Books on the topic 'Prawo i technologia'

Umowy są przedmiotem wielu opracowań naukowych. Porusza się w nich szczególnie problemy natury praktycznej, a także teoretycznej. Zasięg zagadnień i problemów umownych stosunków zobowiązaniowych jest na tyle szeroki, że można z całą pewnością uznać to za temat niewyczerpany. Podjęcie tematu umów i ich regulacji pozakodeksowych znajduje uzasadnienie w ciągłej zmienności ustawicznej, kreowaniu przez praktykę obrotu nowych rozwiązań dostosowanych do ich potrzeb i nieustającym rozwoju nowych technologii. Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie kompleksowego ujęcia zagadnienia cywilistycznego dotyczącego wybranych umownych stosunków zobowiązaniowych. Autorzy nie skupiają się na jedynej umowie czy jednej kategorii umów. Poruszają istotne zagadnienia, w odniesieniu do różnych stosunków zobowiązaniowych – począwszy od zagadnień ściśle teoretycznych, jak rozważania nad algorytmizacją stosunków zobowiązaniowych, po problemy szczegółowych umów, jak choćby związanych z problematyką prawną umowy o macierzyństwo zastępcze. Chociaż publikacja formalnie nie została podzielona, można wyróżnić pięć kategorii poruszanych zagadnień. Obejmują w pierwszej kolejności zagadnienia typowo teoretyczne, które mają zastosowanie do wszystkich zobowiązań umownych. Następnie, poruszone zostały kwestie zaliczane do prawa bankowego i usług płatniczych, problemy umów finansowych i medycznych. Ostatnią kategorią są szczegółowe problemy wybranych umów.

Na monografię składają się teksty przygotowane przez autorów z kilku ośrodków akademickich, którzy wzięli udział w IV Letniej Szkole Kognitywistycznej odbywającej się w dniach 9-12 września 2020 roku, w Kazimierzu nad Wisłą, zorganizowanej przez dwa Instytuty Filozofii – Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, przy współpracy z Kołem Kognitywistyki KUL oraz pod patronatem Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego; również przy wsparciu grantowych MNiSzW. Czterodniowe spotkanie odbywało się pod hasłem „Metafory ucieleśnione” i zgromadziło na ogół młodych badaczy – filozofów, kognitywistów, językoznawców i kulturoznawcą – którzy problem tytułowy analizowali z wielu punktów widzenia i w oparciu o różne założenia teoretyczne i metodologie. Agnieszka Libura w tekście zatytułowanym „Integracja pojęciowa w memach internetowych zawierających wyobrażenia gestów” analizuje memy oparte na binarnych opozycjach gestów. Memy te przywołują uniwersalne znaki myśli wpisane w reakcje ludzkiego ciała, niekiedy wsparte dobrze rozpoznawanymi artefaktami, które mogą stanowić swoiste „przedłużenie ciała”. Analiza dowodzi, że konstrukcja podstawowej serii memów oparta jest na integracji pojęciowej w siatce jednozakresowej, w której skonwencjonalizowana przestrzeń wyjściowa, dostarczająca ramy organizującej amalgamat, jest łączona zazwyczaj z przestrzenią aktualnych wydarzeń, dzięki czemu nowe znaczenie może służyć jako komentarz polityczny, uwaga obyczajowa itp. Skonwencjonalizowane ramy służące do organizacji tych amalgamatów przekazują bardzo precyzyjne i zrozumiałe przez użytkowników sieci znaczenia, które współtworzą ponowoczesny folklor. Mateusz Hohol w tekście zatytułowanym w formie pytania „Matematyka w metaforach? O wyjaśnianiu pojęć matematycznych za pomocą metafor kognitywnych” przedstawia w zarysie główne założenia teoretyczne głośnej książki George’a Lakoffa i Rafaela Nǔñeza „Where Mathematics Comes From?”, w której autorzy sugerowali, iż znaczna część pojęć matematycznych daje się wyjaśnić co do swojej natury oraz genezy w ramach teorii metafory pojęciowej; są one w sensie dosłownym ucieleśnione, ugruntowane w działaniu i percepcji człowieka. Autor tekstu krytycznie odnosi się do tych założeń i pokazuje, że wprawdzie pojęcia matematyczne są w szerokim sensie ucieleśnione, to jednak żadne z empirycznych badań nie potwierdzają hipotezy lakoffa