To see the other types of publications on this topic, follow the link: Powieść polska.
Journal articles on the topic 'Powieść polska'
Create a spot-on reference in APA, MLA, Chicago, Harvard, and other styles
Consult the top 50 journal articles for your research on the topic 'Powieść polska.'
Next to every source in the list of references, there is an 'Add to bibliography' button. Press on it, and we will generate automatically the bibliographic reference to the chosen work in the citation style you need: APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver, etc.
You can also download the full text of the academic publication as pdf and read online its abstract whenever available in the metadata.
Browse journal articles on a wide variety of disciplines and organise your bibliography correctly.
1
Dąbrowicz, Elżbieta. "Syndrom rozbitka. Robinson Crusoe i Julian Ursyn Niemcewicz." Porównania 25 (December 15, 2019): 21–42. http://dx.doi.org/10.14746/por.2019.2.2.
Full textAbstract:
Opinia Jean-Jacquesa Rousseau o powieści Daniela Defoe (pierwodruk: 1719) wpłynęła na późniejsze przekłady i adaptacje dzieła. W jej następstwie upowszechniło się mocniejsze niż w oryginale eksponowanie doświadczeń wyspiarskich w dziejach Robinsona Crusoe. Sukces powieści sprawił też, że jej bohater zaczął żyć jako postać emblematyczna dla kultury zachodniej (zwłaszcza angielskiej) ekspandującej poza granice Europy. Robinson-rozbitek, który przez wiele lat dawał sobie radę na bezludnej wyspie, uosabiał zespół cech gwarantujących sukces w podboju świata, połączenie indywidualizmu, przedsiębiorczości, protestanckiej religijności. Mimo że polska mentalność o rodowodzie szlacheckim miała charakter antymieszczański, powieść Defoe zdobyła popularność również wśród polskich czytelników. Wydaje się, że Robinson Crusoe był też sojusznikiem tych spośród polskich pisarzy, którzy działali najpierw na rzecz ratowania państwa pod koniec XVIII wieku, a kiedy to się nie udało, próbowali przynajmniej unowocześnić polską mentalność. Określa się ich zresztą niekiedy mianem „rozbitków”, nawiązując do popularnego toposu nawy państwowej jako okrętu. Jeden z nich, Julian Ursyn Niemcewicz, traktował Robinsona Crusoe jako postać z pogranicza fikcji i prawdy pozaliterackiej. Sam, jak Robinson, odbywał podróże do Nowego Świata i próbował tam przetrwać. W jego zapiskach dziennikowo-pamiętnikarskich można znaleźć wiele motywów, które rozważa się w związku z powieścią Defoe: migracje, etniczne uwarunkowania kolonizacji, stosunek przybyszów do rdzennych mieszkańców. Przez pryzmat Robinsona Crusoe warto również spojrzeć na powieść Niemcewicza Jan z Tęczyna. Jej bohater, podobnie jak Robinson, trafia na wyspę po katastrofie statku. Nie udaje mu się jednak na niej osiąść z powodu przeszkód natury wewnętrznej: idealistycznych wyobrażeń o miłości do kobiety oraz własnym statusie jako Polaka znakomitego rodu.
2
Mazurkiewicz, Adam. "Polska współczesna powieść historyczna i kultura popularna (prolegomena)." Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze, no. 5 (December 30, 2016): 13–35. http://dx.doi.org/10.18778/2299-7458.05.02.
Full textAbstract:
Popularnej powieści historycznej przypadła współcześnie – niezależnie od promowanych form „polityki pamięci” i ustaleń historyków – rola medium podtrzymującego i powtarzającego mity narodowe. Nawet jeśli bowiem obraz minionych czasów zostaje rozbity, w miejsce dotychczasowego mitu powstaje nowy. Ma on niekiedy – wobec chronologicznie wcześniejszego – charakter „anty-mitu”, tj. ukazuje „kulturowy rewers” dotychczasowej wizji. Jednakże jego funkcja pozostaje niezmienna – ma utrwalać dotychczasowe postrzeganie przeszłości, choćby expressis verbis deklarowana była konieczność rewindykacji. „Czytanie historii” przez twórców popularnej powieści historycznej pozostaje w niej zapisem o charakterze „kulturowego palimpsestu”, podporządkowanego funkcjonującym w wyobraźni społecznej „fantomom” przeszłości.
3
Dąbrowska, Magdalena. "Przekłady prozy rosyjskiej w „Tygodniku Wileńskim” (Sierra Morena Nikołaja Karamzina i Trzy siostry czyli Widmo Minwany Wasilija Żukowskiego." Acta Polono-Ruthenica 4, no. XXV (December 30, 2020): 147–62. http://dx.doi.org/10.31648/apr.5947.
Full textAbstract:
Artykuł zawiera omówienie dwóch zapomnianych przekładów prozy rosyj-skiej na język polski: opowieści preromantycznej Sierra-Morena Nikołaja Karamzina („Tygodnik Wileński” 1821, nr 13, s. 8–16) i opowieści moralizatorskiej Trzy siostry, czyli Widmo Minwany Wasilija Żukowskiego („Tygodnik Wileński” 1822, nr 9, s. 200–206). Przedstawiono tu polemikę z Wiktorem i Haliną Czernianinami, badaczami przede wszyst-kim atrybucji utworów, ich przynależności do gatunku literackiego (powieść – opowieść) i kierunku literackiego (sentymentalizm – preromantyzm). W artykule omówiono przekłady Sierry-Moreny i Trzech sióstr... w świetle: 1) programu, struktury i tematyki „Tygodnika Wileńskiego” – działy, literatura polska i zachodnioeuropejska, tłumaczenia utworów Karamzina oraz 2) specyfiki tłumaczenia – porównanie przekładu Sierry-Moreny z 1821 i 1839 roku („Rozmaitości” 1839, nr 18, s. 137–140).
4
Lichański, Jakub. "Eine kleine trup, czyli dywan z wkładką. Polska powieść kryminalna – opis kilku przykładów (z sugestią teorii)." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 66, no. 1 (June 30, 2023): 27–44. http://dx.doi.org/10.18778/1505-9057.66.02.
Full textAbstract:
Polska powieść kryminalna, szczególnie powstająca po roku 1989, wywołuje co najmniej dwa pytania badawcze. Pierwsze o chronologię literatury polskiej, a zarazem o uzależnienie jej rozwoju od przemian politycznych. Drugie o to, czy faktycznie zmiany takie miały (bądź mają) wpływ na kwestie np. formalne związane z kształtem tejże literatury. Zmiany polityczne mogły zapewne wpłynąć na podejmowanie tematów dotąd niemożliwych do opisu. Niniejsze studium ma na celu opis oraz analizę polskiej powieści kryminalnej z nieco innej perspektywy, a mianowicie opisu jej jako pewnego obiektu w znaczeniu, jaki nadał temu pojęciu Nicolai Hartmann. Stąd kwestie chronologiczne nie odegrają tu większej roli; będą traktowane jako pewien parametr pomocniczy. Natomiast artykuł podkreśla znaczenie tezy, że powieść kryminalna staje się, właśnie po roku 1989, powieścią o charakterze obyczajowo-psychologicznym. Także coraz silniej przejawia się w niej tendencja do czegoś, co sami autorzy określają jako „komedia kryminalna”. Artykuł zawiera zatem zarysowanie problemu badawczego (dzieło literackie jako obiekt), zaś główna teza to niezależność kwestii formalnych od problematyki przemian politycznych. Przyjęte w artykule metody badawcze to przede wszystkim opis obiektu, resp. dzieła literackiego i takich jego cech, jak: miejsce akcji (konkretne i opisane precyzyjnie bądź schematycznie), język protagonistów/antagonistów/narratora (konwencjonalny lub zindywidualizowany, z aluzjami intertekstowymi), postacie konwencjonalne lub zindywidualizowane, zagadka (najważniejsza, lub pretekstowa, czasem odkrywa drugie dno). Staram się wykazać, że zmiany polityczne wpłynęły na podejmowanie tematów dotąd niemożliwych do opisu. Natomiast same kwestie przemian politycznych na sferę kompozycji mają tylko wpływ głównie w warstwie językowej utworów.
5
Eichstaedt, Dorota. "Pamięć fotografii i tożsamość oglądającego w Widnokręgu Wiesława Myśliwskiego i w prozie poetyckiej Nakarmić kamień Bronki Nowickiej." Literaturoznawstwo 14 (November 22, 2023): 12–21. http://dx.doi.org/10.25312/2451-1595.14/2023_02dei.
Full textAbstract:
W artykule scharakteryzowano w kontekście porównawczym zależność pomiędzy literaturą a fotografią. Na przykładzie dwóch utworów – Widnokręgu Wiesława Myśliwskiego i Nakarmić kamień Bronki Nowickiej – autorka wskazuje na sposoby literackiego wykorzystania sztuki fotografii w literackim przekazie. Przede wszystkim w artykule zaakcentowano rolę pamięci i unieruchomienia egzystencjalnego zdarzeń i ludzie prezentowanych zarówno w fotografii, jak i literaturze. Słowa kluczowe: powieść polska, fotografia, pamięć, przekład intersemiotyczny
6
Nosek, Anna. "„Wspomnienia wygnanki” Pauliny Krakowowej – powieść dla dziewcząt i pierwsza polska „robinsonada”." Bibliotekarz Podlaski Ogólnopolskie Naukowe Pismo Bibliotekoznawcze i Bibliologiczne 56, no. 3 (December 30, 2022): 29–50. http://dx.doi.org/10.36770/bp.718.
Full textAbstract:
The aim of this dissertation is to present the forgotten novel Wspomnienia wygnanki from 1844 by Paulina Krakowowa. The author draws attention to its readability and literary values, which made it a bestseller in the 19th century. The dissertation also offers an analysis and interpretation of Wspomnieniawygnanki in the context of nineteenth-century novels for girls, as well as in the context of adventure novels, the so-called “robinsonada”. This is because Krakowowa’s novel is saturated with sensational, adventure and travel themes. Therefore, it should be placed within and outside the circle of nineteenth-century novels for girls. Wspomnienia wygnanki is an innovative novel,going beyond the usual conventions of moral prose and novels of manners towards an adventure novel (“robinsonade”), which, in the nineteenth century, was reserved almost exclusively for boys.
