Dissertations / Theses on the topic 'Przestrzenne'

Celem podjętych badań było ustalenie przestrzennego i pionowego zróżnicowania zawartości formy całkowitej i bioprzyswajalnej metali ciężkich w glebach uprawnych oraz zbadanie wpływu wód rzeki na zawartość metali ciężkich w glebach badanego obszaru
Streszcz. ang

Głównym celem pracy jest określenie możliwości w zakresie identyfikacji efektów przestrzennych przez hierarchiczny model autoregresji przestrzennej (w porównaniu z modelami SAR i MLM) oraz rozszerzenie możliwości aplikacyjnych hierarchicznego modelu autoregresji przestrzennej o nowe kierunki analiz zjawisk społeczno-ekonomicznych. Poruszane w rozprawie zagadnienia dotyczą określenia możliwości aplikacyjnych przestrzennych modeli wielopoziomowych dla wybranych zjawisk społecznych i ekonomicznych, analizowanych w przestrzeni geograficznej. W porównaniu z dotychczasowymi badaniami, rozszerzono obszar poszukiwania zastosowań dla przestrzennych modeli wielopoziomowych. W szczególności skoncentrowano się na takich zjawiskach, dla których oczekuje się istnienia nie tylko efektów przestrzennych (w postaci zależności i heterogeniczności), ale również wpływu interakcji społecznych. Te ostatnie mogą być z powodzeniem analizowane za pomocą przestrzennych modeli wielopoziomowych nawet wtedy, gdy towarzyszą im efekty przestrzenne, zaś struktura danych jest hierarchiczna (wielopoziomowa).

W interdyscyplinarnym podejściu zastosowanym w pracy miasto zostało ujęte w trzech składowych wątkach badawczych. Pierwszym wątkiem jest fizyczna przestrzeń geograficzna, którą tworzą obiekty i przestrzenie. Drugi wątek to subiektywne opinie użytkowników przestrzeni, w tym ich zadowolenie z miejsca. Trzeci wątek tworzą teoretyczne wzorce przestrzenne, wykorzystywane przez urbanistów i architektów, definiujące miasto o dobrej formie. Celem pracy było określenie, jaki jest związek między tymi trzeba aspektami. Czy struktura funkcjonalno-przestrzenna determinuje percepcję miejsca, czy wzrost liczby wzorców teoretycznych jest skorelowany z oceną miejsca oraz czy występują czynniki, które determinują rozmieszczenie ocen w przestrzeni. Aby uzyskać odpowiedź, dokonano delimitacji przestrzeni Warszawy pod względem funkcjonalnym, a następnie wylosowano 1309 miejsc, w których wykonano zdjęcia panoramiczne. Następnie poproszono respondentów o ocenę tych miejsc, a sędziów kompetentnych o identyfikację wzorców teoretycznych. Uzyskane wyniki pokazały, że związek między oceną i strukturą oraz między oceną i liczbą wzorców jest średni, lecz istotny. Ponadto zidentyfikowano czynniki, które mają wpływ na rozmieszczenie ocen i wskazano te wzorce, które faktycznie są powiązane z ocenami. Powstała również mapa percepcji przestrzeni Warszawy o niespotykanej dotąd szczegółowości.
Interdisciplinary approach used in the work consists of three research threads of the city. The first thread is the geographical space, which is made up of objects and places. The second thread are the opinions of residents, including their space evaluation. The third thread are the theoretical spatial patterns, describing how good urban space should look like. The aim of this study was to determine what is the relationship between these aspects. Asked if 1) functional and spatial structure determines the perception of space, 2) the number of theoretical models is correlated with the assessment of the place and 3) there are factors that determine the distribution of perception in space. To get the answer, made the delimitation of the Warsaw and randomly selected 1309 places. In this places they were taken panoramic photos. In the next step we asked respondents to evaluate these places and competent judges were asked to identify theoretical patterns. On the basis of the database was made statistical analysis. The results showed that the relationship between the assessment and the structure, even as between the assessment and the number of patterns are medium, but important. In addition, identified factors influencing the distribution of assessments and identifies those patterns that are highly associated with assessments. It was made map of perception of Warsaw space in unprecedented detail scale.

