Academic literature on the topic 'Międzynarodowe prawo rodzinne'

W tekście zwrócona została w sposób szczególny uwaga na kluczowy charakter refleksji społecznej dotyczącej ochrony praw człowieka. Artykuł przedstawia w sposób szczególny unormowania międzynarodowe gwarantujące ochronę praw rodziny. Analizuje znaczenie „godności” i „wartości” rodziny jako przesłanek generalnych stosowanych w interpretacji praw przynależnych rodzinie. Autor ponadto zdecydował się w sposób obszerny odnieść do nadal niedocenianego w debacie publicznej dokumentu Karty Praw Rodziny.

Rzeczpospolita Polska jest stroną kilkunastu dwustronnych umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym. W ostatnim czasie nadal są negocjowane i zawierane nowe umowy w tym zakresie. Celem niniejszego opracowania jest zbadanie, czy postanowienia dwustronnych umów międzynarodowych Polski są zgodne z międzynarodowymi standardami w tej dziedzinie. W niniejszej publikacji autorka analizuje tę kwestię, porównując uregulowania zawartych przez Polskę wspomnianych umów z istniejącymi standardami międzynarodowymi ustanowionymi przez Międzynarodową Organizację Pracy oraz Radę Europy. W opracowaniu przeanalizowano również różnice pomiędzy standardami Międzynarodowej Organizacji Pracy i Rady Europy w tym obszarze. Analizą zostały objęte nie tylko emerytury i renty, lecz także świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa, świadczenia rodzinne, zasiłki dla bezrobotnych, rzeczowe świadczenia zdrowotne, zasiłki pogrzebowe, jak również kwestie podlegania właściwemu ustawodawstwu. Dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym zawarte przez Polskę nie były dotąd badane w kontekście świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, świadczeń rodzinnych, zasiłków dla bezrobotnych, rzeczowych świadczeń zdrowotnych i zasiłków pogrzebowych oraz podlegania właściwemu ustawodawstwu. Publikacja ma na celu wykazanie różnic między wzorcowymi postanowieniami Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz Rady Europy a umowami międzynarodowymi Polski w tej dziedzinie poprzez analizę ich zakresów podmiotowych i przedmiotowych oraz postanowień kolizyjnych dotyczących ustawodawstwa właściwego i postanowień merytorycznych w obszarze ustalania prawa oraz wysokości poszczególnych świadczeń.

Artykuł omawia niemiecką monografię poświęconą prawu alimentacyjnemu Unterhaltsprozess (Eschenbruch, Wolters Kluwer 2021). Autor poszukuje wielowymiarowości alimentacji zarówno w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym, a ocena uwzględnia interdyscyplinarny i transgraniczny charakter tej problematyki, która łączy prawo rodzinne z prawem publicznym, socjalnym, procesowym, podatkowym, europejskim oraz prywatnym międzynarodowym. W tych ramach omówiono zakres i strukturę monografii, która nie ogranicza się do przestawienia aktualnego stanu prawnego, ale dokumentuje również ewolucję prawa alimentacyjnego, wytycza nowe kierunki rozwoju, a także zawiera propozycje zmian legislacyjnych. Autor wskazuje cechy wyróżniające ocenianą monografię od innych opracowań dostępnych na rynku podkreślając wyjątkowo szeroką analizę orzecznictwa sądów apelacyjnych. Szerszej analizie i ocenie poddano zagadnienia związane z pieczą naprzemienną, alimentacją pomałżeńską, świadczeniami socjalnymi, pozycją prawną ojca biologicznego oraz alimentacją transgraniczną. Z perspektywy prawnoporównawczej zauważono natomiast skromne odniesienia do prawa obcego, które warto poszerzyć i usystematyzować. Oceny monografii dokonano zarówno pod względem naukowym jak i praktycznym. Szczególną uwagę zwrócono przy tym na możliwość wykorzystania niemieckich regulacji i doświadczenia w polskim porządku prawnym.

