Dissertations / Theses on the topic 'Małżeństwo'

Zrealizowane badania w dość kompleksowy sposób opisują związki między uprzedzeniami ze względu na płeć a jakością życia małżeńskiego. W modelu badawczym uwzględniono, że zarówno jakość związku małżeńskiego jak i uprzedzenia związane z płcią (seksizm) mogą być powiązane z takimi zmiennymi jak: płeć, sytuacja finansowa, jakość pożycia seksualnego, poczucie szczęścia w życiu, płeć psychologiczną, orientację na dominację społeczną czy styl przywiązania w małżeństwie, co pozwoliło na szerszy opis badanego obszaru, w tym od razu testowanie hipotez ad hoc, które powstawały przy interpretacji uzyskanych wyników, np. czy orientacja na dominację społeczną jest powiązana z psychologiczną kobiecością i męskością (jest – istotna statystycznie ujemna korelacja z kobiecością, a dodatnia z męskością).

W zgłębieniu problematyki wartości rodziny pragnie wpisać się niniejsza praca. Jej zadaniem jest znalezienie odpowiedzi na pytanie:, w jaki sposób, na łamach czasopisma First Things, bronione są wartości rodziny oraz w jakim stopniu argumentacja ta jest spójna z nauczaniem Kościoła katolickiego. Podstawę analizy stanowią artykułu opublikowane na łamach czasopisma First Things w latach 1990-2012. Warto zwrócić uwagę, iż w kilku przypadkach analizie poddane zostaną również artykuły opublikowane na łamach First Things po 2012 roku. Analiza tych artykułów, wychodzących poza wyznaczony zakres czasowy, jest konieczna dla zrozumienia podejmowanych w rozprawie wątków. Wszystkie numery czasopisma, począwszy od pierwszego wydania, dostępne są na stronie internetowej First Things. Ze względu na ograniczony dostęp do publikacji na rynku polskim analizie w języku angielskim zostaną poddane artykuły dostępne na stronie internetowej. Oprócz publikowanych na łamach First Things artykułów w niniejszej rozprawie wzięte pod uwagę zostaną również dokumenty Kościoła. Na podstawie tej analizy zweryfikowane zostanie, na ile prezentowana przez publicystów First Things argumentacja w obronie wartości rodziny spójna jest z nauką Kościoła katolickiego. Wiele wypowiedzi Magisterium Kościoła dotyczących kwestii obrony życia nienarodzonych dzieci, etyki seksualnej oraz spraw społecznych wnosi cenne spojrzenie na sprawy wartości małżeństwa oraz rodziny. By zrozumieć sposób argumentacji prezentowany w First Things wspomnieć należy szerzej o literaturze przedmiotu. W pracy wzięta pod uwagę została literatura ojca Richarda J. Neuhausa oraz innych, czołowych twórców neokonserwatyzmu amerykańskiego. Te anglojęzyczne pozycje bibliograficzne stanowią doskonałe uzasadnienie dla przyjmowanego przez czasopismo First Things stanowiska względem wartości, jaką stanowią małżeństwo oraz rodzina. Ważnym uzupełnieniem dla używanych przez ojca Neuhausa argumentów w obronie wartości rodziny stanowić będzie materiał archiwalny dostępny w redakcji First Things w Nowym Jorku, który udostępniono na potrzeby niniejszej pracy. Archiwum, którego twórcom jest Richard J. Neuhaus, zawiera jego osobiste notatki, korespondencję oraz testament. Znaleźć w nim można również szereg wycinków z gazet zawierających informacje dotyczące głównie aborcji, małżeństwa oraz dialogu międzyreligijnego. Dokumenty dotychczas zostały udostępnione dwukrotnie: pierwszy raz Randyemu Boyagodzie35 podczas pisania biografii księdza Richarda Neuhausa, po raz drugi na potrzeby niniejszej pracy. Oprócz tych dwóch wyjątków nikt, nawet pracownicy redakcji, nie korzystają ze znajdujących się tam materiałów, co więcej redakcja First Things nie ma planów względem opracowania bogatego archiwum. Warto również wspomnieć, iż prace nad rozprawą były na bieżąco konsultowane z przyjacielem ojca Neuhausa – Georgem Weigelem oraz jego biografem – Randym Boyagodą. Wartość dodaną niniejszej pracy stanowią również informacje uzyskane bezpośrednio od redaktora naczelnego First Things Russella Reno, wieloletniej asystentki księdza Neuhausa Davidy Goldman oraz wielu pracowników redakcji w Nowym Jorku. W niniejszej rozprawie przedstawione zostaną dokumenty nauczania Kościoła na szeroko rozumiany temat rodziny oraz opracowania z zakresu antropologii biblijnej oraz teologii moralnej. Poruszana w nich tematyka rodziny stanowi dobre uzupełnienie dla analizowanych artykułów czasopisma First Things. Informacje do pracy zaczerpnięto również ze stron internetowych, przede wszystkim anglojęzycznych. Tak sformułowane założenia niniejszej rozprawy wyznaczają sposób doboru literatury oraz metodę pracy. Poza opracowaniami odnoszącymi się bezpośrednio tematyki rodziny wykorzystane zostaną również pozycje dotyczące antropologii biblijnej oraz filozoficznej. W pracy stosowana będzie metoda analityczno-syntetyczna. Każdy nowy temat omawiany w niniejszej pracy, zostanie poprzedzony syntetycznie przedstawionym stanowiskiem etyki katolickiej, zakorzenionej w nauczaniu Kościoła. Analizie poddane zostaną artykuły czasopisma First Things oraz materiały pochodzące z innych źródeł i opracowań. Na podstawie dokonanej analizy przeprowadzona zostanie synteza moralna wartości rodziny, wypływająca bezpośrednio z czasopisma First Things w porównaniu z nauczaniem Kościoła. Żeby zrozumieć wysuwaną przez publicystów First Things argumentację obrony wartości rodziny, koniecznym jest wgłębienie się w kontekst wydarzeń społecznych oraz przeanalizowanie podejmowanych przez poszczególnych prezydentów Stanów Zjednoczonych decyzji politycznych. Dopiero w oparciu o te informacje możliwym będzie przedstawienie konkretnych argumentów wysuwanych przez publicystów czasopisma First Things w obronie wartości rodziny. W pierwszym rozdziale zostanie przedstawiona koncepcja obrony życia człowieka od chwili poczęcia do jego naturalnej śmierci. Pierwszy artykuł tego rozdziału ukaże kontekst historyczno-społeczny obrony życia. Dla właściwego zrozumienia wątków społecznych konieczne będzie przedstawienie kwestii legislacyjnych aborcji w Stanach Zjednoczonych, począwszy od XIX wieku. Następnie przyjdzie omówić wątek społeczny obrony życia nienarodzonych dzieci. Będzie chodziło o to, by uzasadnić, w jaki sposób wyroki Sądu Najwyższego wpłynęły na sposób myślenia o aborcji znacznej części amerykańskiego społeczeństwa. Ważnym będzie przedstawienie, w jaki sposób uczestniczące w procesach kobiety zostały wykorzystane oraz zmanipulowane przez działający na szeroką skalę system pro-aborcyjny. Równocześnie istotnym będzie przedstawienie podejmowanych przez poszczególnych prezydentów Stanów Zjednoczonych decyzji dotyczących obrony życia nienarodzonych dzieci oraz badań nad komórkami macierzystymi. Drugi artykuł rozdziału pierwszego ukaże istotę świętości ludzkiego życia. Jej zrozumienie wymagać będzie przedstawienia chrześcijańskiej wizji człowieka oraz uwzględnienie argumentów antropologiczno-biblijnych podkreślających wartość ludzkiego życia. Przede wszystkim będzie tu chodziło o zaznaczenie, w oparciu o fragmenty z Pisma świętego, miłości Boga do człowieka z uwzględnieniem istotnej roli osoby Maryi. Odwołanie się do historii stworzenia człowieka, opisanej na kartach Pisma świętego, pozwoli ukazać zależność, jaka istnieje pomiędzy Stwórcą a człowiekiem. W trzecim artykule pierwszego rozdziału przedstawione zostaną argumenty przeciwko aborcji nienarodzonych dzieci. Z tego tez względu pokazane zostanie, czym tak naprawdę aborcja jest oraz jakie są metody jej dokonywania. Następnie zaprezentowana zostanie tocząca się w amerykańskim życiu publicznym dyskusja pomiędzy zwolennikami postawy pro-life, których celem jest obrona życia dzieci poczętych, oraz zwolennikami postawy pro-choice, dla których aborcja to kwestia osobistych decyzji i przekonań. Dla właściwego zrozumienia celu działania zwolenników postawy pro-life oraz pro-choice koniecznym będzie przestawienie koncepcji religii obywatelskiej, mającej wpływ na przyjmowane w kwestii aborcji stanowisko. Przedmiotem artykułu czwartego w rozdziale pierwszym będzie problem eutanazji. Dla właściwego zrozumienia pojęcia eutanazji przedstawiona zostanie jego etymologia oraz rys historyczny sięgający czasów starożytnych. Po zaprezentowaniu historii omówiony zostanie problem eutanazji z perspektywy legislacyjnej w Stanach Zjednoczonych. Odwołanie się do Pisma świętego oraz nauki Kościoła pozwoli ukazać konieczność troski o ludzkie życie również w sytuacji nieuleczalnej choroby oraz zbliżającej się śmierci. W rozdziale drugim przedstawiony zostanie temat ludzkiej seksualności oraz kwestia godności małżeńskiej. Artykuł pierwszy tego rozdziału będzie miał charakter wprowadzający, gdyż zostanie w nim zaprezentowany kontekst społeczno-historyczny rewolucji seksualnej w Stanach Zjednoczonych. Zostaną przedstawione trzy, kluczowe „osiągnięcia” rewolucji seksualnej: raport Alfreda Kinseya na temat seksualnych zachowań kobiet i mężczyzn, czasopismo Playboy oraz wprowadzenie do sprzedaży tabletki antykoncepcyjnej. W rewolucji seksualnej czynny udział miały organizacje feministyczne, których historia sięga początku lat 20-stych XX wieku. Z tego też względu w artykule drugim zostanie przedstawiona historia powstania ruchu feministycznego wraz z kluczowymi działaczkami. Po zaprezentowaniu historii zostaną omówione główne założenia oraz roszczenia członkiń ruchów feministycznych w USA. Artykuł trzeci rozdziału drugiego ukaże obecną w społeczeństwie amerykańskim problematykę homoseksualizmu. Zostanie wyjaśnione, czym jest zjawisko homoseksualizmy. W rozdziale tym będzie chodziło również o to, by przedstawić, w jaki sposób roszczenia osób homoseksualnych, zwłaszcza te dotyczące legalizacji „małżeństw homoseksualnych”, podważają tradycyjną definicję małżeństwa. W czwartym artykule rozdziału drugiego zostaną przedstawione wymagania chrześcijańskie wobec instytucji małżeństwa. Odniesienie do nauki głoszonej na kartach Pisma świętego pozwoli ukazać brak zgody na coraz powszechniej stosowane praktyki rozwodowe. Będzie chodziło również o to, by przedstawić, jaką wartość dla instytucji małżeństwa, stanowi kwestia wierności oraz wzajemnej uczciwości. Równocześnie podkreślona zostanie wartości aktu seksualnego między współmałżonkami, który stanowi drogę do poczęcia potomstwa. Rozdział trzeci przedstawiać będzie konkretne wymagania względem zachowania integralności instytucji rodziny. W pierwszym artykule przyjdzie ukazać, czym z perspektywy społecznej jest rodzina. Instytucja rodziny zostanie ukazana z perspektywy Jana Pawła II jako communio personarum. Równocześnie wiadomo, iż perspektywa ta skupia się również na wymiarze cielesnym, dlatego kwestia poczęcia potomstwa nie zostanie pominięta. Będzie chodziło o to, by podkreślić jak istotną rolę w relacjach między małżonkami stanowi możliwość przekazywania życia. W artykule tym będą przedstawione uniwersalne wartości rodzinne, które zostaną poparte nauczaniem papieży oraz dokumentami Kościoła. Artykuł drugi rozdziału trzeciego poruszać będzie tematykę wychowania potomstwa. Przede wszystkim będzie tu chodziło o zaprezentowanie instytucji wspomagających rodzinę wychowaniu dzieci. Zaprezentowane zostaną różne formy wychowania: moralne, religijne oraz społeczne. Równocześnie zostanie podkreślona rola rodziny, jak o pierwsze i podstawowe źródło wychowania młodego pokolenia. Trzeci artykuł uzasadniać będzie, iż kwestie ekonomiczne mają ogromy wpływ na zachowanie ładu i harmonii w rodzinie. Odwołanie do nauki Kościoła pozwoli uzasadnić, iż chrześcijanie powinni czuć się w obowiązku udzielenia pomocy osobom biednym, borykającym się z problemami finansowymi. W artykule tym przedstawiony zostanie szereg propozycji na walkę z bezrobociem, który uwzględniać będzie stanowisko członków partii republikańskiej oraz demokratycznej. Przedmiotem ostatniego artykułu rozprawy będzie kwestia udzielania pomocy społecznej potrzebującym obywatelom Stanów Zjednoczonych. Przedstawiona zostanie, w myśl idei chrześcijańskiej, opcja preferencyjna na rzecz ubogich. Pokazanie zostanie, iż idea niesienia pomocy biednym i potrzebującym, ma swoje uzasadnienie na kartach Pisma Świętego. Zakończeniem analizy kwestii dotyczącej pomocy społecznej będzie omówione zostanie „słabych punktów” amerykańskiego modelu systemu pomocy społecznej.