Zakupy stają się coraz istotniejszym elementem życia współczesnych społeczeństw. W wymiarze przestrzennym uwidacznia się to m.in. poprzez powstawanie centrów handlowych: nowoczesnych przestrzeni zaprojektowanych w jednym celu – konsumpcji. Jednocześnie handel detaliczny to ten typ działalności gospodarczej, dla którego lokalizacja jest kluczowym czynnikiem sukcesu. Dlatego też geograficzne badania centrów handlowych mogą dostarczyć istotnej wiedzy na temat procesów kształtujących przestrzeń współczesnych miast. Celem badania było określenie przestrzennych aspektów funkcjonowania warszawskich centrów handlowych. Aspekty te zdefiniowano na dwóch poziomach: jako strukturę przestrzenną badanych obiektów oraz jako przestrzenne skutki ich funkcjonowania, widoczne w zmianach struktury funkcjonalnej głównych ulic handlowych Warszawy. W pierwszym wypadku kluczowym zagadnieniem była identyfikacja prawidłowości w rozmieszczeniu stołecznych centrów handlowych, a także określenie relacji między cechami centrów (wielkość, oferta, projekt architektoniczny, warunki parkingowe) i parametrami ich lokalizacji (odległość od centrum miasta, dostępność transportowa, cechy obszarów rynkowych, odległość od konkurencji). Analiza statystyczna wykazała występowanie stosunkowo niewielkiej liczby względnie słabych zależności między dwoma wymienionymi wyżej grupami zmiennych. Dopiero klasyfikacja warszawskich centrów handlowych, przeprowadzona z wykorzystaniem bardziej zaawansowanych metod ilościowych i uwzględniająca zróżnicowany zestaw zmiennych (opisujących zarówno cechy centrów handlowych jak i ich lokalizacji), umożliwiła zidentyfikowanie prawidłowości rozmieszczenia badanych obiektów. Choć klasyfikację przeprowadzono wykorzystując metody statystyczne i nie oparto jej na żadnym modelu teoretycznym, to jednak charakterystyka poszczególnych klas nawiązuje w pewnym zakresie do klasycznego modelu hierarchicznego miejskich ośrodków handlowych. Analiza umożliwiła wyodrębnienie trzech grup centrów handlowych: (1) duże centra regionalne zlokalizowane bliżej centrum miasta, które reprezentują wyższy szczebel hierarchii miejskiego handlu, (2) mniejsze centra lokalne położone w obrębie obszarów mieszkaniowych, (3) centra nie pasujące do modelu hierarchicznego, przede wszystkim z uwagi na swoją peryferyjna lokalizację. W strukturze przestrzennej warszawskich centrów handlowych widoczne były zatem zarówno elementy typowe dla klasycznej hierarchicznej struktury miejskiego handlu, jak i, charakterystycznego przede wszystkim dla rynku amerykańskiego, modelu podmiejskich ośrodków handlowych. Rozwój warszawskich centrów handlowych spowodował znaczne przekształcenia miejskiej struktury funkcjonalnej, a zwłaszcza sektora handlowego. Przykładem mogą być zmiany struktury funkcjonalnej głównych ulic handlowych, spowodowane w znacznej mierze konkurencją ze strony centrów handlowych (przede wszystkim w obszarze handlu odzieżą i obuwiem). Przeprowadzona analiza ilościowa wykazała, że głównym kierunkiem tych przekształceń był wzrost roli usług (zwłaszcza bankowych) i gastronomii kosztem handlu, głównie spożywczego i dóbr niższego rzędu. Wyniki analizy sieciowej wykazały ponadto, że najbardziej luksusowe warszawskie ulice handlowe (Chmielna i Nowy Świat) są obecnie bardziej podobne (pod względem struktury branżowej i marek handlowych) do nowoczesnych centrów handlowych niż do pozostałych śródmiejskich ulic handlowych. Przekształcenia funkcjonalne głównych ulic handlowych Warszawy doprowadziły zatem do sytuacji, w której w coraz większym stopniu przypominają one centra handlowe, które pierwotnie były wzorowane na tradycyjnych ulicach handlowych.
Shopping, and consumption in general, has become significant part of life of modern society. In spatial dimension this phenomena is expressed by proliferation of shopping centres: modern retail spaces, dedicated and designed only for one purpose – consumption. At the same time retailing is a type of economic activity for which location is a key determinant of success. Geographical studies of shopping centres can provide important knowledge and insight into spatial processes that shape contemporary cities. The aim of the study presented in the PhD dissertation was twofold. First, to identify spatial structure and distribution determinants of Warsaw shopping centres. Second, to analyse spatial consequences of their proliferation, measured by changes in functional structure of the main Warsaw shopping streets. The main area of the analysis were relations between shopping centres characteristics (size, tenant mix, age, parking) and their location parameters (accessibility, market area, distance to the city centre). Statistical analysis on Warsaw shopping centres spatial distribution revealed only a few and rather week correlations between centres’ characteristics and their location parameters. Quantitatively advanced classification of Warsaw shopping centres, based on large number of indicators (describing both the centres and their location), enabled to identify some regularities in distribution of specific types of centres. Although the classification has emerged from the exploratory and inductive analysis, based only on statistical methods, distinguished classes refer to some extent to the classical hierarchical model of urban commercial centers. Three groups of shopping centres have emerged from the analysis: (1) a group of large, regional centres located closer to the city centre, that can be considered as the higher level of the hierarchy, (2) a group of smaller local centres, located within residential areas, (3) centres that did not fit into this hierarchy, mainly due to its peripheral location. Based on this analysis it can be concluded that in the spatial structure of Warsaw shopping centres features of both - classical hierarchical urban retailing structure and American model of suburban shopping centers - were visible. Development of shopping centres in Warsaw brought also major changes in city’s functional structure, especially in retail sector. One of these processes were changes in tenant structure of the main shopping streets, to a large extent caused by shopping centre’s competition, especially in comparison shopping such as clothing and footwear. The quantitative analysis revealed that the main direction of these processes was increasing role of services (especially banks) and restaurants and bars at the expense of retailing, mainly food and low-order goods. Furthermore, results of network analysis showed that in Warsaw two the most prestigious shopping streets (Chmielna and Nowy Swiat) are now more similar (in terms of branch structure and set of brands) to modern enclosed shopping centres than to other downtown shopping streets. So by functional transformations the most popular Warsaw shopping streets are getting more similar to shopping centres, which, in their beginnings, were modelled on traditional shopping streets.

