Academic literature on the topic 'Preživljavanje ćelija'

Ekstrahepatična bilijarna atresija (EHBA) karakteriše oboljenje ili opstrukcijuekstrahepatičnog bilijarnog sistema, što rezultira opstrukcijom žučnog toka. Indikatoriloše prognoze u slučajevima ekstrahepatične bilijarne atresije i dalje ostaju kontroverzni.Ciljevi: Korelacija histopatoloških nalaza kliničke biopsije jetre i tkiva dobijenih izporte hepatis, tokom hepatične portoenterostomije, sa kliničkim ishodom.Materijal i metodi rada: Svi slučajevi EHBA su lečeni u Institutu za zaštitu zdravljamajke i dece Srbije Dr Vukan Čupić u sedmogodišnjem periodu. Perkutane biopsije jetrei biopsije iz porta hepatisa su analizirane sa bojenjem PAS (periodična kiselina Schiff).Patohistološki parametri u korelaciji sa kliničkim ishodom bili su: prisustvo velikihžučnih kanala (prečnika> 150μm) u pločici tkiva porte, stepena fibroze, ciroze, holestaze,transformacije gigantske ćelije, duktalne proliferacije i starosti u vreme operacije.Rezultati: Od 29 decesa EHBA operisano je 25 (86,2 %). Preživljavanje je bolje akose operacija uradi ranije (p < 0,05). Postojala je značajna korelacija između stepena fibroze,ciroze i lošeg kliničkog ishoda (p < 0,001). Na kraju našeg perioda praćenja,živo je 13-oro dece, 2 i više godine je preživelo 68,2 % (15/22), a 5 godina i više 27,3 %(6/22) pacijenata.Zaključak: Kod pacijenata sa EHBA sa velikom verovatnoćom, biopsijom se možeustanoviti stadijum bolesti, oceniti težina i predvideti dalji tok i ishod bolesti. Veći stepenfibroze, ciroze u vreme operacije, hepatične portoenterostomije i prisustvo malformacijeduktalne ploče povezan je sa značajno slabijim kliničkim ishodom.

Radioterapija (RT) je jedan od najvažnijih modaliteta lečenja solidnih malignih tumora i koristi je više od 50% pacijenata (52,3%) sa malignim tumorima. Nauka koja proučava efekte elektromagnetnog zračenja na biološke sisteme naziva se radiobiologija. Radiobiologija se fokusira na odgovor ćelija, tkiva i organizma kao celine na jonizujuće zračenje i proučava mehanizme radiobiološkog odgovora. Izlaganje ćelija niskim dozama JZ koje su nakon određenog vremenskog intervala praćene uobičajenim radioterapijskim dozama naziva se radioadaptivno zračenje. Adaptivni odgovor u sebi može da sadrži nekoliko fenomena: hiperradiosenzitaciju/radiorezistenciju, “bystander” efekat i radioadaptivni efekat u užem smislu. O molekularnim mehanizmima koji stoje iza navedenih efekata ne zna se dovoljno. U ovom radu ispitivan je odgovor malignih i zdravih ćelija na različite modalitete jonizujućeg zračenja u cilju boljeg poznavanja puteva ćelijske smrti i preživljavanja. Potpuno razumevanje molekularnih puteva koji vode u apoptozu ili u preživljavanje ćelija nakon izlaganja jonizujućem zračenju moglo bi koristiti u iznalaženju novih i efikasnijih strategija i modaliteta lečenja malignih tumora u cilju njihove potpune eredikacije. U istraživanju su korištene dve humane ćelijske linije ćelijska linija humanog kolorektalnog karcinoma HT-29 i ćelijska linija humanih fetalnih fibroblasta pluća MRC-5. Ćelije su zračene u dva režima različitim pre-iradijacionim dozama(0,03; 0,05 i 0,07Gy) i istom kurativnom dozom (2Gy) tokom 4 dana. Višekratna primena niskih doza JZ nije značajno smanjila vijabilnost HT-29 ćelija, dok su dve radioadaptivne doze (0,05+2Gy i 0,07+2Gy), adekvatne doze JZ za radioterapijski postulat poštede zdravih ćelija i bolji antitumorski efekat u odnosu na neradioadaptivno zračenje od 2Gy u toku 4 dana. Pokazana je mogućnost modulisanja ćelijskog odgovora na JZ uz pomoć niskih doza JZ koje su praćene dozom od 2Gy (radioadaptivni tip zračenja) u oba dizajnirana režima zračenja. Stepen oštećenja hromozoma za većinu isporučenih doza pokazao dozno zavisni trend. Dozno-zavisno oštećenje naslednog materijala izazvano radioadaptivnim zračenjem potvrđuje hipotezu da je stepen oštećenja zdravih, MRC-5, ćelija manji nego u ćelijama kolorektalnog adenokarcinoma. Fragmentacija DNK je zabeležena za pojedine doze JZ u obe ćelijske linije, a uočena je i razlika u odgovoru zdrave i tumorske ćelijske linije. Detekcijom mutacija primarne sekvence fragmenta p53 gena pokazano je da se broj mutacija povećava sa povećanjem doze JZ. Oba režima radioadaptivnog zračenja, u obe ćelijske linije izazivaju viši nivo ekspresije p53. Ekspresija p38 MAPK proteina u HT-29 ćelijama bila je niža za sve isporučene doze JZ u odnosu na nezračene ćelije. U MRC-5 ćelijama, povišena ekspresija p38 MAPK utvrđena je samo u uzorcima koji su jednokratno primili samo niske doze JZ i dozu od 2Gy dnevno tokom 4 dana, u odnosu na nezračenu kontrolu. Razlike u ekspresiji ispitivanih proteina dobijene nakon primene dva režima radioadaptivnog zračenja posledica su delovanja niskih pre-iradijacionih doza JZ na modulisanje radiobiološkog odgovora obe ćelijske linije. Nivo ekspresije Bcl-2 i Bax proteina i njihov međusobni odnos, u obe ćelijske linije, su odraz različitog radiobiološkog odgovora ispitivanih ćelija koji zavisi od primenjenog režima zračenja.