Niepełnosprawność jest zawsze dramatem, jakkolwiek dzielnie byłaby znoszona przez dziecko czy jego rodziców. Jak bardzo by nie kochali swego niepełnosprawnego dziecka, jego niepełnosprawność nie jest tym, czego by jemu i sobie życzyli. I nawet, jeśli dziecko nie jest świadome swej niepełnosprawności, a jego cierpienie nie wydaje się być czymś oczywistym – niepełnosprawność zawsze stanowi ograniczenie potencjału i możliwości rozwoju dziecka, i jako taka kładzie się bolesnym cieniem na życiu jego rodziców i rodziny. Stanowi trudną próbę i sprawdzian dojrzałości rodziców jako pojedynczych osób, a także sprawdzian jakości ich związku. Z tej próby nie wszystkie małżeństwa wychodzą zwycięsko, choć jest to możliwe. Wśród rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym, nieraz ciężko upośledzonym spotyka się rodziny szczęśliwe, żyjące w atmosferze miłości i zrozumienia, wiele jest jednak rodzin nieszczęśliwych, rozgoryczonych i przytłoczonych nadmiarem obowiązków. Przyjmując założenie, że posiadanie dziecka niepełnosprawnego stanowi dla jego rodziców poważną i chroniczną sytuację trudną, a także, że rodzina stanowi system reagujący uruchamianiem procesów adaptacyjnych, gdy pojawią się trudności dotyczące każdego z jej członków - można przewidzieć, że w rodzinach dzieci niepełnosprawnych te adaptacyjne mechanizmy mogą w istotny sposób wpływać na sposób pełnienia ról małżeńsko- rodzicielskich obojga rodziców oraz na ich poczucie szczęścia. Tym silniej, że niepełnosprawność, choroba dziecka jest czynnikiem silnie angażującym emocjonalnie jego rodziców (lęk, gniew, niepokój, niepewność, często poczucie krzywdy, wstyd i rozczarowanie). Wskazują na to obciążenie informacje uzyskiwane od nich w praktyce diagnostyczno-terapeutycznej (wywiady, rozmowy, pytania, zwierzenia), potwierdzają je także pracujący z rodzicami dzieci niepełnosprawnych specjaliści (Marcysiak I. M. 1999, Kramarczyk E. 1989, Kielin J. 2002). Niniejsza praca stanowi próbę zrozumienia mechanizmów, zależności przyczyniających się do tego, że jedne rodziny, mimo choroby lub niepełnosprawności dziecka, mimo przeżywanego stresu oraz ogromnego obciążenia obowiązkami, potrafią utrzymać dobrą jakość wzajemnych relacji, zaś w innych dzieje się źle. We wzajemnych relacjach osób znajdujących się w stałym związku bardzo istotną rolę odgrywa percepcja siebie i partnera. Ta percepcja jest złożona i wieloaspektowa. Ważne jest jak widzą się nawzajem, jak oceniają wagę zadań swojej roli i roli partnera, jak oceniają swoje pełnienie roli i pełnienie roli przez partnera, czy potrafią się domyślić jego oczekiwań. Nawet ludzie z niewielką wiedzą psychologiczną mają świadomość, że dla związku ważne jest także czy potrafią się dobrze dogadać, porozumieć, czyli uzgodnić swoje wyobrażenia na temat sposobu pełnienia swych ról, a także czy potrafią dostrzec i docenić własne starania? Czy czują, że podział obowiązków jest sprawiedliwy, wyważony, a także czy w sytuacji poważnego stresu nie czują się zaniedbani przez partnera, odsunięci na bok przez wagę jego prac i zobowiązań związanych z dzieckiem. Praca została zaplanowana tak, by przeanalizować, jaki jest związek między percepcją roli własnej i partnera oraz sposobu jej pełnienia w tych właśnie złożonych aspektach a poczuciem szczęścia rodziców dziecka niepełnosprawnego. Ma przyczynić się do określenia, jakie wymiary pełnienia ról małżeńskich wpływają najsilniej na jakość funkcjonowania małżeństwa i poczucie szczęścia małżonków. Wnioski, spostrzeżenia płynące z przeprowadzonych badań i analiz statystycznych zawartych w niniejszej pracy pomogą zrozumieć zarówno sytuację rodzin dzieci niepełnosprawnych, ponoszone przez nich koszty emocjonalne. Będą mogły także służyć wskazówką terapeutom pracującym z rodzinami, a zwłaszcza osobom udzielającym pomocy psychologicznej i medycznej dzieciom niepełnosprawnym i ich rodzinom.

Zasadniczym celem rozprawy doktorskiej jest określenie charakteru prawnego rejestrowanego związku partnerskiego przez porównanie tej instytucji prawa cywilnego z małżeństwem. W związku z brakiem krajowej regulacji rejestrowanego związku partnerskiego analizie poddane zostały regulacje obowiązujące w państwach należących do tradycji prawnej romańskiej, germańskiej, nordyckiej oraz anglosaskiej, a także dotychczasowe polskie projekty ustaw. Badania prawnoporównawcze dowiodły tezy, że regulacje rejestrowanego związku partnerskiego łączą cechy wspólne, charakterystyczne dla tej instytucji prawa cywilnego. Po pierwsze, rejestrowany związek partnerski oparty jest na modelu normatywnym małżeństwa, czyli związku formalnego. Prawo określa sposób zawarcia (rejestracji) i rozwiązania związku przez dwie osoby, którym przyznane zostają wzajemne prawa i obowiązki osobiste oraz majątkowe. Po drugie, krajowe regulacje rejestrowanego związku partnerskiego zapewniają stronom prawa i obowiązki tożsame lub zbliżone do przewidzianych w prawie małżeńskim. Po trzecie, zawarcie rejestrowanego związku partnerskiego powoduje zmianę stanu cywilnego partnerów oraz powstanie między nimi stosunku prawa cywilnego (rodzinnego). Powyższe w znacznej mierze dotyczy również tzw. kontraktowej regulacji francuskiej i belgijskiej (z wyjątkiem zmiany stanu cywilnego), w szczególności po ich licznych nowelizacjach. W konsekwencji należy podzielić prezentowany w literaturze obcej pogląd, że rejestrowany związek partnerski jest „niemałżeńską”, regulowaną przez państwo instytucją prawną, umożliwiającą rejestrację związku dwóm osobom, które łączą zaangażowane, wyłączne i intymne relacje, co powoduje przyznanie im praw i obowiązków skutecznych między stronami oraz w stosunku do osób trzecich i państwa. W każdej postaci normatywnej rejestrowany związek partnerski pełni taką samą podstawową funkcję jak małżeństwo – gwarantuje ochronę prawną osobom, które zdecydowały się zarejestrować związek. Ponadto ustalono, że w państwach, które przewidziały możliwość zawarcia małżeństwa przez osoby tej samej płci, obowiązuje jednolita instytucja małżeństwa, którego zawarcie wywołuje zasadniczo tożsame skutki prawne niezależnie od płci stron. W ostatnim rozdziale rozprawy, przy uwzględnieniu doświadczeń zagranicznych oraz polskich uwarunkowań konstytucyjnych, sformułowano postulaty de lege ferenda co do optymalnego modelu rejestrowanego związku partnerskiego w prawie polskim. Należy bowiem rozważyć wprowadzenie rejestrowanego związku partnerskiego osób tej samej płci wzorowanego na regulacji małżeństwa. Nie wyklucza to przyjęcia również pewnych rozwiązań oryginalnych – uwzględniających specyfikę relacji osobistych i majątkowych między osobami tej samej płci oraz polskie uwarunkowania społeczne i kulturowe.

