Academic literature on the topic 'Mocarstwa światowe'

Asyryjczycy to jedna z najmniej znanych starożytnych społeczności chrześcijańskich Bliskiego Wschodu. W latach 1914-1918 władze tureckie przy udziale Kurdów rozpoczęły masowe deportacje i fizyczną likwidację chrześcijan – Ormian, Greków i Asyryjczyków. Do niedawna Asyryjczycy byli najbardziej zapomnianymi ofiarami tej zbrodni. W zbiorowej pamięci Asyryjczyków lata I wojny światowej zapisały się jako seyfo, co w języku aramejskim oznacza miecz. Określenie seyfo funkcjonuje jako synonim holocaustu asyryjskich chrześcijan. Artykuł jest próbą przedstawienia ludobójstwa dokonanego na Asyryjczykach w latach 1914-1918, z uwzględnieniem tła militarnego i politycznego oraz roli, jaką w opisywanych wydarzeniach odegrały światowe mocarstwa. Nie można także zapominać, że podstawowym powodem eksterminacji Asyryjczyków była ich religia i fakt, że mimo groźby utraty życia, nie chcieli się jej wyrzec. Na początku I wojny światowej w Imperium Osmańskim chrześcijanie stanowili ok. 1/3 społeczeństwa. W wyniku opisywanych wydarzeń chrześcijańsko-muzułmańska Turcja stała się krajem całkowicie muzułmańskim.

11th Congress of South-East European Studies. Sofia 2015The 11th Congress of South-East European Studies took place in Sofia, Bulgaria, between 31 August and 4 September 2015. It was organised by the International Association for Southeast European Studies (orig. in French: AIESEE – Associacion Internationale d’ Études du Sud-Est Européen).South-Eastern Europe is an area looked upon by world powers with a large amount of ambivalence. As the region’s states are not considered to be key global players, the events that occur in this part of the continent draw interest that is cyclical in nature and that is usually triggered by cyclical issues, too. Though relatively small, the area has been a point of interest for many researchers for over 100 years due to its ethnic diversity and the related inherent multi-nationality the scale of which is not encountered anywhere else in Europe. The cultural, linguistic, and religious pluralism of this region often produces specific social amalgams. With the cyclical interest aside, for a little more than a century the main European (and not only European) political powers have been making efforts to exert influence in the region, understanding the significance of its geographic location, where East meets West. Regardless of the changing dynamics of interest in South-Eastern Europe, the region will certainly remain one of the most fascinating focus areas for researchers and academics across the world, who will meet again not in five, but in four years at another congress this time to be held in Romanian Constanţa to discuss issues and topics related to this corner of the world. 11. Kongres AIESEE, Sofia 2015W dniach od 31 sierpnia do 4 września 2015 r. w Sofii (Bułgaria) odbył się 11 Kongres Studiów nad Europą Południowo-Wschodnią, zorganizowany przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Studiów nad Europą Południowo-Wschodnią (AIESEE - Associacion Internationale d’ Études du Sud-Est Européen).Europa Południowo-Wschodnia jest obszarem, do którego światowe mocarstwa podchodzą z dużą dozą ambiwalencji. Kraje tego regionu nie są głównymi graczami na arenie światowej, przez co wydarzenia związane z tą częścią Europy spotykają się z cyklicznym zainteresowaniem powstającym zazwyczaj w obliczu problemów, które - równie cykliczne wywoływane - zwracają uwagę świata na ten relatywnie nieduży region. Jest on jednak bezsprzecznie obszarem, który wzbudza zainteresowanie badaczy od ponad stu lat ze względu na swoje zróżnicowanie etniczne, pociągające za sobą rdzenną wielonarodowość regionu, niewystępującą na taką skalę gdzie indziej w Europie. Związana z tym wielość kultur, języków i religii generuje często specyficzne dla tej szerokości geograficznej amalgamaty społecznościowe. Również od nieco ponad stu lat o wpływy w tym regionie (abstrahując od wspomnianej cykliczności zainteresowania) zabiegają główne europejskie siły polityczne (a obecnie nie tylko europejskie) ze względu położenie geograficzne, w którym Zachód spotyka Wschód. Bez względu na dynamikę zainteresowania Europą Południowo-Wschodnią jest i będzie ona bezsprzecznie fascynującym obszarem badań naukowców całego świata, którzy ponownie spotkają się za cztery lata na kolejnym kongresie, tym razem w rumuńskiej Constanzy, aby pochylić się nad zagadnieniami związanymi z tą częścią świata.