Michał Woźniak Streszczenie rozprawy doktorskiej "Aglomeracja warszawska. Przestrzenne zróżnicowanie strefy podmiejskiej" Rozprawa podejmuje problematykę różnych aspektów przestrzennego zróżnicowania warszawskiej strefy podmiejskiej, warunkujących je czynników oraz jego konsekwencji społecznych. Celem jest pokazanie skali zróżnicowania oraz płaszczyzn, na których ma ono miejsce, a także charakterystycznych modeli rozwoju przestrzennego i ludnościowego w strefie podmiejskiej i związanych z nimi specyficznych problemów społecznych. W rozdziale pierwszym pokazane zostało, jak przebiegała decentralizacja obszarów metropolitalnych w świecie, jakie czynniki ją warunkowały oraz jakie procesy zachodzą tam obecnie. Omówione zostały koncepcje i definicje dotyczące podstawowych pojęć związanych z obszarami metropolitalnymi i ich strefami podmiejskimi. Na tym tle, został pokazany proces tworzenia i rozwoju warszawskiej strefy podmiejskiej. Zaprezentowane zostały również wykorzystane metody badawcze. Rozdział drugi dotyczy delimitacji warszawskiej strefy podmiejskiej i dynamiki jej rozwoju. Omówiona została przyjęta metoda delimitacji na tle istniejących wcześniej koncepcji. Wskazane zostało 58 gmin należących do warszawskiej strefy podmiejskiej, pokazane ich zróżnicowanie, pod względem dynamiki rozwoju ludnościowego oraz warunkujące ją czynniki. Rozdział trzeci opisuje wybrane aspekty zróżnicowania przestrzennego gmin warszawskiej strefy podmiejskiej: typu (jedno-, bądź wielorodzinnej) i standardu zabudowy. W efekcie wyłonił się obraz strefy podmiejskiej silnie zróżnicowanej na tych dwóch płaszczyznach, co ma związek z równie silnym zróżnicowaniem społecznym poszczególnych jej części i pozwala poszukiwać powtarzalnych modeli rozwoju. Badania pozwoliły ustalić, że zarówno typ zabudowy, jak również w jeszcze większym stopniu jej standard, jest reprodukowany i w większości gmin nie ulega zmianie, w porównaniu z okresem poprzedzającym badania. Oprócz kwestii historycznych, jednym z głównych czynników różnicujących przestrzennie strefę podmiejską jest aspekt geograficzny. Pokazane zostało, że zróżnicowanie przestrzenne gmin, ma związek ze zróżnicowanym statusem społeczno-ekonomicznym ich mieszkańców. Rozdział czwarty, to studia przypadków czterech gmin, z których każda lokuje się na innej pozycji w zarysowanym układzie dominującego typu i standardu zabudowy, skoncentrowane na opisie czynników kształtujących tę pozycję, a przede wszystkim specyficznych problemów społecznych. Pokazany został konflikt społeczny w Izabelinie, na tle prób dopuszczenia w gminie zabudowy wielomieszkaniowej, a także poszerzenia terenów przeznaczonych pod budownictwo oraz proces, w wyniku którego nowa zabudowa wielorodzinna pojawiła się w Józefowie, co w konsekwencji wpłynęło na zmianę struktury przestrzennej miasta. Przypadki obu gmin ilustrują, w jaki sposób na atrakcyjne tereny strefy podmiejskiej działa presja urbanizacyjna, jakie konsekwencje i jakie reakcje mieszkańców może nieść za sobą. Pokazane zostały również problemy peryferyjnej gminy Prażmów, w której niedobór infrastruktury, nierówny dostęp do niej różnych części gminy oraz ograniczone środki na nowe inwestycje prowadzą do konfliktów społecznych, a pomysłem na rozwiązanie, jest zwiększanie liczby mieszkańców, generujące dalsze potrzeby inwestycyjne, na terenach nie przygotowanych do rozwoju budownictwa. Opisane zostały również Marki, jako jeden z obszarów strefy podmiejskiej, pełniących istotną rolę w aglomeracji, stanowiąc rezerwuar stosunkowo tanich mieszkań, o niższym standardzie i mniej atrakcyjnej lokalizacji, gdzie podstawowym problemem mieszkańców, mimo bliskiego położenia, jest komunikacja z Warszawą. W rozprawie wskazane zostały trzy modele rozwoju w warszawskiej strefie podmiejskiej. Pierwszy to atrakcyjne obszary zabudowy jednorodzinnej o wyższym standardzie, przede wszystkim dawne podwarszawskie letniska, drugi to gminy do tej pory rolnicze, najczęściej peryferyjne, gdzie powstaje zabudowa jednorodzinna o niższym standardzie. Trzeci model to tereny stanowiące bazę tanich mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Pokazane zostały także inne charakterystyczne aspekty zróżnicowania przestrzennego warszawskiej strefy podmiejskiej, jak to, że część obszarów stanowi także miejsce pracy, a nie wyłącznie zamieszkania. Mimo, że istnieją gminy, w których lokowane są zorganizowane inwestycje w budownictwie jednorodzinnym, w skali całej aglomeracji, w przeciwieństwie do obszarów metropolitalnych Europy Zachodniej, czy Ameryki Północnej, zdecydowanie dominują inwestycje indywidualne. Pokazana została trwałość opisanego układu zróżnicowania przestrzennego w latach, które nastąpiły po badaniach oraz że obszar metropolitalny, mimo dynamicznego rozwoju strefy podmiejskiej, nadal pozostaje typową aglomeracją monocentryczną, z dominującą rolą Warszawy.
