małżeństwom potajemnym (An act for the better preventing of clandestine marriages). Ustawa ta, uchwalona z inicjatywy ówczesnego Kanclerza Lorda Hardwicke’a (stąd potoczna nazwa Lord Hardwicke’s Marriage Act), miała na celu eliminację z praktyki społecznej małżeństw potajemnych, poprzez wprowadzenie urzędowej formy zawarcia małżeństwa pod rygorem nieważności (przeszkoda zrywająca). Kluczowymi ogniwami nowej regulacji był obowiązek zawarcia ślubu w kościele parafialnym oraz uprzednie uzyskanie przez małoletnich zgody rodziców lub opiekunów na małżeństwo. Rozwiązania przyjęte w Hardwicke’s Act oraz sam fakt ich wprowadzenia ustawą Parlamentu zapoczątkowały proces przejmowania jurysdykcji małżeńskiej Kościoła Anglii przez państwo. Zjawisko to już ówcześnie było przedmiotem debaty, a obecnie pozostaje istotnym elementem badań nad ustawą. Wnioski z przedstawionej analizy potwierdzają szczególne znaczenie Hardwicke’s Act dla dalszej ewolucji instytucji małżeństwa w Anglii, co uzasadnia przyznanie jej miana „pierwszej” angielskiej ustawy o małżeństwie.

Artykuł analizuje naukę o małżeństwie w dwóch współczesnych, niemieckich katechizmach: Evangelischer Erwachsener Katechismus (Ewangelicki katechizm dla dorosłych) i w przetłumaczonym na język polski Katolickim katechizmie dorosłych. Po ogólnym wprowadzeniu treść pierwszego z nich zebrana jest wokół tematów: małżeństwo cywilne a ślub kościelny, istota małżeństwa, formy małżeństwa, rozwód małżeński, małżeństwa mieszane. Tematami drugiego są: małżeństwo jako sakrament, istotne przymioty małżeństwa, małżeństwa mieszane. Artykuł kończy krótkie podsumowanie.

Małżeństwo i rodzina to ważna kwestia w nauczaniu biskupów w listach wielkopostnych. Kanwa czasowa (1979-2005) osadza je głęboko na nauczaniu Jana Pawła II, szczególnie na bardzo ważnej programowo adhortacji apostolskiej Familiaris consortio. Nauczanie podkreśla potrzebę istnienia małżeństwa i rodziny w dzisiejszym świecie. Małżeństwo to przymierze kobiety i mężczyzny uświęcone sakramentem. Za widzialnym znakiem sakramentu kryje się niewidzialna łaska, której udziela sam Bóg. W tej łasce sakramentu małżeństwa uczestniczy także rodzina, która jest obdarowana więzią sakramentalną. A takie praktyki jak modlitwa, wspólne rozmowy, czystość serca, Eucharystia, przyczyniają się do doświadczenia tej łaski bardzo konkretnie w codziennym życiu. Biskupi nie tylko formułują pozytywne przesłanie o małżeństwie i rodzinie, ale i ukazują zagrożenia niesione przez różne trendy kultury współczesnej. To wpływ świata współczesnego zawęża prawdziwe rozumienie małżeństwa i rodziny do związków wyłącznie świeckich, takich jak: konkubinaty, mieszkanie przed ślubem mężczyzny i kobiety razem, czy nawet tworzeniu nowych kategorii małżeństw, przeciwstawnych nauczaniu biblijnemu, jak związków jednopłciowych (kobiety z kobietą czy mężczyzny z mężczyzną). Analiza listów wielkopostnych i wyłuskanie z nich treści dotyczących małżeństwa i rodziny pokazuje, że przesłanie to jest ciągle aktualne i mimo upływających lat, nic nie straciło na wartości.

Legalizacja małżeństw niegodziwie zawartych w Cerkwi prawosławnej jest nową procedurą, której może zostać poddane małżeństwo katolicko-prawosławne na forum Kościoła katolickiego. Wprowadzone Dekretem ogólnym KEP o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno-duszpasterskich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa rozwiązania w tej materii stanowią ulepszoną formę poprzednio obowiązującej regulacji. Procedura ta ma na celu zweryfikowanie post factum, czy nic nie stało na przeszkodzie do ważnego zawarcia małżeństwo oraz, w przypadku braku co do tego wątpliwości, odnotowanie faktu zawarcia małżeństwa w odpowiednich księgach parafialnych. Czynności te umożliwią prawidłowe ustalenie statusu kanonicznego katolika, a także mogą zapobiec poważnym naruszeniom prawa Bożego.

Sądownictwo kościelne w zdecydowanej większości zajmuje się procesami o nieważność małżeństw. W centrum uwagi staje małżeństwo, czyli nierozerwalny związek mężczyzny i kobiety. Niestety, coraz częściej małżeństwa się rozpadają, a wierni szukają odpowiedzi na pytanie dotyczące nieważności ich małżeństwa. Sądownictwo kościelne i tworzący je ludzie stają przed trudnym zadaniem. Jest nim właśnie odpowiedzialność za instytucję małżeństwa jak i samych małżonków. Niniejszy artykuł wskazuje na poszczególne osoby i ich zadania, które są zaangażowane w proces małżeński. Opracowanie staje się krytycznym spojrzeniem na współczesne problemy w sądach kościelnych. Na koniec autor podsumowuje na czym ma polegać analizowana w tekście odpowiedzialność.

Małżeństwo i rodzina jako najważniejsza grupa społeczna w każdym społeczeństwie zasadzają się na pewnych wartościach. Jedną z podstawowych jest religia. Przez wieki wpływ religii w tym obszarze był ogromny. To właśnie religia określała formę życia małżeńsko-rodzinnego, począwszy od regulacji zachowań seksualnych, poprzez śluby, socjalizację dzieci, funkcje rodziny, relacje rodziców i dzieci, a kończąc na miejscu człowieka starego w rodzinie. We współczesnym społeczeństwie istnieją różne zagrożenia dla życia małżeńsko-rodzinnego. Źródłem wielu z nich jest postępująca sekularyzacja życia. Problem poruszony w artykule sprowadza się do ukazania wpływu religii na życie małżeństwa i rodziny. Małżeństwo i rodzina doświadcza wielu przemian w związku z procesem laicyzacji. Jednym z zagrożeń jest kruchość małżeństwa i rozpad rodziny. Dlatego warto uświadomić sobie, jaką wartość ma religia dla trwałości małżeństwa i rodziny, oraz w jakim stopniu stanowi bufor ochronny przed zagrożeniami płynącymi ze społeczeństwa.

Niniejszy artykuł z uwagi na zmianę prawa kanonicznego o małżeństwach mieszanych, podejmuje problematykę wybranych zagadnień z zakresu zawarcia małżeństwa mieszanego. W szczególności autorka zajmie się dopuszczalnością zawarcia małżeństwa mieszanego katolików z prawosławnymi według obecnego stanu prawa łacińskiego i katolickiego prawa wschodniego. Stosunek Kościoła (ustawodawcy kościelnego) do zawierania wskazanych powyżej małżeństw zmieniał się na przestrzeni wieków. Kwestię małżeństw mieszanych uregulował Kodeks prawa kanonicznego z 1983 r. Przepisy, a tym samym zasady prawne, dotyczące zawarcia małżeństwa przez osoby wyznania rzymskokatolickiego i prawosławnego zostały zasadniczo zmienione. Istotna jest odpowiedź na pytania: Jaki charakter ma zakaz zawierania małżeństw mieszanych wynikający z Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r. i czy małżeństwo katolicko-prawosławne jest dozwolone?