<p>Tym, co przyczyniło się do podziału Ukrainy i długotwałości procesów budowania narodu i państwa, był przede wszystkim brak dziedziczonej tożsamości narodowej, dlatego też niektóre jej terytoria okazały się bardziej „dojrzałe”, a inne „nierozwinięte”. W trakcie długiego procesu historycznego, biegnącego od autonomii do narodzin niezależnego państwa ukraińskiego, terytoria ukraińskie stały się podwójnym, a następnie potrójnym peryferiami sfer władzy. Począwszy od drugiej połowy XVII wieku, „państwo kozackie” Bohdana Chmielnickiego wpadało w ręce hetmanów reprezentujących różne orientacje polityczne i sąsiednie mocarstwa, co więcej, pod koniec pierwszej wojny światowej Ukraina stała się polem walki przywódców ukraińskich oraz mocarstw centralnych i ententy. W obydwu tych sytuacjach historycznych dają się dostrzec podobieństwa, polegające nie tylko na istnieniu niesprzyjającego środowiska politycznego, ale także i wewnętrznych podziałów stojących na drodze do jedności i samostanowienia. W czasach „rewolucji ukraińskich” z XVII i XX wieku powstanie suwerennego państwa ukraińskiego nie leżało w interesie żadnej z regionalnych potęg, w związku z czym w obu tych przypadkach Ukraina znalazła się w „historycznym ślepym zaułku”.</p>

<p>Tym, co przyczyniło się do podziału Ukrainy i długotwałości procesów budowania narodu i państwa, był przede wszystkim brak dziedziczonej tożsamości narodowej, dlatego też niektóre jej terytoria okazały się bardziej „dojrzałe”, a inne „nierozwinięte”. W trakcie długiego procesu historycznego, biegnącego od autonomii do narodzin niezależnego państwa ukraińskiego, terytoria ukraińskie stały się podwójnym, a następnie potrójnym peryferiami sfer władzy. Począwszy od drugiej połowy XVII wieku, „państwo kozackie” Bohdana Chmielnickiego wpadało w ręce hetmanów reprezentujących różne orientacje polityczne i sąsiednie mocarstwa, co więcej, pod koniec pierwszej wojny światowej Ukraina stała się polem walki przywódców ukraińskich oraz mocarstw centralnych i ententy. W obydwu tych sytuacjach historycznych dają się dostrzec podobieństwa, polegające nie tylko na istnieniu niesprzyjającego środowiska politycznego, ale także i wewnętrznych podziałów stojących na drodze do jedności i samostanowienia. W czasach „rewolucji ukraińskich” z XVII i XX wieku powstanie suwerennego państwa ukraińskiego nie leżało w interesie żadnej z regionalnych potęg, w związku z czym w obu tych przypadkach Ukraina znalazła się w „historycznym ślepym zaułku”.</p>

<p>Tym, co przyczyniło się do podziału Ukrainy i długotwałości procesów budowania narodu i państwa, był przede wszystkim brak dziedziczonej tożsamości narodowej, dlatego też niektóre jej terytoria okazały się bardziej „dojrzałe”, a inne „nierozwinięte”. W trakcie długiego procesu historycznego, biegnącego od autonomii do narodzin niezależnego państwa ukraińskiego, terytoria ukraińskie stały się podwójnym, a następnie potrójnym peryferiami sfer władzy. Począwszy od drugiej połowy XVII wieku, „państwo kozackie” Bohdana Chmielnickiego wpadało w ręce hetmanów reprezentujących różne orientacje polityczne i sąsiednie mocarstwa, co więcej, pod koniec pierwszej wojny światowej Ukraina stała się polem walki przywódców ukraińskich oraz mocarstw centralnych i ententy. W obydwu tych sytuacjach historycznych dają się dostrzec podobieństwa, polegające nie tylko na istnieniu niesprzyjającego środowiska politycznego, ale także i wewnętrznych podziałów stojących na drodze do jedności i samostanowienia. W czasach „rewolucji ukraińskich” z XVII i XX wieku powstanie suwerennego państwa ukraińskiego nie leżało w interesie żadnej z regionalnych potęg, w związku z czym w obu tych przypadkach Ukraina znalazła się w „historycznym ślepym zaułku”.</p>