Radiotherapy (RT) is one of the most important treatment modality for solid malignant tumors and it is applied in more than 50% of the patients (52.3%). Radiobiology id scientific discipline which studies the effects of electromagnetic irradiation on biological systems. Radiobiology focuses on the response of the cells, tissues and the organism as a whole to ionizing radiation and studying the mechanisms of radiobiological response. Exposure of cells to low-dose irradiation (priming dose) followed by challenging doses is called radioadaptive radiation. Adaptive response is described as several phenomena: hyperradiosensitivity / radiorezistence, "bystander" effect and radioadaptive effect in sensu strict. Molecular mechanisms underlying the above effects are not sufficiently known. In this study, the response of malignant and healthy cells on various modalities of ionizing radiation is explored in order to improve knowledge of pathways of cell death and survival. Fully understanding the molecular pathways leading to apoptosis or cell survival after exposure to ionizing radiation may be used in finding new and more effective strategies and modalities for the treatment of malignant tumors. The study used two human cell lines: human colorectal cancer HT-29 cell line and the human fetal lung fibroblast MRC-5. The cells were irradiated in two modalities using different pre-irradiation doses (0.03, 0.05 and 0,07Gy) and the same challenging dose (2Gy) for 4 days. Everyday use of low-dose did not significantly reduce the viability of HT-29 cells, while two radioadaptive doses (0.05 + 2Gy and 0.07+2Gy), are adequate doses for sparing healthy cells with better anti-tumor effects. The possibility of modulating the cellular response to the ionizing radiation was shown using low-doses followed by 2Gy (radioadaptive radiation) in both designed regimes of radiation. The level of chromosomal damage showed a dose-dependent trend. Dose-dependent damage to the genetic material caused by radiation confirms the hypothesis that the degree of damage to MRC-5 cells is smaller than the HT29 cells. DNA fragmentation differed between HT29 and MRC-5 cells. Detection of mutations in p53 gene fragment sequence increased with increasing doses. Both irradiation modalities, in both cell lines induce a higher level of p53 expression. Expression of p38 MAPK protein in the HT-29 cells was lower for all delivered doses compared to nonirradiated. In MRC-5 cells, increased expression of the p38 MAPK was found only in the samples that had only received on first day low-doses compared to the control nonirradiated cells. Differences in the expression of the tested proteins reflect different molecular mechanisms activated in normal and tumor cells. The level of Bcl.2 and Bax expression also reflected different radiobiological responses between normal and tumor cells, which depended on the applied irradiation regime.