Artykuł poświęcony jest problematyce pozycji małżeństwa na gruncie wybranych regulacji polskiego prawa podatkowego w stosunku do tzw. związków partnerskich. Autor wykazał, że w świetle art. 18 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny (związek monogamiczny osób o odmiennej płci), znajdujący się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej i stanowiący, tzw. samoistną wartość konstytucyjną. Wywieść z tego należy, że także w obszarze polskiego prawa podatkowego brak jest podstaw prawnych do zrównania związków partnerskich (hetero- lub homoseksualnych) z małżeństwem. Dlatego tylko i wyłącznie małżeństwo korzysta z preferencji podatkowych, ponieważ ustawodawca preferuje je jako podstawę stosunków rodzinnych w przeciwieństwie do związków partnerskich, stanowiących wyłącznie kategorię stanów faktycznych a nie instytucję prawną. Ponadto zdaniem Autora małżeństwo potrzebuje pilnego i kompleksowego wsparcia systemowego, w tym również podatkowego, ponieważ z małżeństwem powinno być jak z przyzwoitością – może się nie opłaca w sensie ekonomicznym, ale warto je wspierać i wspomagać, np. „mechanizmami podatkowoprawnymi”.

Artykuł dotyczy problematyki zawierania małżeństwa przez pełnomocnika oraz małżeństw mieszanych wyznaniowo. Jest to próba odpowiedzi na pytanie, czy prawo Kościoła łacińskiego dopuszcza możliwość zawarcia związku małżeńskiego przez pełnomocnika w sytuacji, jeśli małżeństwo w takiej formie zamierza zawrzeć strona katolicka i strona niekatolicka. W tym celu została przeprowadzona analiza prawa wewnętrznego Kościoła łacińskiego i Kościołów, które należą do Polskiej Rady Ekumenicznej. W wyniku przeprowadzonych badań ustalono, że małżeństwo mieszane wyznaniowo przez pełnomocnika będzie mogła zawrzeć strona katolicka (łacińska) jedynie z wiernymi Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, wiernymi Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz wiernymi Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Niniejsza praca poświęcona jest instytucji małżeństwa i migracji w świetle przepisów prawa i teologii. Współczesną cywilizację charakteryzuje relatywizm wartości, wybujały indywidualizm, pośpiech, konsumpcjonizm, brak dojrzałości i poczucia odpowiedzialności, co osłabia kondycję duchową i moralną wielu par. Ponadto w ostatnich latach gwałtownie wzrosła liczba migrantów i uchodźców, co również wywiera niekorzystny wpływ na małżeństwo i rodzinę. Konieczne jest poszukiwanie sposobów wspierania i ochrony małżeństwa, które jest podstawową komórką społeczeństwa. Istniejące rozwiązania prawne koncentrują się wokół kwestii takich, jak prawa człowieka czy formalne warunki zawierania małżeństw i rozwodów. Prawo pracy i zabezpieczenia socjalne często są niewystarczające. Obecna sytuacja małżonków-migrantów jest zatem szczególnym wyzwaniem dla Kościoła i teologii. Duszpasterstwo migrantów ma już własną strukturę organizacyjną, corocznie obchodzony jest Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy. Liczne konferencje, kongresy i wydarzenia integrujące poświęcają coraz więcej uwagi sytuacji małżeństw i rodzin. Większego zaangażowania wymaga tworzenie wspólnot lokalnych w celu przezwyciężenia samotności i izolacji, pogłębione przygotowanie do małżeństwa, ukazywanie codzienności życia świętych par małżeńskich. Należy troszczyć się o wychowanie i formację duchową młodych ludzi i kształtować w nich poczucie odpowiedzialności za małżonka i zakładaną rodzinę.

Zrealizowane badania w dość kompleksowy sposób opisują związki między uprzedzeniami ze względu na płeć a jakością życia małżeńskiego. W modelu badawczym uwzględniono, że zarówno jakość związku małżeńskiego jak i uprzedzenia związane z płcią (seksizm) mogą być powiązane z takimi zmiennymi jak: płeć, sytuacja finansowa, jakość pożycia seksualnego, poczucie szczęścia w życiu, płeć psychologiczną, orientację na dominację społeczną czy styl przywiązania w małżeństwie, co pozwoliło na szerszy opis badanego obszaru, w tym od razu testowanie hipotez ad hoc, które powstawały przy interpretacji uzyskanych wyników, np. czy orientacja na dominację społeczną jest powiązana z psychologiczną kobiecością i męskością (jest – istotna statystycznie ujemna korelacja z kobiecością, a dodatnia z męskością).