Okres międzywojenny to epoka kolonializmu. Największe mocarstwa czerpały zyski z kolonii, a nowo powstałe po I wojnie światowej państwa miały aspiracje do ich posiadania. W tej rzeczywistości Polki, czytając artykuły prasowe, poddawane były promocji idei polskich kolonii. Dostarczano im artykuły rzeczowe, a także przedruki tekstów polskich i zagranicznych odkrywców. Jednocześnie polskie podróżniczki, które odwiedzały kolonie w Afryce, jak Janina Olszewska, Romana Rezlerowa, Maria Olga Tchórznicka czy autorka pod pseudonimem N.Z., zdawały relacje podkreślające korzyści płynące dla lokalnej ludności wynikające z władzy europejskiego mocarstwa. Poza tym skupiały się na roli kobiety w afrykańskim społeczeństwie. W ten sposób artykuły były zarówno metodą kreowania społecznego poparcia dla idei polskich kolonii, jak i pokazywały jej działanie przez wpływ na postrzeganie afrykańskiej rzeczywistości wśród podróżujących Polek.

Nierozerwalnie związane z rozpatrywaniem charakteru zagrożeń bezpieczeństwapo zakończeniu tzw. zimnej wojny jest także pojęcie asymetrii. Współczesne zagrożeniabezpieczeństwa międzynarodowego są bowiem mocno zróżnicowane, trudniejsze do wykrycia,a także mniej przewidywalne niż przed 1989 r., kiedy dominującym zagrożeniem była możliwość wybuchu III wojny światowej pomiędzy mocarstwami. Pojęcie to po raz pierwszy pojawiło się w przestrzeni publicznej w 1995 r., za sprawąpublikacji pt. Połączona walka sił zbrojnych USA27 i odnosiło się do sił zbrojnych StanówZjednoczonych. Zostało ono zdefiniowane jako dwustronne starcie rożnych rodzajów sił zbrojnych. Ostatnia dekada ubiegłego wieku była czasem, gdy obydwa mocarstwa niedążyły do bezpośredniej konfrontacji i utrzymywały tzw. gorący pokój, za wyjątkiemtzw. wojen zastępczych (ang. proxy war). Od zakończenia tzw. zimnej wojny zaobserwowaćmożna istotny wzrost znaczenia działalności organizacji terrorystycznych orazzorganizowanych grup przestępczych. Podmioty te, teoretycznie dysponujące o wielemniejszym potencjałem niż byty państwowe, istotnie wpływają na ich funkcjonowanie, przede wszystkim w aspekcie psychologicznym. Innym, równie ważnym czynnikiem wpływającym na asymetrię współczesnego świata są negatywne skutki globalizacji, któreskutkują m.in. zacieraniem granic państwowych, ułatwiając w ten sposób działalnośćnielegalnie działających podmiotów oraz pogłębiając i tak wyraźne zróżnicowaniew poziomie życia, co w swej istocie może być czynnikiem motywującym do nielegalnej działalności w celu polepszenia poziomu egzystencji. Pojęcie zagrożenia asymetrycznegozwiązane jest ze stosowaniem przez stronę o teoretycznie niższym potencjale gróźbpodczas konfliktu, czego efektem jest stosowanie odmiennych, nierzadko nielegalnychmetod, technik i środków prowadzenia rywalizacji. Działania te prowadzone są w celumaksymalnego utrudnienia możliwości wykorzystania przewagi przeciwnika, i przez tozniwelowania różnic w potencjałach obu stron.