i Nǔñeza. W oparciu o szeroko przytaczaną literaturę przedmiotu, a własne badania, Mateusz Hohol proponuje tzw. hybrydową teorię ucieleśnienia pojęć matematycznych, która bazuje na koncepcji podwójnego kodowania reprezentacji poznawczych oraz specyficznej roli języka jako środka tworzenia pojęć abstrakcyjnych, w tym matematycznych. Mirosław Sopek w przeglądowym tekście „Metafory w sztucznej inteligencji” pokazuje jak powstawały i wciąż powstają, w kolejnych paradygmatach, metaforyczne określenia procesów i zjawisk poznawczych z użyciem terminologii z informatyki i nauki o komputerach. Są one już od połowy minionego stulecia szeroko stosowane w filozofii umysłu i psychologii do opisu stanów umysłowych i czynności poznawczych człowieka. Pokazuje także zjawisko odwrotne – wpływ terminologii biologicznej, neurologicznej i psychologicznej na określanie i definiowanie pojęć i terminów z informatyki i sztucznej inteligencji jak sieci, obliczanie, uczenie maszynowe, głębokie uczenie itp. W szczególności analizuje metafory z języka wielu dyscyplin informatycznych, za pomocą których definiuje się różne wersje sztucznej inteligencji. W zakończeniu Autor postuluje włączenie metaforycznego języka do teoretycznych podstaw oraz dydaktyki dyscypliny badawczej, jaką jest sztuczna inteligencja. Ewa Schreiber w tekście „Metafory pojęciowe w muzyce II połowy XX wieku na przykładzie twórczości Györgya Ligetiego” pokazuje, jak metafory funkcjonują w muzyce co najmniej na dwa sposoby – jako metaforyczne określenia służące do opisu specyficznych dla muzyki własności jak melodia, rytm, tonacja czy kolorystyka oraz jako metaforyczność samej muzyki, a więc jako rodzaju języka odnoszącego się poza siebie samego. Na przykładzie stanowiska kompozytora i muzykologa Ligetiego Autorka charakteryzuje metaforyczność głównie muzyki nowoczesnej, w której podstawowym terminem, w którym muzyka znajduje swoje ucieleśnienie jest dźwięk i jego brzmienie w najróżnorodniejszych postaciach. Ukazane zostają w wypowiedziach i kompozycjach Ligetiego liczne metafory o przestrzennych, dotykowych i manualnych konotacjach odnoszące się do muzycznych własności dźwięku i jego brzmienia we współczesnej muzyce. Przykładem analiz metaforyczności w szczególny sposób ucieleśnionej, związanej niemniej z językiem, lecz odnoszącej się do ciała oraz jego poetyckich, wielojęzycznych określeń, jest tekst Mateusza Kusio „Kolorystyka biblijna i metafory ucieleśnione na przykładzie czerni w Pieśni nad pieśniami 1,5-6 i jej wczesnej recepcji”. Egzegeza językoznawcza i biblistyczna wybranych fragmentów słynnego starożytnego tekstu biblijnego jest dokonana w oparciu o podstawowe założenia teorii pojęciowej metafory Lakoffa i Johnsona, dzięki której Autor tekstu wyróżnia znaczenia barwy czerni pojawiającej się w tekście i które odnoszą się do pozacielesnych, nie literalnych, lecz metaforycznych znaczeń – niewiedzy, grzechu, niskiego położenia społecznego, w końcu także odrzucenia w sensie religijnym. Metafor odnoszących się do cech charakteryzujących ruch ciała ludzkiego podczas tańca dotyczy tekst Joanny Pędzisz „Reprezentacja ciała w ruchu: Między metaforą, wizualizacją a realizacją”, w którym wykorzystane są pojęcia i klasyfikacja ruchów opracowane przez niemieckiego choreografa Rudolfa Labana. Autorka wykorzystuje teoretyczne i metodologiczne założenia tej koncepcji do analizy przykładów ruchu charakteryzującego taniec współczesny. Celem jest określenie, dzięki jakim rodzajom metafor konceptualnych, formułowanych w postaci instrukcji tanecznych, następuje w umyśle tancerzy konstytuowanie się obrazu ich ciała oraz jakości ruchowych uwarunkowanych przestrzenią, ciężarem, czasem, przepływem i wysiłkiem. Podobnej tematyce poświęcony jest tekst Pauliny Zarębskiej „Wielopoziomowość metafor w improwizacji tanecznej”, w którym zarówno teoria Lakoffa i Johnsona, jak i Zoltána Kővecsesa, mówiąca o