W zgłębieniu problematyki wartości rodziny pragnie wpisać się niniejsza praca. Jej zadaniem jest znalezienie odpowiedzi na pytanie:, w jaki sposób, na łamach czasopisma First Things, bronione są wartości rodziny oraz w jakim stopniu argumentacja ta jest spójna z nauczaniem Kościoła katolickiego. Podstawę analizy stanowią artykułu opublikowane na łamach czasopisma First Things w latach 1990-2012. Warto zwrócić uwagę, iż w kilku przypadkach analizie poddane zostaną również artykuły opublikowane na łamach First Things po 2012 roku. Analiza tych artykułów, wychodzących poza wyznaczony zakres czasowy, jest konieczna dla zrozumienia podejmowanych w rozprawie wątków. Wszystkie numery czasopisma, począwszy od pierwszego wydania, dostępne są na stronie internetowej First Things. Ze względu na ograniczony dostęp do publikacji na rynku polskim analizie w języku angielskim zostaną poddane artykuły dostępne na stronie internetowej. Oprócz publikowanych na łamach First Things artykułów w niniejszej rozprawie wzięte pod uwagę zostaną również dokumenty Kościoła. Na podstawie tej analizy zweryfikowane zostanie, na ile prezentowana przez publicystów First Things argumentacja w obronie wartości rodziny spójna jest z nauką Kościoła katolickiego. Wiele wypowiedzi Magisterium Kościoła dotyczących kwestii obrony życia nienarodzonych dzieci, etyki seksualnej oraz spraw społecznych wnosi cenne spojrzenie na sprawy wartości małżeństwa oraz rodziny. By zrozumieć sposób argumentacji prezentowany w First Things wspomnieć należy szerzej o literaturze przedmiotu. W pracy wzięta pod uwagę została literatura ojca Richarda J. Neuhausa oraz innych, czołowych twórców neokonserwatyzmu amerykańskiego. Te anglojęzyczne pozycje bibliograficzne stanowią doskonałe uzasadnienie dla przyjmowanego przez czasopismo First Things stanowiska względem wartości, jaką stanowią małżeństwo oraz rodzina. Ważnym uzupełnieniem dla używanych przez ojca Neuhausa argumentów w obronie wartości rodziny stanowić będzie materiał archiwalny dostępny w redakcji First Things w Nowym Jorku, który udostępniono na potrzeby niniejszej pracy. Archiwum, którego twórcom jest Richard J. Neuhaus, zawiera jego osobiste notatki, korespondencję oraz testament. Znaleźć w nim można również szereg wycinków z gazet zawierających informacje dotyczące głównie aborcji, małżeństwa oraz dialogu międzyreligijnego. Dokumenty dotychczas zostały udostępnione dwukrotnie: pierwszy raz Randyemu Boyagodzie35 podczas pisania biografii księdza Richarda Neuhausa, po raz drugi na potrzeby niniejszej pracy. Oprócz tych dwóch wyjątków nikt, nawet pracownicy redakcji, nie korzystają ze znajdujących się tam materiałów, co więcej redakcja First Things nie ma planów względem opracowania bogatego archiwum. Warto również wspomnieć, iż prace nad rozprawą były na bieżąco konsultowane z przyjacielem ojca Neuhausa – Georgem Weigelem oraz jego biografem – Randym Boyagodą. Wartość dodaną niniejszej pracy stanowią również informacje uzyskane bezpośrednio od redaktora naczelnego First Things Russella Reno, wieloletniej asystentki księdza Neuhausa Davidy Goldman oraz wielu pracowników redakcji w Nowym Jorku. W niniejszej rozprawie przedstawione zostaną dokumenty nauczania Kościoła na szeroko rozumiany temat rodziny oraz opracowania z zakresu antropologii biblijnej oraz teologii moralnej. Poruszana w nich tematyka rodziny stanowi dobre uzupełnienie dla analizowanych artykułów czasopisma First Things. Informacje do pracy zaczerpnięto również ze stron internetowych, przede wszystkim anglojęzycznych. Tak sformułowane założenia niniejszej rozprawy wyznaczają sposób doboru literatury oraz metodę pracy. Poza opracowaniami odnoszącymi się bezpośrednio tematyki rodziny wykorzystane zostaną również pozycje dotyczące antropologii biblijnej oraz filozoficznej. W pracy stosowana będzie metoda analityczno-syntetyczna. Każdy nowy temat omawiany w niniejszej pracy, zostanie poprzedzony syntetycznie przedstawionym stanowiskiem etyki katolickiej, zakorzenionej w nauczaniu Kościoła. Analizie poddane zostaną artykuły czasopisma First Things oraz materiały pochodzące z innych źródeł i opracowań. Na podstawie dokonanej analizy przeprowadzona zostanie synteza moralna wartości rodziny, wypływająca bezpośrednio z czasopisma First Things w porównaniu z nauczaniem Kościoła. Żeby zrozumieć wysuwaną przez publicystów First Things argumentację obrony wartości rodziny, koniecznym jest wgłębienie się w kontekst wydarzeń społecznych oraz przeanalizowanie podejmowanych przez poszczególnych prezydentów Stanów Zjednoczonych decyzji politycznych. Dopiero w oparciu o te informacje możliwym będzie przedstawienie konkretnych argumentów wysuwanych przez publicystów czasopisma First Things w obronie wartości rodziny. W pierwszym rozdziale zostanie przedstawiona koncepcja obrony życia człowieka od chwili poczęcia do jego naturalnej śmierci. Pierwszy artykuł tego rozdziału ukaże kontekst historyczno-społeczny obrony życia. Dla właściwego zrozumienia wątków społecznych konieczne będzie przedstawienie kwestii legislacyjnych aborcji w Stanach Zjednoczonych, począwszy od XIX wieku. Następnie przyjdzie omówić wątek społeczny obrony życia nienarodzonych dzieci. Będzie chodziło o to, by uzasadnić, w jaki sposób wyroki Sądu Najwyższego wpłynęły na sposób myślenia o aborcji znacznej części amerykańskiego społeczeństwa. Ważnym będzie przedstawienie, w jaki sposób uczestniczące w procesach kobiety zostały wykorzystane oraz zmanipulowane przez działający na szeroką skalę system pro-aborcyjny. Równocześnie istotnym będzie przedstawienie podejmowanych przez poszczególnych prezydentów Stanów Zjednoczonych decyzji dotyczących obrony życia nienarodzonych dzieci oraz badań nad komórkami macierzystymi. Drugi artykuł rozdziału pierwszego ukaże istotę świętości ludzkiego życia. Jej zrozumienie wymagać będzie przedstawienia chrześcijańskiej wizji człowieka oraz uwzględnienie argumentów antropologiczno-biblijnych podkreślających wartość ludzkiego życia. Przede wszystkim będzie tu chodziło o zaznaczenie, w oparciu o fragmenty z Pisma świętego, miłości Boga do człowieka z uwzględnieniem istotnej roli osoby Maryi. Odwołanie się do historii stworzenia człowieka, opisanej na kartach Pisma świętego, pozwoli ukazać zależność, jaka istnieje pomiędzy Stwórcą a człowiekiem. W trzecim artykule pierwszego rozdziału przedstawione zostaną argumenty przeciwko aborcji nienarodzonych dzieci. Z tego tez względu pokazane zostanie, czym tak naprawdę aborcja jest oraz jakie są metody jej dokonywania. Następnie zaprezentowana zostanie tocząca się w amerykańskim życiu publicznym dyskusja pomiędzy zwolennikami postawy pro-life, których celem jest obrona życia dzieci poczętych, oraz zwolennikami postawy pro-choice, dla których aborcja to kwestia osobistych decyzji i przekonań. Dla właściwego zrozumienia celu działania zwolenników postawy pro-life oraz pro-choice koniecznym będzie przestawienie koncepcji religii obywatelskiej, mającej wpływ na przyjmowane w kwestii aborcji stanowisko. Przedmiotem artykułu czwartego w rozdziale pierwszym będzie problem eutanazji. Dla właściwego zrozumienia pojęcia eutanazji przedstawiona zostanie jego etymologia oraz rys historyczny sięgający czasów starożytnych. Po zaprezentowaniu historii omówiony zostanie problem eutanazji z perspektywy legislacyjnej w Stanach Zjednoczonych. Odwołanie się do Pisma świętego oraz nauki Kościoła pozwoli ukazać konieczność troski o ludzkie życie również w sytuacji nieuleczalnej choroby oraz zbliżającej się śmierci. W rozdziale drugim przedstawiony zostanie temat ludzkiej seksualności oraz kwestia godności małżeńskiej. Artykuł pierwszy tego rozdziału będzie miał charakter wprowadzający, gdyż zostanie w nim zaprezentowany kontekst społeczno-historyczny rewolucji seksualnej w Stanach Zjednoczonych. Zostaną przedstawione trzy, kluczowe „osiągnięcia” rewolucji seksualnej: raport Alfreda Kinseya na temat seksualnych zachowań kobiet i mężczyzn, czasopismo Playboy oraz wprowadzenie do sprzedaży tabletki antykoncepcyjnej. W rewolucji seksualnej czynny udział miały organizacje feministyczne, których historia sięga początku lat 20-stych XX wieku. Z tego też względu w artykule drugim zostanie przedstawiona historia powstania ruchu feministycznego wraz z kluczowymi działaczkami. Po zaprezentowaniu historii zostaną omówione główne założenia oraz roszczenia członkiń ruchów feministycznych w USA. Artykuł trzeci rozdziału drugiego ukaże obecną w społeczeństwie amerykańskim problematykę homoseksualizmu. Zostanie wyjaśnione, czym jest zjawisko homoseksualizmy. W rozdziale tym będzie chodziło również o to, by przedstawić, w jaki sposób roszczenia osób homoseksualnych, zwłaszcza te dotyczące legalizacji „małżeństw homoseksualnych”, podważają tradycyjną definicję małżeństwa. W czwartym artykule rozdziału drugiego zostaną przedstawione wymagania chrześcijańskie wobec instytucji małżeństwa. Odniesienie do nauki głoszonej na kartach Pisma świętego pozwoli ukazać brak zgody na coraz powszechniej stosowane praktyki rozwodowe. Będzie chodziło również o to, by przedstawić, jaką wartość dla instytucji małżeństwa, stanowi kwestia wierności oraz wzajemnej uczciwości. Równocześnie podkreślona zostanie wartości aktu seksualnego między współmałżonkami, który stanowi drogę do poczęcia potomstwa. Rozdział trzeci przedstawiać będzie konkretne wymagania względem zachowania integralności instytucji rodziny. W pierwszym artykule przyjdzie ukazać, czym z perspektywy społecznej jest rodzina. Instytucja rodziny zostanie ukazana z perspektywy Jana Pawła II jako communio personarum. Równocześnie wiadomo, iż perspektywa ta skupia się również na wymiarze cielesnym, dlatego kwestia poczęcia potomstwa nie zostanie pominięta. Będzie chodziło o to, by podkreślić jak istotną rolę w relacjach między małżonkami stanowi możliwość przekazywania życia. W artykule tym będą przedstawione uniwersalne wartości rodzinne, które zostaną poparte nauczaniem papieży oraz dokumentami Kościoła. Artykuł drugi rozdziału trzeciego poruszać będzie tematykę wychowania potomstwa. Przede wszystkim będzie tu chodziło o zaprezentowanie instytucji wspomagających rodzinę wychowaniu dzieci. Zaprezentowane zostaną różne formy wychowania: moralne, religijne oraz społeczne. Równocześnie zostanie podkreślona rola rodziny, jak o pierwsze i podstawowe źródło wychowania młodego pokolenia. Trzeci artykuł uzasadniać będzie, iż kwestie ekonomiczne mają ogromy wpływ na zachowanie ładu i harmonii w rodzinie. Odwołanie do nauki Kościoła pozwoli uzasadnić, iż chrześcijanie powinni czuć się w obowiązku udzielenia pomocy osobom biednym, borykającym się z problemami finansowymi. W artykule tym przedstawiony zostanie szereg propozycji na walkę z bezrobociem, który uwzględniać będzie stanowisko członków partii republikańskiej oraz demokratycznej. Przedmiotem ostatniego artykułu rozprawy będzie kwestia udzielania pomocy społecznej potrzebującym obywatelom Stanów Zjednoczonych. Przedstawiona zostanie, w myśl idei chrześcijańskiej, opcja preferencyjna na rzecz ubogich. Pokazanie zostanie, iż idea niesienia pomocy biednym i potrzebującym, ma swoje uzasadnienie na kartach Pisma Świętego. Zakończeniem analizy kwestii dotyczącej pomocy społecznej będzie omówione zostanie „słabych punktów” amerykańskiego modelu systemu pomocy społecznej.