Michał Woźniak Summary of doctoral dissertation: „Warsaw Metropolitan Area. Spatial Diversity of Suburban Area” The dissertation deals with the problems of various aspects of Warsaw suburbia diversity; with the factors, which condition the diversity, as well as with its social consequences. The dissertation is aimed at showing the degree of the diversity; the levels, on which this diversity takes place; the characteristic models of spatial and demographical development within suburbia and the unique social problems connected with them. The first chapter presents the course of urban areas decentralization in the world; the factors, which conditioned it; and the processes, which nowadays take place in the world. It also discusses the most important definitions of the terms connected with metropolitan areas as well as with the suburbia. This constitutes the background for showing the process of building up and developing of Warsaw suburbia. The chapter presents the research methods used in the dissertation, too. The second chapter is devoted to the delimitation of Warsaw suburbia and to the dynamic of its development. It discusses the delimitation method adopted as compared with previously existing conceptions. The chapter mentions fifty eight communes, which belong to Warsaw suburbia; it shows their diversity as far as the dynamic of demographical development is concerned as well as the factors, which conditioned this diversity. The third chapter describes some aspects of spatial diversity of Warsaw suburbia communes: the type (single- or multi-family) and standard of buildings. This resulted in the picture of Warsaw suburban area, which is strongly diverse in the two aspects just mentioned; this is related to the equally strong social diversity of its particular parts, so this allows for searching for the repeating models of development. The research proved that both the type of buildings and (even to the greater extent) their standard is reproduced and, in most of the communes, it doesn’t change as compared to the period before the research. Apart from some historical factors, the most important distinctive factor, which differentiates Warsaw suburbia, is the geographical aspect. The chapter shows that the spatial diversity of the communes under research is related to the social and economic status of their inhabitants. The fourth chapter contains the case studies of four communes, each of which takes different position within the outlined system of dominating type and standard of buildings; these case studies focus on describing the factors, which shape these positions and, in particular, on describing the unique social problems within the communes in question. The case study presents the social conflict in Izabelin, i.e. the conflict concerning the attempts of permitting the multi-flat buildings within the commune as well as extending housing areas; another thing, which is presented, is the process resulting in the appearance of the new multi-family buildings in Józefów, which, in consequence, caused the change of the spatial structure of the town. The cases of the two communes illustrate the way, the urbanization pressure affects the attractive territories of suburbia and the consequences and inhabitants’ reactions, which it may bring. Another commune, which is presented, is the suburban peripheral one named Prażmów; in this commune the infrastructure is insufficient and not equally available to particular parts of the commune and the financial resources for new investments are limited; these factors lead towards social conflicts; the solution of these problems is, in this very area, the increase of inhabitants’ number, which, in turn, generates the needs for the new investments within the area, which is not prepared for architecture development. The last commune described is named Marki; it is described as one of the important suburban areas, playing the significant role within Warsaw agglomeration, i.e. constituting the reservoir of relatively cheap flats of lower standard and of not very attractive location; the main problem of the inhabitants of Marki is the transportation to Warsaw, although Marki are not very far away from the Capital. The dissertation outlines three models of Warsaw suburban area development. The first one includes the attractive areas with the single-family houses of higher standard, in particular the past Warsaw summer resorts; the second one includes the so-far agricultural communes, most often suburban peripheral ones, with the single-family buildings of lower standard. The third model, in turn, are the areas, which are the reservoirs of cheap flats in multi-family buildings. Also, some other characteristic aspects of Warsaw suburban area diversity are shown, e.g.: the fact that some areas are not merely the housing places, but also the places where people work. Although there exist the communes, in which the organized single-family buildings investments are located, contrary to metropolitan areas of Western Europe or North America, individual investments definitely dominate within Warsaw agglomeration as a whole. The dissertation presents the stability of the situation described within the period of a few years, which followed the research. It also shows the fact that Warsaw metropolitan area, despite the dynamic development of suburbia, still remains the typical monocentric agglomeration with the dominating role of Warsaw.

Praca przedstawia szerokie i wielokierunkowe badania oraz analizy dotyczące parków jako elementu struktury przestrzennej miasta. Obszarem zainteresowania autorki jest Łódzki Obszar Metropolitalny (ŁOM), zaś przedmiotem badań - 54 parki miejskie zlokalizowane w 12 miastach ŁOM. Głównym celem rozprawy jest zbadanie zależności położenia parków w przestrzeni miejskiej Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego względem ich genezy, zagospodarowania i pełnionych funkcji oraz wyjaśnienie i ocena rozpoznanych związków. Na potrzeby sporządzenia pracy zdefiniowano również następujące cele pomocnicze: 1) opracowanie typologii parków Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego pod względem ich genezy, zagospodarowania i pełnionych przez nie funkcji; 2) zbadanie i ocena położenia parków w strukturze przestrzennej miast Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego; 3) ocena wyposażenia miast Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego w tereny parkowe i sformułowanie wniosków i rekomendacji na potrzeby kształtowania polityki lokalnej w tym zakresie. Rozdział pierwszy, poprzedzony wstępem, stanowi tło teoretyczne dla podjętych w rozprawie kwestii badawczych. W rozdziale drugim dokonano ogólnej charakterystyki parków miejskich ŁOM. W kolejnych trzech rozdziałach przeprowadzono typologię parków odpowiednio ze względu na ich genezę, sposób zagospodarowania oraz pełnione funkcje. W kolejnych czterech rozdziałach zbadano i oceniono położenie parków względem systemu przyrodniczego miast, systemu przestrzeni publicznych, struktur społeczno-demograficznych oraz funkcjonalno-przestrzennych, ze szczególnym uwzględnieniem zabudowy mieszkaniowej. Ponadto zbadano i oceniono dostępność przedmiotowych terenów, w tym między innymi w aspekcie dojazdów publiczną komunikacją zbiorową. W ostatnim rozdziale podjęto próbę syntezy położenia wydzielonych typów parków miejskich ŁOM w strukturze przestrzennej poszczególnych miast. Zbadano, wyjaśniono i oceniono w nim rozpoznane związki. W tym celu wykorzystano metodę wielowymiarowej analizy korespondencji, którą można nazwać swego rodzaju modelem eksploracyjnym - "odkrywczym", pozwalającym wykryć związki między badanymi zmiennymi. Model ten wyznaczył 10 profilii parków, które można w przyszłości zweryfikować, obejmując badaniami większą grupę zmiennych lub obiektów. Całość dysertacji zakończona została wnioskami oraz rekomendacjami dla potrzeb polityki lokalnej w zakresie wyposażania jednostek osadniczych ŁOM w parki miejskie oraz kształtowania tego rodzaju terenów zieleni.