7
Radosz, Joanna. "Konfrontacja polskości i rosyjskości w powieści Wiaczesława Rybakowa Grawilot „Cesarzewicz”." Acta Polono-Ruthenica 1, no. XXVI (March 31, 2021): 129–40. http://dx.doi.org/10.31648/apr.6436.
Full textAbstract:
Celem niniejszego artykułu jest analiza realizacji konceptów rosyjskości i polskości oraz ich konfrontacji w opublikowanej w 1993 roku powieści Wiaczesława Rybakowa Grawilot „Cesarzewicz”. Należący do nurtu historii alternatywnej utwór uka-zuje imperialistyczną wizję Rosji pozostającej przez cały XX wiek monarchią i światową potęgą. Polska wpisuje się w strukturę tekstu nie tylko jako lenne terytorium imperium, lecz także poprzez personalną więź głównego bohatera – gorliwego patrioty – z polską poetką. Przy pomocy metodologii oferowanej przez etnopsychologię oraz komunikację międzykulturową, przede wszystkim komparatystykę osobowości modalnych obu wzmian-kowanych kultur, zostaną zrekonstruowane zawarte w utworze portret typowego Polaka oraz typowego Rosjanina oraz ich wzajemne relacje. To pozwoli na porównanie obrazu tekstowego z rzeczywistością pozatekstową i zinterpretowanie go w kontekście zarówno postrzegania relacji polsko-rosyjskich w pierwszej postsowieckiej dekadzie, jak i dystrybucji władzy w relacjach między bohaterami. Tym samym losy polskiej bohaterki, Stanisławy, można odczytywać jako paralelne wobec projektowanych losów Polski w imperialnym dyskursie: od miłości względem Rosji, poprzez bunt i próby uzyskania niezależności, aż po ostateczną uległości i oddanie.
8
Borodo, Michał. "Król Maciuś Pierwszy, czyli polska powieść dla dzieci najczęściej tłumaczona na język angielski." Porównania 28, no. 1 (June 3, 2021): 443–62. http://dx.doi.org/10.14746/por.2021.1.19.
Full textAbstract:
Artykuł jest próbą przybliżenia czytelnikowi historii polskiej powieści dla dzieci, która doczekała się największej liczby angielskich przekładów. Jest to próba wyjaśnienia, za pomocą nieomawianych wcześniej przykładów, w jaki sposób tłumacze Korczaka potraktowali tekst Króla Maciusia Pierwszego w przekładzie, stosując odmienne strategie tłumaczeniowe. Badany materiał zasługuje na uwagę nie tylko ze względu na to, że pozostawał dotąd jedną z „białych plam” polskiego przekładoznawstwa, ale również dlatego że każdy ze wspomnianych tłumaczy zaakcentował inne pokłady znaczeniowe oryginału, modyfikując go pod względem stylu, organizacji językowej oraz odniesień kulturowych.
9
Głuszek, Joanna. "Jedyna taka polska powieść XX wieku. O Przygodzie w nieznanym kraju Anieli Gruszeckiej." Białostockie Studia Literaturoznawcze, no. 23 (2023): 41–62. http://dx.doi.org/10.15290/bsl.2023.23.04.
Full textAbstract:
The article proposes an interpretation of Aniela Gruszecka’s Przygoda w nieznanym kraju [Adventure in an unknown country] of 1933 as the first Polish Sapphic novel. The author of the article draws attention to the poetics of the novel. It narrates the story of two women – their acquaintance, unrequited love, rejection and reconciliation, following Virginia Woolf’s style: the main persona observes and analyses her developing feelings. This open and friendly reflection on non-heterosexuality is particularly interesting in the context of Polish culture, which is only today recovering the queerstory, until recently silent (even more so about female) homosexuality.
10
Kępiński, Marcin. "Przemoc, peryferie i dzikość natury. Obraz wsi w Malowanym ptaku Jerzego Kosińskiego." Zeszyty Wiejskie 27 (December 21, 2021): 155–79. http://dx.doi.org/10.18778/1506-6541.27.07.
Full textAbstract:
Tekst porusza tematykę obrazów polskiej wsi, obecnych w Malowanym ptaku Jerzego Kosińskiego. Analizy dokonano z punktu widzenia antropologii kulturowej, między innymi poprzez kategorie: swój – obcy, orbis interior – orbis exterior, centrum – peryferie, wędrówka, dziecko. Przy antropologicznym dekodowaniu tekstu literackiego o charakterze autofikcji autor artykułu posługuje się pomocnymi w tym działaniu terminami antropologii pamięci: autobiografią, pamięcią autobiograficzną, traumą. Polska wieś czasów Holocaustu, ukazana w pozie J. Kosińskiego, okazuje się przestrzenią wędrówki głównego bohatera, bliską naturze, położoną w obszarze dalekich peryferii kultury i cywilizacji. Tragiczna w wielu wymiarach podróż, choć bliska inicjacyjnej wędrówce, jednak nie jest nią. Powodem jest brak ostatniego, trzeciego elementu charakterystycznego dla klasycznego schematu obrzędów przejścia według Arnolda van Gennepa. Mieszkańcy wsi, ich życie i wierzenia ukazane zostały jako zgodne z etnograficznymi i socjologicznymi opracowaniami tematu. Powieść należy do nurtu krytycznie traktującego tematykę wiejską we współczesnej literaturze.
11
Kołodziej, Karolina. "Historia pewnego plagiatu: Jan Teodor Grzechota Białe niewolnice." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 63, no. 4 (December 30, 2021): 93–110. http://dx.doi.org/10.18778/1505-9057.63.04.
Full textAbstract:
1 lipca 1926 r. „Ekspress Wieczorny Ilustrowany” rozpoczął druk powieści odcinkowej Jana Teodora Grzechoty Białe niewolnice. Dwanaście dni później gazeta opublikowała artykuł, w którym poinformowała, że druk powieści został wstrzymany, ponieważ praca okazała się plagiatem powieści skandynawskiej pisarki Elizabeth Schoyen pod tym samym tytułem. Pod pseudonimem Jan Teodor Grzechota krył się znany łódzki poeta Mieczysław Braun (Aleksander Mieczysław Bronsztejn). Podstawą plagiatu była niezwykle popularna powieść, której liczne tłumaczenia na język polski ukazywały się kilkakrotnie w latach 20. i 30. XX wieku w odrębnych wydaniach książkowych. O popularności motywu handlu ludźmi może świadczyć fakt, że motyw ten był wówczas wielokrotnie wykorzystywany także przez polską i europejską kinematografię i teatr. Wnikliwa analiza obu utworów pokazuje, że Braun niemal dokładnie skopiował treść powieści Shonyena – fabułę, postacie, detale. Pisarz dodał kilka początkowych epizodów powieści, aby osadzić akcję w łódzkiej rzeczywistości, co było jednym z wyznaczników poetyki powieści odcinkowej. Prawdopodobnie jedyną karą, jaką poniósł Braun, była publiczna krytyka jego haniebnego czynu, ponieważ nie obowiązywały jeszcze wówczas przepisy dotyczące praw autorskich.
12
Baranow, Andrzej. "Stanisław Przybyszewski i Fiodor Dostojewski. Kontrasty i zbliżenia." Bibliotekarz Podlaski. Ogólnopolskie Naukowe Pismo Bibliotekoznawcze i Bibliologiczne 42, no. 1 (March 30, 2019): 25–44. http://dx.doi.org/10.36770/bp.36.
Full textAbstract:
Temat „Dostojewski i literatura polska” nie został jeszcze gruntownie zanalizowany w badaniach literackich, zwłaszcza ze współ- czesnej perspektywy porównawczej. Niniejsze opracowanie ukazuje relacje między modernistyczną polską literaturą a dziełami rosyj- skiego pisarza, koncentrując się na dziedzictwie literackim Stanisława Przybyszewskiego. Polski pisarz był dogłębnie obeznany z głównymi utworami Fiodora Dostojewskiego, takimi jak Zbrodnia i kara, Idiota i Bracia Karamazow. Związek binarny można dostrzec między powieściami Dzieci Szatana i Biesy, które ujawniają szereg wspólnych tendencji artystycznych. Homo sapiens, Synowie ziemi, Mocny człowiek i Krzyk Przybyszewskiego również mają wiele podobieństw z dziełami rosyjskiego pisarza. Wszechświat powieści Dostojewskiego i Przybyszewskiego zawiera wiele motywów „interferujących”, wśród których są dobro i zło, dwoistość ludzkiej natury, szaleństwo itp. Ich powieści wykazują podobieństwa w procesie tworzenia bohatera, w ukazywaniu koncepcji miłości i w samym przedstawianiu różnorodności form psychologizmu.
13
Narolska, Aneta. ""Samobójca. Powieść karpacka" Władysława Sabowskiego: popularna powieść regionalna." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 50, no. 4 (May 17, 2018): 29–48. http://dx.doi.org/10.18778/1505-9057.50.03.
Full textAbstract:
Samobójca. Powieść karpacka Władysława Sabowskiego uznana została za pierwszą nowoczesną polską powieść kryminalną. Centralnym zagadnieniem jest w niej zbrodnia, brak tu jednak zagadki i drogi wiodącej do jej rozwiązania. Wątek sensacyjny łączy się w utworze ambicjami etnograficznymi. Motyw gór nie służy jedynie realizacji tematu zabójstwa, zaś wskazana w podtytule powieści kategoria „karpackości” realizowana jest na kilku poziomach: przestrzeni, kultury materialnej, mitu zbójnickiego oraz nawiązań do górskiej literatury. Opisy etnograficzne są tu włączone w sensacyjną fabułę, stąd Samobójcę można uznać za popularną powieść sensacyjno-etnograficzną, z akcją osadzoną w realiach regionu Podhala.