STRESZCZENIE Od zarania dziejów w literaturze, w każdym okresie, popularnością cieszyły się zagadnienia związane z relacjami małżeńskimi i rodzinnymi. Powyższe wątki można odnaleźć w dziełach pisarzy i filozofów wszystkich epok. W poczet umysłów filozoficznych podejmujących w swoich rozprawach problematykę małżeństwa i rodziny wpisuje się swoją twórczością Antonio Rosmini – włoski duchowny, intelektualista, teolog, kanonista, filozof, etyk, teoretyk prawa, politolog, poeta, duszpasterz, zakonodawca, pedagog. Jeden z najważniejszych przedstawicieli włoskiego romantyzmu – pisarz Alessandro Manzoni miał powiedzieć, że Rosmini „jest jednym z sześciu lub siedmiu największych umysłów, którymi może się poszczycić rodzaj ludzki”. Bibliografia filozofa z Rovereto obejmuje ok. stu pozycji, z których wiele to dzieła bardzo obszerne, składające się z kilku tomów, liczących po kilkaset stron każdy. Rosmini, wierny syn Kościoła Katolickiego, jako jeden z nielicznych, jeśli nie jedyny w historii, przebył swoistą drogę przez mękę na ścieżkach kościelnej kariery. Niezwykle ceniony przez kilku papieży, otarł się o nominację kardynalską. Następnie jednak, na skutek ścierania się różnych opcji na dworze papieskim, jego wpływy znacząco osłabły. Dwie książki włoskiego filozofa zostały wpisane na Indeks ksiąg zakazanych. Po prawie 160 latach od ukazania się drukiem jednego z potępionych dzieł Delle cinque piaghe della santa Chiesa (O pięciu ranach Kościoła Świętego) Antonio Rosmini został włączony w poczet błogosławionych Kościoła Katolickiego. Tego samego Kościoła, którego wyrokiem uznano, że jego pisma zawierają szkodliwe idee i nie powinny być czytane przez katolików. W dziejach Watykanu takie wydarzenie nie miało nigdy miejsca. Klucz do zrozumienia rosminiańskiej koncepcji społeczeństwa i wspólnoty stanowi termin „osoba”. W pismach włoskiego filozofa małżeństwo jest definiowane jako związek zawierany pomiędzy dwiema osobami płci odmiennej, dla słusznej racji. Podobnie jego wizja wspólnoty domowej opiera się na koncepcji osoby ludzkiej, wyposażonej w nienaruszalną godność. W ujęciu Rosminiego, to właśnie osoba jawi się jako główny cel powstawania ludzkich społeczności i organizacji: Kościoła, państwa, czy też wspólnot o zasięgu międzynarodowym. Z tego też powodu filozofa z Rovereto określa się często mianem ojca i prekursora europejskiego personalizmu. Temat pracy brzmi: Koncepcja małżeństwa i rodziny w pismach Antonia Rosminiego (1797-1855). Podstawowy problem badawczy pracy zawiera się w pytaniu: jaki obraz małżeństwa i rodziny wyłania się z analizy prac Antonia Rosminiego? Na ile filozoficzna wizja włoskiego uczonego jest zbieżna, a w jakim stopniu różni się od sposobu przedstawienia tych rzeczywistości w utworach literackich epoki włoskiego romantyzmu? Szczegółowej analizie poddano wybrane utwory dwóch wielkich przedstawicieli tej epoki, będących jednocześnie przyjaciółmi włoskiego filozofa: Alessandra Manzoniego i Niccolò Tommasea. W sposób pośredni praca próbuje odpowiedzieć na pytanie: na ile myśl Rosminiego o wspólnocie małżeńskiej, rodzicielskiej i domowej posiada wymiar uniwersalny i może mieć zastosowanie we współczesnej rzeczywistości? Źródła wykorzystane w redagowaniu pracy można podzielić na trzy główne grupy. Pierwsza z nich to pisma Antonio Rosminiego, kolejna to opracowania dotyczące osoby i myśli filozofa ze Stresy. Ważne źródło dla pracy stanowią również pozycje z zakresu teorii i historii literatury włoskiej, socjologii rodziny oraz filozofii. Dysertacja została podzielona na trzy rozdziały, poprzedzone wstępem, zawierającym omówienie kwestii metodologicznych. Całość pracy podsumowano w zakończeniu. Pierwszy z rozdziałów poświęcony jest w całości osobie Antonia Rosminiego i jego biografii. Druga część pracy, składająca się z trzech paragrafów, osadza i opisuje rodzinę w kontekście historycznym i geopolitycznym, ze szczególnym uwzględnieniem tworzącego się w XIX wieku Państwa Włoskiego. W tym rozdziale zarysowano również literacki obraz małżeństwa i rodziny, posługując się dziełami dwóch ważnych przedstawicieli włoskiego romantyzmu, a jednocześnie osób mocno związanych z Rosminim: Alessandra Manzoniego i Niccolò Tommasea. W przypadku pierwszego z pisarzy omówiona została przede wszystkim jego powieść I Promessi sposi (Narzeczeni), natomiast spośród dzieł Dalmaty przywołane zostały odniesienia do powieści Fede e bellezza (Wiara i piękno), a także kilku mniejszych jego utworów. Rozważania i analizy zawarte w drugim rozdziale posiadają podwójny cel. Celem szczegółowym jest ustalenie wspólnych inspiracji, motywów i perspektyw w patrzeniu na rodzinę i małżeństwo u Rosminiego i jego przyjaciół, a cel bardziej ogólny zawiera się w poszukiwaniu zależności pomiędzy literaturą a filozofią. Ostatnia część pracy szczegółowo opisuje koncepcję małżeństwa i rodziny jako wspólnoty w ujęciu Antonia Rosminiego. Wprowadzeniem do tych analiz jest przedstawienie i opisanie źródeł oraz inspiracji poglądów włoskiego filozofa we wspomnianych kwestiach. Chociaż Roveretańczyk podejmowane kwestie niejednokrotnie poddaje szczegółowej analizie, to jednak w celu zaprezentowania omawianych treści w sposób jak najbardziej skondensowany i syntetyczny, zaproponowano zwartą strukturę pracy.
From the dawn of history in each of its periods, the literature has focused on the subject of marital and family relations. The threads above can be found in the works of writers and philosophers of all epochs. Antonio Rosmini - an Italian priest, intellectualist, theologian, philosopher, poet, chaplain - is part of the philosophical minds who deal with the subject of marriage and family in his works. One of the most important representatives of Italian Romanticism, the writer Alessandro Manzoni was to say that Rosmini “is one of the six or seven greatest minds of which mankind can be proud of”. The bibliography of the philosopher from Rovereto includes about 100 items, many of that are very extensive works, consisting of several volumes, several hundred pages long each. Rosmini, a faithful son of the Catholic Church, as one of the few, but certainly not the only one in history, has passed a peculiar way of suffering on the paths of his church career. Hugely appreciated by several popes, he was about to be named a cardinal, and then fell into disgrace, ending up with his two works on the infamous Index of Forbidden Books. Almost 160 years after the publication of one of the condemned works: On the Five Wounds of the Church (Delle cinque piaghe della santa Chiesa), he was beatified by the same Church, whose verdict was that his books contained harmful ideas and should not be read by the Catholics. This is an unprecedented event in the history of the Vatican. The notion of “person” is the key to understanding the Rosminian concept of society and community, in which important place takes marriage, understood by the Italian philosopher as “a union between two persons of the opposite sex, for good reason”. The Rosminian vision of a domestic community is based on the concept of a human person endowed with an inviolable dignity. According to Rosmini, it is a person who is the main goal of the formation of human communities and organizations: Church, state or communities of international reach. For this reason, the Rovereto philosopher is often called the father and precursor of the European personalism. The subject of this dissertation is: The concept of marriage and family in the writings of Antonio Rosmini (1797-1855). The basic research problem of the work is contained in question: what image of marriage and family emerges from the analysis of Antonio Rosmini's works? To what extent does the philosophical vision of Italian coincide, and to what extent does it differ, from the way these realities are presented in the literature works of the Italian Romantic period, especially those of two great representatives who are also Rosmini’s friends: Alessandro Manzoni and Niccolò Tommaseo? In an indirect way, the work is to be an answer for the question: to what extent does Rosmini's thought about the marriage and both parental and domestic community have a universal dimension and can be applied in contemporary reality? The sources used in the preparation of the work can be divided into three main groups. The first one are the writings of Antonio Rosmini, the second one is the work on the person and thoughts of the philosopher from Stresa. Also an important source for the work were studies on the theory and history of Italian literature. The work has been divided into 3 chapters, preceded by an introduction containing a discussion of methodological issues. All the work is summarized in the end. The first chapter is entirely devoted directly to Antonio Rosmini and his biography. The second part of the work, consisting of three paragraphs, sets and describes the topic of family in a historical and geopolitical context, with particular emphasis on the Italian State that was formed in the 19th century. This chapter also outlines the picture of marriage and family from the literature, that’s background are the works of two important representatives of Italian Romanticism, who are also closely associated with Rosmini: Alessandro Manzoni and Niccolò Tommaseo. In the case of the first writer, his masterpiece was discussed, i.e. I Promessi sposi (The bethrothed), while among the works of Dalmatian, references to the novel Fede e bellezza (Faith and Beauty) and several of his smaller works were cited. The purpose of the considerations in the second chapter is twofold. The specific goal is to find the common inspirations, motives and perspectives in Rosmini and his friends’ views on family and marriage, and the more general goal is to find the relationship between literature and philosophy. The last chapter of the work describes in detail the concept of marriage and family as a community according to Antonio Rosmini. The introduction to these analyzes is to recall and to describe the sources and inspiration for Rosminian thought dedicated to these realities. A compact structure of the work has been proposed in order to present the synthesis of the concept, developed in great detail by Rosmini, in the most possibly condensed way.