Przedmiotem prezentowanej pracy doktorskiej było poznanie specyfiki orientacji przestrzennej kobiet i mężczyzn analizowanej w warunkach zbliżonych do naturalnych. Wprawdzie w literaturze znaleźć można wiele prac porównujących zdolności przestrzenne przedstawicieli obu płci, ale w zaprezentowanych badaniach, w zdecydowanej większości, wykorzystano narzędzia testowe (wśród których najczęściej był to test Vandenberga) lub zadania typu „papier- ołówek”. W świetle wyników tych badań, jednoznacznie spójnie wskazujących na znaczną przewagę mężczyzn w wykorzystaniu tych zdolności, uzasadnione było pytanie, dlaczego kobiety, mimo niewystarczających możliwości efektywnego poruszania się w przestrzeni, jednak w życiu codziennym potrafią zarówno odnaleźć drogę do znanego celu, jak i rozpoznać adekwatny kierunek w poszukiwaniu nowego, nieznanego miejsca. Pytanie powyższe stało się inspiracją dla przeprowadzenia w niniejszej pacy badań, których uczestnicy wykorzystali swoje zdolności przestrzenne w warunkach imitujących rzeczywiste sytuacje wymagające zaangażowania orientacji przestrzennej. Założono bowiem, że testy zdolności przestrzennych zawierają materiał o charakterze abstrakcyjnym, zaś operacje poznawcze na nim wykonywane są bardzo odległe od przetwarzania informacji przestrzennych w warunkach naturalnych. Drugi problem, analizowany w niniejszej pracy, dotyczył identyfikacji czynników psychospołecznych, które mogą sprzyjać nasileniu bądź redukcji różnic międzypłciowych w funkcjonowaniu przestrzennym. W świetle danych z literatury założono, że owe różnice mogą być związane albo ze stałymi właściwościami jednostki, wśród których za szczególnie znaczący uznano stopień identyfikacji ze stereotypem płciowym, albo z czynnikami sytuacyjnymi, które zoperacjonalizowano jako specyficzny trening w angażowaniu orientacji przestrzennej, prowadzący do bardziej sprawnego jej wykorzystania. Część empiryczna pracy doktorskiej składa się z trzech odrębnych badań, wykonanych w odmiennym schemacie metodologicznym, a mianowicie eksperymentalnym, quasi-eksperymentalnym oraz korelacyjnym. Uczestnikami było łącznie 306 osób, w tym 166 kobiet. Badania właściwe zostały poprzedzone określeniem właściwości psychometrycznych narzędzi, skonstruowanych specjalnie do celów tego programu, a mianowicie Kwestionariusza Identyfikacji ze Stereotypem Płci, Kwestionariusza Orientacji Przestrzennej i Strategii Odnajdywania Drogi oraz Kwestionariusza Doświadczeń. W tej wstępnej części uczestniczyły 143 osoby, w tym 81 kobiet. Ponadto w fazie wstępnej przygotowane zostały zestawy zadań do mierzenia orientacji przestrzennej, które- zgodnie z założeniem- miały stymulować realne sytuacje wymagające zaangażowania zdolności przestrzennych. Były to MAPY, FILM oraz zadanie w warunkach zbliżonych do naturalnych (odnajdywanie drogi w budynku). W pierwszym badaniu uczestnicy rozwiązywali test Vandenberga oraz wykonywali serię zadań symulujących poruszanie się w przestrzeni, które polegały na rozpoznaniu mapy terenu, wcześniej widzianego na zdjęciach. Manipulacja stereotypem płciowym polegała na instrukcji zawierającej informację o lepszym wykonaniu zadań przestrzennych przez mężczyzn lub przez kobiety ( w grupie kontrolnej nie aktywizowano stereotypu). Zgodnie z oczekiwaniami, manipulacja stereotypem płci zmniejszyła różnicę w wynikach kobiet i mężczyzn, ale jedynie w grupie rozwiązującej zadania symulujące funkcjonowanie w realnej przestrzeni. Przewaga mężczyzn w wykonaniu zadań przestrzennych uległa istotnemu zmniejszeniu w warunkach tak zwanego odwróconego stereotypu ( gdy uczestnicy badania uzyskali informację, że kobiety osiągną w tego typu zadaniach wyniki wyższe od mężczyzn). W grupie badanej w powyższych warunkach, kobiety rozwiązały poprawnie większą liczbę zadań niż mężczyźni. Natomiast wielkość różnicy między wynikami kobiet i mężczyzn w teście Vandenberga nie uległa zmianie pod wpływem aktywizacji stereotypu płciowego, a przewaga mężczyzn, wyrażana współczynnikiem d, była zbliżona do wyników innych badań, w których wykorzystano ten test. W drugim badaniu, podobnie jak w poprzednim, badano wykonanie zadań symulujących poruszanie się w przestrzeni przez kobiety i mężczyzn, ale tym razem uwzględniono rolę doświadczeń jednostki z funkcjonowaniem angażującym zdolności przestrzenne. Zadanie, jakie postawiono przed uczestnikami, polegało na obejrzeniu filmu nagranego z perspektywy osoby przemierzającej pewną trasę, na podstawie którego mieli następnie narysować możliwie szczegółową mapę terenu. Mężczyźni uzyskali w tym zadaniu wyższe wyniki od kobiet, lecz gdy do analiz włączono czynniki związanie z doświadczeniem, takie jak, uprawianie sportu, typ wykształcenia czy posiadanie prawa jazdy, nie we wszystkich grupach osób badanych różnice międzypłciowe osiągnęły poziom istotności statystycznej, co świadczy o znaczeniu treningu dla wielkości różnic międzypłciowych w zakresie zdolności przestrzennych. Wyniki badań potwierdziły również, że stosowanie trudniejszej i bardziej wymagającej poznawczo strategii orientacyjnej jest preferowane przez (poza kierowcami) grupy, które mają więcej okazji do trenowania zdolności przestrzennych. W trzecim badaniu, zadaniem osób badanych było samodzielne powtórzenie trasy w nieznanym im wcześniej budynku, którą najpierw przeszli z eksperymentatorem. Nie odnotowano różnic między kobietami i mężczyznami w wykonaniu tego zadania, w przeciwieństwie do testu Vandenberga, w którym różnica międzypłciowa okazała się być istotna, wskazując na przewagę mężczyzn. Wyniki obu zadań korelowały ze sobą dodatnio, ale współczynnik korelacji był