14
Kozhinowa, Alla. "Polski kryminał milicyjny jako literatura faktu." Postscriptum Polonistyczne 32, no. 2 (January 12, 2024): 1–14. http://dx.doi.org/10.31261/ps_p.2023.32.18.
Full textAbstract:
Niniejsze opracowanie poświęcone jest wykryciu cech gatunku „literatura faktu” w powieści milicyjnej popularnej w Polsce ludowej w latach 50.–80. XX wieku. Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej części przedstawiono ogólną definicję literatury non-fiction oraz jej ujęcie w polonistyce, anglistyce i rusycystyce. Określono czas powstania tego gatunku i wskazano, że takie teksty pojawiały się już wcześniej. Za główną cechę odróżniającą literaturę faktu od nieliterackich opisów wydarzeń uznano obecność artystycznego stylu prezentacji. Zwrócono uwagę na możliwość wplatania fikcji w tkankę dzieł literatury non-fiction. Druga część opracowania stanowi analizę polskiej powieści milicyjnej dokonywaną na tle podobnych dzieł literatury sowieckiej. Mowa tutaj o głównych cechach powieści milicyjnej, a mianowicie o powiązaniu toczącej się w niej akcji z konkretnym czasem i miejscem wydarzeń. Właśnie to dokładne czasowe i przestrzenne przedstawienie rzeczywistości pozwala zaklasyfikować powieść milicyjną do literatury non-fiction, a obecność fikcji uzasadnia mistyfikację obowiązkową dla literatury detektywistyczne.
15
Ruszczyńska, Marta. "Kryminał w literaturze polskiej XIX wieku. Kilka uwag." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 50, no. 4 (May 17, 2018): 13–28. http://dx.doi.org/10.18778/1505-9057.50.02.
Full textAbstract:
Tematem artykułu jest próba opisu warunków, które ukształtowały polski kryminał w XIX stuleciu. Autorka bierze pod uwagę kontekst kryminału zachodnioeuropejskiego i jego wzorce literackie oraz kulturowe. Kładzie również nacisk na przemiany społeczno-polityczne pierwszej połowy XIX wieku w Europie. Jednak zestawiając ową sytuację z warunkami, które ukształtowały polską fikcję kryminalną dostrzega wyraźne różnice. Dotyczą one sfery kulturowej, a przede wszystkim warunków historyczno-politycznych związanych z czasem zniewolenia. Sytuacja życia pod zaborami stworzyła szereg ograniczeń widocznych choćby w kreacji postaci detektywa jak i rozwiązań fabularnych samej powieści, w której triumf sprawiedliwości w klasycznej postaci bywa znacznie ograniczony. Polska fikcja kryminalna tego czasu jest dość ściśle związana z ówczesną kulturą. Powstanie tego gatunku w literaturze polskiej nie jest dziełem jednego autora, ale wypadkową wielu działań. Jednak przede wszystkim autorka postrzega jego związki z polityką i historią.
16
Piechota, Dariusz. ""Księgi Jakubowe" Olgi Tokarczuk – (re)konstrukcje przeszłości z Sienkiewiczem i Prusem w tle." Bibliotekarz Podlaski Ogólnopolskie Naukowe Pismo Bibliotekoznawcze i Bibliologiczne 46, no. 1 (April 3, 2020): 385–402. http://dx.doi.org/10.36770/bp.436.
Full textAbstract:
Księgi Jakubowe to powieść historyczna opisująca polskie społeczeństwo w XVIII wieku. Opowiadana przez pisarkę historia to rodzaj gry z dziewiętnastowieczną powieścią. Dlatego odwołuję się tutaj do powieści Prusa i Sienkiewicza, które miały ogromny wpływ na rozwój tego gatunku. Tokarczuk nie tylko interpretuje przeszłość poprzez historię, ale także dekonstruuje popularny mit wielokulturowej Polski, w którym wszyscy członkowie społeczeństwa reprezentujący inną kulturę i religię żyją w harmonii. Powieść Tokarczuk zrywa z XIX-wiecznym modelem narracji historycznej, w którym dominuje linearne przedstawienie historii. Dzięki wprowadzeniu wielu narratorów pochodzących z różnych środowisk i grup społecznych historia nie jest już spójna. Nieliniowa fabuła, subiektywna i wielopodmiotowa narracja przypomina palimpsest zbudowany z wielu opowieści, często przeplatanych, a czasem nawet wzajemnie się wykluczających. Przerwanie ciągłości narracji narusza konwencję spójności opowieści, a zadaniem czytelnika jest wydobycie wątków i motywów z powieści, a następnie połączenie ich ze sobą, dając im własną interpretację.
17
Kaczyński, Paweł. "W szpiegowskim labiryncie. Powieść szpiegowska w PRL (na przykładzie serii „Labirynt”)." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 66, no. 1 (June 30, 2023): 149–76. http://dx.doi.org/10.18778/1505-9057.66.07.
Full textAbstract:
Artykuł prezentuje w ujęciu historycznoliterackim powieść szpiegowską okresu PRL. Analiza książek z serii „Labirynt” wskazuje, że funkcja propagandowa dominuje w nich nad rozrywkową, co jest charakterystyczne dla różnych obszarów kultury popularnej w PRL. Serię „Labirynt” wydawało w latach 1957–1991 Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Ukazywały się w niej „zwykłe” powieści milicyjne, ale przede wszystkim powieści szpiegowskie. Podobnie jak powieść milicyjna, również powieść szpiegowska w PRL obok funkcji rozrywkowej musiała spełniać funkcję propagandową. Przejawia się to m.in. nawiązaniem do konwencji wczesnych powieści szpiegowskich w literaturze europejskiej z przełomu XIX i XX wieku, czyli przedstawianiem PRL jako kraju, który tylko broni się przed szpiegami, sam natomiast nie wykrada tajemnic innych państw. Równie daleki od rzeczywistości i wyłącznie propagandowy był obraz Polski jako kraju wytwarzającego liczne wynalazki i technologie, na które polują szpiedzy z Zachodu. Propagandowy charakter ma też obraz wroga i skontrastowany z nim wizerunek własnych agentów. Szpiedzy z BND czy CIA nie cofają się przed morderstwami, są bezwzględni także dla swoich współpracowników i ogólnie reprezentują bardzo niski poziom moralny. Często są byłymi nazistami, a zależy im tylko na zarobku. Z kolei funkcjonariusze kontrwywiadu PRL to ludzie ideowi, z oddaniem służący ojczyźnie, przewyższający pod każdym względem swych przeciwników, także na płaszczyźnie życia prywatnego. Każda z tych historii kończy się oczywiście zwycięstwem „naszych” i – podobnie jak powieść milicyjna – nie pozostawia czytelnikowi żadnych wątpliwości co do tego, po czyjej stronie są w tym konflikcie wszystkie racje – zarówno polityczne, jak i moralne.
18
Karlikowska-Pąsiek, Magdalena Małgorzata. "Sceniczne adaptacje powieści „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego w Krakowie w latach 2000-2015." Ogrody Nauk i Sztuk 8 (July 23, 2018): 534–42. http://dx.doi.org/10.15503/onis2018.534.542.
Full textAbstract:
Cel badań. Celem badań było sprawdzenie, które wątki powieści Fiodora Dostojewskiego polski reżyser pominął lub zmienił i jaki jest tego efekt dla przedstawienia jako całości.
Metodologia. Przedmiotem badań były adaptacje sceniczne utworów Fiodora Dostojewskiego wystawiane w krakowskich teatrach repertuarowych w latach 2000 – 2015. W pracy został przeanalizowany polski scenariusz adaptacji powieści „Zbrodnia i kara” w reżyserii Waldemara Śmigasiewicza (2007). Hipoteza robocza zakłada, że przenoszenie dzieł literackich z jednej formy do drugiej (dzieło literackie – teatr) i z jednej kultury do drugiej (Rosja – Polska) wiąże się z utratą niektórych wątków.
Wyniki. Analiza wykazała, że Waldemar Śmigasiewicz zmieniając formę przekazu dzieło literackie – teatr) oraz przenosząc utwór z jednej kultury do drugiej (Rosja – Polska) dokonał licznych skrótów w tekście powieści. Waldemar Śmigasiewicz w przedstawieniu „Zbrodnia i kara” skupił się przede wszystkim na kondycji psychicznej Raskolnikowa oraz na dramatyczności procesu dochodzenia do świadomości zbrodniarza.
Wnioski. W badaniu zostały wzięte pod uwagę aspekty przekładu dzieła literackiego na dzieło sceniczne. Badanie modyfikacji treści oryginalnego tekstu oraz przekładu nie ma na celu oglądu spostrzeżeń polskiego widza. Uzyskane wyniki przedstawiają jedynie możliwość odkodowania i zrozumienia najważniejszych wątków powieści „Zbrodnia i kara”, jaką widzowi daje reżyser.
19
Nowacki, Albert. "Stosunki polsko-ukraińskie w powieści Stulecie Jakuba Wołodymyra Łysa." Roczniki Humanistyczne 68, no. 7 (August 13, 2020): 129–43. http://dx.doi.org/10.18290/rh20687-9.
Full textAbstract:
Wołodymyr Łys to jeden z najpoczytniejszych i najbardziej rozpoznawalnych współczesnych pisarzy ukraińskich, który w zasadzie już od dawna ugruntował swoją pozycję na arenie literackiej. Napisał wiele powieści, prawdziwą jednak popularność przyniósł mu utwór Stulecie Jakuba, który doczekał się kilku wznowień, a nawet ekranizacji telewizyjnej. Autor porusza w nim wiele ważkich tematów, jak chociażby kwestie tożsamości narodowej, skomplikowanej historii ukraińskiej, pamięci itd., celem niniejszego artykułu jest jednak spojrzenie na wspomniane dzieło przez pryzmat stosunków i wątków polsko-ukraińskich.