Celem niniejszej rozprawy jest zbadanie integracji migrantów, którzy zawarli małżeństwa mieszane z obywatelami kraju przyjmującego, oraz ich subiektywnie odczuwanej mobilności społeczno-ekonomicznej w odniesieniu do kraju przyjmującego i kraju pochodzenia. Zaprezentowane w rozprawie badanie jakościowe wykazało, że związek między zawarciem małżeństwa mieszanego a integracją migrantów jest złożony i wielowymiarowy. Małżeństwa mieszane nie są prostym wskaźnikiem osłabienia dystansów społecznych, gdyż nie oznaczają zaniku uprzedzeń i dyskryminacji wobec grupy mniejszościowej wyróżnionej ze względu na pochodzenie etniczne i narodowość. Małżeństwo z obywatelem kraju przyjmującego może ułatwiać integrację w (1) wymiarze kulturowym, która łączy się z posiadaniem odpowiednich kompetencji językowych oraz znajomości i akceptowania określonych norm oraz wartości, (2) integrację strukturalną, która oznacza nabycie praw oraz dostęp do uprzywilejowanych pozycji w strukturach społecznych (rozumianych jako osiągnięcie określonej pozycji ekonomicznej, zawodowej, społecznej, edukacyjnej, dostęp do mieszkalnictwa i opieki socjalnej oraz pełni praw obywatelskich), jak również (3) ułatwić integrację interakcyjną definiowaną jako akceptacja i włączenie migrantów do kręgów towarzyskich i sieci społecznych w społeczeństwie przyjmującym. Natomiast dyskusyjnym pozostaje kwestia pojawienia się (4) identyfikacji związanej z poczuciem przynależności do społeczeństwa przyjmującego na skutek zawarcia małżeństwa mieszanego. Badanie ukazało procesualny charakter budowania przez migrantów zawierających związki mieszane poczucia przynależności w kraju osiedlenia. Rozwija się ono na skutek oddziaływania m.in. czynników społecznych (nawiązywania satysfakcjonujących relacji społecznych), kulturowych (przyswojenia norm, wartości oraz wzorów zachowania w codziennych kontaktach), ekonomicznych (związanych z poziomem życia i możliwościami utrzymania rodziny) oraz instytucjonalno-prawnych (posiadania gwarancji praw zapewniających poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji).Przeprowadzone analizy wykazały, że płeć jest czynnikiem istotnie różnicującym strategie migracyjne i adaptacyjne, jednakże zarówno w przypadku migrujących kobiet jak i mężczyzn zawierających związki małżeńskie z obywatelami kraju przyjmującego pojawia się doświadczenie tymczasowej degradacji zawodowej i obniżenia statusu społecznego związane z niedopasowaniem ich kwalifikacji do lokalnego rynku pracy, problemami z uznawalnością wykształcenia oraz początkową słabą znajomością języka polskiego. Degradacja zawodowa i obniżenie statusu społecznego uwidaczniała się zwłaszcza w przypadku migrantek matrymonialnych, których przyjazd do Polski i decyzja o osiedleniu związane były z zawarciem związku małżeńskiego z obywatelem Polski. W przypadku tej grupy strategie adaptacyjne wiązały się z relatywnie szybko podejmowanymi decyzjami reprodukcyjnymi odraczającymi wejście na polski rynek pracy oraz możliwościami awansu społeczno-ekonomicznego poprzez zakładanie własnej działalności gospodarczej. Z kolei w przypadku migrantów ekonomicznych małżeństwo z obywatelem Polski wiązało się z awansem społecznym poprzez legalizację pobytu oraz nabycie praw obywatelskich. Restrykcyjne polskie regulacje prawne dotyczące kwestii pobytu cudzoziemców w Polsce niejednokrotnie przyśpieszały decyzje par mieszanych o zalegalizowaniu nieformalnych związków. Utrudniały także utrzymywanie transnarodowych powiązań z krajem wysyłającym, które były ograniczone przede wszystkim do powiązań rodzinnych i społecznych.
The aim of the dissertation is to recognize and examine dimensions of integration of migrants who contracted marriages with citizens of the host country as well as their subjective socioeconomic mobility with reference to the host country and the country of origin. The data collected in the course of the qualitative research suggests that the relationship between intermarriage and integration of migrants is complex and multifaceted. The study presented in the dissertation found that mixed unions do not have a uniform significance for the weakening of social boundaries as they do not necessarily serve to erode prejudices towards other groups associated with ethnic origin and nationality of potential partners. Intermarriage may facilitate integration in the following dimensions: (1) cultural integration, i.e. the process by which an individual acquires the knowledge, cultural standards and core competencies of the new culture and society; (2) structural integration, in which the acquisition of rights and the access to position and status in the core institutions of the host society (i.e. the economy and labour market, education and qualification systems, the housing system, welfare state institutions, and full political citizenship) are taken into consideration; and (3) interactive integration, which means the acceptance and inclusion of migrants in the primary relationships and social networks of the host society. Nevertheless, the link between mixed unions and the (4) identificational dimension of migrants’ integration referring to a feeling of belonging to a dominant society is disputable. The research showed the processual nature of building sense of belonging to the host society. It develops as a result of societal factors (establishing satisfying social relations), cultural (acquiring norms, values and patterns of behavior in daily encounters), economic (related to the standard of living of the family) and institutional ones (the guarantee of rights ensuring a sense of security and stability).The data collected in the course of the presented research suggests that gender is a factor significantly differentiating migration and adaptation strategies. However, both women and men who contracted marriages with citizens of the host country experience temporary occupational downward mobility and lowering of social status related to the mismatch between their qualifications and the local labor market conditionings, recognition of their education and initial poor knowledge of Polish. Occupational degradation and lowering of social status were especially visible in the case of marriage migrants, whose arrival in Poland and the decision to settle down were connected with entering into a marriage with a Polish citizen. Their adaptation strategies were associated with relatively fast-made reproductive decisions postponing entry into the Polish labor market and the socio-economic upward mobility through self-employment. On the other hand, in the case of economic migrants, marriage with a Polish citizen was associated with upward mobility through the legalization of stay and the acquisition of civil rights. Restrictive Polish legal regulations concerning the issue of foreigners' stay in Poland have often accelerated the decisions of mixed couples to legalize informal unions as well as made it difficult to maintain transnational ties that were limited primarily to family and social ties.

Praca obejmuje edycję krytyczną XVIII-wiecznego romansu autorstwa Elżbiety Drużbackiej pt. "Przykładne z wiernej i statecznej miłości małżeństwo" oraz część monograficzną analizującą utwór pod kątem strategii perswazyjnych i dydaktyki. Edycja krytyczna jest oparta na 4 przekazach dostępnych w Polsce i została opracowana w zgodzie z powszechnie przyjętymi zasadami edycji tekstów staropolskich, szczegółowo omówionymi, zgodnie ze sztuką, na końcu wstępu. Pod tekstem znajdują się objaśnienia do konkretnych partii utworu oraz słownik trudniejszych wyrazów. W aparacie krytycznym znajduje się część poświęcona skolacjonowaniu dostępnych przekazów. Za podstawę wydania został przyjęty przekaz sygnowany ręką autorki. Edycja w zamierzeniu ma umożliwić czytelnikom o różnym stopniu doświadczenia w kontaktach z polską literaturą dawną (czyli zarówno pasjonatom niezwiązanym z uniwersytetem, jak i, na przykład, studentom) zapoznanie się nie tylko z samą treścią utworu (przez rekonstrukcję tekstu, wyjaśnienie trudniejszych słów i zwrotów), lecz także z bogactwem odniesień do ówczesnej kultury w nim zawartych. Studium poprzedzające utwór za główny cel stawia sobie opracowanie romansu zarówno pod kątem treści ideowej, jak i poetyki. Omówiona została budowa dzieła w odniesieniu do zasad teoretycznych gatunku i rozwiązań (np. fabularnych, poetyckich) stosowanych przez autorkę w innych utworach. Szczególna uwaga została również poświęcona rekonstrukcji zamysłu dydaktycznego autorki zawartego w utworze. Drużbacka napisała dzieło, które nie ograniczyło się do „awanturnych przygód”, lecz potraktowała formę romansu jako sposobność do realizacji zadań wychowawczych. Dyskusje postaci, konstrukcja fabuły i wypowiedzi narratora w świecie przedstawionym poruszają tematy wolności osobistej, prawa do miłości, granic między przekonywaniem a narzucaniem woli, pożądanych i niepożądanych wartości (z perspektywy społecznej i jednostkowej), a także „właściwego” sposobu przeżywania miłości. W wyniku badań stało się jasne, że Drużbacka duże partie tekstu ukształtowała zgodnie z zasadami retoryki. Nie tylko stosowała środki retoryczne w treści, lecz także kształtowała wypowiedzi postaci zgodnie z szablonem mowy i włączała pomniejsze gatunki retoryczne w strukturę romansową. Spostrzeżenia te każą przypuszczać, że poetka nie była tak słabo wykształcona, jak się to na ogół przyjmuje. Utwór został zanalizowany także ze względu na heterogeniczną formę. Jej dominantę stanowi romans, całość utworu otwiera poemat opisowy, który jest dopełnieniem części romansowej (choć mógłby być utworem osobnym), natomiast zamykający całość wiersz wskazuje kierunek interpretacji dzieła, spajając poemat opisowy z częścią fabularną. Analiza szczegółowych rozwiązań poetyckich również znalazła miejsce w części monograficznej pracy. Jeśli chodzi o źródła "Przykładnego małżeństwa", analiza ujawniła inspirację "Kroniką wszytkiego świata" Marcina Bielskiego, "Nowymi Atenami" Benedykta Chmielowskiego, filozofią Jana Jakuba Rousseau, utworami typu descriptio gentium, podaniami antytureckimi, dialogami, przygodami hagiograficznymi oraz "Nadobną Paskwaliną" Samuela Twardowskiego. Pozwala to przyjąć, że utwór Drużbackiej nie jest adaptacją utworu obcego, ale autorskim dziełem, która podane źródła przetworzyła zgodnie z własną inwencją. W pracy zawarto również rozdział streszczający stan badań nad utworami romansowymi Drużbackiej, w którym zostały przeanalizowane wzmianki na temat jej utworów fabularnych sięgające XIX wieku. W tym samym rozdziale autorka zaproponowała modyfikacje istniejącej typologii utworów poetki. Twórczość romansowa Drużbackiej nie została dotychczas wystarczająco wnikliwie opracowana, przez co poetka jest niedostatecznie obecna w badaniach nad dawnym romansem. Praca wychodzi naprzeciw sugestiom badaczy, którzy sygnalizują konieczność osobnego opracowania twórczości Drużbackiej jako autorki wyjątkowej, i ma na celu stworzenie przyczynku do dalszych badań nad jej twórczością.
The presented dissertation comprises of a critical edition of an XVIII-century romance "Przykładne z wiernej i statecznej miłości małżeństwo" by Elżbieta Drużbacka and a monographic section dedicated to analysis of this romance in terms of persuasive strategies and didactics. The critical edition is based on 4 manuscripts of this romance available in Poland and it was prepared in accordance with generally accepted principles of editing old Polish texts. Mentioned principles are discussed in detail at the end of the Introduction. Below the text, there are explanations to specific parts of the romance and there is a glossary of more difficult words. The edition is based on a copy signed by the author's hand. The introduction to the work also includes a section dedicated to the collation of the manuscripts. The edition is intended to enable readers with varying degrees of experience in dealing with early Polish literature (i.e., both non-academic enthusiasts and, for example, students) to become familiar not only with the content of the romance itself (by reconstructing the text and explaining more difficult words and phrases), but also with its wealth of references to the culture and literature. The main goal of the study preceding the work is a thorough analysis of the romance from the perspective of both its ideological content and poetics. The structure of the work is discussed in relation to the theoretical principles of the genre and the poetic solutions used by the author in her other works. Particular attention was also given to reconstructing the author's didactic intentions. Drużbacka created a piece of literature that was not limited to "adventurous adventures", but she treated the romance form as an opportunity to implement educational agenda. The characters' discussions, plot construction, and narrator's statements in the romance's depicted world touch on themes of personal freedom, the right to love, the boundaries between persuading and imposing one's will on them, desirable and undesirable values (from a social and individual perspective), and the "correct" way to experience love. As a result of the research, it became clear that Drużbacka shaped large parts of the text according to the rules of rhetoric. Not only did she use rhetorical devices in the content, but she also shaped the characters' utterances according to speech patterns and incorporated minor rhetorical genres into the romance structure. These observations suggest that the poetess was not as poorly educated as it is generally assumed. The analysis of detailed poetic solutions of the heterogeneous form of the piece is included in the monographic part of the work. As far as the sources of "Przykładne małżeństwo" are concerned, the analysis revealed inspiration from M. Bielski's "Kronika wszytkiego świata", B. Chmielowski's "Nowe Ateny", the philosophy of J.J. Rousseau, poems of the descriptio gentium type, anti-Turkish poems, rhetorical dialogues, hagiographic adventures and S. Twardowski's "Nadobna Paskwalina". This allows us to assume that Drużbacka's work is not an adaptation of a foreign work, but an authorial work, and that she has processed the sources according to her own invention. The work also includes a chapter summarizing the state of research on Drużbacka's romance works, in which references to her poetry are dating back to the XIX century are analyzed. In the same chapter the author proposes modifications to the existing typology of the poet's works. Drużbacka's romances have not been thoroughly researched so far, which makes her insufficiently present in contemporary research on old Polish romances. This work meets the suggestions of scholars specializing in history of romance genre in Poland, who signal the necessity of a separate study of Drużbacka's works as an exceptional author, and aims at creating, on the basis of an extensive comparative analysis, a contribution to further research on the author's oeuvre.

