Academic literature on the topic 'Psychologia osobowości'

Teza. Celem artykułu jest zebranie i omówienie wiedzy z zakresu psychologii osobowości w sporcie oraz propozycja nowego wykorzystania dotychczasowych osiągnięć nauki w praktycznym treningu sportowym. Autor powołuje się na badania z zakresu osobowości, nawiązując szczególnie do teorii cech osobowości, postulując, że pomiędzy osobami, które uprawiają sport amatorsko i profesjonalnie, istnieją większe niż przeciętne, różnice indywidualne w natężeniu cech osobowości. Omówione koncepcje. Autor odwołał się do modeli osobowości PEN Eysencka, NEOAC Costy i McCrae, 16FP Cattella, koncepcji biologicznej Greya oraz do artykułów opisujących badania relacji osobowości z predyspozycjami i osiągnięciami sportowymi. Przedstawiono argumenty przemawiające za znaczeniem natężenia cech osobowości, takich jak neurotyczność czy ekstrawersja, w doborze metod treningowych (dobór rodzaju bodźców wzmacniających lub ćwiczeń). Wnioski. Współczesna literatura z zakresu psychologii sportu czerpie niewystarczająco z wiedzy z pozostałych gałęzi tej nauki, takich jak psychologia osobowości. Brakuje badań, które pozwoliłby skontrolować wpływ cech osobowości na sposób uprawiania sportu, szczególnie przez sportowców amatorskich. Ze względu na specyficzną konfigurację cech osobowości ludzie w specyficzny sposób reagują na bodźce: neurotycy silnie reagują na zagrożenie karą i ich zachowanie skupia się na unikaniu jej, podczas gdy ekstrawertycy kierują się potrzebą osiągnięć i nagród. Neurotycy charakteryzują się podwyższonym poziom lęku oraz mniejsza tolerancją bólu. Autor postuluje wykorzystanie tej wiedzy w praktyce trenerów sportu.

Teorie poznawczo-behawioralne są jednymi z najmłodszych koncepcji w psychologii klinicznej. Ulegają one ciągłym przemianom, co rodzi wiele nieporozumień i błędnych interpretacji. Niektórzy autorzy uważają, że jest to koncepcja „mało spójna”, a kwestie osobowości schodzą na dalszy plan, „gdyż jest to bardziej psychologia zachowań, procesów i struktur poznawczych niż psychologia człowieka” (Sęk, 2005, s. 106). Historia rozwoju koncepcji poznawczych pozwala zrozumieć jej założenia, aktualne miejsce w psychopatologii oraz obecny stan wiedzy. Podział na tzw. trzy generacje koncepcji poznawczo-behawioralnych pozwala oddzielić stereotypy dotyczące tej koncepcji od jej właściwego obrazu. W artykule opisano aktualny stan teorii poznawczych z uwzględnieniem najnowszej generacji koncepcji poznawczo-behawioralnych, obejmujących: terapię poznawczą opartą na uważności (MBCT), terapię akceptacji i zaangażowania (ACT), jak również terapię schematów (SFT).

Ukraińscy wolontariusze – nowe pokolenie pracowników socjalnych. Problemy i perspektywy Działalność charytatywna w społeczeństwie ukraińskim, które jest w stanie wojny, zakłada zainteresowanie kwestią pracy wolontariuszy socjalnych. W dziedzinie psychologii i pracy socjalnej także nastąpiły poważne zmiany – pojawiła się pozytywna psychologia zdrowia i pozytywne nastawienie do pracy socjalnej. „Rewolucja emocjonalna” następuje w zakresie pracy zawodowej, prawidłowego funkcjonowania osobowości i dobrostanu jednostki. Takie inicjatywy i nastawienie legły u podstaw prezentowanych badań. Próba badawcza obejmowała 100 ochotników ukraińskich grup paramilitarnych. Zbadane zostały powiązania pomiędzy stopniem wypalenia emocjonalnego, cechami osobowości należącymi do „ciemnej triady” a subiektywnym poczuciem zadowolenia i dobrostanem psychicznym. Okazało się, że większość badanych osób znajduje się „w granicach normy” wypalenia emocjonalnego, ale tylko w jego pierwszej i drugiej fazie, tj. „napięcia” i „wyczerpania”. Stosunek liczby ochotników o dużym nasileniu pozytywnych cech osobowości i tych o niskim nasileniu cech negatywnych należących do „ciemnej triady” i na odwrót – tych o niskim poziomie cech pozytywnych i wysokim poziomie cech negatywnych, będących w trzeciej fazie wypalenia emocjonalnego – wynosi 1,5, tzn. 64 / 42%. Paradoksalnie, wykazano także odwrotną korelację pomiędzy wysokimi wynikami w zakresie „ciemnej triady” a niskim wypaleniem emocjonalnym oraz dodatnią korelację pomiędzy narcyzmem a poziomem subiektywnego poczucia zadowolenia. Jedyny element, który różnicuje dwie grupy ochotników, to najwyższe uzyskane wyniki w zakresie dobrostanu psychicznego oraz sumienność jako cecha osobowości (wielka piątka). Dane te świadczą o większej podatności na negatywne konsekwencje wypalenia wśród „dobrych” ochotników o wysokim morale (niskie wyniki w zakresie „ciemnej triady”). Uzyskane wyniki skłaniają badaczy do odpowiedzi na pytanie, czy aby być „najlepszym” ochotnikiem formacji paramilitarnej, nie trzeba mieć dobrego zdrowia, lecz być w stanie znacznego wypalenia emocjonalnego i zawodowego w warunkach wojny?