niski, choć okazał się istotny statystycznie. Można zatem sądzić, że prognozowanie realnych zdolności przestrzennych na podstawie samych danych testowych jest mało trafne. Wyniki trzeciego badania potwierdziły również znaczenie doświadczenia jako moderatora zarówno w relacji płeć- zadanie na orientację, jak i w odniesieniu do zależności między płcią a wyborem określonej strategii orientacyjnej. Wyniki badań potwierdziły także, iż kobiety istotnie częściej stosują strategię konkretnej drogi, natomiast mężczyźni częściej korzystali ze strategii orientacyjnej, która zresztą okazała się skuteczniejszą, okazało się bowiem, że osoby, które deklarowały stosowanie tej strategii w życiu codziennym, lepiej zapamiętały skomplikowaną trasę w budynku. Badanie potwierdziło także wyniki wcześniejszych badań nad samooceną w zakresie zdolności przestrzennych, pokazało bowiem, że kobiety oceniały swoje możliwości w tym zakresie niżej niż mężczyźni, chociaż zarazem nie różniły się wynikiem wykonania zadania. Badania wchodzące w skład tego projektu pozwoliły w pewnym stopniu zweryfikować utrwalone poglądy czy nawet stereotypy dotyczące płci i orientacji w przestrzeni. Zgromadzone dane mogą być punktem wyjścia dla dalszych badań, a także mogą stanowić inspirację dla stworzenia programów szkolnych służących rozwojowi tych zdolności, natomiast wiedza na temat mechanizmów związanych z poruszaniem się w realnej przestrzeni czy stosowanych przez nas strategii może być wykorzystana przy projektowaniu systemów GPS, budynków, dzielnic czy nawet miast.

Ustrój termiczny odgrywa zasadniczą rolę w funkcjonowaniu ekosystemów lotycznych; maksymalne wartości temperatury wody wyznaczają granice występowania poszczególnych gatunków ryb i bezkręgowców, zmienność sezonowa i dobowa temperatury warunkuje ich bioenergetykę oraz tempo procesów fizjologicznych, natomiast czas występowania określonych wartości temperatury w ciągu roku ma duże znaczenie w kontekście tarła i migracji. Pomimo istotnego znaczenia ekologicznego temperatury problematyka dotycząca ustroju termicznego wód płynących stanowi rzadko poruszane zagadnienie badawcze w polskiej literaturze hydrologicznej. Cel niniejszej rozprawy został tym samym ukierunkowany na określenie czasowo-przestrzennego zróżnicowania wybranych cech ustroju termicznego cieków nizinnych. Obszar badań objął zlewnie czterech rzek płynących w okolicy Warszawy: Jeziorki, Rządzy, Świdra oraz Utraty. Źródłem danych empirycznych był własny eksperyment terenowy, prowadzony z wykorzystaniem cyfrowych rejestratorów temperatury wody; składał się on z trzech niezależnych etapów, odznaczających się odmiennym zakresem czasowym oraz przestrzennym. Długoterminowym monitoringiem temperatury (V 2015–X 2017) objęto 9 punktów zlokalizowanych w czterech wspomnianych zlewniach, natomiast w letnich półroczach (V–X) hydrologicznych 2016 i 2017 roku pomiary prowadzono dodatkowo w 8 punktach położonych w profilu podłużnym Świdra i Utraty oraz w 15 niewielkich dopływach Świdra. Na podstawie uzyskanych danych obliczono szereg parametrów termicznych, mających uzasadnienie statystyczne (miary położenia i zmienności) oraz ekologiczne (m. in. czas trwania optymalnej temperatury wody dla ryb zimno i ciepłolubnych). Podobieństwo punktów pod względem poszczególnych parametrów termicznych określono za pomocą metody aglomeracji Warda oraz testów statystycznych. Wyznaczono również względną częstość występowania ekstremalnych wartości temperatury wody w ciągu doby, a średnie dobowe, tygodniowe i miesięczne wartości temperatury wody powiązano z odpowiednimi wartościami temperatury powietrza za pomocą liniowych i logistycznych modeli regresji. Zastosowanie modeli regresji wielokrotnej umożliwiło z kolei określenie związków pomiędzy parametrami termicznymi oraz metrykami krajobrazowymi, obliczonymi na podstawie MPHP, NMT SRTM, mapy pokrycia terenu CLC 2012 oraz ortofotomapy. Wyniki wskazały, że w ujęciu sezonowym najniższe wartości temperatury wody cieków nizinnych występują w styczniu, natomiast najwyższe latem, od czerwca do sierpnia. Największe dobowe wahania temperatury obserwowane są w półroczu letnim, przede wszystkim w maju i czerwcu, najmniejsze z kolei w półroczu zimowym, z minimum w styczniu. W ciągu doby przebieg temperatury wody przyjmował z reguły kształt sinusoidy, osiągając wartości minimalne w godzinach porannych, zazwyczaj od 06:00 do 10:00, natomiast wartości maksymalne po południu, od 14:00 do 18:00. W zlewniach objętych długoterminowym monitoringiem temperatury wody zróżnicowanie parametrów termicznych było nieistotne statystycznie, a główną przyczyną kontrastów termicznych okazała się działalność człowieka. W przypadku niewielkich dopływów Świdra analiza statystyczna pozwoliła na wyróżnienie dwóch głównych grup, odznaczających się odmienną zmiennością temperatury wody. Tam też udowodniono, że parametry termiczne były w sposób istotny statystycznie skorelowane z powierzchnią zlewni, spadkiem koryta, jego zacienieniem oraz współczynnikiem morfometrii koryta. W cechach fizyczno-geograficznych zlewni oraz antropopresji znalazła odzwierciedlenie także jakość dopasowania oraz wartości parametrów liniowych i logistycznych modeli regresji, wiążących temperaturę wody i temperaturę powietrza. Wykazano w końcu, że badane cieki odznaczają się korzystnymi warunkami termicznymi zarówno dla ciepłolubnych, jak i zimnolubnych gatunków ryb. Przedstawione w pracy wnioski, oprócz poszerzenia wiedzy teoretycznej dotyczącej warunków termicznych cieków nizinnych, stanowią cenny materiał dla użytkowników rybackich oraz instytucji ochrony środowiska.