Niepełnosprawność jest zawsze dramatem, jakkolwiek dzielnie byłaby znoszona przez dziecko czy jego rodziców. Jak bardzo by nie kochali swego niepełnosprawnego dziecka, jego niepełnosprawność nie jest tym, czego by jemu i sobie życzyli. I nawet, jeśli dziecko nie jest świadome swej niepełnosprawności, a jego cierpienie nie wydaje się być czymś oczywistym – niepełnosprawność zawsze stanowi ograniczenie potencjału i możliwości rozwoju dziecka, i jako taka kładzie się bolesnym cieniem na życiu jego rodziców i rodziny. Stanowi trudną próbę i sprawdzian dojrzałości rodziców jako pojedynczych osób, a także sprawdzian jakości ich związku. Z tej próby nie wszystkie małżeństwa wychodzą zwycięsko, choć jest to możliwe. Wśród rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym, nieraz ciężko upośledzonym spotyka się rodziny szczęśliwe, żyjące w atmosferze miłości i zrozumienia, wiele jest jednak rodzin nieszczęśliwych, rozgoryczonych i przytłoczonych nadmiarem obowiązków. Przyjmując założenie, że posiadanie dziecka niepełnosprawnego stanowi dla jego rodziców poważną i chroniczną sytuację trudną, a także, że rodzina stanowi system reagujący uruchamianiem procesów adaptacyjnych, gdy pojawią się trudności dotyczące każdego z jej członków - można przewidzieć, że w rodzinach dzieci niepełnosprawnych te adaptacyjne mechanizmy mogą w istotny sposób wpływać na sposób pełnienia ról małżeńsko- rodzicielskich obojga rodziców oraz na ich poczucie szczęścia. Tym silniej, że niepełnosprawność, choroba dziecka jest czynnikiem silnie angażującym emocjonalnie jego rodziców (lęk, gniew, niepokój, niepewność, często poczucie krzywdy, wstyd i rozczarowanie). Wskazują na to obciążenie informacje uzyskiwane od nich w praktyce diagnostyczno-terapeutycznej (wywiady, rozmowy, pytania, zwierzenia), potwierdzają je także pracujący z rodzicami dzieci niepełnosprawnych specjaliści (Marcysiak I. M. 1999, Kramarczyk E. 1989, Kielin J. 2002). Niniejsza praca stanowi próbę zrozumienia mechanizmów, zależności przyczyniających się do tego, że jedne rodziny, mimo choroby lub niepełnosprawności dziecka, mimo przeżywanego stresu oraz ogromnego obciążenia obowiązkami, potrafią utrzymać dobrą jakość wzajemnych relacji, zaś w innych dzieje się źle. We wzajemnych relacjach osób znajdujących się w stałym związku bardzo istotną rolę odgrywa percepcja siebie i partnera. Ta percepcja jest złożona i wieloaspektowa. Ważne jest jak widzą się nawzajem, jak oceniają wagę zadań swojej roli i roli partnera, jak oceniają swoje pełnienie roli i pełnienie roli przez partnera, czy potrafią się domyślić jego oczekiwań. Nawet ludzie z niewielką wiedzą psychologiczną mają świadomość, że dla związku ważne jest także czy potrafią się dobrze dogadać, porozumieć, czyli uzgodnić swoje wyobrażenia na temat sposobu pełnienia swych ról, a także czy potrafią dostrzec i docenić własne starania? Czy czują, że podział obowiązków jest sprawiedliwy, wyważony, a także czy w sytuacji poważnego stresu nie czują się zaniedbani przez partnera, odsunięci na bok przez wagę jego prac i zobowiązań związanych z dzieckiem. Praca została zaplanowana tak, by przeanalizować, jaki jest związek między percepcją roli własnej i partnera oraz sposobu jej pełnienia w tych właśnie złożonych aspektach a poczuciem szczęścia rodziców dziecka niepełnosprawnego. Ma przyczynić się do określenia, jakie wymiary pełnienia ról małżeńskich wpływają najsilniej na jakość funkcjonowania małżeństwa i poczucie szczęścia małżonków. Wnioski, spostrzeżenia płynące z przeprowadzonych badań i analiz statystycznych zawartych w niniejszej pracy pomogą zrozumieć zarówno sytuację rodzin dzieci niepełnosprawnych, ponoszone przez nich koszty emocjonalne. Będą mogły także służyć wskazówką terapeutom pracującym z rodzinami, a zwłaszcza osobom udzielającym pomocy psychologicznej i medycznej dzieciom niepełnosprawnym i ich rodzinom.