CEL NAUKOWY: Celem opracowania jest analiza sytuacji dziecka w relacji osobistej z rodzicem w czasie kryzysu w rodzinie, jakim jest rozstanie rodziców, uwzględniając obowiązujące przepisy prawa polskiego. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem do rozwiązania stała się odpowiedź na pytanie, czy obowiązujące przepisy w sposób właściwy określają prawo do relacji osobistych dziecka z rodzicami żyjącymi w rozłączeniu. W zakresie przyjętej metodologii zastosowano założenia filozofii antropologicznej, filozofii personalistycznej, filozofii dialogu, praw człowieka i filozofii odpowiedzialności, a także metodę dogmatyczno-prawną oraz metodę analizy i krytyki piśmiennictwa. PROCES WYWODU: Opracowanie rozpoczyna zwrócenie uwagi na problem relacji osobistej dziecka z rodzicami po ich rozstaniu. Następnie dokonano analizy art. 113 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w kontekście prawidłowości ujmowania relacji z rodzicem jako obowiązku dziecka, a także prawidłowości ograniczenia regulacji sfery stosunków z rodzicami po ich rozstaniu do kontaktów. Wskazano także na sposób, w jaki regulacje międzynarodowe określają relacje dziecka z rodzicami żyjącymi w separacji. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Podjęte badania wskazują na konieczność dostosowania polskich regulacji do standardów międzynarodowych i pełniejsze uwzględnienie podmiotowości i godności osobowej dziecka. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Postuluje się zmianę regulacji art. 113 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego poprzez usunięcie kategorii obowiązku dziecka do kontaktu z rodzicem oraz zmianę pojęcia kontakt na szerszą definicję osobistych relacji.

Ochrona praw dziecka zyskuje niezwykle mocną podstawę normatywną — tworzą ją nie tylko normy prawa międzynarodowego, ale i krajowego. Regulacje Konstytucji nadały ochronie praw dziecka nie tylko formalnie rangę konstytucyjną, ale także wprowadziły obowiązki organów władzy publicznej do przestrzegania tych norm konstytucyjnych, jak również norm prawa międzynarodowego odnoszących się do ochrony praw dziecka i rodziny. Można więc uznać, że współcześnie ochrona praw dziecka wywiera konkretny i widoczny wpływ na funkcjonowanie całości systemu prawa, którego głównym założeniem jest nakaz uwzględniania w procesie stanowienia i stosowania prawa „dobra dziecka”.

W niniejszym artykule poruszono zagadnienia związane z umowami dotyczącymi spadku obejmującego przedsiębiorstwo rodzinne, ze szczególnym uwzględnieniem prawa katalońskiego. W artykule w pierwszej kolejności wskazano pewne ogólne trudności, które wynikają z braku oficjalnej definicji „przedsiębiorstwa rodzinnego”, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Następnie krótko wyjaśniono specyfikę hiszpańskiego systemu prawnego, która jest szczególnie widoczna z perspektywy prawa spadkowego, którego systemów Hiszpania ma aż siedem, w tym kataloński, który jest przedmiotem szczególnego zainteresowania w niniejszym artykule. Artykuł przechodzi następnie do protokołu rodzinnego – instytucji, której zadaniem jest pełne i kompleksowe wspomaganie przedsiębiorstw rodzinnych w ułożeniu zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych relacji z osobami trzecimi. Następnie szczególną uwagę poświęca się heretament i pacte successori d'atribució particular jako przykładom umów dziedziczenia w prawie katalońskim. Omawiana przez autorkę dopuszczalność umów dziedziczenia jest ściśle związana z zachowaniem ciągłości przedsiębiorstw rodzinnych. Uważa się, że jest to odpowiedni środek gwarantujący ich integralność i transfer międzypokoleniowy. Dlatego też autorka sugeruje, aby polski ustawodawca nie zaprzestawał poszukiwań instytucji wspierających przedsiębiorców w procesie planowania dziedziczenia.