Na kartach analizowanej powieści przewija się sto lat historii Ukrainy, w którą uwikłany jest także jej bohater – Jakiw Mech. Historię swego życia opowiada z perspektywy przeżytych niemal stu lat, na których przestrzeni był obywatelem Rosji, Polski, Niemiec, Związku Sowieckiego i wreszcie wolnej Ukrainy. Akcja powieści rozgrywa się na terenie należącego przed wojną do II Rzeczypospolitej Polesia, gdzie bohater ma wiele okazji do wchodzenia w interakcje w Polakami. Na początku są to doświadczenia niezbyt pozytywne (spotkanie ze zubożałym szlachcicem-„panem”), kiedy jednak Jakub trafia do wojska polskiego, udaje mu się nawiązać bardzo dobre relacje z polskimi dowódcami, a nawet ożenić się z polską szlachcianką.
Niezwykle poruszającym momentem analizowanego utworu jest próba odniesienia się do tragicznych wydarzeń wołyńskich z 1943 r. Autor pisze o tych wydarzeniach z wielkim wyczuciem, nie wdając się w dywagacje o szukaniu winnych. Stwierdza, że każda śmierć jest wielką tragedią, a oba narody wiele podówczas wycierpiały.
Wbrew licznym, nierzadko krzywdzącym stereotypom, a także różnym ocenom minionych wydarzeń, dokonywanym przez historyków oraz polityków z Polski i Ukrainy, Łys zauważa, że nie wszystko w relacjach między tymi Polakami i Ukraińcami było złe, że jedni i drudzy potrafili żyć obok siebie, tworząc wspólną historię. I choć w kontaktach polsko-ukraińskich czasem pojawiała się nierówność, zazdrość, protekcjonalizm, a czasem nawet pewna doza pogardy, to – jak przekonuje ukraiński pisarz – więcej te dwa narody łączy, niż dzieli.
20
Kubaszczyk, Joanna. "„JEGO ANTYCYPACJA PIECZOŁOWICIE ZAPLANOWANEGO ŻYCIA PO KATASTROFIE DOWODZI POSIADANIA PERSPEKTYWY”1 – TOPONIMY W POWIEŚCI GÜNTERA GRASSA DIE RÄTTIN JAKO PROBLEM PRZEKŁADOZNAWCZY I LITERATUROZNAWCZY." Porównania 22, no. 1 (March 12, 2019): 199–218. http://dx.doi.org/10.14746/p.2018.22.18187.
Full textAbstract:
Powieść Güntera Grassa Die Rättin to wielowątkowe dzieło splatające refleksje na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, realizm z baśniowością i mitem. Szczególną rolę w powieści odgrywa antyutopijny projekt przyszłości. W artykule autorka, analizując funkcje i przekład toponimów w powieści Grassa i jej przekładzie na język polski Sławomira Błauta, zastanawia się, na ile ów projekt przyszłości jest tożsamy w oryginale i przekładzie oraz czy strategia przekładu nazw własnych obrana przez tłumacza jest strategią słuszną, na ile zaś przekład gubi wielość odniesień i skomplikowaną kreację autorską o mieście o podwójnej tożsamości.
21
Kubaszczyk, Joanna Maria. "Językowy obraz świata zdehumanizowanego: na przykładzie obrazu chorych umysłowo w powieści Elfriede Jelinek Die Klavierspielerin i jej przekładzie na język polski autorstwa Ryszarda Turczyna." Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury 31 (October 11, 2019): 191. http://dx.doi.org/10.17951/et.2019.31.191.
Full textAbstract:
<p class="CitaviBibliographyEntry">Przedmiotem analizy jest fragment powieści Elfriede Jelinek Die Klavierspielerin oraz jej przekład na język polski dokonany przez Ryszarda Turczyna. Powieść Jelinek można uznać za powieść społeczną, w której autorka przeprowadza nie tyle analizę jednostkowego losu, ile analizę społeczeństwa, przedstawioną na przykładzie jednostki będącej „produktem” społecznym. Analiza kondycji człowieka i społeczeństwa odbywa się u Jelinek poprzez język, który bezlitośnie dezawuuje sposób myślenia bohaterów i mechanizmy społeczne. W artykule pokazane jest, w jaki sposób poprzez język Jelinek odsłania współczesną dehumanizację w odniesieniu do osób starszych i chorych psychicznie. Autorka w oparciu o teorię metafory kognitywnej analizuje tekstowy obraz świata, zakładając za Lakoffem i Johnsonem i pośrednio również za Jelinek, że metafory językowe można traktować jako manifestacje metafor myślowych. Jednocześnie stara się odpowiedzieć na pytanie, czy i na ile ten językowy obraz świata został odtworzony w przekładzie na język polski.</p>
22
Tanuševska, Lidija. "Како ја читам полската литература [Jak czytam literaturę polską]." Postscriptum Polonistyczne 30, no. 2 (January 3, 2023): 1–12. http://dx.doi.org/10.31261/ps_p.2022.30.05.
Full textAbstract:
Artykuł jest pomyślany jako opis najciekawszych utworów literatury polskiej mający na celu zachęcenie czytelnika macedońskiego do zapoznania się z polską spuścizną literacką. Autorka na początku wskazuje na walory literatury polskiej, przede wszystkim na liczbę laureatów Nagrody Nobla i na to, że można do niej zaliczyć dzieła nie tylko napisane w Polsce w języku polskim, lecz także te tworzone w języku łacińskim, francuskim, angielskim itp. Do tego faktu nawiązuje, wyjaśniając powody podania jako pierwszych propozycji lekturowych legend z kronik staropolskich, m.in. Galla Anonima, i później wspominając Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego. Uważa, że zapoznawanie się z beletrystyką przypomina kształcenie dziecka przez literaturę: najpierw czyta ono bajki, baśnie, książki ilustrowane, potem literaturę realistyczną, a dopiero później wyszukuje formy bardziej wymagające, absurdalne, nadrealistyczne, jednym słowem – dziwne albo inne. W ten właśnie sposób autorka dokonuje wyboru dzieł polskich i ustala strukturę artykułu, od literatury średniowiecza, aż po współczesną prozę Olgi Tokarczuk. Wyjątkowym twórcą literatury polskiej według autorki jest największy poeta romantyczny, Adam Mickiewicz, którego w artykule przedstawiono jako autora fantastycznych historii z folkloru, ale też takich utworów, które budziły poczucie tożsamości narodowej i patriotyzmu, za które się cierpiało i ginęło. Następnie zaprezentowano eksperyment dydaktyczny przeprowadzony na Wydziale Filologicznym im. Blaže Koneskiego Uniwersytetu św. św. Cyryla i Metodego w Skopje mający na celu w ciągu jednego semestru zapoznać odbiorców z pięcioma tekstami z kanonu literatury polskiej, zamiast opracowywać konkretną epokę literacką. Wybrano następujące dzieła: Bez dogmatu Henryka Sienkiewicza, Sklepy cynamonowe Brunona Schulza, Zniewolony umysł Czesława Miłosza, Imperium Ryszarda Kapuścińskiego i Bieguni Olgi Tokarczuk. W trakcie omawiania kolejnych utworów ustalono, dlaczego właśnie te dzieła miałyby przedstawiać to, co najlepsze w literaturze polskiej. Bez dogmatu Sienkiewicza rysuje obraz polskiego społeczeństwa pod koniec XIX wieku, przedstawia problemy szlachty, rozwój kapitalizmu, upadek tradycyjnych wartości, rozczarowanie rozwojem wydarzeń światowych itp. Bohater jest reprezentantem dwóch pokoleń, których idee i podejścia do różnorakich problemów zderzają się ze sobą. Powieść ta nie tylko odzwierciedla minione czasy, lecz także stawia pytania uniwersalne, które mogą dotyczyć współczesnego człowieka, żyjącego nie tylko w Polsce. Schulz unika podejścia realistycznego i zanurza czytelnika w krainę wyobraźni i własnego spojrzenia na świat wokół siebie. Jego opowiadania pod względem oryginalności stylu i narracji stanowią przykład unikalnej prozy poetyckiej. Należą do arcydzieł literatury polskiej, ale zyskały też sławę za granicami Polski jako światowa wartość literacka. Z kolei Zniewolony umysł podejmuje kwestię trudnego i skomplikowanego okresu w historii polskiej i życia w totalitaryzmie, co można odnieść zarówno do polskiej rzeczywistości, jak i do sytuacji we współczesnym świecie, gdzie widoczne są te same mechanizmy, które Miłosz tak sprawnie opisał w tej książce. Analiza systemu w Zniewolonym umyśle jest ponadczasowa i pochłania każdego czytelnika, nawet dzisiaj. Imperium Kapuścińskiego jest przykładem reportażu literackiego, który można uznać za gatunek specyficznie polski, może najbardziej intrygujący, najciekawszy i najbardziej popularny. Sposób łączenia przez autora faktów w wyjątkowo osobistej, wrażliwej i poruszającej narracji jest majstersztykiem, a jego książka lekturą obowiązkową, pozwalającą zrozumieć współczesny świat z udziałem w nim Rosji. Na końcu już całkiem nowa proza Tokarczuk nawiązuje do wspominanej czułości wobec świata, i Kapuścińskiego, i Miłosza, i Schulza; wszystko w jej opowieści ma duszę, każdy przedmiot, wspomnienie, roślina, w końcu ciało. Sposób opowiadania Tokarczuk jest bardzo bliski każdemu czytelnikowi, dla którego przekraczanie granic staje się codziennością, i właśnie za to twórczyni dostała Nagrodę Nobla. W podsumowaniu autorka konkluduje, że literatura polska stanowi niewyczerpane źródło nowych form literackich i pod wieloma względami dorównuje literaturze światowej.
23
Mazurczak, Filip. "„To jest możliwe tylko w waszej cholernej Warszawie!” O sposobie prezentacji Polski i Polaków w Miłej 18 Leona Urisa." Dydaktyka Polonistyczna 18, no. 9 (December 25, 2023): 185–98. http://dx.doi.org/10.15584/dyd.pol.18.2023.14.