Summary: The thermal regime plays a fundamental role in the functioning of the lotic environment; maximum temperature determines the boundaries of the occurrence of fish species and invertebrates, seasonal and diurnal water temperature variations affect their bioenergetics and the rate of physiological processes, while the timing of specific water temperature values during the year is important in the context of spawning and migrations. Despite the ecological significance of water temperature, stream thermal regime was a rarely discussed research topic in Polish hydrological literature. The purpose of this dissertation was thus focused on determining the spatiotemporal differentiation of selected features of the thermal regime of lowland streams. The research area covered the catchments of four rivers flowing around Warsaw: the Jeziorka, Rządza, Świder, and Utrata rivers. Empirical data was obtained from the field experiment conducted using digital water temperature recorders; it consisted of three independent stages characterized by a different time and spatial range. Long-term temperature monitoring (05.2015 – 10.2017) covered 9 points located in the four mentioned catchments, while in 2016 and 2017 summer half-year measurements were additionally carried out in 8 points located in the longitudinal profile of the Świder and Utrata rivers, as well as in 15 small tributaries of the Świder River. On the basis of the measurement data, thermal parameters were calculated, having both statistical (measures of magnitude and variability) and ecological justification (duration of optimal water temperature for coldwater and warmwater fish guilds). The similarity of points in terms of thermal parameters was determined using cluster analysis (Ward method) and statistical tests. Also, the relative frequency of daily water temperature extremes timing was calculated, as well as linear and logistic regression models, which related the mean daily, weekly, and monthly water temperature values with relevant air temperature values. The use of multiple regression models made it possible to determine the relationships between thermal parameters and landscape metrics, which were calculated on the basis of digital hydrographic map, DEM SRTM, CLC 2012 land cover map, and orthophotomap. The results indicated that seasonally, the lowest temperature values of lowland rivers occur in January, while the highest in the summer, from June to August. The largest daily temperature fluctuations are observed in the summer half-year, mainly in May and June, while the lowest in the winter half-year, with a minimum in January. In the diurnal timescale water temperature has a clear sinusoidal pattern, reaching minimum values in the morning, usually from 6:00 to 10:00, while the maximum values in the afternoon, from 14:00 to 18:00. In catchments covered by the long-term monitoring of water temperature, the differentiation of thermal parameters was statistically insignificant, and the main reason for thermal contrasts was human activity. In the case of small tributaries of the Świder River, statistical analysis allowed for the distinguishing of two main groups, characterized by different variability of water temperature. In such catchments thermal parameters were statistically significantly related with the catchment area and its slope, channel shading, and the width:depth ratio. Landscape metrics and anthropopressure were also the reason for the variability of the fit quality and regression parameters of linear and logistic models. Finally, it was shown that the studied rivers are characterized by favorable thermal conditions for both warmwater and coldwater fish guilds. The conclusions presented in the dissertation, in addition to expanding the theoretical knowledge regarding the thermal conditions of lowland rivers, are considered as valuable material for fisheries managers and environmental protection institutions.

Przedmiotem pracy jest kompleksowa analiza lokalnych rynków pracy w powiatach województwa podkarpackiego. Analiza prowadzona jest zarówno na gruncie modeli teoretycznych jak i badań empirycznych funkcjonowania rynków pracy. W części teoretycznej dokonano przeglądu teorii ekonomicznych dotyczących funkcjonowania rynków pracy. Część empiryczna zawiera zaś opis głównych determinant rynków pracy w województwie podkarpackim w latach 2002-2012, ich tendencji oraz charakterystykę struktury tych rynków. Ponadto część empiryczna zawiera statystyczną analizę interakcji stopy wzrostu produkcji sprzedanej oraz stopy bezrobocia rejestrowanego z okresu poprzedniego na bieżący poziom stopy bezrobocia, względnej produkcji sprzedane i stopy bezrobocia na płace względne oraz wpływu zmiennych instytucjonalnych, historycznych i geograficznych na stopę bezrobocia.

Technologie informacyjno-komunikacyjne, szczególnie internet, stworzyły szansę na sprawniejsze i efektywniejsze działanie organizacji publicznych, w tym jednostek samorządu terytorialnego. W mojej pracy zajmuję się problematyką rozwoju elektronicznego samorządu (e-samorządu) na szczeblu gminnym w Polsce w ujęciu funkcjonalnym, w odróżnieniu od podejść strukturalnego i operacyjnego. Rozwój e-samorządu analizuję w odniesieniu do podstawowych zadań i funkcji postawionych przed samorządem w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Następstwem tego jest koncentracja na mieszkańcu jako kliencie (w odwołaniu do koncepcji nowego zarządzania publicznego i marketingu terytorialnego) oraz mieszkańcu jako obywatelu (w kontekście koncepcji local governance i partycypacyjnego zarządzania publicznego). W nawiązaniu do tego podziału wyróżniam dwie składowe e-samorządu – e-usługi i e-demokrację. Dodatkowo wyodrębniam e-promocję, która w sposób pośredni wpływa na zaspakajanie potrzeb mieszkańców – dzięki niej władze gminy posiadają środki potrzebne na realizację stojących przed nią zadań. W pracy odpowiadam na pytanie o poziom rozwoju e-samorządu i jego składowych (cel 1). Pokazuję jakie treści i aktywności są dostępne na stronach internetowych samorządów gminnych oraz jak funkcjonuje ich poczta elektroniczna. Konstruuję wskaźniki syntetyczne e-samorządu i jego składowych, które następnie analizuję w układzie regionów historycznych oraz jednostek NUTS 1, a także według podziału na obszary metropolitalne i pozostałe. Identyfikuję czynniki wewnętrzne mające wpływ na zróżnicowanie przestrzenne poziomu rozwoju e-samorządu (cel 2). Analizuję czynniki o charakterze popytowym (związane z cechami środowiska społecznego, kształtującymi zróżnicowany popyt na produkt, jakim jest e-samorząd) oraz podażowym (związane z cechami władz i administracji samorządowej, odpowiedzialnych za planowanie i wdrażanie rozwiązań z zakresu e-samorządu). Na potrzeby realizacji celów postawionych w pracy wykorzystuję różne metody badawcze – od analizy materiałów zastanych, przez analizę stron internetowych i test poczty elektronicznej 267 gmin, po analizy korelacji i regresji.