Zasadniczym celem rozprawy doktorskiej jest określenie charakteru prawnego rejestrowanego związku partnerskiego przez porównanie tej instytucji prawa cywilnego z małżeństwem. W związku z brakiem krajowej regulacji rejestrowanego związku partnerskiego analizie poddane zostały regulacje obowiązujące w państwach należących do tradycji prawnej romańskiej, germańskiej, nordyckiej oraz anglosaskiej, a także dotychczasowe polskie projekty ustaw. Badania prawnoporównawcze dowiodły tezy, że regulacje rejestrowanego związku partnerskiego łączą cechy wspólne, charakterystyczne dla tej instytucji prawa cywilnego. Po pierwsze, rejestrowany związek partnerski oparty jest na modelu normatywnym małżeństwa, czyli związku formalnego. Prawo określa sposób zawarcia (rejestracji) i rozwiązania związku przez dwie osoby, którym przyznane zostają wzajemne prawa i obowiązki osobiste oraz majątkowe. Po drugie, krajowe regulacje rejestrowanego związku partnerskiego zapewniają stronom prawa i obowiązki tożsame lub zbliżone do przewidzianych w prawie małżeńskim. Po trzecie, zawarcie rejestrowanego związku partnerskiego powoduje zmianę stanu cywilnego partnerów oraz powstanie między nimi stosunku prawa cywilnego (rodzinnego). Powyższe w znacznej mierze dotyczy również tzw. kontraktowej regulacji francuskiej i belgijskiej (z wyjątkiem zmiany stanu cywilnego), w szczególności po ich licznych nowelizacjach. W konsekwencji należy podzielić prezentowany w literaturze obcej pogląd, że rejestrowany związek partnerski jest „niemałżeńską”, regulowaną przez państwo instytucją prawną, umożliwiającą rejestrację związku dwóm osobom, które łączą zaangażowane, wyłączne i intymne relacje, co powoduje przyznanie im praw i obowiązków skutecznych między stronami oraz w stosunku do osób trzecich i państwa. W każdej postaci normatywnej rejestrowany związek partnerski pełni taką samą podstawową funkcję jak małżeństwo – gwarantuje ochronę prawną osobom, które zdecydowały się zarejestrować związek. Ponadto ustalono, że w państwach, które przewidziały możliwość zawarcia małżeństwa przez osoby tej samej płci, obowiązuje jednolita instytucja małżeństwa, którego zawarcie wywołuje zasadniczo tożsame skutki prawne niezależnie od płci stron. W ostatnim rozdziale rozprawy, przy uwzględnieniu doświadczeń zagranicznych oraz polskich uwarunkowań konstytucyjnych, sformułowano postulaty de lege ferenda co do optymalnego modelu rejestrowanego związku partnerskiego w prawie polskim. Należy bowiem rozważyć wprowadzenie rejestrowanego związku partnerskiego osób tej samej płci wzorowanego na regulacji małżeństwa. Nie wyklucza to przyjęcia również pewnych rozwiązań oryginalnych – uwzględniających specyfikę relacji osobistych i majątkowych między osobami tej samej płci oraz polskie uwarunkowania społeczne i kulturowe.