Karcinom debelog creva predstavlja treći uzrok smrnosti od maligniteta kod muškaraca i drugi kod žena. Postoji osnovana sumnja da kancerske matične ćelije (KMĆ) imaju veliki značaj u karcinogenezi, invazivnosti, širenju i rezistenciji na hemioterapiju primarnog tumora. Njihova identifikacija u primatnom kolorektalnom karcinomu (KRK) putem markera kancerskih matičnih ćelija bi selektovala visokorizičnu grupu bolesnika, omogućila ciljano delovanje na ove ćelije i veću šansu za izlečenje. Cilj ovog istraživanja je bio utvrđivanje uticaja prisustva kancerskih matičnih ćelija u primarnom tumoru obolelih od karcinoma kolona na pojavu relapsa bolesti, dužino preživljavanja bez bolesti i sveukupno preživljavanje.  Istraživanje je sprovedeno kao prospektivno−retrospektivna randomizovana analitička studija na Klinici za operativnu onkologiju i Službi za patološko – anatomsku i laboratorijsku dijagnostiku Instituta za onkologiju Vojvodine u Sremskoj Kamenici u periodu od 2016-2019. godine. U studiju su uključeno 112 bolesnica operisanih na Institutu za onkologiju Vojvodine u periodu od 2007-2012. godine sa patohistološki potvrđenom dijagnozom primarnog, nemetastatskog (stadijumi I, II i III) KRK. Bolesnici su randomizovani u odnosu na pojavu recidiva bolesti i prisustvo metastaza u regionalnim limfnim čvorovima u odnosu 1:1. Uzorci tumorskog tkiva dobijeni hirurškom resekcijom su nakon standardne patohistološke obrade tretirani primenom monoklonskih antitela na CD44, CD166 i α-Lgr5. Određivani su prisustvo, intezitet i lokalizacija kancerskih matičnih ćelija (KMĆ) u primarnom tumoru i njihov uticaj na pojavu relapsa bolesti, dužinu preživljavanja bez bolesti i sveukupno preživljavanje u grupi svih bolesnika a potom bolesnika podeljenih prema stadijumu bolesti. Bolesnici u prvom i drugom stadijumu bolesti koji su imali relaps su imali statistički značajno veće prisustvo CD44+ KMĆ u primarnom tumoru. Kod ovih bolesnika je prisutan kraći period preživljavanja bez bolesti kao i kraće sveukupno preživljavanje. Takođe, uočen je statistički značajan uticaj koekspresije CD44/CD166 u KMĆ na pojavu relapsa bolesti, dužinu preživljavanja bez bolesti i sveukupno preživljavanje kod bolesnika u prvom i drugom stadijumu bolesti. Nije uočena statistička značajnost prisustva KMĆ u primarnom tumoru na pojavu relapsa bolesti, dužinu preživljavanja bez bolesti i sveukupno preživljavanje kod bolesnika u trećem stadijumu bolesti. Prisustvo CD166 i α-Lgr5 obojenih KMĆ nije pokazalo statističku značajnost u pogledu pojave relapsa bolesti, dužine preživljavanja bez bolesti i sveukupnog preživljavanja, kako u grupi svih bolesnika tako i prilikom podele bolesnika na stadijume bolesti.
Colon cancer is the third most common case of death of malignancy in the world. There is justified theory that cancer stemm cells have significant impact on colon cancer tumorogenesis, invasiviness, spread and resistancy on chemotherapy. Identification of colon cancer stem cells in primary tumor by various biological markers would lead to identification of high risk group of patients, target therapy of colon cancer an higher chance to cure. Aim of this study was to determine wether presence of colon cancer stem cells in primary tumour have impact on recurrence, disease free survival (DFS) and overall survival (OS) in patients with colorectal cancer. An randomized, analytical prospective-retrospective study was performed on Clinic for Operative Oncology and Department for Anatomical Pathology of Oncology Institute of Vojvodina in Sremska Kamenica in period of 2016−2019. Study included 112 patient with patohistological proven, non metastatic colon adenocarcinoma who were operated on Oncology Institute of Vojvodina in period of 2007-2012. Patients were randomized by recurrence and presence of metastatic lymph nodes by 1:1 ratio. After standard patohistological preparation, tumour specimens were stained for monoclonal CD44, CD166 and α-Lgr5 antibody. Presence, intensity of expression and localization of colon cancer stem cells were observed and their impact on relapse, disease free survival and overall survival in group of all patients as well as in groups divided by stages of the disease. We demonstrate that patients in Stage I and II of the disease who experience disease recurrence have statistically significant higher expression of CD44+ in primary tumor specimen. They also have shorter DFS and OS. Coexpression of CD44/CD166 antibody also have strong negative impact on recurrence, disease free survival and overall survival in Stage I and II patients. There is no correlation between presence of colon cancer stem cells and recurrence nor presence of colon cancer stem cells had impact on disease free survival and overall survival. Presence of CD166 and α-Lgr5 expression did not show significant impact on recurrence nor disease free survival and overall survival as in group of all patients as well in group of patients divided by stages of the disease. High expression of CD44+ and coexpression of CD44/CD166+ colon cancer stem cell markers in primary tumor specimen correlates with higher chance for disease recurrence and also leads to shorter DFS and OS.