Współczucie kojarzy nam się najczęściej jako ustosunkowanie do drugiej osoby, doświadczającej cierpienia, trudu, czy przeciwności. Tymczasem, od niedawna, psychologia wskazuje, że taka postawa warta jest również odniesienia do samego siebie. Współczucie względem siebie okazuje się być zdrowym ustosunkowaniem wobec własnej osoby, nieobciążonym negatywnymi konsekwencjami, jakie może nieść m.in. wysoka samoocena. Artykuł przedstawia opis tego konstruktu, wskazuje różnice między samowspółczuciem a użalaniem się nad sobą i samooceną. Zestawia przeprowadzone dotąd badania korelacyjne współczucia do samego siebie i ukazuje jego związki z takimi zmiennymi psychologicznymi jak cechy osobowości, adaptacyjne funkcjonowanie, postrzeganie swojego ciała czy pełnienie roli rodzicielskiej.

Personalizm to nadanie czemuś charakteru osobistego, osobowość człowieka, wychowanie osoby, aksjologia to wartości, a resocjalizacja to przemiana (zmiana) osobowości jednostki (osoby) ukierunkowanej na stronę wolności, samodzielnego podejmowania decyzji i pełnienie ról społecznych, mającej możliwość autonomicznego i wolnego decydowania. Celem artykułu jest rozwinięcie (interpretacja, kontynuacja) ostatniego akapitu mojej − będącej studium naukowym − publikacji, uwzględniającej osiągnięcia współczesnej pedagogiki, psychologii penitencjarnej i nauczania Magisterium Kościoła, pt.: Destygmatyzacja przestępców w świetle Magisterium Kościoła oraz poglądów na resocjalizację. W ramach swoich rozważań pedagogiczno-resocjalizacyjnych, w zgodzie z wymową Magisterium Kościoła, sformułowałem koncepcję (współbrzmiącą z szeroko pojmowanym nurtem humanistyczno-egzystencjalnym, m.in. z psychologią humanistyczną i pozytywną, a także z wychowaniem aksjologicznym ukierunkowanym na osobowościowy potencjał człowieka), którą nazwałem personalistyczną aksjologią resocjalizacji. Metodologią zastosowaną przy pisaniu przedmiotowej publikacji stało się przeprowadzenie krytycznej analizy literatury, w tym własnego dorobku naukowego i innych dokumentów, w tym dostępnych zasobów internetowych.

Personalizm to nadanie czemuś charakteru osobistego, osobowość człowieka, wychowanie osoby − aksjologia to wartości − a resocjalizacja to przemiana (zmiana) − osobowości jednostki (osoby) ukierunkowanej na stronę wolności, samodzielnego podejmowania decyzji i pełnienie ról społecznych, mającej możliwość autonomicznego i wolnego decydowania. Celem artykułu jest rozwinięcie (interpretacja, kontynuacja) ostatniego akapitu mojej − będącej studium naukowym − publikacji, uwzględniającej osiągnięcia współczesnej pedagogiki, psychologii penitencjarnej i nauczania Magisterium Kościoła, pt.: Destygmatyzacja przestępców w świetle Magisterium Kościoła oraz poglądów na resocjalizację. W ramach swoich rozważań pedagogiczno-resocjalizacyjnych, w zgodzie z wymową Magisterium Kościoła, sformułowałem koncepcję (współbrzmiącą z szeroko pojmowanym nurtem humanistyczno- egzystencjalnym, m.in. z psychologią humanistyczną i pozytywną, a także z wychowaniem aksjologicznym ukierunkowanym na osobowościowy potencjał człowieka), którą nazwałempersonalistyczną aksjologią resocjalizacji. Metodologią zastosowaną przy pisaniu przedmiotowej publikacji stało się przeprowadzenie krytycznej analizy literatury, w tym własnego dorobku naukowego i innych dokumentów, w tym dostępnych zasobów internetowych.