wielopoziomowości i schematyczności metafor wielomodalnych, jest wykorzystana do scharakteryzowania i weryfikacji wyników z autorskich badań empirycznych nad sposobem reprezentowania pojęć ogólnych za pomocą samego ruchu, jak i mentalnych reprezentacji przez tancerzy podczas improwizacji. Autorka, w oparciu o zebrany materiał z rejestracji wizualnej improwizowanych ruchów oraz wywiadów z tancerzami, dokonuje weryfikacji niektórych założeń koncepcji metafor orientacyjnych Lakoffa i Johnsona, pokazując w szczególności, jak pojęcia ogólne dobro oraz zło są reprezentowane przez tancerzy ruchowo i mentalnie. Problematykę blisko związana z koncepcjami metafor pojęciowych podejmuje Hanna Bytniewska w tekście „Amalgamaty koncepcyjne w designie”, w którym w oparciu o teorię amalgamatu koncepcyjnego (mieszanin pojęciowych) Gillesa Fauconniera i Marka Turnera dokonuje analiz wybranych przykładów projektów designerskich. Rozważany jest specyficzny język wizualny przedmiotów codziennego użytku, którym designerzy posługują się podczas swoich prac projektowych. Autorka rozważa design jako formę komunikacji między projektantem a użytkownikiem, w której ten pierwszy przekazuje drugiemu nie tylko informację o przedmiocie, ale również swoją wizję świata i codzienności; koncepcja metafory pojęciowej jest przydatna do zrozumienia tej komunikacji. Albert Łukasik w tekście „Emocje i nieświadome procesy w ucieleśnionych metaforach” rozpatruje, z punktu widzenia badań nad neuronalnymi korelatami leżącymi u podstaw używania i rozumienia języka figuratywnego, specyficzny sposób ucieleśnienia metafor. Znaczna część procesów odpowiedzialnych za posługiwanie się metaforami przebiega na poziomie nieświadomym. W szczególności Autor pokazuje, jak ucieleśnione metafory wpływają na procesy decyzyjne, a nawet moralny osąd i wskazuje na możliwości wykorzystania tego zjawiska w psychoterapii i edukacji. Tematyką neurologicznych i psychologicznych uwarunkowań posługiwania się metaforami w specyficznej komunikacji międzyludzkiej zajmuje się Kaja Brusik w tekście „Metafory w komunikacji osób chorych na schizofrenię: koncepcja Gregory’ego Batesona”. Omawia w szczególności przykłady zakłóceń w rozumieniu metaforycznych wypowiedzi przez schizofreników, którzy mają trudności rozpoznawania poziomów wypowiedzi – literalnego i metaforycznego – podczas kontaktów z terapeutami lub też, szerzej rzecz ujmując, w zaburzeniach kontaktów rodzinnych, które Bateson scharakteryzował i zdefiniował jako podwójne wiązanie. Do problemu cielesności, rozpatrywanego od strony kulturowej oraz literaturoznawczej, podchodzi Daria Targosz w „Metaforyczności ciała i sposobach obrazowania doświadczenia cielesnego”. Autorka większą uwagę poświęca podmiotowemu, a nie przedmiotowemu (jak w teoriach masowej komunikacji) ujęciu ciała, w szczególności analizując kwestię językowych zdolności i stylów mówienia o cielesności człowieka. W oparciu o koncepcje filozoficzne (fenomenologia cielesności Maurice’a Merleau-Ponty’ego) i literaturoznawcze (somatopoetyka Anny Łebkowskiej) ukazuje, że elementarne doświadczenie cielesności, jakie przeżywa każdy człowiek, a które jest przedstawiane w dziele literackim jako temat, nie odnosi się wyłącznie do ciała, ale również do jego kulturowych sensów i znaczeń. W tekście Marcina Kozaka „Poza reżimem do-słowności. Myślenie metaforą w prawie” scharakteryzowane jest funkcjonowanie metafor w dyskursie prawniczym. Autor pokazuje, jak zwroty metaforyczne pojawiają się w języku prawnym oraz w języku prawniczym, czym różni się ich funkcjonowanie w obu przypadkach. Ilustruje to przykładami z dyskursu prawniczego, uwikłanego w konteksty polityczne i ideologiczne, dotyczącego takich kwestii jak obowiązywanie prawa, władza, regulacje prawne dotyczące ciała, także technologii informatycznych. Omawia również dyskusje i spory w teorii i doktrynie prawa na temat metafor w nim funkcjonujących.