UVOD: Karcinom kolona (KK) je velik javnozdravstveni problem usled visoke incidence i stope mortaliteta. Kod KK je stadijum bolesti najvažniji pojedinačni nezavisni faktor prognoze. U prisustvu nepovoljnih prognostičkih parametara, u koje spadaju visok histološki gradus, ileus, limfo-vaskularna i perineuralna invazija, nakon potencijalno kurativne operacije se kod pacijenata u stadijumu II indikuje primena adjuvantne hemioterapije koja ima pozitivan uticaj na ukupno preživljavanje i na produženje perioda bez bolesti. Međutim, relapsi bolesti nastaju kod nekih bolesnika bez negativnih prognostičkih faktora, što ukazuje na moguće postojanje drugih tkivnih faktora loše prognoze. U novije vreme se sve veća pažnja posvećuje fenomenu tumorskog pupljenja koje predstavlja pojavu tumorskih pupoljaka (TP), odnosno oligocelularnih grupa tumorskih ćelija koje se na invazivnom frontu tumora odvajaju od glavne tumorske mase. Ove tumorske ćelije poprimaju fenotip mezenhimnih ćelija i stiču sposobnost ameboidnog kretanja kroz ekstracelularni matriks, uz pomoć citoplazmatskih podija koje se na dvodimenzionalnim histološkim rezovima vizualizuju kao citoplazmatski pseudofragmenti (CPF). Značaj gustine TP i CPF je još uvek nedovoljno ispitan, ali postoje indicije da se radi o moćnom prediktoru biološkog ponašanja tumora. CILJ: Cilj je bio da se ispita zavisnost dužine perioda bez relapsa, veličine primarnog tumora, gustine peritumorske limfocitne infiltracije i konfiguracije tumorske margine od gustine TP i CPF kod bolesnika sa KK u stadijumu II. METODOLOGIJA: Istraživanjem je obuhvaćeno 114 bolesnika operisanih od KK u stadijumu II na Institutu za onkologiju Vojvodine, bez nepovoljnih prognostičkih faktora i bez indikacija za primenu adjuvantne hemioterapije. Mikroskopskom analizom rutinskih histoloških i imunohistohemijskih preparata utvrđivana je gustina TP i CPF, koja je zatim korelirana sa vremenom pojave relapsa, veličinom primarnog tumora, gustinom peritumorske limfocitne infiltracije i konfiguracijom tumorske margine. REZULTATI: Velika gustina TP i/ili CPF nađena je kod 45 tumora (39,5%). U ovoj grupi se relaps dogodio kod 26 bolesnika (57,8%). U grupi bolesnika sa malom gustinom TP/CPF relaps je registrovan u 4 slučaja (5,8%). Poređenje krivih preživljavanja pokazalo je da je verovatnoća relapsa značajno veća ako se u tumoru nalazi velika gustina TP/CPF (p<0,0001). Tumori sa velikom gustinom TP/CPF su imali najveći prečnik koji je varirao u rasponu od 25 do 100 mm, dok su tumori sa malom gustinom TP/CPF bili najvećeg prečnika od 20 do 110 mm (p=0,6744). Intenzitet peritumorskog limfoidnog odgovora je bio velik kod 13 tumora sa velikom gustinom TP/CPF (28,9%) i kod 17 tumora sa malom gustinom TP/CPF (24,6%), p=0,7747. Konfiguracija tumorske margine je bila infiltrativna u svim tumorima sa velikom gustinom TP/CPF, kao i kod 42 tumora sa malom gustinom TP/CPF (60,9%). ZAKLJUČAK: Velika gustina TP/CPF je nezavisan tkivni indikator loše prognoze kod bolesnika sa KK u stadijumu II, koji je ne korelira ni sa veličinom primarnog tumora ni sa intenzitetom peritumorskog limfoidnog odgovora. Velika gustina TP/CPF nije kompatibilna sa ekspanzivnom konfiguracijom tumorske margine, ali infiltrativna konfiguracija tumorske margine nije prediktor velike gustine TP/CPF.
INTRODUCTION: Colonic carcinoma (CC) is a serious public health problem due to its high incidence and mortality rate. Stage is the single most important independent prognosticator in patients with CC. In the presence of indicators of poor prognosis, including high histologic grade, ileus, lympho-vascular invasion and perineural invasion, there is a need for adjuvant chemotherapy after a potentially curative operation in patients with stage II CC, because the therapy improves both overall survival and disease-free survival. However, some patients with no documented poor prognostic factors suffer recurrences, which indicates that there may be some other tissue features that confer poor prognosis. In the recent publications there is an increasing interest in the phenomenon of tumor budding, a term assigned to the presence of small groups of discohesive tumor cells at the invasive front of the tumor – tumor buds (TB's). These cells acquire mesenchymal phenotype and gain the ability to migrate through the extracellular matrix by means of cytoplasmic extrusions which are visible on the two-dimensional immunohistologic sections and are called cytoplasmic pseudofragments (CPF's). Significance of density of TB's and CPF's is still to be evaluated, but the pool of evidence suggests that this is a powerful predictor of biologic behaviour of CC. AIM: The aim of this study was to determine the influence of density of TB's and CPF's on the risk of recurrence in patients with stage II CC. This research also attempted to establish whether there is a correlation between the density of TB's and CPF's and several other morphologic features such as tumor diameter, peritumoral lymphocytic response and the configuration of the tumor margin. METHODS: 114 patients with stage II CC were enrolled in the study. All