<p>Celem badania było określenie, czy różnice w zazdrości wynikają raczej z płci metrykalnej (co jest zgodne ze stanowiskiem psychologii ewolucyjnej) czy z płci psychologicznej (co jest zgodne ze stanowiskiem psychologii osobowości). Dodatkowo sprawdzono, czy obie płcie przeżywają silniejszą zazdrość seksualną w sytuacji pomiaru na skali ilościowej. Na potrzeby badań skonstruowano ankietę mierzącą poziom przeżywania poszczególnych emocji składowych i zarazem ogólne natężenie zazdrości w sytuacji hipotetycznej zdrady emocjonalnej i seksualnej. Oparto się przy tym na modelu zazdrości zaproponowanym przez G.L. White’a i P.E. Mullena. Zastosowano także Inwentarz do Oceny Płci Psychologicznej A. Kuczyńskiej. Badaniem objętych zostało 100 osób (68 kobiet i 32 mężczyzn), które w trakcie prowadzenia badań pozostawały w heteroseksualnym związku partnerskim. Analiza wykazała, że obie płcie przeżywają silniejsze emocje (gniew, smutek, zawiść) w przypadku zdrady seksualnej niż emocjonalnej. Wymiar kobiecości psychologicznej nasilał ogólny poziom zazdrości oraz większość jej emocji składowych, wymiar męskości zaś osłabiał lęk, smutek i winę. Dodatkowo okazało się, że w interakcji płci metrykalnej i psychologicznej to płeć psychologiczna ma znaczenie dla przeżywania emocji w przypadku zazdrości.</p>

The work discusses the issue of heroism and its relations with personality, temperament, motivation behind heroic and risky behaviors, and attitude to heroism. The phenomenon of heroism lies in its characteristics: in heroism, a socially desirable behavior involves extremity, risk-taking and risking one's resources (health, life, money or reputation). Empirical study of heroism is a new area in psychology, probably because this phenomenon is not easy to describe and operationalize. Recently, there has been increasing interest in everyday heroism in psychological research. The study described in the dissertation involved the analysis of its correlations with HEXACO model dimensions as well as subclinical psychopathy, subclinical narcissism, and temperament (impulsivity, fear deficit, sensitivity to punishment and sensitivity to reward, and the sensation seeking). Relationships between heroism and explicit and implicit motivation behind heroic behaviors, as well as between heroism and the person's attitude toward it, were also studied. In addition, correlations between the attitude toward heroism and some personality and motivational variables were analyzed. The hypotheses were verified in two study groups: a general population group (236 persons) and a group of people doing dangerous jobs (246 persons). Factor analysis of the instruments was carried out in a pilot group (200 persons) and an aggregate group (523 persons). In addition, 96 persons took part in the study of implicit motivation using the IRAP procedure. Heroism was measured with the Questionnaire of Heroic Behaviors [Kwestionariusz zachowań heroicznych] (the author's original instrument) and the Activity Frequency Inventory [Inwentarz częstości zachowań heroicznych] by Lilienfeld (adapted by the author). Motivation behind heroic behaviors was tested using the Questionnaire of Motives Behind Heroic Behaviors [Kwestionariusz motywacji do zachowań heroicznych] (the author's original instrument) and the IRAP procedure, and attitude to heroism, using the Questionnaire of Attitudes Toward Heroic Behaviors [Kwestionariusz postaw względem heroizmu] (the author's original instrument). The other variables were measured with research tools adapted to the Polish culture or translated into Polish by the author. The reported study shows that personality, temperamental and motivational factors play a role in heroism. It was possible to identify heroic prototypes connected with different levels of heroism and involving different traits: fearless heroes, narcissist and sensitive (openminded) heroes, impulsive (moderately heroic) individuals, and non-heroic ones. People working as fire fighters, police officers, rescuers or soldiers have a higher level of subclinical psychopathy and narcissism, and display a higher level of heroism. Mediational analysis, i.e., the analysis of mediator variables such as narcissism, may help understand the mechanism underlying heroic behaviors. As expected, heroism proved to be correlated with the dark side of personality. Probably heroism is an essentially pro-social behavior, but its determinants are complex and not related to a high level of honesty, authenticity or personality reflection of moral components. The study suggests that audacity, fearless temperament and narcissist selfsufficiency (understood as the belief in one's own efficacy, strength and ability to succeed) may be especially important in heroism. The study showed that even dark sides of personality may be socially beneficial. The study is concluded with the definition of heroism based on the theoretical concept and empirical study. The results may be used in different areas of psychological practice, such as professional training, recruitment and selection, psychological education and training, educational programmes, or the treatment of people with personality disorders.