STRESZCZENIE Od zarania dziejów w literaturze, w każdym okresie, popularnością cieszyły się zagadnienia związane z relacjami małżeńskimi i rodzinnymi. Powyższe wątki można odnaleźć w dziełach pisarzy i filozofów wszystkich epok. W poczet umysłów filozoficznych podejmujących w swoich rozprawach problematykę małżeństwa i rodziny wpisuje się swoją twórczością Antonio Rosmini – włoski duchowny, intelektualista, teolog, kanonista, filozof, etyk, teoretyk prawa, politolog, poeta, duszpasterz, zakonodawca, pedagog. Jeden z najważniejszych przedstawicieli włoskiego romantyzmu – pisarz Alessandro Manzoni miał powiedzieć, że Rosmini „jest jednym z sześciu lub siedmiu największych umysłów, którymi może się poszczycić rodzaj ludzki”. Bibliografia filozofa z Rovereto obejmuje ok. stu pozycji, z których wiele to dzieła bardzo obszerne, składające się z kilku tomów, liczących po kilkaset stron każdy. Rosmini, wierny syn Kościoła Katolickiego, jako jeden z nielicznych, jeśli nie jedyny w historii, przebył swoistą drogę przez mękę na ścieżkach kościelnej kariery. Niezwykle ceniony przez kilku papieży, otarł się o nominację kardynalską. Następnie jednak, na skutek ścierania się różnych opcji na dworze papieskim, jego wpływy znacząco osłabły. Dwie książki włoskiego filozofa zostały wpisane na Indeks ksiąg zakazanych. Po prawie 160 latach od ukazania się drukiem jednego z potępionych dzieł Delle cinque piaghe della santa Chiesa (O pięciu ranach Kościoła Świętego) Antonio Rosmini został włączony w poczet błogosławionych Kościoła Katolickiego. Tego samego Kościoła, którego wyrokiem uznano, że jego pisma zawierają szkodliwe idee i nie powinny być czytane przez katolików. W dziejach Watykanu takie wydarzenie nie miało nigdy miejsca. Klucz do zrozumienia rosminiańskiej koncepcji społeczeństwa i wspólnoty stanowi termin „osoba”. W pismach włoskiego filozofa małżeństwo jest definiowane jako związek zawierany pomiędzy dwiema osobami płci odmiennej, dla słusznej racji. Podobnie jego wizja wspólnoty domowej opiera się na koncepcji osoby ludzkiej, wyposażonej w nienaruszalną godność. W ujęciu Rosminiego, to właśnie osoba jawi się jako główny cel powstawania ludzkich społeczności i organizacji: Kościoła, państwa, czy też wspólnot o zasięgu międzynarodowym. Z tego też powodu filozofa z Rovereto określa się często mianem ojca i prekursora europejskiego personalizmu. Temat pracy brzmi: Koncepcja małżeństwa i rodziny w pismach Antonia Rosminiego (1797-1855). Podstawowy problem badawczy pracy zawiera się w pytaniu: jaki obraz małżeństwa i rodziny wyłania się z analizy prac Antonia Rosminiego? Na ile filozoficzna wizja włoskiego uczonego jest zbieżna, a w jakim stopniu różni się od sposobu przedstawienia tych rzeczywistości w utworach literackich epoki włoskiego romantyzmu? Szczegółowej analizie poddano wybrane utwory dwóch wielkich przedstawicieli tej epoki, będących jednocześnie przyjaciółmi włoskiego filozofa: Alessandra Manzoniego i Niccolò Tommasea. W sposób pośredni praca próbuje odpowiedzieć na pytanie: na ile myśl Rosminiego o wspólnocie małżeńskiej, rodzicielskiej i domowej posiada wymiar uniwersalny i może mieć zastosowanie we współczesnej rzeczywistości? Źródła wykorzystane w redagowaniu pracy można podzielić na trzy główne grupy. Pierwsza z nich to pisma Antonio Rosminiego, kolejna to opracowania dotyczące osoby i myśli filozofa ze Stresy. Ważne źródło dla pracy stanowią również pozycje z zakresu teorii i historii literatury włoskiej, socjologii rodziny oraz filozofii. Dysertacja została podzielona na trzy rozdziały, poprzedzone wstępem, zawierającym omówienie kwestii metodologicznych. Całość pracy podsumowano w zakończeniu. Pierwszy z rozdziałów poświęcony jest w całości osobie Antonia Rosminiego i jego biografii. Druga część pracy, składająca się z trzech paragrafów, osadza i opisuje rodzinę w kontekście historycznym i geopolitycznym, ze szczególnym uwzględnieniem tworzącego się w XIX wieku Państwa Włoskiego. W tym rozdziale zarysowano również literacki obraz małżeństwa i rodziny, posługując się dziełami dwóch ważnych przedstawicieli włoskiego romantyzmu, a jednocześnie osób mocno związanych z Rosminim: Alessandra Manzoniego i Niccolò Tommasea. W przypadku pierwszego z pisarzy omówiona została przede wszystkim jego powieść I Promessi sposi (Narzeczeni), natomiast spośród dzieł Dalmaty przywołane zostały odniesienia do powieści Fede e bellezza (Wiara i piękno), a także kilku mniejszych jego utworów. Rozważania i analizy zawarte w drugim rozdziale posiadają podwójny cel. Celem szczegółowym jest ustalenie wspólnych inspiracji, motywów i perspektyw w patrzeniu na rodzinę i małżeństwo u Rosminiego i jego przyjaciół, a cel bardziej ogólny zawiera się w poszukiwaniu zależności pomiędzy literaturą a filozofią. Ostatnia część pracy szczegółowo opisuje koncepcję małżeństwa i rodziny jako wspólnoty w ujęciu Antonia Rosminiego. Wprowadzeniem do tych analiz jest przedstawienie i opisanie źródeł oraz inspiracji poglądów włoskiego filozofa we wspomnianych kwestiach. Chociaż Roveretańczyk podejmowane kwestie niejednokrotnie poddaje szczegółowej analizie, to jednak w celu zaprezentowania omawianych treści w sposób jak najbardziej skondensowany i syntetyczny, zaproponowano zwartą strukturę pracy.
From the dawn of history in each of its periods, the literature has focused on the subject of marital and family relations. The threads above can be found in the works of writers and philosophers of all epochs. Antonio Rosmini - an Italian priest, intellectualist, theologian, philosopher, poet, chaplain - is part of the philosophical minds who deal with the subject of marriage and family in his works. One of the most important representatives of Italian Romanticism, the writer Alessandro Manzoni was to say that Rosmini “is one of the six or seven greatest minds of which mankind can be proud of”. The bibliography of the philosopher from Rovereto includes about 100 items, many of that are very extensive works, consisting of several volumes, several hundred pages long each. Rosmini, a faithful son of the Catholic Church, as one of the few, but certainly not the only one in history, has passed a peculiar way of suffering on the paths of his church career. Hugely appreciated by several popes, he was about to be named a cardinal, and then fell into disgrace, ending up with his two works on the infamous Index of Forbidden Books. Almost 160 years after the publication of one of the condemned works: On the Five Wounds of the Church (Delle cinque piaghe della santa Chiesa), he was beatified by the same Church, whose verdict was that his books contained harmful ideas and should not be read by the Catholics. This is an unprecedented event in the history of the Vatican. The notion of “person” is the key to understanding the Rosminian concept of society and community, in which important place takes marriage, understood by the Italian philosopher as “a union between two persons of the opposite sex, for good reason”. The Rosminian vision of a domestic community is based on the concept of a human person endowed with an inviolable dignity. According to Rosmini, it is a person who is the main goal of the formation of human communities and organizations: Church, state or communities of international reach. For this reason, the Rovereto philosopher is often called the father and precursor of the European personalism. The subject of this dissertation is: The concept of marriage and family in the writings of Antonio Rosmini (1797-1855). The basic research problem of the work is contained in question: what image of marriage and family emerges from the analysis of Antonio Rosmini's works? To what extent does the philosophical vision of Italian coincide, and to what extent does it differ, from the way these realities are presented in the literature works of the Italian Romantic period, especially those of two great representatives who are also Rosmini’s friends: Alessandro Manzoni and Niccolò Tommaseo? In an indirect way, the work is to be an answer for the question: to what extent does Rosmini's thought about the marriage and both parental and domestic community have a universal dimension and can be applied in contemporary reality? The sources used in the preparation of the work can be divided into three main groups. The first one are the writings of Antonio Rosmini, the second one is the work on the person and thoughts of the philosopher from Stresa. Also an important source for the work were studies on the theory and history of Italian literature. The work has been divided into 3 chapters, preceded by an introduction containing a discussion of methodological issues. All the work is summarized in the end. The first chapter is entirely devoted directly to Antonio Rosmini and his biography. The second part of the work, consisting of three paragraphs, sets and describes the topic of family in a historical and geopolitical context, with particular emphasis on the Italian State that was formed in the 19th century. This chapter also outlines the picture of marriage and family from the literature, that’s background are the works of two important representatives of Italian Romanticism, who are also closely associated with Rosmini: Alessandro Manzoni and Niccolò Tommaseo. In the case of the first writer, his masterpiece was discussed, i.e. I Promessi sposi (The bethrothed), while among the works of Dalmatian, references to the novel Fede e bellezza (Faith and Beauty) and several of his smaller works were cited. The purpose of the considerations in the second chapter is twofold. The specific goal is to find the common inspirations, motives and perspectives in Rosmini and his friends’ views on family and marriage, and the more general goal is to find the relationship between literature and philosophy. The last chapter of the work describes in detail the concept of marriage and family as a community according to Antonio Rosmini. The introduction to these analyzes is to recall and to describe the sources and inspiration for Rosminian thought dedicated to these realities. A compact structure of the work has been proposed in order to present the synthesis of the concept, developed in great detail by Rosmini, in the most possibly condensed way.