the patients received surgery at the Institute of Oncology in Sremska Kamenica and no patient had indication for adjuvant chemotherapy. Microscopic analysis of routine histologic and immunohistochemical slides was performed to establish the density of TB's and CPF's, to estimate the intensity of the peritumoral lymphocytic response and to determine the configuration of the tumor margin. RESULTS: High density of TB's and/or CPF's was found in 45 tumors (39.5%). In this group recurrence occured in 26 patients (57.8%). In the group of patients with low density of TB/CPF in the tumor tissue 4 patients relapsed (5.8%). Comparison of survival curves showed that the probability of recurrence was significantly greater if the density of TB/CPF's was high (p<0.0001). Tumors with high density of TB/CPF's ranged from 25 to 100 mm in greatest diameter, while those with low density measured from 20 to 110 mm (p=0.6744). Intensity of peritumoral lymphocytic response was high in 13 tumors with high density of TB/CPF's (28.9%) and in 17 tumors with low density of TB/CPF's (24.6%), p=0.7747. All tumors with high density of TB/CPF's and 42 tumors with low density of TB/CPF's (60.9%) had infiltrative configuration of tumor margin. CONCLUSION: High density of TB/CPF's is an independent indicator of poor prognosis in patients with stage II CC and it correlates neither with tumor diameter nor with intensity of peritumoral lymphocytic response. High density of TB/CPF's is not compatible with the expansive configuration of tumor margin, but the infiltrative configuration of tumor margin is not a predictor of high density of TB/CPF's.

Napredak na polju molekularne biologije omogućio je identifikaciju molekularnih markera za karcinom bronha sa vrednim prognostičkim i prediktivnim značajem i njihova uloga kod uznapredovalog, metastatskog oblika bolesti je u velikoj meri istražena, dok kod ranih stadijuma bolesti još uvek nije sasvim jasna. Cilj ovog istraživnja bio je da se utvrdi učestalost najčešćih genskih alteracija u tumorskim ćelijama bolesnika sa ranim stadijumom adenokarcinoma bronha, da se utvrdi pojedinačna zavisnost ispitivanih genskih alteracija u tumorskim ćelijama sa određenim kliničko-patološkim karakteristikama i da se utvrdi potencijalni prognostički značaj pojedinačne genske alteracije u tumorskim ćelijama na vreme preživljavanja bez povratka bolesti i ukupno vreme preživljavanja. Istraživanje je obuhvatilo 161 bolesnika sa adenokarcinomom bronha, stadijuma bolesti od I do IIIA, kod kojih je sprovedena radikalna hirurška resekcija u Institutu za plućne bolesti Vojvodine u periodu izmedju 2007 i 2014 godine. U tumorskim uzorcima fiksiranim u parafinu odredjivane su mutacije EGFR, KRAS i PIK3CA gena, ALK i ROS1 rearanžman i PD1 i PD-L1 ekspresija. Kliničkopatološke karakteristike su preuzete iz registra za karcinom bronha Instituta za plućne bolesti Vojvodine. Ukupno preživljavanje je računato od dana operacije do dana smrti, a preživljavanje bez povratka bolesti je računato od dana operacije do momenta ponovne pojave bolesti. Od 161 testiranog tumorskog uzorka, prisustvo mutacija detektovano je kod 96 uzoraka (59.6%). Prisustvo mutacije KRAS gena detektovano je kod 69 (42.9%), mutacije EGFR gena kod 10 (6.2%), a mutacije PIK3CA gena kod 7 (4.3%) tumorskih uzoraka. ALK rearanžman je detektovan kod 3 (1.9%), a ROS1 rearanžman kod 7 (4.3%) tumorskih uzoraka. PD-1 ekspresija detektovana je u 71 tumorskom uzorku (45%), dok je PD-L1 ekspresija detektovana u 59 tumorskih uzoraka (36.6%). PD-1 ekspresija nije bila značajno povezana ni sa jednim od klinčko-patoloških karakteristika (uključujući KRAS, EGFR, ALK, ROS1 i PI3KCA status). PD-L1 ekspresija je bila značajno povezana sa tipom hirurgije (P = 0.01) i sa prisustvom KRAS mutacije (P = 0.02). Mutacioni status u domenu KRAS gena je bio značajno povezan sa godinama starosti (P = 0.004), polom (P = 0.006) i pušačkim statusom (P = 0.004). Mutacioni status u domenu EGFR gena je bio značajno povezan sa pušenjem (P < 0.001) i sa godinama starosti (P = 0.013). Mutacioni statusi u domenu gena za ALK, ROS1 i PI3KCA nisu bili značajno povezani ni sa jednom od ispitivanih kliničko-patoloških karakteristika. Prisustvo PD-1 ekspresije je bilo značajno povezano sa preživljavanjem bez povratka bolesti (P = 0.03) i ukupnim preživljavanjem (P = 0.01). PD-L1 ekspresija, KRAS, EGFR, ALK, ROS1 i PIK3CA mutacioni status nisu bili značajno opvezani sa preživljavanjem bez povratka bolesti i ukupnim preživljavanjem. Najčešće detektovane genske alteracije su mutacije u domenu KRAS i EGFR gena. Prisustvo KRAS mutacije je značajno povezano sa godinama starosti ispitanika, polom i pušačkim statusom dok je prisustvo EGFR mutacije značajno povezano sa godinama starosti ispitanika i pušačkim statusom. Prisustvo PD-L1 ekspresije je značajno povezano sa vrstom hirurškog lečenja i sa prisustvom KRAS mutacija. Jedino prisustvo PD-1 ekspresije u tumorskim ćelijama predstavlja nezavistan prognostički faktor za preživljavanje bez povratka bolesti i ukupno preživljavanje bolesnika sa ranim stadijumom adenokarcinoma bronha.