Full textAbstract:
Wydana w 1961 roku powieść Leona Urisa pt. Miła 18 jest jednym z najbardziej wpływowych dzieł kultury podejmujących tematykę powstania w warszawskim getcie. Pozycja ta w niezwykle niekorzystny sposób przedstawia Polaków jako niemalże genetycznych antysemitów. Autor w szczególności negatywnie obrazuje Armię Krajową oraz Kościół katolicki. Nie zaprzeczając, że w XX-wiecznej Polsce antysemityzm był rozpowszechniony, powieść Urisa często przedstawia zryw w getcie oraz szerzej, historię Polski, w sposób sprzeczny z prawdą historyczną. Mając na uwadze syjonistyczną wymowę Miłej 18 oraz innych dzieł autora, można zaryzykować tezę, że jego przeinaczenie dziejów kraju jego przodków było celowe, mające służyć budowaniu narracji proizraelskiej. Ponadto w powieści Urisa ewidentna jest obecność kliszy zwanej przez Danushę Goskę „Biegańskim”.
24
Haftka-Işık, Dorota. "Problematyka społeczna w twórczości Hakana Gündaya na przykładzie wybranych powieści." Perspektywy Kultury 36, no. 1 (March 30, 2022): 137–54. http://dx.doi.org/10.35765/pk.2022.3601.10.
Full textAbstract:
Celem artykułu jest przedstawienie obrazu wycinka tureckiego społeczeństwa, jaki wyłania się z twórczości Hakana Gündaya, na podstawie dwóch powieści autora: Az (tytuł polski Mało, wyd. Sonia Draga, tłum. D. Haftka-Işık, 2016) oraz Daha (tytuł polski Jeszcze, wyd. Sonia Draga, tłum. D. Haftka-Işık, 2018). Hakan Günday (ur. 1976) to współczesny turecki prozaik, scenarzysta i dramaturg, którego twórczość w Turcji zaliczana jest do nurtu yeraltı edebiyatı (dosł. literatura podziemna). Jego powieść Jeszcze, za którą Günday został nagrodzony Prix Médicis (2015, Paryż, Francja) w kategorii „proza zagraniczna”, porusza aktualną tematykę społeczną, w tym przede wszystkim kwestię nielegalnych emigrantów i przemytu ludzi. Z powieści Gündaya wybrzmiewają takie tematy jak: piekło wojny i dramat uchodźców, problem dzieci-żołnierzy, handel ludźmi, bronią i narkotykami, przemoc, gwałt, wyzysk, wszelkie przejawy dyskryminacji, nierówności społeczne, demoralizacja, bezprawie, wykluczenie, ludzka niemoc, obojętność, zagubienie i samotność. Pisarz drąży genezę kondycji współczesnego świata i człowieka, a jego wielowymiarowa twórczość stwarza pole do interdyscyplinarnej analizy: socjologicznej, filozoficznej, kulturowej, psychologicznej czy językowej. Dzięki poruszanym w jego twórczości kwestiom społecznym powieści Hakana Gündaya można odczytywać w wymiarze społeczno-obyczajowym z zaznaczeniem, iż wyłaniający się wizerunek nie stanowi panoramy czy przekroju społeczeństwa tureckiego, a ukazuje jedynie jego wyimek, akcentując występowanie pewnych zjawisk oraz ukazując ich konsekwencje w odniesieniu do jednostki.
25
Uljasz, Adrian. "Edukacja historyczno-kulturalna i regionalna w XX-wiecznych powieściach o Sebastianie Fabianie Klonowicu." Roczniki Kulturoznawcze 14, no. 4 (December 29, 2023): 27–47. http://dx.doi.org/10.18290/rkult23144.2.
Full textAbstract:
Przedmiotem artykułu są trzy powieści o wybitnym polskim poecie doby renesansu i mieszczaninie z Lublina Sebastianie Fabianie Klonowicu (ok. 1545–1602). Klonowic pisał i publikował poezję w dwóch językach — po łacinie i po polsku. Książki Lucyny Sieciechowiczowej Moralista i waganci (1958 r.) oraz Za Krakowską Bramą (1960 r.) zostały opublikowane z myślą o dzieciach i młodzieży jako odbiorcach. Powieść biograficzna Danuty Bieńkowskiej Żywot szczęśliwy Sebastiana Klonowica (1965 r.) jest skierowana do czytelników młodzieżowych i dorosłych. Artykuł dotyczy wymienionych utworów i ich edycji jako przykładów przekazu edukacji historyczno-kulturalnej — regionalnej (tematyka lubelska, a także zamojska) i zarazem ogólnopolskiej w literaturze.
26
Ciarkowska, Anna. "Dwie podróże. O powieściach Dziesięć „polskich” dni Henri’ego Raczymowa i Nie pojedziemy zobaczyć Auschwitz Jérémiego Dresa." Ogrody Nauk i Sztuk 4, no. 4 (February 15, 2020): 626–32. http://dx.doi.org/10.15503/onis2014.626.632.
Full textAbstract:
Artykuł jest próbą zestawienia relacji z podróży do Polski – powieści graficznej Nie pojedziemy zobaczyć Auschwitz Jérémiego Dresa oraz mikropowieści Henri’ego Raczymowa Dziesięć „polskich” dni i pokazania za ich pośrednictwem dwóch różnych sposobów budowania pamięci żydowskich emigrantów we Francji. Skontrastowanie dwóch różnych pokoleń postpamięci i dwóch różnych spojrzeń na Warszawę, Kraków, „żydowska Polskę”, pozwala na zaobserwowanie trans-generacyjnych przekształceń, jakie zachodzą w strukturze pamięci i ich przełożenia na sposób narracji.
27
Mikinka, Aleksandra Ewelina. "Ukraina i stosunki polsko-ukraińskie w twórczości Aleksandra Grozy (1807–1875) na przykładzie Starosty Kaniowskiego." Acta Polono-Ruthenica 2, no. XXVI (June 30, 2021): 39–52. http://dx.doi.org/10.31648/apr.6958.
Full textAbstract:
Aleksander Karol Groza (1807–1875) był jednym z pomniejszych twórców tzw. „szkoły ukraińskiej” w poezji polskiej. Inspirując się rodzimym folklorem i eksplorując najbliższe miejscu zamieszkania tereny – zgodnie z zaleceniem swojego przyjaciela i mistrza, Michała Grabowskiego – Groza stworzył zarówno sugestywne i krwawe powieści poetyckie z silnie zarysowaną postacią Kozaka (Starosta kaniowski, Hryć), jak i przepełnione malowniczym krajobrazem stepów dumy, będące często autorską „wariacją na temat” bajek ukraińskich. Mówiono, że „przyswoił sobie świat tak zwanej wiary w duchy żywiołowe (...), na wierze, czyli jak dziś mówimy, na zabobonie gminu oparte”. Najbardziej znanym tekstem poety pozostaje do dziś powieść poetycka Starosta kaniowski. W artykule analizuje się utwór pod kątem obrazu Ukrainy wyłaniającego się z tekstu, by odpowiedzieć na pytanie, jakie były Kresy Aleksandra Grozy oraz czy jego twórczość może być dowodem na to, że Ukraina polskich poetów to sztuczny, fałszywy, zmyślony konstrukt.
28
Roszak, Joanna. "Oświetlające się plany. Ciche i dalekie w „Extremely Loud and Incredibly Close” Jonathana Safrana Foera." Studia Litteraria et Historica, no. 2 (June 30, 2014): 412–22. http://dx.doi.org/10.11649/slh.2013.017.
Full textAbstract:
Mutually illuminating planes: the silent and the distant in J.S. Foer’s 'Extremely Loud and Incredibly Close'The paper offers an analysis of sub-renting relations in J. S. Foer’s Extremely Loud and Incredibly Close, which are put in the context of the author’s debut novel Everything Is Illuminated. I suggest that the two novels shed light on, or “illuminate”, each other. The writer, a descendant of Polish Jews, precisely stratifies the novels and intertwines two planes: the explicit and the implicit (encoding signs of the Jewish plight), which are also the two planes of the protagonists’ identities. Oświetlające się plany. Ciche i dalekie w „Extremely Loud and Incredibly Close” Jonathana Safrana FoeraArtykuł koncentruje się wokół zagadnienia sublokatorstwa w powieści Extremely Loud and Incredibly Close (polski przekład: Strasznie głośno, niesamowicie blisko) Jonathana Safrana Foera. W refleksji o żydowskiej kondycji sublokatora (w oryginale: the renter) autorka nie pomija debiutanckiej powieści Amerykanina, Wszystko jest iluminacją. Stawia tezę, że oba dzieła wzajemnie się oświetlają. Pisarz, będący potomkiem polskich Żydów, precyzyjnie stratyfikuje powieść i nakłada na siebie dwa plany, będące także planami tożsamości głównych bohaterów: wyrażony i domyślany (szyfrujący znaki żydowskiego losu).
29
Podlyuk, Anastasiya. "Przeszłość we współczesności. O ukraińsko-rosyjskiej recepcji "Ogniem i mieczem" Jerzego Hoffmana." Acta Humana 9 (September 12, 2019): 91. http://dx.doi.org/10.17951/ah.2018.9.91-105.
Full textAbstract:
<p>Artykuł stanowi rekonstrukcję ukraińsko-rosyjskiej recepcji filmu Ogniem i mieczem Jerzego Hoffmana. W opisie odbioru ekranizacji za wschodnią granicą Polski wykorzystano zarówno głosy ekspertów – krytyków i historyków kina, jak i nieprofesjonalnych odbiorców. Refleksji został również poddany udział tego filmu w formowaniu stosunku Ukraińców do wspólnych kart siedemnastowiecznej historii. Hoffmanowskie Ogniem i mieczem nie tylko bowiem wpłynęło na przemianę sposobu czytania powieści będącej jego podstawą, przesuwając jej recepcję od ocen wiarygodności historycznej ku eksponowaniu walorów rozrywkowych utworu, ale też zainicjowało przewartościowanie obrazu jednego ze spornych wydarzeń polsko-ukraińskiej historii w duchu poszukiwań tego, co łączy oba narody.</p>
30
Wacławek, Maria, and Maria Wtorkowska. "Powiedz mi, co jesz, a powiem ci, kim jesteś – o kulinariach w Słowenii." Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 25 (February 27, 2019): 55–68. http://dx.doi.org/10.18778/0860-6587.25.05.