Przedmiotem dysertacji jest opis roli współczesnego mediatora w sprawach cywilnych oraz analiza roli pod kątem jej jednorodności, jednoznaczności i spójności oraz charakteru (rola o charakterze osobistym v. rola zawodowa). Pierwsza część dysertacji koncentruje się na analizie strukturalnych nakazów roli, druga poświęcona jest osobowościowym definicjom roli. Badania strukturalnych nakazów roli obejmują analizę porównawczą obowiązującego prawa, regulacji etycznych oraz literatury źródłowej. Osobowościowy wymiar roli zrekonstruowany został w oparciu o badania własne o charakterze eksploracyjnym. W dysertacji wykazano, że podstawowe nakazy roli mediatora wyznacza rama instytucjonalna mediacji, definiująca strukturę i zasady mediacji oraz cele i zadania stawiane przed mediatorem. Rola społeczna mediatora zakłada spełnianie szczegółowo określonych wymogów w obszarze: kwalifikacji osobistych i zawodowych, cech charakteru, postaw moralnych i etycznych, etc. Oczekiwania te są częściowo sankcjonowane przepisami prawa, częściowo zaś mają charakter postulatywny osadzony w zwyczaju i normach środowiskowych. Zawarte w przepisach jasno sprecyzowane wymogi odnośnie kwalifikacji mediatora i zasad jego działania budują zakres ułatwień roli mediatora. Znacznie mniej konkretnie zdefiniowane są oczekiwania wobec mediatora w obszarze bezpośredniego oddziaływania na przebieg mediacji i jako takie sytuują się one w kategorii dylematów roli mediatora. Składową roli mediatora są przypisywane mu właściwości osobiste, które można podzielić na dwie kategorie: kwalifikacji zawodowych oraz cech osobistych wpływających na przebieg mediacji. Z przeprowadzonych badań wynika, że oczekiwania stawiane mediatorom są spójne, niezależnie od ich narodowości, czy profesji. Cechy osobowości wskazywane jako kluczowe w większości przedstawianych w literaturze koncepcji można uporządkować w postaci trzech grup, określonych na potrzeby tej pracy, jako: zdolność do autoanalizy, kompetencje emocjonalne (w szczególności inteligencja emocjonalna i empatia) oraz myślenie wielowymiarowe. Na liście istotnych cech znalazły się również cechy budzące w środowisku pewne kontrowersje, tj. makiawelizm oraz dyrektywność. Część druga prowadzonych badań obejmuje rekonstrukcję osobowościowego ujęcia roli mediatora, z uwzględnieniem podstruktur: koncepcji roli oraz jej odgrywania. Stworzony na potrzebę prowadzonych badań Kwestionariusz Mapy i Modelu Mediacji składa się z dwóch części, które pozwalają zidentyfikować mapę filozoficzną mediacji (koncepcję roli), czyli podstawowe założenia mediacyjne mediatora. nt. postrzeganego celu i zasad mediacji oraz sposób odgrywania roli, czyli stosowany model mediacji. W toku badania kontroli poddano zmienne płci, wieku, wykształcenia a także doświadczenia oraz przygotowania zawodowego osoby badanej. Z przeprowadzonych badań wynika, że osobowościowa definicja roli mediatora jest co do zasady kompatybilna ze strukturalną definicją roli, jedyna zaobserwowana różnica dot. określenia celu mediacji – znacząca część mediatorów widzi go szerzej, niż tylko jako porozumienie. Badani odgrywają swoje role odwołując się do wykrystalizowanych modeli mediacji opisanych w literaturze, przy czym praktyczne znaczenie okazują się mieć jedynie mediacja facylitatywna i terapeutyczna. Ważnym odkryciem prowadzonych badań jest fakt, że mediatorzy nie potrafią trafnie identyfikować wykorzystywanych przez siebie modeli mediacyjnych: mniej niż połowa z nich jest w stanie trafnie zidentyfikować i nazwać stosowany przez siebie model w kategoriach teoretycznych obecnych w literaturze przedmiotu. Przeprowadzone badania wykazały, że pomimo istniejących niejednoznaczności definicyjnych rola mediatora wydaje się być spójna i jednorodna. Badania wykazały także, że mediatorzy tworzą odrębną grupę zawodową, której członkowie działają zgodnie ze specyficznymi normami i standardami, uznają wspólne wartości i podejmują określone aktywności.