Advances in the field of molecular biology gave us insight into biomarkers for lung cancer with great prognostic and predictive value and their role in advanced stage disease is well known while in early stage disease is yet to be proven. The aim of this study was to determine the frequencies of the most common gene alterations in patients with early stage lung adenocarcinoma, to determine the relationship between gene alterations in tumor cells and clinicopathologial characteristics and to determine prognostic value of each gene alteration regarding overall survival and disease free survival. One hundred sixty-one patients diagnosed with lung adenocarcinoma clinical stage I-IIIA who underwent radical surgical resection at the Institute for Pulmonary Diseases of Vojvodina between 2007 and 2014 were included in this study. Mutations in EGFR, KRAS and PIK3CA gene, ALK and ROS1 rearrangement and PD-1 and PD-L1 expression were determined in representative formalin-fixed, paraffin-embedded (FFPE) tumor block from each patient. Clinical data were extracted from the institutional lung cancer registry of the Institute for Pulmonary Diseases. Overall survival was calculated as time from the day of surgery to the day of death. Disease free survival was calculated as time from the day of surgery to the day of disease relapse. Among 161 tested tumor tissue, presence of mutation was found in 96 (59.6%) of them. There were 69 (42.9%) mutations in KRAS gene, 10 (6.2%) in EGFR gene and 7 (4.3%) in PIK3CA gene. ALK and ROS1 rearrangement were present in 3 (1.9%) and 7 (4.3%), respectively. PD-1 expression was determined in 71 (45.0%) tumor sample while PD-L1 expression was determined in 59 (36.6%). PD-1 expression was not correlated with any of the clinicopathologial characteristics (including KRAS, EGFR, ALK, ROS1 and PIK3CA mutational status). PD-L1 expression correlated with type of surgery (P = 0.01) and KRAS positivity (P = 0.02). KRAS mutation status correlated with age (P = 0.004), sex (P = 0.006) and smoking status (P = 0.004). EGFR status correlated with smoking status (P < 0.001) and age (P = 0.013). ALK, ROS1 and PIK3CA status were not correlated with any of the clinicopathologial characteristics. PD-1expression was significantly associated with disease free survival (P = 0.03) and overall survival (P = 0.01). PD-L1 expression, KRAS, EGFR, ALK, ROS1 and PIK3CA status were not associated with disease free survival and overall survival. The most frequent gene alteration are mutations in KRAS and EGFR gene. Presence of KRAS mutation is in correlation with patients age, sex and smoking status while presence of EGFR mutation is in correlation with patients age and smoking status. PD-L1 expression is in correlation with type of surgery and KRAS mutational status. Only presence of PD-1 expression represent an independent prognostic factor for disease free survival and overall survival.