STRESZCZENIE Rozprawa ma charakter prawnoporównawczy. Przeprowadzono w niej szczegółową i systematyczną analizę rozwiązań prawnych, przyjętych dla statutu zawarcia, ważności i skutków małżeństwa w Polsce i Wenezueli. W rozprawie dokonano również identyfikacji i omówienia zasadniczych różnic, występujących w tym zakresie w obu państwach. Prócz tego dążono do wyjaśnienia przyczyny leżących u podstaw zastosowanych rozwiązań, dokonania ich oceny oraz, ewentualnie, zgłoszenia propozycji de lege ferenda. Rozważania zawarte w rozprawie opierają się na ogólnej tezie, że celem norm prawa prywatnego międzynarodowego jest zapewnienie sprawiedliwości w stosunkach międzynarodowych poprzez dobór odpowiedniego łącznika dla określonych sytuacji życiowych. Zauważyć jednak należy, że choć cel jest jeden, to założenia i sposoby osiągnięcia tego celu mogą być różne. Teza ta wydaje się znajdować wyraźne odzwierciedlenie przy ustawowym określaniu statutu zawarcia, ważności i skutków małżeństwa w prawie kolizyjnym różnych państw, w tym także Polski i Wenezueli. Rozprawa została podzielona na wstęp, zakończenie i pięć rozdziałów. W każdym z rozdziałów omówiono inne zagadnienie z zakresu statutu zawarcia, ważności i skutków małżeństwa. We wszystkich rozdziałach, z wyjątkiem rozdziału pierwszego, poddano analizie ogólną zasadę właściwości prawa dla danej kwestii. Omówiono także postanowienia dwustronnych oraz wielostronnych umów międzynarodowych, jako wyjątków od stosowania zasady ogólnej. Pondto zamieszczono rozważania dotyczące zakresu zastosowania prawa właściwego dla analizowanego zagadnienia. Każdy rozdział zakończono wnioskami. We wstępie określono przedmiot i cel rozprawy, przedstawiono tezę badawczą, uzasadniono wybór tematu i strukturę pracy, wyjaśniono tytuł rozprawy oraz omówiono zastosowane metody badawcze. Dokonano również oceny literatury i orzecznictwa polskiego oraz wenezuelskiego, odnoszących się do statutu zawarcia, ważności i skutków małżeństwa. Rozdział pierwszy ma charakter wprowadzający do rozważań nad unormowaniem statutu zawarcia, ważności i skutków małżeństwa w prawie polskim i wenezuelskim. W rozdziale tym przedstawiono syntetycznie ewolucję powyższych statutów oraz scharakteryzowano źródła prawa dla tych instytucji. Rozdział drugi otwiera zasadniczą część pracy i poświęcony jest problematyce prawa właściwego dla przesłanek materialnych zawarcia małżeństwa. Nakierowany jest on głównie na wykazanie istniejących różnic w tym zakresie w prawie obu państw. W rozdziale trzecim porównano natomiast regulacje obowiązujące w zakresie statut formalnych przesłanek zawarcia małżeństwa w obu państwach. Omówiono ponadto problematykę małżeństw konsularnych i dyplomatycznych. Instytucja małżeństwa konsularnego i dyplomatycznego stanowi bowiem formę zawarcia małżeństwa poza granicami państwa ojczystego. W rozdziale czwartym przedstawiono zagadnienie statutu unieważnienia małżeństwa oraz ustalenia jego istnienia lub nieistnienia. Rozdział piąty poświęcony jest z kolei skutkom zawarcia małżeństwa, czyli problematyce statutu stosunków osobistych i majątkowych między małżonkami. Jednocześnie zamyka on zasadniczą, merytoryczną część pracy. W zakończeniu podsumowano całą pracę i zawarto najistotniejsze wnioski, wynikające z przeprowadzonej analizy kolizyjnej instytucji zawarcia, ważności i skutków małżeństwa w prawie polskim i wenezuelskim.
SUMMARY Doctoral thesis is a comparative. It was carried out a detailed and systematic analysis of the legal solutions adopted for the statute of the conclusion, validity and effects of marriage in Poland and Venezuela. The thesis was also to identify and discuss the fundamental differences in this respect in both countries. In addition, it sought to explain the reasons underlying the selected solutions and, possibly, filing a proposal de lege ferenda. Considerations included in the thesis are based on the general idea that the purpose of the rules of private international law is to ensure justice in international relations by the selection of a suitable connector for a specific life situation. However, it should be noted that, although the target is one, the assumptions and ways to achieve this objective may be different. This thesis seems to be clearly reflected in defining the statute of the conclusion, validity and effects of marriage in private international law of different States, including Poland and Venezuela. The thesis is divided into an introduction, conclusion and five sections. In each of the chapters discussed other issue from the scope of the statute of the conclusion, validity and effects of marriage. In all sections, except the first chapter, explores the general principle of jurisdiction for the matter. Also discusses the provisions of the bilateral and multilateral international agreements as exceptions to the application of the general rule. Furthermore, see considerations for the scope of the law applicable to the analyzed issues. Each chapter was finalized with proposals. In the introduction referred to the subject matter and purpose of the thesis, shows the thesis research, justifies the choice of subject and structure of work, explains the title of the thesis, and discusses the research methods used. Assessment was also made of Polish and Venezuelan literature and judicial decisions, relating to the statute of the conclusion, validity and effects of marriage. Chapter one is an introduction to the consideration of the statute of the conclusion, validity and effects of marriage in Polish and Venezuelan law. This chapter shows synthetically the evolution of these statutes and sources of law for these institutions. Chapter two opens a crucial part of the work and is dedicated to the issues of the law applicable to the material conditions of the marriage. It is targeted mainly to show differences in this respect in the law of both States. In the third chapter were compared the existing regulations in terms of the statute of formal conditions of the marriage in both countries. In addition, discusses the issue of consular and diplomatic marriages. The institution of consular and diplomatic marriage is, in fact, a form of marriage outside the native country. In the fourth chapter describes the issue of statute of annulment and existence or non-existence of the marriage. The fifth chapter is devoted to the effects of the marriage, that is, the issues of statute of property and personal relations between the spouses. At the same time, closes on a crucial, substantive part of the work. In the conclusion summarizes all the work and provide the most significant conclusions resulting from the analysis of the conclusion, validity and effects of marriage in Polish and Venezuelan private international law.

Celem rozprawy doktorskiej jest przedstawienie procesów zmian, które miały miejsce w prawodawstwie etiopskim, a które dotyczyły instytucji małżeństwa. W rozprawie przedstawiono również źródła tych zmian, których efektem było stworzenie w latach sześćdziesiątych XX wieku pierwszego, kodeksu prawa cywilnego.
The aim of the dissertation is to present the processes of change that took place in Ethiopian legislation concerning the institution of marriage. In the dissertation I had also shown the sources of these changes, that effected in the creation (in the 1960s) the first Civil Law Code.

Wydział Prawa.
Celem rozważań jest szczegółowa analiza relacji małżeńskich unormowanych w dziale II Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego zatytułowanym „Prawa i obowiązki małżonków” (art. 23-30 KRO). Kompleks przepisów regulujących podjętą problematykę nie tylko wyraża istotę i sens małżeństwa we wzajemnych stosunkach między małżonkami, lecz również określa rolę małżonków w założonej przez nich rodzinie. Określa się je w doktrynie mianem praw i obowiązków „podstawowych”, ponieważ są ściśle związane z realizacją elementarnych funkcji każdego związku małżeńskiego, czy też patrząc szerzej – funkcji rodziny. Są to dalej prawa i obowiązki kreowane bezpośrednio przez ustawodawcę, zaś ich podmioty (małżonkowie) nie mają żadnych możliwości (poza nielicznymi wyjątkami) kształtowania ich treści, i wreszcie na kształt tychże praw i obowiązków nie ma żadnego wpływu rodzaj ustroju majątkowego, w jakim małżonkowie pozostają. Rozważania poszczególnych relacji małżeńskich przeprowadzono odwołując się do zaproponowanej w literaturze klasyfikacji praw i obowiązków małżonków wyróżniającej prawa i obowiązki małżonków o charakterze wzajemnym, oraz prawa i obowiązki względem rodziny. Do pierwszej z wymienionych kategorii zaliczono: wspólne pożycie małżonków, wierność małżeńską, wzajemną pomoc, wzajemną reprezentację małżonków, oraz wybór nazwiska. Do drugiej zaś: współdziałanie dla dobra rodziny, wspólne rozstrzyganie o istotnych sprawach rodziny, przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny, korzystanie z mieszkania oraz przedmiotów urządzenia domowego (w celu zaspokojenia potrzeb rodziny), oraz solidarną odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte w związku z zaspokajaniem zwykłych potrzeb rodziny.
The subject of deliberation is a detailed analysis of marital relations normalized in chapter II of the Family and Guardianship Code entitled: ‘Rights and obligations of spouses’ (art. 23-30 KRO). A set of provisions, regulating the issue under consideration, apart from stating the essence and meaning of marriage in interrelationships between spouses, also determines the roles of spouses in the family they belong to. They are defined in the doctrine as ‘basic’ rights and obligations, because they are strictly connected with the performance of elementary functions of every marriage, or in a broader sense, of the family function. These are still rights and obligations imposed directly by the legislator and it is not possible for the married parties (spouses) to influence their content (apart from few exceptions). Furthermore, the type of matrimonial regime, in which the spouses function, also do not influence these rights and obligations. The serious considerations of the particular marital relationships were made by referring to the rights and obligations of spouses presented in literature, which distinguishes rights and obligations of spouses that have a mutual character as well as rights and obligations towards a family. The first of the aforementioned category includes: marital cohabitation, marital fidelity, mutual help, joint representation of spouses as well as the choice of a surname. The second category consists of: cooperating for the sake of a family, deciding together about important family matters, contributing to the fulfillment of family needs, making use of the property and domestic appliances (in order to fulfill family needs) as well as being jointly responsible for financial commitments taken in order to fulfill fundamental family needs.