The aim of this dissertation is to re-construct the role of modern civil mediator and examine its content in terms of homogeneity, clarity and consistency. The first part of the dissertation focuses on socially constructed structural requirements of the role, the second is dedicated to the personal definitions of the role. Description of structurally imposed requirements of the role is based on the analysis of national law, ethical regulations created by the community of mediators and reference literature. Re-construction of the personal role definitions is based on dedicated exploratory research. The research shows that the structural requirements of the role might fall into two categories: role facilitations and role dilemmas. The requirements concerning the principles of mediation, rules of conduct and personal qualities of mediator are quite clear and unambiguous, and so they are categorized as a set of role facilitations. The requirements concerning mediator’s direct impact on mediation are significantly less clearly defined. As they are not clear, they are being categorized as role dilemmas. Dissertation describes many parallel narratives and theoretical conceptions featuring proper ways of helping the parties attain the goals of mediation. Nine most popular models of mediation are being presented in details that is: facilitative, evaluative, transformative, therapeutic, humanistic, structural, systemic and strategic. Additionally in further research there was also included an integrative model, that is an eclectic style encompassing presumptions, as well as tactics and tools from different models. The final choice of the particular model (one or more) creates an essential role dilemma. Socially required personal qualities of mediator might be divided into two categories: professional qualifications and personal traits affecting the course of mediation. The research shows that expectations are the same regardless of the mediator's nationality and profession. The most important personal characteristics seem to be: self-analysis skills, emotional competencies (specifically emotional intelligence and empathy), and multidimensional thinking. There are also two other important, though more controversial traits on this list: machiavellianism and directive (autocratic) communication style. Second part of the research aims at re-constructing the personal definition of the mediator’s role, including the role concept and role-playing. The Questionnaire of Mediation Map and Model was created for the purpose of the research. It enables identification of the philosophical map of mediation (role concept) and the applied model of mediation (role playing) as declared by the respondents). The results of the research prove that personal definition of mediator role is generally compatible with the structural definition. There is just one important difference connected with perceived goal of mediation: most of the mediators believe that mediation aim is not only a conflict resolution, but also some deeper change and transition in relation between the parties. Respondents taking part in the research played their role as mediators using only two mediation models described in the literature: facilitative mediation and therapeutic mediation. The most important discovery coming from the research is that mediators cannot correctly identify their own mediation style, less than half of them can identify and name their own model of mediation in terms of mediation theory. The results of the research show that even though some of the mediator role requirements are unclear and ambiguous, generally the mediator role seems to be homogenous and most certainly it is of the professional character. Research analysis confirms that mediators create a distinct and specific socio-professional group. Members of this group act according to particular norms and standards, observe common values and cultivate particular attitudes and behaviors.

Wykształcenie (w ujęciu Bogdana Nawroczyńskiego przejaw życia duchowego) odgrywało szczególną rolę w jego myśli pedagogicznej. Charakter i znaczenie wykształcenia omówił szeroko w swej znakomitej książce "Zasady nauczania". Zagadnienie wykształcenia rozważał tam w konwencji psychologii strukturalnej i dlatego nazwał je układem spoistym skupionym wokół pewnych wartości. Obok wykształcenia, do układów spoistych, szczególnie ważnych dla pedagoga, Nawroczyński zaliczył charakter i osobowość człowieka. Omówieniu tych kwestii zajęła się autorka niniejszego artykułu.