Full textAbstract:
Kulinaria są ważnym składnikiem każdej kultury narodowej. Tekst ma na celu przybliżenie językowo-kulturowego obrazu słoweńskich kulinariów w perspektywie heterostereotypowej, widzianego oczyma Polaków. W analizie wykorzystano kategorie operacyjne wypracowane przez lubelską szkołę etnolingwistyczną i jej kontynuatorów z całej Polski. Bazę materiałową artykułu stanowią dane ankietowe. Wyróżniono i opisano dwa kręgi tematyczne, które współtworzą rekonstruowany obraz słoweńskich kulinariów: 1) ogólna charakterystyka kuchni w Słowenii, 2) konkretne dania, składniki, napoje itp. Tak ujęte badania językowego obrazu świata włączają się w dyskurs o tożsamości kulinarnej, będącej jednym z istotnych czynników wpływających na odrębność kulturową danej wspólnoty. Słownictwo z zakresu kulinariów, zwłaszcza uwarunkowane kulturowo, powinno więc znaleźć swoje miejsce w procesie glottodydaktycznym.
31
Tuszyńska, Justyna. "Czy istnieje polski kryminał gejowski? Rekonesans." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 66, no. 1 (June 30, 2023): 71–94. http://dx.doi.org/10.18778/1505-9057.66.04.
Full textAbstract:
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytania: Jak możemy rozumieć pojęcie „kryminał gejowski”? Czy w Polsce wyodrębniła się taka odmiana gatunkowa? Czy jest to odmiana kryminału, czy raczej powieści gejowskiej? Przedmiot zainteresowania stanowią między innymi utwory Edwarda Pasewicza (Śmierć w darkroomie), Michała Witkowskiego (Drwal, Zbrodniarz i dziewczyna) i Andrzeja Selerowicza (Kryptonim „Hiacynt”, Zbrodnia, której nie było). Analiza tych utworów skupia się na sposobie wykorzystania schematu kryminalnego oraz wybranych taktyk pisarskich w kontekście najpopularniejszych strategii charakterystycznych dla konwencji kryminalnej (np. zwrot w stronę powieści społecznie zaangażowanej, eksplorowanie przestrzeni miejskiej, psychologizacja bohaterów), a także najważniejszych cech powieści środowiskowej (różne koncepcje przedstawiania grup społecznych). W konsekwencji definicja kryminału gejowskiego odnosi się zarówno do cech powieści środowiskowej, jak i kryminalnej, sytuując analizowany fenomen literacki w domenie odmian gatunkowych literatury popularnej, wraz z właściwymi jej historycznymi przekształceniami poetyki oraz semantyki tekstów.
32
Bors, Anna. "Kim są Ruscy w powieści Doroty Masłowskiej „Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną"?" Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze 33 (October 5, 2023): 1–19. http://dx.doi.org/10.31261/rsl.2023.33.05.
Full textAbstract:
Powieść Doroty Masłowskiej Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną analizowana jest z perspektywy postzależnościowej. Rozpatruje się zjawisko zniesienia, czyli odrzucenia wszelkich kategorii kultury narzuconej. Bohaterowie swoją tożsamość narodową, tzw. polskość, manifestują poprzez agresywną negację tego, co ruskie czyli obce. Postać Ruska-wroga obsesyjnie przybiera różne konfiguracje, wcielenia i kategorie, które trudno jednoznacznie zaklasyfikować.
33
Gloger, Maciej. "Sienkiewicz i Amiel. O pewnym spotkaniu umysłów i o dwóch nowoczesnych strategiach intymistycznych." Wielogłos, no. 3 (57) (2023): 67–91. http://dx.doi.org/10.4467/2084395xwi.23.020.18556.
Full textAbstract:
Artykuł charakteryzuje wpływ wydanego w latach 1882–1883 Dziennika intymnego Henriego-Frédérica Amiela na twórczość i światopogląd Henryka Sienkiewicza, zwłaszcza zaś na jego powieść Bez dogmatu. Polski pisarz zapoznał się z dziełem Amiela na pewno na początku 1890 roku. Wydaje się jednak, że sława Amiela, potęgowana szkicami o nim Ernesta Renana i Paula Bourgeta, już wcześniej zaważyła na przeorientowaniu się twórczych zainteresowań Sienkiewicza odchodzącego pod koniec lat 80. XIX wieku od epiki historycznej ku problemom współczesności i formie powieści pierwszoosobowej. Przedmiotem analizy porównawczej jest więc głośna w Europie powieść Bez dogmatu (1891) przedstawiająca kryzys nowoczesnej tożsamości europejskiej. Analiza zarówno powieści, jak i epistolografii Sienkiewicza wykazuje liczne analogie światopoglądowe z myślą Amiela, zwłaszcza w kwestii rozumienia przyczyn kryzysu kultury europejskiej oraz człowieka drugiej połowy XIX wieku. Obaj pisarze wskazywali na destrukcyjny wpływ racjonalistycznej autoanalizy, metodologii pozytywizmu odniesionej do humanistyki oraz mechanistycznie pojmowanej idei postępu. Sienkiewicza do Amiela zbliżyły także polityczny profetyzm i stosunek do ruchów rewolucyjnych, charakterystyczny dla przedstawicieli nowoczesnego konserwatyzmu europejskiego reprezentowanego przez Edmunda Burke’a i Alexisa de Tocqevilla. Sienkiewicz and Amiel. About a Meeting of Mind and Two Modern Intimist Strategies The article presents the influence of Henri-Frédéric Amiel’s The Journal Intime published between 1882–1883 on the works and world-view of the 1905 Polish Nobel Prize winner Henryk Sienkiewicz, and in particular on his novel Without Dogma. The Polish writer must have read Amiel’s journal around early 1890. It seems however, that Amiel’s popularity, amplified by Ernest Renan’s and Paul Bourget’s sketches about him, had already induced a shift in Sienkiewicz’s artistic interests, who in the late 1880s moved from historical epics in favour of the issues of modernity and a first- -person-narrative novel. The comparative analysis investigates the Europe-famous novel Without Dogma (1891) touching upon the crisis of modern European identity. The analysis of the novel, as well as Sienkiewicz’s epistolography, points out to a number of world-view analogies with Amiel, especially in terms of where they saw the roots of the crisis of European culture and humanity in the second half of the 19th century. Both writers emphasized the destructive influence of rationalist self- -analysis, positivist methodology drawing on humanities, and a mechanical perception of the idea of progress. Sienkiewicz also shared Amiel’s political prophetism and approach to revolutionary movements, characteristic for representatives of modern European conservatism professed by Edmund Burke and Alexis de Tocqueville.
34
Cieplińska, Katarzyna. "Znaczenie dzieciństwa w kształtowaniu tożsamości pisarza emigracyjnego – na podstawie twórczości i doświadczeń Jerzego Pietrkiewicza." Dzieciństwo. Literatura i Kultura 4, no. 2 (December 7, 2022): 86–97. http://dx.doi.org/10.32798/dlk.1022.
Full textAbstract:
Wybuch drugiej wojny światowej i spowodowana nim fala emigracji dramatycznie odmieniły życie narodu polskiego. Wielu młodych ludzi znalazło schronienie poza ojczyzną, jednak taka nagła zmiana często powodowała dezintegrację tożsamości, zarówno w wymiarze osobistym, społecznym, jak i twórczym – w przypadku pisarzy. Poszukiwanie tożsamości stanowi zatem ważny element rozważań w odniesieniu do twórców emigracyjnych. Jednym z młodych poetów, którzy opuścili Polskę, był Jerzy Pietrkiewicz, którego twórczości i doświadczeń dotyczy niniejszy artykuł. W pierwszej angielskiej powieści, The Knotted Cord [Sznur z węzłami] (1953), autor ten opisał polską przedwojenną wieś, w której spędził wczesne lata życia. Przedstawił poszczególne etapy swojego dorastania, od beztroskich lat chłopięcych po śmierć matki – wydarzenie, które było dla niego traumą. Artystyczny powrót do korzeni jawił się pisarzowi jako naturalna potrzeba każdego emigranta. W przekonaniu Pietrkiewicza wielu twórców sięgało do motywu dzieciństwa w momencie kryzysu tożsamości powodowanego wygnaniem. Autorka artykułu analizuje wpływ wspomnień idyllicznego świata najwcześniejszego okresu życia na kształtowanie indywidualnej samoświadomości pisarza emigracyjnego.
35
Chrostek, Mariusz. "Przełomowe osiągnięcia lwowskich filologów w badaniach polskiego romantyzmu do roku 1939." Studia Historiae Scientiarum 20 (September 13, 2021): 87–166. http://dx.doi.org/10.4467/2543702xshs.21.005.14036.