Celem niniejszej rozprawy jest zbadanie integracji migrantów, którzy zawarli małżeństwa mieszane z obywatelami kraju przyjmującego, oraz ich subiektywnie odczuwanej mobilności społeczno-ekonomicznej w odniesieniu do kraju przyjmującego i kraju pochodzenia. Zaprezentowane w rozprawie badanie jakościowe wykazało, że związek między zawarciem małżeństwa mieszanego a integracją migrantów jest złożony i wielowymiarowy. Małżeństwa mieszane nie są prostym wskaźnikiem osłabienia dystansów społecznych, gdyż nie oznaczają zaniku uprzedzeń i dyskryminacji wobec grupy mniejszościowej wyróżnionej ze względu na pochodzenie etniczne i narodowość. Małżeństwo z obywatelem kraju przyjmującego może ułatwiać integrację w (1) wymiarze kulturowym, która łączy się z posiadaniem odpowiednich kompetencji językowych oraz znajomości i akceptowania określonych norm oraz wartości, (2) integrację strukturalną, która oznacza nabycie praw oraz dostęp do uprzywilejowanych pozycji w strukturach społecznych (rozumianych jako osiągnięcie określonej pozycji ekonomicznej, zawodowej, społecznej, edukacyjnej, dostęp do mieszkalnictwa i opieki socjalnej oraz pełni praw obywatelskich), jak również (3) ułatwić integrację interakcyjną definiowaną jako akceptacja i włączenie migrantów do kręgów towarzyskich i sieci społecznych w społeczeństwie przyjmującym. Natomiast dyskusyjnym pozostaje kwestia pojawienia się (4) identyfikacji związanej z poczuciem przynależności do społeczeństwa przyjmującego na skutek zawarcia małżeństwa mieszanego. Badanie ukazało procesualny charakter budowania przez migrantów zawierających związki mieszane poczucia przynależności w kraju osiedlenia. Rozwija się ono na skutek oddziaływania m.in. czynników społecznych (nawiązywania satysfakcjonujących relacji społecznych), kulturowych (przyswojenia norm, wartości oraz wzorów zachowania w codziennych kontaktach), ekonomicznych (związanych z poziomem życia i możliwościami utrzymania rodziny) oraz instytucjonalno-prawnych (posiadania gwarancji praw zapewniających poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji).Przeprowadzone analizy wykazały, że płeć jest czynnikiem istotnie różnicującym strategie migracyjne i adaptacyjne, jednakże zarówno w przypadku migrujących kobiet jak i mężczyzn zawierających związki małżeńskie z obywatelami kraju przyjmującego pojawia się doświadczenie tymczasowej degradacji zawodowej i obniżenia statusu społecznego związane z niedopasowaniem ich kwalifikacji do lokalnego rynku pracy, problemami z uznawalnością wykształcenia oraz początkową słabą znajomością języka polskiego. Degradacja zawodowa i obniżenie statusu społecznego uwidaczniała się zwłaszcza w przypadku migrantek matrymonialnych, których przyjazd do Polski i decyzja o osiedleniu związane były z zawarciem związku małżeńskiego z obywatelem Polski. W przypadku tej grupy strategie adaptacyjne wiązały się z relatywnie szybko podejmowanymi decyzjami reprodukcyjnymi odraczającymi wejście na polski rynek pracy oraz możliwościami awansu społeczno-ekonomicznego poprzez zakładanie własnej działalności gospodarczej. Z kolei w przypadku migrantów ekonomicznych małżeństwo z obywatelem Polski wiązało się z awansem społecznym poprzez legalizację pobytu oraz nabycie praw obywatelskich. Restrykcyjne polskie regulacje prawne dotyczące kwestii pobytu cudzoziemców w Polsce niejednokrotnie przyśpieszały decyzje par mieszanych o zalegalizowaniu nieformalnych związków. Utrudniały także utrzymywanie transnarodowych powiązań z krajem wysyłającym, które były ograniczone przede wszystkim do powiązań rodzinnych i społecznych.
The aim of the dissertation is to recognize and examine dimensions of integration of migrants who contracted marriages with citizens of the host country as well as their subjective socioeconomic mobility with reference to the host country and the country of origin. The data collected in the course of the qualitative research suggests that the relationship between intermarriage and integration of migrants is complex and multifaceted. The study presented in the dissertation found that mixed unions do not have a uniform significance for the weakening of social boundaries as they do not necessarily serve to erode prejudices towards other groups associated with ethnic origin and nationality of potential partners. Intermarriage may facilitate integration in the following dimensions: (1) cultural integration, i.e. the process by which an individual acquires the knowledge, cultural standards and core competencies of the new culture and society; (2) structural integration, in which the acquisition of rights and the access to position and status in the core institutions of the host society (i.e. the economy and labour market, education and qualification systems, the housing system, welfare state institutions, and full political citizenship) are taken into consideration; and (3) interactive integration, which means the acceptance and inclusion of migrants in the primary relationships and social networks of the host society. Nevertheless, the link between mixed unions and the (4) identificational dimension of migrants’ integration referring to a feeling of belonging to a dominant society is disputable. The research showed the processual nature of building sense of belonging to the host society. It develops as a result of societal factors (establishing satisfying social relations), cultural (acquiring norms, values and patterns of behavior in daily encounters), economic (related to the standard of living of the family) and institutional ones (the guarantee of rights ensuring a sense of security and stability).The data collected in the course of the presented research suggests that gender is a factor significantly differentiating migration and adaptation strategies. However, both women and men who contracted marriages with citizens of the host country experience temporary occupational downward mobility and lowering of social status related to the mismatch between their qualifications and the local labor market conditionings, recognition of their education and initial poor knowledge of Polish. Occupational degradation and lowering of social status were especially visible in the case of marriage migrants, whose arrival in Poland and the decision to settle down were connected with entering into a marriage with a Polish citizen. Their adaptation strategies were associated with relatively fast-made reproductive decisions postponing entry into the Polish labor market and the socio-economic upward mobility through self-employment. On the other hand, in the case of economic migrants, marriage with a Polish citizen was associated with upward mobility through the legalization of stay and the acquisition of civil rights. Restrictive Polish legal regulations concerning the issue of foreigners' stay in Poland have often accelerated the decisions of mixed couples to legalize informal unions as well as made it difficult to maintain transnational ties that were limited primarily to family and social ties.