Uvod: Sepsa je jedan od vodećih uzroka smrtnosti u jedinicama intenzivnog lečenja i van njih uprkos implementaciji novih dijagnostičkih i terapijskih protokola širom sveta. Multiorganska disfunkcija (MODS), koja predstavlja najtežu formu nepovoljnog toka sepse, je u osnovi svojih patofizioloških dešavanja obeležena promenama, koje se dešavaju na nivou kapilara, pre svega u endotelu. Poremećaji koagulacije koji se javljaju kao posledica ovih promena u endotelu su prepoznati kao jedan od dijagnostičkih kriterijuma prema najnovijim smernicama za dijagnostiku i lečenje sepse, međutim njihov značaj u predviđanju toka i ishoda ovog oboljenja još uvek nije precizno definisan. Cilj istraživanja: Odrediti koncentraciju markera endotelne aktivacije, aktivacije koagulacije, aktivnost prirodnih inhibitora koagulacije i funkcionalnost fibrinolize kod obolelih od sepse u odnosu na njihove vrednosti u zdravoj populaciji. Ispitati mogućnost upotrebe markera endotelne disfunkcije i pokazatelja poremećaja mehanizma hemostaze za postavljanje dijagnoze sepse i predikciju pojave komplikacija. Ispitati mogućnost upotrebe markera endotelne disfunkcije i pokazatelja poremećaja mehanizma hemostaze za procenu ishoda kod obolelih od sepse. Materijal i metode: Istraživanje je sprovedeno analitičkom metodom u formi studije preseka, a obuhvatilo je pacijente lečene na Odeljenju anestezije i reanimacije Urgentnog centra Kliničkog centra Vojvodine i na Klinici za infektivne bolesti Kliničkog centra Vojvodine, u Novom Sadu. Istraživanje je sprovođeno tokom 2012. i 2013. godine u trajanju od dve godine. U studiju je bilo uključeno 180 ispitanika od kojih je 150 imalo postavljenu dijagnozu sepse,a 30 ispitanika su činili kontrolnu grupu su klinički i biohemijski zdravih ispitanika, dobrovoljni davaoci krvi. Ispitanici su kategorisani u četiri grupe u odnosu na kliničko stanje i laboratorijske nalaze unutar prvih 24 časa od prijema: bolesnici sa sepsom, teškom sepsom, septičkim šokom i multiorganskom disfunkcijom na prijemu. Nakon kategorizacije ispitanika, izračunati su APACHE II i SOFA numerički pokazatelji procene težine bolesti ispitanika. U roku 24 časa od trenutka postavljanja dijagnoze sepse, iz uzoraka krvi ispitanika, izvršene su predviđene laboratorijske analize u cilju praćenja endotelne aktivacije, aktivacije koagulacije i inhibicije antikoagulantnih mehanizama. U toku 48 časova od prijema, bolesnici koji nisu imali MODS na prijemu su intenzivno praćeni u cilju evidentiranja razvoja multiorganske disfunkcije, dok su bolesnici koji su imali MODS praćeni radi evidentiranja perzistiranja ili eventualne rezolucije MODS-a. Zdravstveno stanje bolesnika je praćeno tokom 28 dana od trenutka uključivanja u studiju i nakon tog perioda je evidentiran ishod lečenja u smislu preživljavanja ili smrtnog ishoda. Statistička analiza je izvršena pomoću statističkog paketa IBM SPSS 20 Statistics. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistička značajnost određivana je na nivou p< 0,05. Rezultati: Vrednosti bioloških markera endotelne aktivacije i aktivacije koagulacije su statistički značajno povišene kod obolelih od sepse u odnosu na njihove vrednosti u zdravoj populaciji, dok su vrednosti prirodnih inhibitora koagulacije statistički značajno snižene kod obolelih od sepse u odnosu na njihove vrednosti u zdravoj populaciji. Vrednosti APTT-a, PT-a, D-dimera, fibrinogena, prirodnih inhibitora koagulacije i markera endotelne aktivacije (endokan i vWF antigena i aktivnosti) imaju značajan i veoma visok dijagnostički potencijal. Vrednosti biomarkera endotelne disfunkcije i pokazatelja poremećaja hemostaznog mehanizma su značajni prediktori komplikacija kod bolesnika sa sepsom. APTT, PT, D-dimer, broj trombocita, vrednosti priorodnih inhibitora koagulacije, trombomodulina, endokana i ETP-a su jednako validni u inicijalnoj proceni toka kliničke slike sepse kao i prediktivni APACHE II i SOFA skorovi. Koncentracija trombomodulina, D-dimera, ETP-a i PC su dobri prediktori nastanka MODS-a u prvih 48 časova u toku sepse. Endokan, PT, APTT, koncentracija fibrinogena, prirodnih inhibitora koagulacije i vrednosti ETP-a su značajni u predikciji mortaliteta kod bolesnika sa sepsom. Zaključci: Ukoliko bi pokazatelji aktivacije endotela i mehanizma hemostaze bili inkorporirani u određeni sistem skorovanja u cilju procene težine bolesti u smislu ishoda kod bolesnika sa sepsom, to bi moglo doneti doprinos boljoj klasifikaciji bolesnika, te primeni pravovremene i adekvatne terapije u cilju postizanja pozitivnog ishoda kod bolesnika sa sepsom. Prilikom interpretacije pokazatelja inflamacije i koagulacije neophodno je steći uvid u celokupnu sliku pro-i antikoagulantnih dešavanja koja se odvijaju tokom sepse, odnosno adekvatno proceniti pravac toka disbalansa mehanizma hemostaze da bi se eventualnim terapijskim merama mogao postići pozitivan učinak.