Potrzeba posiadania mieszkania ma wymiar powszechny, pozostaje kluczowa dla człowieka przez całe jego życie. Niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe mają wpływ na wiele obszarów życia. Szczególnie dotyczy to młodych ludzi, których decyzje w wielu obszarach rzutują na całe społeczeństwo. Stąd w wielu regulacjach prawnych – międzynarodowych, unijnych, krajowych podnoszone są kwestie prawa do godnego życia w odpowiednich warunkach mieszkaniowych. Najważniejsze z nich to: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ, Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, Karta Praw Podstawowych UE, Europejska Karta Społeczna Rady Europy, rezolucje PE. W Polsce kwestie prawa do mieszkania zawarte są w Konstytucji RP oraz w wielu ustawach. Znajdują się w nich zapisy obligujące państwo i samorządy do uruchomienia mechanizmów pomocowych, zabezpieczania potrzeb mieszkaniowych słabszych ekonomicznie rodzin (gospodarstw domowych). Zważywszy jednak na trudną sytuację mieszkaniową w Polsce można wysnuć wniosek, że działania te są niewystarczające.

Problematyka zakresu i zobowiązań pozytywnych dla państw stron Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka na tle klauzuli derogacyjnej zawartej w jej art. 27 z kilku względów jest niezwykle istotna dla właściwego zrozumienia natury instytucji derogacji. Przede wszystkim, „amerykańska” klauzula derogacyjna różni się w swej treści od podobnych klauzul występujących w innych traktatach międzynarodowej ochrony praw człowieka, ważna jest zatem analiza orzecznictwa Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka w kontekście rozpatrywania przez ten organ skarg indywidualnych dotyczących stosowania środków derogacyjnych. Kluczowym zagadnieniem poruszonym w niniejszym artykule jest aspekt derogacji praw dziecka w amerykańskim systemie ochrony praw człowieka. Amerykańska Konwencja Praw Człowieka odnosi się bezpośrednio do ochrony praw dziecka i praw rodziny w sytuacji nadzwyczajnej. Ponadto, wykładnia poczyniona przez Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka pozwala na wyprowadzenie w tejże materii interesujących wniosków w zakresie gwarancji na rzecz dzieci znajdujących się w sytuacji nadzwyczajnych, nierzadko odmiennych od interpretacji dokonywanej w toku rozpatrywania podobnvch skarg przez Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Haska Konferencja Prawa Prywatnego Międzynarodowego (HKPPM) stanowi obecnie główne światowe forum dla działań na rzecz unifikacji prawa prywatnego międzynarodowego. Konsekwencje postępującej globalizacji silnie przejawiają się nie tylko w obszarze międzynarodowych transakcji handlowych, lecz także w sprawach dotyczących nieprofesjonalnych uczestników obrotu, których życie oraz relacje rodzinne coraz częściej nie zamykają się w granicach jednego państwa. Obchody 125. rocznicy działalności HKPPM stały się okolicznością skłaniającą do refleksji zarówno nad bogatym dorobkiem legislacyjnym konferencji, jak i nad przyszłością prawa prywatnego międzynarodowego oraz najistotniejszymi wyzwaniami w tej dziedzinie w perspektywie najbliższych lat. Artykuł zwięźle prezentuje aktualne kierunki działalności HKPPM oraz jej struktury organizacyjne, które pełnią fundamentalną rolę dla sprawnego realizowania założonych celów. Ich analiza prowadzi do obserwacji, że HKPPM nie pozostaje obojętna na zmiany zachodzące w świecie, płynnie i postępowo wychodząc naprzeciw wyzwaniom współczesności. Przeważająca większość instrumentów prawnych przyjętych na przestrzeni 125-letniej działalności konferencji przetrwała próbę czasu, a dbałość o jednolite oraz prawidłowe wykorzystywanie przyjętych aktów prawnych znajduje odzwierciedlenie w powszechnym ich wykorzystywaniu.