Praca obejmuje edycję krytyczną XVIII-wiecznego romansu autorstwa Elżbiety Drużbackiej pt. "Przykładne z wiernej i statecznej miłości małżeństwo" oraz część monograficzną analizującą utwór pod kątem strategii perswazyjnych i dydaktyki. Edycja krytyczna jest oparta na 4 przekazach dostępnych w Polsce i została opracowana w zgodzie z powszechnie przyjętymi zasadami edycji tekstów staropolskich, szczegółowo omówionymi, zgodnie ze sztuką, na końcu wstępu. Pod tekstem znajdują się objaśnienia do konkretnych partii utworu oraz słownik trudniejszych wyrazów. W aparacie krytycznym znajduje się część poświęcona skolacjonowaniu dostępnych przekazów. Za podstawę wydania został przyjęty przekaz sygnowany ręką autorki. Edycja w zamierzeniu ma umożliwić czytelnikom o różnym stopniu doświadczenia w kontaktach z polską literaturą dawną (czyli zarówno pasjonatom niezwiązanym z uniwersytetem, jak i, na przykład, studentom) zapoznanie się nie tylko z samą treścią utworu (przez rekonstrukcję tekstu, wyjaśnienie trudniejszych słów i zwrotów), lecz także z bogactwem odniesień do ówczesnej kultury w nim zawartych. Studium poprzedzające utwór za główny cel stawia sobie opracowanie romansu zarówno pod kątem treści ideowej, jak i poetyki. Omówiona została budowa dzieła w odniesieniu do zasad teoretycznych gatunku i rozwiązań (np. fabularnych, poetyckich) stosowanych przez autorkę w innych utworach. Szczególna uwaga została również poświęcona rekonstrukcji zamysłu dydaktycznego autorki zawartego w utworze. Drużbacka napisała dzieło, które nie ograniczyło się do „awanturnych przygód”, lecz potraktowała formę romansu jako sposobność do realizacji zadań wychowawczych. Dyskusje postaci, konstrukcja fabuły i wypowiedzi narratora w świecie przedstawionym poruszają tematy wolności osobistej, prawa do miłości, granic między przekonywaniem a narzucaniem woli, pożądanych i niepożądanych wartości (z perspektywy społecznej i jednostkowej), a także „właściwego” sposobu przeżywania miłości. W wyniku badań stało się jasne, że Drużbacka duże partie tekstu ukształtowała zgodnie z zasadami retoryki. Nie tylko stosowała środki retoryczne w treści, lecz także kształtowała wypowiedzi postaci zgodnie z szablonem mowy i włączała pomniejsze gatunki retoryczne w strukturę romansową. Spostrzeżenia te każą przypuszczać, że poetka nie była tak słabo wykształcona, jak się to na ogół przyjmuje. Utwór został zanalizowany także ze względu na heterogeniczną formę. Jej dominantę stanowi romans, całość utworu otwiera poemat opisowy, który jest dopełnieniem części romansowej (choć mógłby być utworem osobnym), natomiast zamykający całość wiersz wskazuje kierunek interpretacji dzieła, spajając poemat opisowy z częścią fabularną. Analiza szczegółowych rozwiązań poetyckich również znalazła miejsce w części monograficznej pracy. Jeśli chodzi o źródła "Przykładnego małżeństwa", analiza ujawniła inspirację "Kroniką wszytkiego świata" Marcina Bielskiego, "Nowymi Atenami" Benedykta Chmielowskiego, filozofią Jana Jakuba Rousseau, utworami typu descriptio gentium, podaniami antytureckimi, dialogami, przygodami hagiograficznymi oraz "Nadobną Paskwaliną" Samuela Twardowskiego. Pozwala to przyjąć, że utwór Drużbackiej nie jest adaptacją utworu obcego, ale autorskim dziełem, która podane źródła przetworzyła zgodnie z własną inwencją. W pracy zawarto również rozdział streszczający stan badań nad utworami romansowymi Drużbackiej, w którym zostały przeanalizowane wzmianki na temat jej utworów fabularnych sięgające XIX wieku. W tym samym rozdziale autorka zaproponowała modyfikacje istniejącej typologii utworów poetki. Twórczość romansowa Drużbackiej nie została dotychczas wystarczająco wnikliwie opracowana, przez co poetka jest niedostatecznie obecna w badaniach nad dawnym romansem. Praca wychodzi naprzeciw sugestiom badaczy, którzy sygnalizują konieczność osobnego opracowania twórczości Drużbackiej jako autorki wyjątkowej, i ma na celu stworzenie przyczynku do dalszych badań nad jej twórczością.
The presented dissertation comprises of a critical edition of an XVIII-century romance "Przykładne z wiernej i statecznej miłości małżeństwo" by Elżbieta Drużbacka and a monographic section dedicated to analysis of this romance in terms of persuasive strategies and didactics. The critical edition is based on 4 manuscripts of this romance available in Poland and it was prepared in accordance with generally accepted principles of editing old Polish texts. Mentioned principles are discussed in detail at the end of the Introduction. Below the text, there are explanations to specific parts of the romance and there is a glossary of more difficult words. The edition is based on a copy signed by the author's hand. The introduction to the work also includes a section dedicated to the collation of the manuscripts. The edition is intended to enable readers with varying degrees of experience in dealing with early Polish literature (i.e., both non-academic enthusiasts and, for example, students) to become familiar not only with the content of the romance itself (by reconstructing the text and explaining more difficult words and phrases), but also with its wealth of references to the culture and literature. The main goal of the study preceding the work is a thorough analysis of the romance from the perspective of both its ideological content and poetics. The structure of the work is discussed in relation to the theoretical principles of the genre and the poetic solutions used by the author in her other works. Particular attention was also given to reconstructing the author's didactic intentions. Drużbacka created a piece of literature that was not limited to "adventurous adventures", but she treated the romance form as an opportunity to implement educational agenda. The characters' discussions, plot construction, and narrator's statements in the romance's depicted world touch on themes of personal freedom, the right to love, the boundaries between persuading and imposing one's will on them, desirable and undesirable values (from a social and individual perspective), and the "correct" way to experience love. As a result of the research, it became clear that Drużbacka shaped large parts of the text according to the rules of rhetoric. Not only did she use rhetorical devices in the content, but she also shaped the characters' utterances according to speech patterns and incorporated minor rhetorical genres into the romance structure. These observations suggest that the poetess was not as poorly educated as it is generally assumed. The analysis of detailed poetic solutions of the heterogeneous form of the piece is included in the monographic part of the work. As far as the sources of "Przykładne małżeństwo" are concerned, the analysis revealed inspiration from M. Bielski's "Kronika wszytkiego świata", B. Chmielowski's "Nowe Ateny", the philosophy of J.J. Rousseau, poems of the descriptio gentium type, anti-Turkish poems, rhetorical dialogues, hagiographic adventures and S. Twardowski's "Nadobna Paskwalina". This allows us to assume that Drużbacka's work is not an adaptation of a foreign work, but an authorial work, and that she has processed the sources according to her own invention. The work also includes a chapter summarizing the state of research on Drużbacka's romance works, in which references to her poetry are dating back to the XIX century are analyzed. In the same chapter the author proposes modifications to the existing typology of the poet's works. Drużbacka's romances have not been thoroughly researched so far, which makes her insufficiently present in contemporary research on old Polish romances. This work meets the suggestions of scholars specializing in history of romance genre in Poland, who signal the necessity of a separate study of Drużbacka's works as an exceptional author, and aims at creating, on the basis of an extensive comparative analysis, a contribution to further research on the author's oeuvre.

What Does a Baptized Non-believer Believe in When Contracting a Marriage?In the presented study, the author’s main focus of attention was seeking answers to the question included in the title: “What Does a Baptized Non-believer Believe in When Contracting a Marriage?” Trying to answer such a research question, he pointed out that the answer cannot be obtained through referring to the subject element. According to the author, from this perspective, it is impossible to precisely determine the level of faith that would invalidate sacramental marriage. This is because, on the one hand, law as a field of knowledge does not have adequate tools to ver-ify the existing facts, and on the other hand, faith as a phenomenon is meta-juridical. The author expressed his view that the act of marital consent should become the point of reference. Analyzing the mechanisms of functioning of two defects of the consent – namely, exclusion of the sacramental dignity of marriage (can. 1101 § 2 CL) and error concerning the sacramental dignity of marriage (can. 1099 CL) – he proved that a baptized nonbeliever should not contest the object of marital consent consistent with the vision of the Catholic Church since this will, in his conviction, implies the fulfilment of the traditional doctrinal requirement of “doing what the Church does.”

„Przyjaciółka” będąca w okresie PRL najpopularniejszym czasopismem kobiecym edukowała kobiety w takich sferach jak rodzina, małżeństwo, gospodarstwo domowe czy rolne. Udzielała porad zdrowotnych, wychowawczych, kulinarnych czy prawnych. Pełniła także funkcję emancypacyjną wśród kobiet wiejskich, do których była kierowana. Stosując metodę analizy zawartości prasy, opracowanie ukazuje w jaki sposób tygodnik kreował proces emancypacji przedstawicielek płci pięknej. Celem opracowania jest próba ukazania propagowanych przez „Przyjaciółkę” sposobów osiągania autonomii przez kobiety wiejskie. Ponadto w oparciu o wybrane numery periodyku z lat 1956-1975 zaprezentowano formy „wyzwolenia” Polek poprzez pracę, edukację, podział obowiązków domowych i relacje w rodzinie.

Na łamach „Kobiety i Życia” w publikacjach z lat 1970-1989 unikano pojęcia „feminizm”. Pomimo tego, upowszechniano w periodyku hasła będące podstawowymi założeniami ideologicznymi wspomnianego ruchu społeczno-politycznego. Emancypacja kobiet w świetle materiałów zamieszczanych w „Kobiecie i Życiu” postrzegana była jako możliwość swobodnego decydowania o wyborze przestrzeni działalności Polek oraz ewentualnego godzenia obowiązków związanych ze sferą prywatną i publiczną. Redakcja periodyku propagowała wizerunek Polek posiadających równe prawa oraz jednakową pozycję społeczną co mężczyźni. Wielokrotnie przekonywano czytelników o słuszności partnerskiego modelu małżeństwa oraz realizacji zasady równości kobiet i mężczyzn w przestrzeni pozadomowej, m.in. przejawiającej się w jednakowym dostępie do wyższych stanowisk i możliwości awansowania, otrzymywaniu takiej samej płacy za wykonywaną pracę.