Introduction: Sepsis is one of the main causes of death in intensive care units and other hospital wards in spite of implementation of new sepsis treatment guidelines in everyday hospital practice worldwide. Changes that occur in the microvasculature, affecting primarily endothelial cell, are the basis of the pathophysiology of multiorgan dysfunction (MODS) in sepsis. Coagulation abnormalities which occur as a consequence of endothelial changes are recognized as diagnostic criteria for sepsis, but significance of these changes in the outcome prognosis and prediction of the course of sepsis is still not accurately defined. Aims: Evaluation of hemostasis related parameters and endothelial activation biomarkers values in patients with sepsis and healthy volunteers. Determination whether the levels of hemostasis-related parameters and biomarkers of endothelial activation have diagnostic significance and are they associated with MODS development and persistence in the first 48 hours of hospitalization and 28-day mortality in patients with sepsis. Material and methods: This is cross-sectional study conducted in 2012 and 2013 in the Department of Anesthesia and Reanimation at the Emergency Center of the Clinical Center of Vojvodina and in the Clinic of Infectious Disease at the Clinical Center of Vojvodina. 150 patients who fulfilled criteria for diagnosis of sepsis were included in the study. Patients were divided into 4 groups: sepsis, severe sepsis, septic shock and MODS. 30 healthy volunteers, blood donors were the control group. After the categorization of patients, during the first 24 hours of hospitalization, predictive APACHE II and SOFA scores were calculated. Hemostasis related parameters and endothelial activation biomarkers concentrations were determined within the first 24 hours of the onset of the disease. To assess the development of complication of the disease, patients were monitored for 48 hours for MODS development and persistence or resolution and for 28 days from the onset of sepsis for outcome assessment. Data were analyzed using SPSS 20.0 software and are presented in tables and graphs, statistical significance was set at p< 0,05. Results: Biomarkers of endothelial and coagulation activation are significantly higher in patients with sepsis in comparison to their values in healthy volunteers, while concentrations of natural anticoagulants are significantly lower in patients with sepsis than in healthy volunteers. APTT, PT, D-dimer, fibrinogen, natural anticoagulants and biomarkers od endothelial activation (endocan and vWF antigen and activity) have diagnostic significance in patients with sepsis. Hemostasis related parameters and endothelial activation biomarkers are good prognostic factors for complication development in patients with sepsis. APTT, PT, D-dimer, platelet count, natural anticoagulants, thrombomodulin, endocan and ETP are equally valuable in early prediction of sepsis development as APACHE II and SOFA scores. Thrombomodulin, D-dimer, ETP and PC are good predictors of MODS development during the first 48 hours from sepsis onset. Endocan, PT, APTT, fibrinogen concentration, values of natural anticoagulants and ETP values are significant in 28-day mortality prediction in patients with sepsis. Conclusion: A combination of markers of endothelial dysfunction with widely used ICU scores and organ failure assessment could contribute to an early recognition of complication development and consequent death in patients with sepsis. It is necessary to obtain the full insight in pro-and anticoagulant dynamic evaluation while interpreting coagulation and inflammation processes in sepsis development, in order to accurately lead early resuscitation therapy.

Melanom je globalni zdravstveni problem s kontinuiranim porastom u incidence. Rezultati tretmana metastatskog melanoma su, do skorašnjih napredovanja u terapijama, bili slabi, s medijanom ukupnog preživljavanja (OS) od 7,5 mjeseci i petogodišnjom stopom preživljavanja 6%. U kliničkim istraživanjima za metastatski melanom, selektivni inhibitori BRAF gena, vemurafenib i dabrafenib, pokazali su značajnu antitumorsku aktivnost i poboljšanje u OS i PFS kada se porede s dakarbazinom. Međutim, skoro će svaki pacijent tretiran BRAF inhibitorima imati progresiju bolesti, a tumori pokazuju reaktivacije MAPK puta u vrijeme pojave rezistencije. Specifična BRAF inhibicija vodi ka paradoksalnoj aktivaciji ćelija s RAS divljim “wild” genom uzvodno u MAPK putu i iz tih razloga vodi rezistenciji na terapiju, ćelijskoj proliferaciji i povećanoj stopi RAS kožnog toksiciteta. Pretklinički podaci sugerisali su da inhibitori MEK gena u MAPK putu mogu da zaustave rast i isprovociraju ćelijsku smrt kod nekih BRAF pozitivnih melanomskih tumora. Selektivni inhibitori MEK1 i MEK2 su cobimetinib i trametinib. Kombinovanjem BRAF+MEK inhibicije postiže se produženje terapijskog odgovora, odgađanje rezistencija i smanjuje pojava novih kutanih SCC/KA udruženih s BRAF inhibicijom. Kombinacija dabrafenib+ trametinib i vemurafenib+cobimetinib odobrena je za pacijente s neresktabilnim ili metastatskim melanomom s tumorima koji imaju mutaciju na BRAF genu. Klinička vrijednost intermitentne terapije za sada nije definisana. Podaci iz kliničkih istraživanja sugerišu da selekcionirani pacijenti mogu imati benefit od terapije uprkos razvijanju novih metastaza. Uvođenje ovih terapija u adjuvantno područje može dodatno poboljšati ishod i liječenje ove bolesti.