Rozprawa poświęcona została zagadnieniu macierzyństwa, w ujęciu prawa cywilnego materialnego i procesowego oraz prawa prywatnego międzynarodowego. Autor zaprezentował w niej poglądy doktryny i judykatury a także własne przemyślenia dotyczące przedmiotowej kwestii. W opinii większości macierzyństwo stanowi konstrukt stricte prawny oderwany od rzeczywistości biologicznej. W rozprawie omówione zostały słabe punkty tego stanowiska oraz negatywne konsekwencje jakie pociąga za sobą jego przyjęcie. Zaprezentowane zostało także stanowisko alternatywne, zgodnie z którym prawny aspekt macierzyństwa ściśle łączy się z aspektem biologicznym (genetycznym). W konsekwencji jurydycznie rozumiane macierzyństwo (stan bycia matką) powstaje i wygasa wraz z więzią krwi, zatem wszelkie decyzje jurydyczne dotyczące jego ustalenia i zaprzeczenia mają charakter deklaratywny a nie konstytutywny. Sformułowane w rozprawie postulaty de lege lata i de lege ferenda dotyczą głównie problematyki: definicji legalnej macierzyństwa, ciąży kontraktowej (zwanej macierzyństwem zastępczym), zastosowania klauzuli porządku publicznego w sprawach o ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa, charakteru prawnego przedmiotowych powództw i wyroków, rodzajów oraz mocy środków dowodowych wykorzystywanych w tego typu sprawach oraz konsekwencji jakie pociąga za sobą ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa.
The given dissertation presents the issue of motherhood in the light of substantial civil law, civil procedure and private international law. In this monograph the author summarizes standpoints expressed in legal papers and judicial decisions and submits his own approach to the given issue. In the opinion of majority motherhood is a pure legal concept divided from biology. The dissertation discusses weaknesses and negative consequences of this notion and presents an alternative point of view according to which motherhood as a legal institution is based on biology (genetics). That means the given legal relation (the state of being a mother) starts and ends at the same time as the biological one. In consequence legal decisions relating to ascertaining and denying motherhood are declarative not constitutive ones. The de lege lata and de lege ferenada postulates formulated in the monograph refer mainly to the problems of: the legal definition of motherhood, contract pregnancy (commonly known as surrogate motherhood), public policy clause in cases of ascertaining or denying motherhood, legal character of the court actions and judgments related to the issue, types, weight and probative force of evidence used in abovementioned type of cases and finally the consequences of ascertaining and denying motherhood.
Wydział Prawa

Celem pracy jest kompleksowa analiza i ocena przepisów Protokołu haskiego o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych z 23 listopada 2007 r. pod kątem jego celów oraz przesłanek jego ratyfikacji przez Unię Europejską. Poprzez ratyfikację protokołu prawodawca unijny pragnął zapewnić jednolite stosowanie regulacji dotyczących statutu alimentacyjnego na jak największym obszarze. Celami protokołu są natomiast zwiększenie pewności prawnej oraz przewidywalności, a tym samym umożliwienie wierzycielom alimentacyjnym działania z pełną wiedzą o ich sytuacji i unikania problemów wynikających z różnorodności krajowych systemów prawnych, oraz sprawiedliwe wyważenie interesów wierzyciela i dłużnika alimentacyjnego poprzez przyjęcie nowej regulacji kolizyjnej. Praca opiera się na tezie, że konstrukcja postanowień protokołu haskiego nie zapewnia pełnej realizacji jego celów.
The goal of the dissertation is to scrutinise the Hague Protocol of 23 November 2007 on the Law Applicable to Maintenance Obligations with regard to its aims and the reasons for its ratification by the European Union. The EU has adopted this new international instrument to ensure consistent application of regulations on the law applicable to maintenance cases in as many states as possible. The objectives of the Hague Protocol are: (i) to improve legal certainty and predictability by creating common provisions on the law applicable to maintenance obligations and, therefore, to enable creditors to act in full knowledge of their situation, without being subject to diverse national systems, and (ii) to create fair balance between the interests of the maintenance creditors and debtors by introducing new conflict rules. The thesis is that the construction of the provisions of the Hague Protocol does not let it achieve its objectives completely.