Rozprawa jest poświęcona trudnościom w porozumiewaniu się, z którymi mają do czynienia osoby funkcjonujące w polsko-rosyjskich związkach mieszanych – małżeńskich bądź nieformalnych. Zarówno specyfika funkcjonowania par polsko-rosyjskich, jak i trudności komunikacyjne Polaków i Rosjan nie są szczegółowo opisane w literaturze naukowej. Po raz pierwszy na polskim forum naukowym została przedstawiona oficjalna rosyjska statystyka dotycząca małżeństw polsko-rosyjskich. W rozprawie doktorskiej związek polsko-rosyjski został omówiony z wielu stron: w ujęciu historycznym, statystycznym (oficjalne rosyjskie dane statystyczne zostały wprowadzone na polskie forum naukowe po raz pierwszy), jako wątek tematyczny współczesnej polskiej i rosyjskiej literatury, kinematografii i publicystyki, z punktu widzenia prawa obowiązującego w Polsce i w Rosji oraz wyobrażeń Polaków i Rosjan na temat istoty związku polsko-rosyjskiego. Problemy w komunikowaniu w związku polsko-rosyjskim można względnie podzielić na uświadamiane (wymieniane w wywiadach) i nieuświadamiane (opisane tylko w literaturze naukowej) przez respondentów. Do problemów uświadamianych autorka zalicza odmienności w kulturowych wzorcach relacji damsko-męskich (np. odmienność polskich i rosyjskich wzorców budowania relacji na początku znajomości, modeli męskości i kobiecości oraz postrzegania nierozerwalności małżeństwa); światopoglądowe trudności komunikacyjne (np. różnice w konstruowaniu etniczno-kulturowej tożsamości Polaków i Rosjan oraz pamięci historycznej, funkcjonowanie wzajemnych polsko-rosyjskich stereotypów narodowych, odmienność wyznaniowa); trudności w porozumiewaniu się na poziomie językowym (np. błędna interpretacja komunikatu, problemy z wyrażeniem emocji i pojęć abstrakcyjnych, bariery psychologiczne) oraz bytowym (np. odmienne podejście partnerów do oszczędzania, gotowania, świętowania, kształtowania relacji z szerszą rodziną oraz do procedur biurokratycznych). Do problemów nieuświadamianych przez respondentów, lecz opisanych w literaturze przedmiotu autorka zalicza następujące odmienności: w polskich i rosyjskich strategiach konwersacyjnych, w elementach komunikacji niewerbalnej, w „zaprogramowaniu kulturowym” oraz w systemie aksjologicznym Polaków i Rosjan. W rozprawie zostały wykorzystane przeprowadzone przez autorkę wywiady z parami polsko-rosyjskimi, wypowiedzi na forach i blogach tematycznych osób zaangażowanych w taki związek, polskie i rosyjskie prace naukowe na temat szeroko pojętej „polskości” i „rosyjskości” oraz materiał słownikowy.

The main goal of this thesis is to analyse the influence of legal discourse and juridical procedures, presented in selected medieval English mystery plays, on the interpretation of the staged biblical events and characters by a late medieval viewer. The development and popularity of law in the late Middle Ages resulted in increasing presence of the elements of legal discourse in medieval literature. In case of mystery plays, this presence was characterized by localizing biblical events and characters in circumstances resembling those of late medieval legal or juridical conditions, which aimed at providing the viewer a familiar and understandable framework for the biblical message. The outcome of this contextualization, however, were additional interpretations of the staged biblical episodes, especially in the context of presented procedures, their compliance with authentic codes of law and procedures, or creative deviations forced by the need to follow the biblical original. The present dissertation seeks to unveil these interpretations through analysis of the on stage juridical procedures and legal practices, their comparison with authentic records of the late medieval legal cases and codes of law, as well as the influence of the staged regularities and irregularities on the viewers’ interpretation in the context of their legal awareness. Celem niniejszej rozprawy jest zaprezentowanie w jaki sposób dyskurs prawny i procedury sądowe obecne w wybranych późnośredniowiecznych Angielskich misteriach wpływały na interpretację znanych biblijnych postaci i wydarzeń przez ówczesnego widza. Rozwój popularność prawa w późnym średniowieczu zaowocowało coraz częstszym wprowadzaniem elementów dyskursu prawnego do średniowiecznej literatury. W przypadku misteriów, wpływ ten objawiał się w postaci umieszczania wydarzeń i postaci biblijnych w okolicznościach odzwierciedlających późnośredniowieczne realia prawne lub sądowe, w celu przybliżenia widzowi dyskursu biblijnego w sposób znany i zrozumiały. Konsekwencją powyższej kontekstualizacji, jednakże, były dodatkowe interpretacje zaprezentowanych biblijnych epizodów, szczególnie w kontekście przedstawionych procedur, ich zgodności z realiami lub odstępstw wymuszonych zgodnością z przekazem biblijnym. Rozprawa skonstruowana jest wokół analizy zainscenizowanych w sztukach procedur prawnych, zestawionych z zapisami autentycznych późnośredniowiecznych Angielskich i kościelnych praktyk i regulacji prawnych, oraz wpływu zaprezentowanych zgodności i różnic z prawnymi realiami na interpretację widzów w kontekście ich świadomości prawa.

W globalizującym się świecie XXI wieku, rośnie liczba „rodzin światowych”, które stają się znakiem naszych czasów. Małżeństwa zawierane z cudzoziemcami są wskaźnikiem otwartości społeczeństwa na kontakty z innymi krajami, ponieważ oznaczają największy przejaw bliskości społecznej według skali Bogardusa. W Polsce małżeństwa binacjonalne, choć ich liczba w ostatnich latach znacząco wzrosła, nie są popularne; stanowią zaledwie 1,5%-2,1% wszystkich zawartych małżeństw. Literatura przedmiotu dotycząca binacjonalnego związku z polskim partnerem/ partnerką jest dość skromna; badań par polsko-amerykańskich, mimo że spośród 20 milionów Polaków mieszkających poza granicami Polski, prawie połowa żyje w Stanach Zjednoczonych, w zasadzie dotąd nie prowadzono. Poniższa praca doktorska jest próbą uzupełnienia tego braku i przyjrzenia się wielokulturowym światom polsko-amerykańskich par. W przypadku par binacjonalnych odmienny bagaż kulturowy wymaga wyjątkowych umiejętności komunikacyjnych, by pogodzić często odmienne systemy wartości, zwyczaje czy oczekiwania względem ról kobiet i mężczyzn. I chociaż kultura polska i amerykańska wykazują wiele podobieństw, wspólne życie osób socjalizowanych w Stanach i Polsce może nieść również konflikty i nieporozumienia. Poniższa praca doktorska przedstawia wyniki badań polsko-amerykańskich par, które przeprowadziłam w latach 2012–2015 w ramach studiów doktoranckich w Instytucie Studiów Społecznych im. Profesora Roberta Zajonca na Uniwersytecie Warszawskim pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Renaty Siemieńskiej-Żochowskiej. Badania dotyczą partnerów/ partnerek migrujących, ale nie koncentrują się na procesach integracji migrantów z krajem przyjmującym analizowanymi z perspektywy teorii miedzynarodowych migracji, lecz są próbą analizy relacyjności wewnątrz pary binacjonalnej, wpisując się w socjologiczno-antropologiczne podejście w skali mikro. Celem pracy było ustalenie, czy odmienność kulturowa dostrzeżona przez badanych w ich związkach polsko– amerykańskich stanowi przeszkodę w życiu codziennym, czy też jest swoistą jakością, która wzbogaca związek. Ponadto chciałam ustalić, jakie strategie stosują badani, gdy pojawiają się konfliktogenne różnice, jak do nich się dostosowują oraz w jaki sposób inna kultura zmieniła i wciąż zmienia ich tożsamość kulturową.
In a globalizing 21st-century world, the number of “world families” is increasing; it is a sign of the times. Marriages concluded with foreigners are an indicator of a society’s openness towards other countries, since they manifest the utmost social closeness according to the Bogardus scale. Recently the number of binational marriages in Poland has risen significantly, but it still remains very low ranging from 1.5% to 2.1% of all Polish married couples. Also the bibliography of binational relationships with a Polish partner is quite scarce, not to mention that there has not been done research on Polish- American couples yet, though out of 20 million of Poles living abroad, half of them live in the United States of America. The following dissertation is the attempt to supplement the lack and take a look at multicultural worlds of Polish-American marriages. Functioning in a binational family requires exceptional communicative skills to reconcile frequently different value systems, and the customs and expectations of own cultures. Though American and Polish culture show numerous similarities, a shared life of a person socialized in the USA and in Poland may bring unexpected misunderstandings and conflicts. This dissertation supervised by prof. dr hab. Renata Siemieńska-Żochowska presents the results of my research on Polish-American couples done in years 2012-2015 as part of doctoral studies carried at the Warsaw University, the Institute for Social Studies named after prof. Robert Zajonc. The research takes sociological and anthropological micro scale scope focused rather on a relation within a dyad than analyzes processes of acculturation and integration of migrants with a new country from the perspective of migration theories. The aim of the research was to establish whether cultural differences noticed by the interviewed couples have been an obstacle in their everyday life or have become an added value. Besides, strategies applied in conflict situations and adaptation techniques used in such cases have been analyzed as well as gradual changes of their cultural identity.

Celem zrealizowanych badań było znalezienie odpowiedzi na pytanie o społeczne uwarunkowania decyzji prokreacyjnych, a dokładniej o to, które z cech ponowoczesności urzeczywistniających się na różnych poziomach życia społecznego wystąpiły w wypowiedziach badanych na temat ich decyzji o pozostaniu bezdzietnymi? Przedmiotem badania była więc świadomość jednostek na ten temat – dostrzegane i wskazywane przez nich powody indywidualnych decyzji o bezdzietności. Dobrowolna bezdzietność była rozumiana jako intencjonalne nieposiadanie dziecka (z wyboru / z własnej woli). Dysertacja powstała w oparciu o wyniki eksploracyjnych i wieloetapowych badań własnych, z zastosowaniem jakościowych metod i technik zbierania danych. Dla celów pracy została przeprowadzona analiza treści na temat dobrowolnej bezdzietności zamieszczonych na forach internetowych, następnie zaś przeprowadzono cztery zogniskowane wywiady grupowe oraz 30 wywiadów indywidualnych z dobrowolnie bezdzietnymi kobietami i mężczyznami (mieszkańcami Łodzi, ze średnim lub wyższym wykształceniem, będącymi w wieku od 25 do 40 lat i pozostającymi w związkach małżeńskich powyżej dwóch lat). Jednocześnie w trakcie procesu badawczego zrodziło się dodatkowe pytanie natury metodologicznej, o wpływ typu narzędzia badawczego na treść wypowiedzi badanych na temat społecznych uwarunkowań dobrowolnej bezdzietności. Analiza zebranych danych pozwoliła na wskazanie cech ponowoczesności urzeczywistniających się na różnych poziomach życia społecznego wskazywanych przez badanych jako wpływające na ich decyzje o pozostaniu bezdzietnym. W związku z wyodrębnieniem dwóch typów intencjonalnie bezdzietnych (deklarujących bezdzietność czasową oraz zdecydowanie / na stałe rezygnujących z rodzicielstwa) wystąpiły różnice we wskazywanych czynnikach warunkujących niepodejmowanie roli rodzicielskiej pomiędzy przedstawicielami wyodrębnionych grup.