W czasie II wojny światowej wyszła z koncepcją integracji Europy Środkowej we współpracy z Czechosłowacją. Polska tradycja wolności i pokojowych unii z sąsiednimi narodami była alternatywą dla niemieckiej i radzieckiej jedności Europy Środkowej na drodze przemocy. Polski plan pokojowej i dobrowolnej integracji państw Europy Środkowej miał im przynieść bezpieczeństwo i rozwój oraz regionalną solidarność i niezależność od wrogich i sojuszniczych mocarstw. Stałe spotkania polskiego rządu w Londynie z ośmioma emigracyjnymi rządami państw okupowanych miały doprowadzić do powstania subregionalnych związków państw. Miały być jednym z filarów pokoju i bezpieczeństwa w Europie obok mocarstw. Sprzeciw ZSRR uniemożliwił realizację polskich planów.

<p>Niniejszy artykuł stanowi próbę wielopłaszczyznowego omówienia przyczyn wojny gruzińsko-rosyjskiej, która wybuchła 8 sierpnia 2008 roku. Analizę rozpoczyna rys geograficzno-historyczny dotyczący spornych republik: Abchazji, Osetii Południowej i Adżarii. Konflikt pomiędzy Gruzją a zbuntowanymi republikami zyskał charakter międzynarodowy dzięki zaangażowaniu się światowego mocarstwa – Federacji Rosyjskiej. Autor przedstawia przyczyny zatargów pomiędzy Rosją i Gruzją, które mają wielowątkowe i wielowiekowe podłoże. Doprowadziły one do pięciodniowego konfliktu, który Gruzja stoczyła w obronie własnej suwerenności i integralności terytorialnej.</p>

Po zakończeniu II wojny światowej Wielkiej Brytanii przyszło prowadzić politykę z pozycji upadającego mocarstwa, swoistego syndyka imperialnej masy upadłościowej. Całość wpływów i zamorskich posiadłości została uzyskana na długo przed II wojną światową, która praktycznie nie przyniosła nowych stref interesu. Wychowani na sukcesach Imperium oraz bohaterstwie Horatio Kitchenera i Cecila Rhodesa, dumni Brytyjczycy przez długi czas nie zamierzali pogodzić się z utratą swojego znaczenia. Nawet jeśli Wielka Brytania nie była już globalną potęgą, to Brytyjczycy tak ją ciągle postrzegali. Był to swoisty dogmat brytyjskiej polityki. W wyraźny sposób rzutowało to na politykę zagraniczną i obronną, rzeczywistość bowiem (coraz mniejsza siła i wpływy) ścierała się z fałszywą autopercepcją. Nadal jednak działali jak mocarstwo, które ma swoje interesy na całym świecie. Pomimo ambicji i zabiegów polityka imperialna stawała się coraz bardziej „obroną pewnego konceptu, wartości politycznej niż realizowaniem konkretnych działań operacyjnych”. Brytyjczycy przez długi czas nie chcieli się jednak z tym pogodzić wychodząc z założenia, że ich naród i państwo zbyt wiele poświęciły, by „zostać zredukowanym do roli zimnej i nic nieznaczącej wysepki, na której wszyscy powinni ciężko pracować żyjąc z połowu śledzi i uprawy kartofli”.

Autor w swojej zwrócił uwagę na kwestię poszanowania integralności terytorialnej państw istniejących oraz ewolucję prawa do samostanowienia narodów. Dalej Badacz skupił się na omówieniu problemów prawnych, związanych ze statusem Kosowa oraz działaniami społeczności międzynarodowej, a ponadto zaakcentował fakt, że mocarstwa światowe, zdeterminowane swoimi interesami politycznymi, obchodzą niektóre zasady prawa międzynarodowego. Autor zastanawiał się także nad potencjalnymi następstwami, jakie może wywołać kosowska deklaracja niepodległości w państwie bośniackim, a szczególnie w Republice Serbskiej.