Full textAbstract:
Celem artykułu jest pokazanie wyjątkowych zasług polskich literaturoznawców związanych ze Lwowem w badaniach romantyzmu na tle osiągnięć uczonych z innych polskich uniwersytetów. Analizowany problem obejmuje okres do roku 1939, ponieważ dotąd funkcjonował we Lwowie polski uniwersytet. Zainteresowanie rodzimym romantyzmem, zwłaszcza trójcą wieszczów: Adamem Mickiewiczem, Juliuszem Słowackim i Zygmuntem Krasińskim, dominowało w pracach naukowych filologów epoki pozytywizmu, Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego. Porównanie dorobku Lwowa z „resztą Polski” obejmuje monografie największych pisarzy i ich ocenę, rozprawy i artykuły oraz stosowaną w badaniach metodologię. W czasach zaborów (do 1918 r.) poloniści lwowscy konkurowali głównie z krakowskimi (UJ) i kilkoma z Warszawy. W Krakowie powstało najwięcej monografii trzech wieszczów, ale to we Lwowie Juliusz Kleiner napisał najlepszą (o Krasińskim). Filolodzy krakowscy stosowali przestarzałą metodologię (oceniali literaturę ze względu na poglądy ideologiczne pisarzy, nie interpretowali samych dzieł). We Lwowie badano głównie teksty utworów literackich, ich wartość artystyczną. Przed rokiem 1914 Juliusz Kleiner stworzył nowoczesną metodologię (dzieło literackie w centrum zainteresowań). Sformułował też pojęcie epoki romantyzmu, które przyswoili potem inni uczeni. Poglądy Kleinera stały się podstawą w badaniach literatury w dwudziestoleciu międzywojennym. W wolnej Polsce w latach 1919–1939 działało sześć uniwersytetów: we Lwowie, Krakowie, Warszawie, Wilnie, Lublinie i Poznaniu. Polonistyka we Lwowie przeżywała wtedy okres największej świetności. To kolejne zasługi wybitnego Juliusza Kleinera, uznawane za najlepsze w Polsce i ponadczasowe: dwie ogromne monografie – Słowackiego i Mickiewicza, znakomicie opracowane Dzieła wszystkie Słowackiego (większość tomów), historia literatury polskiej po polsku i niemiecku i inne. We Lwowie pracował Eugeniusz Kucharski – najlepszy w Polsce znawca Aleksandra Fredry; Konstanty Wojciechowski i Zygmunt Szweykowski – najwybitniejsi specjaliści od polskiej powieści. We Lwowie działało od 1886 r. Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza (w innych miastach po roku 1919 jego filie). Tam też ukazywał się „Pamiętnik Literacki” – najbardziej zasłużone czasopismo badaczy literatury. W porównaniu z pozostałymi miastami we Lwowie najliczniejsza grupa uczonych badała polski romantyzm i poświęciła mu najwięcej publikacji.
36
Kaźmierczak, Marek. "Ekokrytyczne studium nad adaptacją filmową powieści Znachor w reż. Michała Waszyńskiego (1937)." Forum Poetyki, no. 24 (November 30, 2021): 122–39. http://dx.doi.org/10.14746/fp.2021.24.30235.
Full textAbstract:
Powieść Tadeusza Dołęgi-Mostowicza, a także jej dwie filmowe adaptacje (pierwsza – Michała Waszyńskiego z 1937 roku, a druga z 1981 roku w reż. Jerzego Hoffmana) są tekstami kultury popularnej, dlatego intrygujące poznawczo jest wydobycie nieoczywistych, bez wątpienia nie tylko uwarunkowanych estetycznie, relacji między środowiskiem naturalnym i człowiekiem. Autor artykułu analizuje i interpretuje film w reżyserii Michała Waszyńskiego. Podejście ekokrytyczne pozwala w ciekawym kontekście ujrzeć napięcie między fikcją filmową oraz rzeczywistością, a także między tzw. Polską nowoczesną i tradycyjną.
37
Sobiecka, Anna. "MITOLOGIE ARTYSTY ŚWIATA TEATRU. KAZIMIERZ DEJMEK I JERZY GROTOWSKI." Porównania 23, no. 2 (April 3, 2019): 213–26. http://dx.doi.org/10.14746/p.2018.23.18726.
Full textAbstract:
Współczesna proza polska na nowo powraca do zagadnień artystowskich, próbując mitologizować obraz artysty świata teatru. W niniejszym artykule interesować mnie będzie grupa tekstów, które ujawniają szczególnego rodzaju zainteresowanie wybitnymi osobowościami polskiego teatru – Kazimierzem Dejmkiem i Jerzym Grotowskim. Wybrane utwory pierwowzór bohaterów powieściowych, a także schemat fabularny, zapożyczają z pogranicza biografii oraz wydarzeń teatralnych, a następnie transponują je w świat powieściowej fikcji. Zastosowana strategia kluczowa występuje w dwóch podstawowych wariantach – powieści pamfletu oraz powieści paraboli. Proces mitologizowania artysty teatru podporządkowany zostaje tworzeniu biografii fantazmatycznych, opartych na szczególnego rodzaju pakcie referencjalnym między nadawcą i odbiorcą tekstu.
38
Ożóg, Zenon. "Jan Andruszewski – zapomniany pisarz galicyjski. Rekonesans." Galicja. Studia i materiały 9 (December 28, 2023): 410–16. http://dx.doi.org/10.15584/galisim.2023.9.21.
Full textAbstract:
W artykule zaprezentowano biografię Jana Andruszewskiego – lekarza, społecznika i pisarza, oraz jego dorobek literacki, który powstawał w trzech pierwszych dekadach XX w. Był absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktorem medycyny, pracował w Zakopanem, Lwowie, Kosowie i Smolinie. Wpływ na kształt jego twórczości literackiej miały nowe prądy artystyczne i estetyczne przełomu XIX i XX w. oraz najważniejsze środowiska artystyczne Młodej Polski, z którymi był związany w czasie studiów i pracy zawodowej – Kraków, Zakopane i Lwów. Tworzył głównie małe formy narracyjne (opowiadania, nowele, obrazki), napisał również powieść i był współautorem dwóch dramatów.
39
Uljasz, Adrian. "Ojczysta edukacja historyczno -krajoznawcza oraz kulturalna w powieściach Zbigniewa Nienackiego o Panu Samochodziku. Książki drukowane, filmy, nowe media." Wieki Stare i Nowe 15, no. 20 (December 17, 2020): 134–49. http://dx.doi.org/10.31261/wsn.2020.20.08.
Full textAbstract:
Zbigniew Nienacki (1929—1994) był bardzo popularnym pisarzem w okresie Polski Ludowej. Największy rozgłos przyniósł mu cykl powieści o Panu Samochodziku. W artykule omówiono, na podstawie analizy treści książek Z. Nienackiego oraz kwerendy prasowej i internetowej, wartość tych publikacji w edukacji historyczno-krajoznawczej i kulturalnej, przybliżono także kwestie recepcji czytelniczej, adaptacji filmowych oraz ich odbioru, poruszono zagadnienia dostępności i popularności powieści na nośnikach cyfrowych. Efektem analizy materiału badawczego jest potwierdzenie słuszności wstępnych tez o dużej wartości edukacyjnej oraz stałej poczytności powieści o Panu Samochodziku, a także niegasnącej popularności serialu Samochodzik i templariusze.
40
Siekierska, Marta. "TRAGEDIA HOLOKAUSTU ORAZ ŻYDOWSKIE MIEJSCA PAMIĘCI NA UKRAINIE W POWIEŚCI J. S. FOERA WSZYSTKO JEST ILUMINACJĄ." Porównania 24 (June 15, 2019): 135–45. http://dx.doi.org/10.14746/por.2019.1.12.
Full textAbstract:
Marta Siekierska, TRAGEDIA HOLOKAUSTU ORAZ ŻYDOWSKIE MIEJSCA PAMIĘCI NA UKRAINIE W POWIEŚCI J. S. FOERA WSZYSTKO JEST ILUMINACJĄ. „PORÓWNANIA” 1 (24), 2019. T. XXIV, S. 135-145. ISSN 1733-165X. Cel niniejszego artykułu stanowi próba analizy powieści, skoncentrowana na relacjach zachodzących między formą i językiem utworu a traumą historyczną, jakiej doświadczają bohaterowie. Specyficzna konstrukcja oraz język, który wykorzystuje w powieści autor, przekładają się na nowatorski sposób przetworzenia historii oraz tematu Zagłady. Tekst prezentuje również obecny w powieści pejzaż polsko-ukraińskiego pogranicza, wytyczanego przez historyczne, metafizyczne oraz kulturowe granice. Analizie i interpretacji zostaje poddana obecna w utworze bogata symbolika, uwypuklająca wymiar znaczącej nieobecności zgładzonej społeczności oraz wymownej luki, białego miejsca pamięci, która po nich pozostała.
41
Pokrywka, Rafał. "Polish Reception of the German Romance Novel of the 21st Century." Transfer. Reception Studies 1 (2016): 155–73. http://dx.doi.org/10.16926/trs.2016.01.08.
Full text
42
Sławek, Ewa. "Prawiek i inne czasy Olgi Tokarczuk w perspektywie lingwistyki kulturowej i ekologicznej." Fabrica Litterarum Polono-Italica, no. 4 (May 17, 2022): 1–14. http://dx.doi.org/10.31261/flpi.2022.04.11.
Full textAbstract:
Autorka podejmuje próbę odczytania powieści Olgi Tokarczuk Prawiek i inne czasy przez pryzmat kategorii i pojęć współczesnej lingwistyki kulturowej (etnolingwistyki) i ekologicznej, takich jak językowy obraz świata, stereotyp, mapa mentalna, leksykalny ekosystem. Analiza języka utworu za pomocą instrumentarium lingwistyki kulturowej pozwoliła na sformułowanie przekonania, że noblistka stworzyła w tym utworze historyczno-kulturowy i społeczny „portret” tej części Europy Środkowej, która nazywa się Polska prowincjonalna. Jej zdaniem obraz ten składa się pewnego systemu prawd, mitów i nierzadko fałszywych wyobrażeń. Nie podejmując sporu z zespołem obecnych w naszej kulturze i mentalności stereotypów (np. etnicznych), mitów i przeświadczeń, pisarka wskazała na siłę oddziaływania powielanych nadal klisz myślowych. Natomiast narzędzia badawcze lingwistyki ekologicznej pozwoliły dostrzec w powieści polemikę z tradycją humanistyki antroponormatywnej i określić postawę autorki jako proekologiczną.