The main subject of the doctoral thesis entitled Think and Love. A Happy Marriage in Self-Help Books in the Second Half of the 20. Century is the vision of a successful intimate relationship in the therapeutic narrative in the United States and in Poland in the second half of the 20. century. In four chapters four phenomena are described that create and influence this narrative. In the first chapter couple therapy is described: a therapeutic practice which focuses not on the inner psychological reality but on the relationship between two people which is given its own ontological identity. The beginnings of couple therapy as well as its main theoreticians from the 1960s and 70s are mentioned. The history of the discipline is set on the background of the transformations of customs and images of the perfect family from the 1950s, then challenged by counterculture movements in the following decades. In the second chapter four self-help books for married couples (by A. Beck, J. Gray, J. Gottman and R. Sternberg) are analys ed. Before that, the history of American self-help literature is proposed. Phenomena such as Benjamin Franklin’s work ethics, Horatio Alger’s „rags to riches” narrative, New Thought and Human Potential movements are described. Finally, Philip Rieff’s concept of „the psychological man” is presented and notions such as „psychobabble” and „pop-psychology” are analysed. The third chapter is dedicated to the Polish school of sexology (on the background of Western research), including Kazimierz Imieli ń ski’s work as well as popular self-help books from the 1960s and 1970s by Miko ł aj Kozakiewicz and Michalina Wis ł ocka. The vision of a happy marriage which is there constructed, is confronted with the reality of Polish marriages in these decades. The difference between the Polish expert discourse of the time and the American narrative is drawn. Finally, the fourth chapter talks about the beginnings of psychotherapy practice in Poland as well as the emerging therapy culture, especially after the political breaktrough of 1989. The history of the most important therapeutic institutions and most influential psychologists is presented. The psychological columns in womens’ magazines („Twój Styl”, „Zwierciad ł o”, „Pani”) are then interpreted. The psychological / therapeutic discourse is seen as an important element of the Polish immagination in the times of transformation, since it is presented in the press as a part of the „Western way of life”. Characteristic features of this discourse as well as its transformations are described (such as rationalization, the striving for legitimization and the need to abolish myths). The activity of experts is seen as a didactic project, which aims to teach Poles how to talk about their feelings, while often ignoring historical processes and fundamental socio-economic changes.
Tematem pracy doktorskiej jest wizja szczęśliwego małżeństwa (i intymnego związku miłosnego) w dyskursie poradnikowym w Stanach Zjednoczonych i w Polsce w drugiej połowie XX wieku. W kolejnych rozdziałach opisane zostają cztery zjawiska, które składają się i oddziałują na ten dyskurs. W pierwszym rozdziale głównym tematem jest terapia małżeństw (terapia par), to znaczy praktyka terapeutyczna, której przedmiotem nie jest rzeczywistość intrapsychiczna osoby, ale zyskująca ontologiczną tożsamość "relacja" pomiędzy dwiema osobami. Opisane zostają początki terapii par w Stanach Zjednoczonych, a także najważniejsi reprezentanci tej dyscypliny, którzy stworzyli jej podstawy w latach 60. i 70. Jej rozwój nakreślony zostaje na tle przemian obyczajowych i medialnych obrazów idealnej rodziny z lat 50., podważonych w dekadach kolejnych m.in. przez ruchy kontrkulturowe. W drugim rozdziale analizie poddane zostają cztery poradniki psychologiczne dla małżeństw (autorstwa A. Becka, J. Graya, J. Gottmana i R. Sternberga), wpierw jednak następuje szkic historyczny dotyczący rozwoju literatury samopomocowej (self-help literature) w Stanach Zjednoczonych. Opisane zostają m.in. takie zjawiska jak filozofia "pracy nad sobą " Benjamina Franklina, zaczerpnięta z powieści Horatio Algera narracja "od pucybuta do milionera", Ruch Nowej Myśli (tu wspomniane zostają m.in. poradniki N.V. Peale'a "Moc pozytywnego myślenia czy N. Hilla "Myśl i bogać się") i Ruch Ludzkiego Potencjału. Wreszcie, rozpoznana zostaje ukuta przez P. Rieffa kategoria "człowieka psychologicznego", a analizie poddane pojęcia "psychopaplaniny" (psychobabble) i pop-psychologii. Rozdział trzeci poświęcony jest polskiej szkole seksuologicznej (na tle dokonań zachodniej seksuologii), czyli działalności Kazimierza Imielińskiego i najpopularniejszym poradnikom polskim lat 60. i 70. autorstwa Mikołaja Kozakiewicza i Michaliny Wisłockiej. Wizja szczęśliwego związku w nich zawarta przedstawiona zostaje na tle rozpoznań dotyczących problemów młodych małżeństw w Polsce tego czasu. Zarysowana zostaje różnica pomiędzy narracją poradnikową czasu PRL a wzorcami amerykańskimi. Rozdział czwarty mówi o początkach praktyki psychoterapeutycznej w Polsce i o wkraczaniu dyskursu terapeutycznego na łamy polskiej prasy, zwłaszcza po przełomie 1989 roku. Nakreślona zostaje w skrócie historia najważniejszych instytucji, z których wywodzą się popularni i aktywni medialnie polscy terapeuci (m.in. Z. Milska-Wrzosińska, J. Santorski, W. Eichelberger, B. De Barbaro, E. Woydyłło), a następnie analizie zostają poddane poradnikowe rubryki w prasie kobiecej ("Twój Styl", "Zwierciadło", "Pani"). Dyskurs psychologiczny rozpoznany zostaje jako ważny element wyobrażeniowego krajobrazu Polski czasów transformacji, prezentowany na łamach prasy i książek jako część "zachodniego stylu życia". Omówione zostają cechy charakterystyczne tego dyskursu i przemiany zachodzące w jego obrębie (m.in. racjonalizacja, dążenie do legitymizacji, chwyt retoryczny polegający na "obalaniu mitów" i zastępowaniu ich lepiej uzasadnionymi przekonaniami). Działalność ekspertów rozumiana jest jako projekt dydaktyczny, stawiający sobie zadanie nauczenia Polaków mówienia o uczuciach, choć ignorujący procesy historyczne i abstrahujący od fundamentalnych przemian społeczno-ekonomicznych.

Inspiracją do powstania cyklu felietonów ukazujących się w tygodniku „Bluszcz” w latach 1923-1926 była książka Giny Lombroso pt. Dusza kobiety, wydana po raz pierwszy w 1920 roku oraz tłuma-czona na niemal wszystkie języki europejskie. W Polsce jedynie we fragmentach drukowana była przez „Bluszcz” w roku 1928, po wydaniu zbiorowym esejów „Świat kobiecy”. Dla Grossek-Koryckiej włoskie rozważania były jednak inspiracją i punktem wyjścia do refleksji na temat sytuacji kobiet polskich. Pierwsza część rozprawy poświęcona jest postaci autorki, dziś nieznanej. Jeśli jest identyfikowana, to przede wszystkim jako poetka, w drugiej kolejności jako autorka tekstów filozoficzno-etycznych, rza-dziej jako pisarka, tłumaczka i publicystka. Poprzez analizę różnorodnego materiału archiwalnego oraz drobnych fragmentów wspomnień autorki, drukowanymi m.in. w kieleckiej prasie codziennej, udało mi się ustalić fakty biograficzne oraz odtworzyć jej drogę życiową. Zarówno wiek (63 lata), jak i doświad-czenia musiały mieć wpływ na ton cyklu oraz ujęcie tematyki, ale co ważne – ujawniały międzyepokową osobowość samej autorki. Drugi rozdział pracy poświęcony został percepcji felietonów przez czytelników, międzywojen-nych i współczesnych krytyków literackich oraz badaczy literatury. Ważne w tym kontekście są także międzywojenne uwagi na temat twórczości kobiecej, które stanowią nieodłączne tło rozważań. Zgroma-dzony materiał wskazuje, że teksty drukowane w tygodniku cieszyły się zainteresowaniem czytelniczek, ale ich wydanie zbiorowe uznała za istotne nieliczna grupa krytyków międzywojnia. Owa druga edycja równie słabym echem odbiła się wśród współczesnych krytyków i historyków literatury, którzy przeważ-nie odnotowywali tylko fakt istnienia felietonistyki w całej spuściźnie literackiej Grossek-Koryckiej. Zasadnicza część rozprawy zawiera interpretację przedmiotowych tekstów. Towarzyszą jej odnie-sienia do dzieł literackich, tekstów krytycznych i publicystycznych, badań historyczno-kulturowych, które korespondują z tematyką felietonów. Dodatkowo, dla lepszego zrozumienia uwag Grossek-Koryckiej, za-warłam tłumaczenia dzieła Giny Lombroso, które oparłam na tekście oryginału wydanego w Bolonii w 1921 r. pod tytułem Anima della donna. Analiza skupia się na problemach publicystyki kobiecej Grossek-Koryckiej, które uznałam za klu-czowe dla zrozumienia jej myśli. Ograniczenie to było konieczne ze względu na obszerność i wielowąt-kowość materiału. 2 Pierwsza z części analitycznej dotyczy historycznej teorii małżeństwa oraz jego kondycji w mię-dzywojniu. Podążając za myślą autorki, odtworzyłam proces ewolucji związku małżeńskiego oraz autor-ski pomysł na jego nową formę. Ważną częścią tych rozważań jest zagadnienie kobiecej i męskiej psy-chologii, która warunkuje predyspozycje, zachowania i wybory. Grossek-Korycka, zainspirowana poglą-dami Lombroso, pokazuje na tym tle sposób funkcjonowania związku małżeńskiego. Relacje, jakie rozgrywają się w świecie kobiecym nie kończą się na tych damsko-męskich. Za równie ważne autorka uznała te międzykobiece. Im właśnie poświeciłam kolejny rozdział pracy. Kobiece pole rywalizacji, bo tak postrzega tę przestrzeń autorka, to także obraz osamotnienia i cierpienia kobiety w gronie pozornie najbezpieczniejszym i najbardziej przyjaznym. Autorka odwoływała się do przeszłości, która zniekształciła relacje między samymi kobietami i apelowała o zbudowanie nowego świata, opartego na wartościach bliskim im samym. W nim szczególną rolę odgrywać miała solidarność kobieca. Ostatnia część rozprawy dotyczy spraw zawodowych kobiet w kontekście zadań domowych i prób łączenia tych dwóch porządków. Takie ujęcie problematyki wynika z przekonania autorki o rodzinie jako podstawnym środowisku życia i aktywności kobiet. Podążając konsekwentnie za myślami autorki przyj-rzałam się zgromadzonym i opisanym przez nią obserwacjom, a także przedstawiłam autorskie pomysły na polepszenie sytuacji kobiet w kontekście aktywności zawodowej. Całość podjętych przeze mnie rozważań przekonuje, że teorie jakie wyłaniają się z cyklu Świat kobiecy, a także projekty naprawcze sformułowane przez Grossek-Korycką są ważnym głosem w kwestii emancypacji i zmiany tradycyjnych układów społecznych w latach dwudziestych XX w. Pozostają także ważnym elementem spuścizny literackiej pierwszej polskiej ekspresjonistki.
Between 1923 and 1926 Maria Grossek-Korycka wrote a series of columns for the “Bluszcz” weekly magazine, inspired by Gina Lombroso’s “Anima della donna” (The Soul of Woman), the book first published in 1920 and translated into most of the European languages. Though in Poland only some fragments of the Lombroso’s book were published, they induced Grossek-Korycka to reflect on the condition of Polish women. In the first part of my thesis I take a closer look at the almost forgotten life and legend of Maria Grossek-Korycka. Nowadays she is mostly recognised and remembered as a poet and an author of some esseys on philosophy and ethics, not as a writer, a journalist or a translator. In the process of analysing archives and journals I discovered new biographical facts and managed to reconstruct the life story of Grossek-Korycka. In the second part of the thesis I focus on the reception and perception of the series of the columns by readers, contemporary and modern critics and scholars in literature. The interwar ideas about female activity in literature gain importance in this context. The collected materials testify that though the journal series was liked and appreciated by the female readers of the weekly, very few critics of interwar literature found it valuable and important. Also, modern critics usually barely mention Świat kobiecy while describing the works of Maria Grossek-Korycka. The main part of the thesis is attempted at interpretation of the columns. It contains references to the works of literature, journalism and literary criticism, as well as historical and cultural research, all related to the topic of the series. I focused on the main topics and themes of the feminine columns. I also added the translation of some fragments of the second edition of Gina Lombroso’s book published in Bologne in 1921. The first part of the main analysis revolves around the historical theory of marriage and its status in the interwar period. Thoroughly analysing Grossek-Korycka’s theories published in “Bluszcz”, I reconstructed her idea of partnership in marriage, which was obviously inspired by Lombardo’s views on the matter. The important part of this reflection is how the psychological differences between men and women determine their predispositions, behaviour and choices they make, and how it influences marriage as such. 2 According to Grossek-Korycka, the ralationship between a man and a woman is not the only one that matters. Equally important is a woman-woman relationship, therefore, in the next part of my thesis, competition among women, emotional lonelines and suffering in theoretically safe and friendly environment are considered and described. The columnist appealed to the society of women for solidarity and building a new world based on the values they held. Eventually, the last part of the thesis focuses on professional activity of women, but only in the context of their domestic duties. Such an approach originates from the columnist’s belief that home and family is the first and the most important habitat for women. However, she suggested some ways of reconciling the two fields of women’s activities, e.g. she prioritized choosing the right profession. The reading of the series of columns by Maria Grossek-Korycka proves that her voice and her vision of female (and male) soul are important for the discussion about the women’s emancipation and changes in the traditional social order. The series is also an important contribution to the history of Polish literature and journalism.