Zasadniczym celem pracy jest przedstawienie charakteru prawnego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w świetle całokształtu obowiązujących regulacji prawnych, z uwzględnieniem dotychczasowego dorobku przedstawicieli doktryny teorii prawa i prawa administracyjnego, jak również orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i sądów administracyjnych. W zakresie obranej tematyki główna hipoteza badawcza, którą zweryfikowano w podjętych rozważaniach, brzmi: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest aktem normatywnym. W dysertacji omówiono system aktów planowania przestrzennego, akty planowania, pojęcie polityki przestrzennej, na przykładzie wybranych studiów podjęto próbę wskazania na cechy, które przemawiają za zakwalifikowaniem ich do tychże kategorii. Podniesiono wątpliwości co do kwalifikacji studium jako aktu normatywnego o charakterze wewnętrznym, jak również regulacji aktów prawnych, które mogą wskazywać na jego powszechnie obowiązujący charakter. Podniesiono wątpliwości co do umiejscowienia aktów planowania, jak również studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, w wyodrębnianych dotychczas w doktrynie prawa administracyjnego formach działania administracji publicznej.
Fundamental purpose of this dissertation consists in presentation of legal nature of a study of conditions and directions of district spatial development in the light of binding legal regulations in their entirety, taking into consideration up-to-date achievements of representatives of the doctrine of theory of law and administrative law, as well as judicature of Constitutional Tribunal and administrative courts. Within the scope of selected subject matter, the main research hypothesis verified in the course of presented deliberations is as follows: A study of conditions and directions of district spatial development is a normative act. Dissertation covers acts recognized as part of the spatial planning system, planning acts, spatial policy, in reference to selected studies an attempt is made to determine these features which support their qualification as planning acts. Doubts about qualification of the study as a normative act of internal nature are discussed as well as doubts about provisions of legal acts which may suggest its generally applicable nature. Doubts are raised about location of planning acts, as well as studies of conditions and directions of district spatial development, within forms of action of public administration distinguished so-far in the legal doctrine.
Wydział Prawa

Wiele miejsca w różnych sferach życia codziennego, poświęca się wypowiedziom dotyczącym koniecznego ograniczenia wydatków, bądź lepszego wykorzystania ponoszonych nakładów względem ich racjonalnego rozdystrybuowania, stąd podejmowanie decyzji dotyczących zarządzania podmiotami gospodarczymi na szczeblu regionalnym skłania decydentów do stosowania rachunku ekonomicznego, w szczególności do uwzględnienia analizy kosztów. Problem ten nabiera szczególnego znaczenia w odniesieniu do sektora zdrowia, który uchodzi za jeden z najważniejszych sektorów gospodarki. Głównym celem naukowym rozprawy jest ocena skłonności do ponoszenia wydatków (ang. willingness-to-pay – WTP) gospodarstw domowych za wybrane świadczenia zdrowotne, na przykładzie dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego. W realizacji założeń i hipotez badawczych istotną rolę odegrały modele skłonności do płacenia, bazujące na metodach dyskretnego wyboru. Poziomy skłonności do ponoszenia wydatków zostały uzależnione względem preferencji gospodarstw, jak i ich uwarunkowań ekonomicznych oraz społecznych. Właściwa analiza została przeprowadzona dla danych statystycznych Diagnozy Społecznej, zbieranych cyklicznie w latach 2005-2015 przez Radę Monitoringu Społecznego, dla różnych poziomów agregacji. Poziomy prawdopodobieństw WTP na dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne zostały określone na podstawie wielomianowych logitowych modeli – MNL. Rezultatem prowadzonych rozważań teoretycznych i analiz empirycznych, poza określeniem funkcji WTP, było wykazanie podobieństw i różnić w przestrzennych rozkładach poziomów prawdopodobieństw, które zweryfikowano globalnymi i lokalnymi wskaźnikami autokorelacji przestrzennej oraz poprzez zastosowanie wielowymiarowych technik porównawczych. W końcowej części dysertacji, dzięki identyfikacji występowania autokorelacji przestrzennej możliwa byłą implementacja czynnika przestrzennego do modelu WTP. Dokonano tego na podstawie modelu błędu przestrzennego SEM, konstruując dodatkowy model, wyjaśniający zależność poziomu prawdopodobieństwa skłonności do ponoszenia wydatków na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, względem regionalnej zamożności, sytuacji na rynku pracy, charakterystyk podmiotów opieki zdrowotnej oraz gęstości zaludnienia. Analizy prowadzone w ramach dysertacji potwierdziły uniwersalność mierników WTP i w rezultacie również wskazały na szerokie spektrum wykorzystania wyników estymacji dla celów tworzenia np. polityk, strategii cenowych, czy lokowania produktu względem oczekiwań i preferencji społecznych.