43
Fiołek, Krzysztof. "Stanisława Brzozowskiego wadzenie się z Polską: niepodległość poprzez nowoczesność." Perspektywy Kultury 29, no. 2 (June 30, 2020): 81–94. http://dx.doi.org/10.35765/pk.2020.2902.07.
Full textAbstract:
Artykuł poszukuje odpowiedzi na pytanie o psychologiczne konsekwencje i operacyjne korzyści afirmatywnej akceptacji nowoczesności przez Stanisława Brzozowskiego w kontekście jego sporu z tradycyjnie pojmowaną polskością. Brzozowskiego metoda odwołania się do pism polskiego romantyzmu (Filozofia romantyzmu polskiego) została zilustrowana na podstawie przykładów zaczerpniętych z publicystyki (Kultura i życie), filozofii (Idee), powieści (Płomienie, Sam wśród ludzi), a także wspomnień (Pamiętnik).
44
Rochecka-Sembratowicz, Dorota. "Tożsamość żydowska – Warszawa i zagłada. O Królu i Królestwie Szczepana Twardocha." Studia Żydowskie. Almanach 10, no. 9-10 (December 31, 2020): 99–118. http://dx.doi.org/10.56583/sz.693.
Full textAbstract:
Artykuł jest próbą analizy dwóch powieści Szczepana Twardocha, które ukazały się niedawno i nie były szczegółowo analizowane przez literaturoznawców. Autorka skupia się na głównym temacie, jakim jest żydowska tożsamość i samoświadomość. Pierwsza część artykułu koncentruje się na głównym bohaterze, rozdartym między tożsamością żydowską a polską. Autor na podstawie obu powieści ukazuje sposób zdrady tożsamości żydowskiej i jej konsekwencje. Rozpoznaje korelacje między rozpadem tożsamości a formą narracji. W drugiej części artykułu autorka dokonuje interpretacji metaforycznej postaci, jaką jest mistyczna kreacja wieloryba – Litani. Postać przedstawia wszystkie ważne kwestie: tożsamość i eksterminację.
45
Seweryn, Agnieszka. "Lis, a może Lisica?" Półrocznik Językoznawczy Tertium 6, no. 2 (December 29, 2021): 111–38. http://dx.doi.org/10.7592/tertium.2021.6.2.201.
Full textAbstract:
Niniejszy artykuł poświęcony jest tematyce przekładu na język polski osobowych nazw własnych w powieści Antoine’a de Saint-Exupéry’ego pt. „Mały Książę”. Głównym celem pracy jest pokazanie możliwej interpretacji pochodzenia imion bohaterów pierwszoplanowych książki (nawiązania do funkcjonujących w literaturze i kulturze symboli róży i lisa oraz wykazanie powiązań bohaterów „Małego Księcia” z rzeczywistymi osobami z otoczenia pisarza), a także próba analizy wybranych przez polskich tłumaczy strategii tłumaczeniowych pod kątem zgodności z tekstem oryginalnym. Podstawowy korpus badawczy składa się z oryginalnej francuskiej wersji powieści oraz piętnastu wybranych polskich przekładów wydanych w latach 1947–2021.
46
Czernik, Jakub. "POSTKOLONIALNA OBCOŚĆ W PRZEKŁADZIE NA JĘZYK „POZAKOLONIALNY”." Porównania 20, no. 1 (July 30, 2018): 107–23. http://dx.doi.org/10.14746/p.2017.20.12748.
Full textAbstract:
Przedmiotem niniejszego artykułu są mechanizmy towarzyszące przekładowi literatury postkolonialnej na język „pozakolonialny”, czyli przeniesieniu tekstu poza języki i kultury uczestniczące w (post)kolonialnym zwarciu. Zagadnienia te są omówione na przykładzie przekładów na język polski powieści Chinuy Achebego Things Fall Apart oraz Salmana Rushdiego The Satanic Verses.
47
Brylla, Wolfgang. "O policyjnej przemocy w polskiej powieści kryminalnej (i nie tylko)." Postscriptum Polonistyczne 32, no. 2 (November 23, 2023): 1–23. http://dx.doi.org/10.31261/ps_p.2023.32.02.
Full textAbstract:
Przedmiotem artykułu jest tematyka (nie)przemocy w polskim kryminale w kontekście formy przedstawienia bohatera głównego – (prywatnego) detektywa względnie policjanta albo milicjanta. Diachroniczno-komparatystycznej analizie poddani zostali nie tylko bohaterowie literaccy, lecz także postaci telewizyjno-filmowe (kapitan Sowa, Halski) czy powiązane z szeroko rozumianą popkulturą (komiksowy Żbik). Klamrą łączącą, jak również punktem wyjściowym rozważań, jest twórczość Raymonda Chandlera, uznawanego za jednego z twórców tzw. czarnego kryminału. Główne pytanie brzmi: czy polski kryminał zaczerpnął amerykańskie wzorce narracyjne i na ile był w stanie przejąć sposób inscenizacji detektywa jako Zła absolutnego i potrzebnego? Za przykłady posłużą śledczy z powieści milicyjnych PRL-u, kryminałów retro (Marka Krajewskiego czy Marcina Wrońskiego) oraz współczesnych. Celem nadrzędnym przyczynku, oprócz wspomnianej analizy postaci polskiego detektywa na tle literatury kryminalnej, jest wypełnienie luki w rozwijających się badaniach nad problematyką polskojęzycznego kryminału i wskazanie na swoiste opóźnienie w reagowaniu na narracyjne trendy, którymi podąża gatunek na niwie międzynarodowej. Okazuje się bowiem, że polski kryminał przeskoczył fazę noir, co z kolei wiąże się z różnym podejściem do estetyki przemocy.
48
Sobieraj, Tomasz. "Jeszcze o kwestii żydowskiej w Lalce Bolesława Prusa." Polonistyka. Innowacje, no. 13 (May 31, 2021): 67–80. http://dx.doi.org/10.14746/pi.2021.13.8.
Full textAbstract:
W swojej najwybitniejszej powieści, Lalce, Bolesław Prus poruszył wiele aspektów tzw. kwestii żydow-skiej. Pisarz ukazał kilka faz w rozwoju stosunków polsko-żydowskich. Pierwsza to faza braterskiej równości sprzed powstania styczniowego. Następnie zdarzył się okres asymilacji Żydów. Na końcu Prus przedstawił narastającą wrogość wobec Żydów. Ogólnie rzecz ujmując, pisarz krytykował antysemityzm zarówno w Lalce, jak i w swojej twórczości publicystycznej. Z drugiej jednak strony przyznać trzeba, że Prus często postrzegał Żydów w sposób stereotypowy. Lalka ukazuje ekonomiczny triumf Zydów nad niepraktycznymi i nieudolnymi Polakami. Ukazane w powieści nastroje antysemickie zwiastowały warszawski pogrom Żydów z końca 1881 roku.
49
Kępka, Izabela, and Lucyna Warda-Radys. "Językowa kreacja Kaszubów w Śpiewaj ogrody Pawła Huellego." Język – Szkoła – Religia 13, no. 2 (April 20, 2018): 66–86. http://dx.doi.org/10.26881/jsr.2018.2.05.
Full textAbstract:
Celem artykułu jest przedstawienie językowej kreacji Kaszubów w powieści Pawła Huellego Śpiewaj ogrody. Kaszubi w powieści to prastara grupa etniczna mająca silną tradycję i własny język. Są to ludzie bardzo pracowici. Mężczyźni zajmują się głównie pracą na morzu – łowieniem ryb. Ważną dla nich wartością jest wiara (w Boga i moce nadprzyrodzone). Dla Niemców i Polaków zamieszkujących Pomorze Kaszubi są grupą gorszą, posługującą się narzeczem. Kaszubi nie umieją pisać po polsku. Mogą wykonywać tylko prace usługowe. Językowej kreacji Kaszubów służą przede wszystkim leksyka wartościująca, wyliczenia, wykrzyknienia i pytania retoryczne. Mimo że stereotypowe spojrzenie na Kaszubów już od czasów średniowiecza jest negatywne, sposób ich prezentacji przez Pawła Huellego w powieści Śpiewaj ogrody można uznać za pozytywny. To silna grupa połączona wspólną tradycją. Autor ukazuje powolny koniec tej tradycji, który może doprowadzić do upadku wspólnoty etnicznej.
50
Orzechowska, Joanna. "Taronimy w komizmie językowym w "Wojnie polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną" Doroty Masłowskiej i ich przekład na język rosyjski." Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej 53 (December 24, 2018): 245–59. http://dx.doi.org/10.11649/sfps.2018.015.
Full textAbstract:
Taronyms in linguistic humour in Dorota Masłowska’s Snow white and Russian red and their translation into RussianErroneous mixing of linguistic units is one of the most common departures from the norm in novels. This linguistic device has two functions: 1) it presents the characters in the novel, 2) it constitutes a great source of puns and linguistic humour. Such misused words are known as taronyms. This paper presents their use in Dorota Masłowska’s Snow white and Russian red (Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną) with reference to adverbs. The taronyms were identified among paronyms, synonyms, antonyms and adverbs from the same thematic group. Next, it was analyzed if and how this taronymy was reflected in the Russian translation of the presented novel. Taronimy w komizmie językowym w Wojnie polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną Doroty Masłowskiej i ich przekład na język rosyjskiJednym z powszechnie stosowanych odstępstw od normy w powieści jest mylne użycie wyrazów. Ten zabieg pełni dwie funkcje: 1) jest charakterystyką bohaterów, 2) jest świetnym źródłem gier słownych i środkiem tworzenia komizmu językowego. Wyrazy mylone to taronimy. W niniejszym artykule przedstawione zostało użycie taronimów w Wojnie polsko-ruskiej w obrębie przysłówków. Wyodrębniono stosunki taronimiczne wśród paronimów, synonimów, antonimów i przysłówków z tej samej grupy tematycznej. Następnie przeanalizowano, czy i jak zjawisko taronimii jest odzwierciedlone w tłumaczeniu powieści na język rosyjski.