Przedmiotem przedstawionych w pracy badań są starania żydowskich Polaków, by odnaleźć miejsce dla siebie i na nowo zakorzenić się w świecie po Zagładzie. Podejmowane przez nich działania określone tu zostały jako „praktyki”, w znaczeniu nadanym temu słowu przez francuskiego socjologa Pierre’a Bourdieu – ukierunkowanym na ich społeczny wymiar. W rozprawie analizie poddano trzy wybrane praktyki asymilacyjne – skupione na operacji „zacierania”/ „neutralizowania” aspektu wyodrębniającego członka grupy mniejszościowej spośród zbiorowości większościowej: konwersje z judaizmu na wyznanie katolickie, zmiany personaliów (z „obco” – „żydowsko”-brzmiących na „swojskie”) oraz zawieranie małżeństw mieszanych z przedstawicielem grupy większościowej, które – jak starano się wykazać – w badanym okresie mogły być traktowane przez żydowskich Polaków jako „narzędzie” zadomowiania się. Analizie poddano wysiłki tych tylko ocalałych z Zagłady, którzy w drugiej połowie lat 40. XX wieku, przejściowo choćby, osiedli na ziemiach Polski w jej powojennych granicach. Badaniami objęto okres pomiędzy rokiem 1944-1945 a przełomem 1949-1950. Chociaż nie był on jednorodny, jednak – w odróżnieniu od lat następnych – w tym burzliwym politycznie czasie, społeczność żydowska w Polsce cieszyła się stosunkowo dużą autonomią. W dwóch pierwszych rozdziałach pracy przedstawione zostały, z konieczności – skrótowo, choć, w miarę możliwości – wszechstronnie, kwestie, które w przekonaniu autorki stanowiły zasadniczy kontekst działań podejmowanych przez żydowskich Polaków w latach 1944-1950: doświadczenie Zagłady opisane zbiorczo, ze wskazaniem jego najważniejszych elementów składowych, jego wymiarów i czynników różnicujących dostęp do niego oraz najistotniejsze aspekty sytuacji żydowskich Polaków w drugiej połowie lat 40. XX wieku i ich szeroko rozumianej kondycji. Część badawcza pracy w całości mieści się w rozdziale trzecim. We wprowadzeniu do niego omówiono wykorzystywaną dalej definicję pojęcia asymilacji. Wyniki badań konwersji żydowskich Polaków na katolicyzm, dokonywanych przez nich zmian nazwisk i/lub imion oraz zawierania małżeństw z osobami spoza grupy pochodzenia etnicznego, zreferowano w kolejnych trzech podrozdziałach. we wszystkich – w tym samym porządku – przechodząc od zapoznania czytelnika z podstawowymi statystykami, do analizy genealogii społecznej i rodzinnej badanych, czynników przeprowadzenia zmian (wyznania lub personaliów)/ wchodzenia w związki mieszane, wreszcie, o ile to jest możliwe – ich motywacji. Uwagę skupiono na rozważeniu potencjału adaptacyjnego tych aktów. Każdy podrozdział kończy się odrębnym podsumowaniem. Praktyki zostały zanalizowane przy uwzględnieniu szerokiego tła społecznego, w ramach którego były one podejmowane, w szczególności dokonujących się w badanej zbiorowości procesów – przede wszystkim akulturacji – między innymi językowej – i sekularyzacji, z którymi opisywane działania ocalałych były silnie powiązane. W rozdziale zamykającym rozprawę obok wniosków z badań, na przykładzie omawianych w pracy praktyk adaptacyjnych przedstawiono propozycję modelowego ujęcia problemu zadomowiania się ocalałych w powojennej Polsce. Za podstawę źródłową pracy posłużyły autorce różnego rodzaju źródła, m.in. archiwalne – materiały wytworzone i/lub przechowywane przez żydowskie organizacje społeczne i partie polityczne, dokumenty pozostawione w aktach instytucji ludowego państwa polskiego, dokumenty Kościoła Katolickiego zdeponowane w czterech archiwach kurialnych Archiwum Archidiecezjalnym Warszawskim, Krakowskim, Katowickim i Łódzkim, ale także anonse prasowe o zalegalizowanych zmianach personaliów oraz dane spisowe na temat ocalałych z Zagłady zgromadzone w drugiej połowie lat 40. XX w. przez Centralny Komitet Żydów w Polsce i jego agendy.
The main subject of the research presented in the dissertation are the efforts of Jewish Poles to find themselves a place and to re-root in the post-Holocaust world. Activities they have taken were described as ’practices’ in the sense given to this word by the French sociologist Pierre’a Bourdieu – that directed at their social dimension. The three selected assimilation practices – the ones focused on the operation of blurring the differences distinguishing the member of minority group from majority population – were analyzed here, these were: conversions from Judaism to Catholic faith, changes of names and/or surnames (from ‘foreign’ – ‘Jewish’, no matter what it meant – to the ‘familiar’ ones) and entering into mixed marriages with representatives of the majority group. In the analyzed period – as the author tried to prove – all of them could be treated by Jewish Poles as a ‘tool’ of striking up roots. There were analyzed here only the efforts of those Holocaust survivors who in the second half of the 1940s, be it only temporarily, settled on Polish territory in its post-war borders. The research covered period between 1944–1945 and the turn of 1949–1950. Although it was not homogenous, the Jewish community in Poland at that politically turbulent time – in contrast to the following years – enjoyed a relatively high autonomy. In the first two chapters of the thesis there were presented – briefly out of necessity, though as broadly as possible – issues which, in the author’s opinion constituted the basic context of activities undertaken by Jewish Poles in 1944–1950. These were: the Holocaust experience described by means of indicating its most important components, its dimensions and factors that differentiated access to it as well as the most important aspects of the Jewish Poles’ situation in the second half of the 1940s and their broadly understood condition. The research part of the text is presented entirely in the third chapter. In its introduction, the concept of assimilation was discussed, the one that then was used in further sections. The results of research on survivors’ conversion to Catholicism, changes of surnames and/or names they made and entering into marriages with people from outside ethnic group, were reported in the next three subsections, in all of them in the same order – beginning with providing the reader the basic statistics, to analyzing the social and family genealogy of the subjects, the factors of making changes (of religion/ names/ surnames) and/ or entering into mixed relationships, finally – if possible – their motivation. Special attention was focused on considering the adaptive potential of these acts. Each subsection ends with separate recapitulation and conclusion. The practices have been analyzed taking into account the broad social background in which they were undertaken, in particular the processes which have taken place in the studied population, among them most of all the acculturation – inter alia linguistic and the secularization, with which the described activities of survivors were strongly related. The closing chapter of the dissertation presents – together with the conclusions from the research – a model approach to the problem of the striking up roots of Holocaust survivors in post–war Poland, which is based on an analysis of adaptation practices discussed in the thesis. The dissertation was based on a varied and broad collection of source materials, among them the materials created and/or stored by Jewish social and political organizations, files of the Polish state documents, documents of the Catholic Church deposited in four curial archives (Lodz, Cracow, Katowice and Warsaw), press announcements about legalized changes of names and/or surnames, survivors’ testimonies but also personal data and census data concerning Jewish Poles gathered by the Central Committee of Jews in Poland and its agenda.