Academic literature on the topic 'Psychologia przesłuchania'

W Polsce żyje około 6 milionów dzieci. Niestety, jak wynika ze statystyk rocznie ofiarom przestępstw pada około 10 tysięcy małoletnich. Są to jedynie dane szacunkowe ponieważ nigdy nie dowiemy się ile dzieci rzeczywiście stało się ofiarami przestęsptw, ponieważ bardzo często fakt popełnienia przestęstwa nie zostaje zgłaszany na Policję czy prokuraturę. Jeżeli zostanie wszczęte postępowanie karne przeciwko sprawcy krzywdzenia małoletniego, wówczas konieczy może stać się jego udział w procesie, a tym samym jego przesłuchanie w charakterze świadka. W art. 185a Kodeksu postępowania karnego został uregulowany szczególny tryb przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego, mający chronić go przed wtórną wiktymizacją. Przesłuchanie odbywa się na posiedzeniu sądu, w którym uczestniczy również biegły psycholog. Celem artykułu jest przedstawienie roli jaką pełni biegły psycholg w przesłuchaniu małoletniego pokrzywdzonego.

Legal and forensic science issues of children hearing in Polish law proceedingsThe children witness hearing belongs to special trial activities and requires a special approach of judges, prosecutors, policemen who are responsible for its conduct. The most extensive regulations are those concerning witness hearing in a criminal proceding. In civil and administrative procedure the regulations are evaluated as insufficient. The person questioning the children has to have psychological and forensic science knowledge. Those fields of science formulate the tactical rules of child hearing. Their first aim is the protection of children from negative results of participation in law trials and the second aim is to receive trusted information concerning circumstances of law case. This publication is presenting the tactical rules which can be used in law proceedings.

The article aims to indicate doubts as to the interpretation of freedom of expression as the stage of the interview. Guaranteeing the interrogated freedom of expression, other than being a legal requirement, guarantees the proper performance of the interrogation activity. This action can also be used for: psychological observation, assessment of truthfulness (with knowledge of the course of the event), confrontation with evidence gathered in the proceedings, etc. It will also allow the adoption of appropriate tactics, methods or interrogation strategies, or give rise to modify the one already used. The work focuses exclusively on the participation of the witness and the procedural activities carried out with him.

In the light of the Act of 4 July 2019 about the amendment of the Act – Code of Civil Procedure and some other acts, many changes are introduced in the regulations on evidence in civil proceedings. The analysis focuses on presentation and assessment of the effects of changes contained in the Art. 272 1 of the Code of Civil Procedure. This provision provides for the introduction of participation of an expert in the hearing of a witness in civil proceedings. If there is doubt as to the ability to observe or recollect observations of a witness, the court may decide that the witness will testify with the attendance of an expert physician or psychologist, and the witness cannot oppose this. The provision is based on the current regulation of Art. 192 § 2 of the Code of Criminal Procedure. After the amendment enters into force, many problems arise regarding art. 272 1 of the Code of Civil Procedure and the other new procedural solutions, such as omission of evidence or repetition of evidence proceedings.

Opracowanie to ma na celu wykazanie racji przemawiających za potrzebą każdorazowej oceny przez sąd zasadności żądania oskarżonego o ponowne przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego. Zasadnicza część niniejszego opracowania koncentruje się wskazaniu konfliktu jaki zachodzi pomiędzy zasadą prawdy materialnej, realizacją prawa do obrony przez oskarżonego a ochroną małoletniego pokrzywdzonego przed wtórna wiktymizacją. W glosie sformułowano tezę, że podstawę oddalenia wniosku dowodowego powinien stanowić art. 170 § 1 pkt 4 k.p.k., który należy analogicznie zastosować do sytuacji w której z opinii sporządzonej przez biegłego z zakresu psychologii lub psychiatrii wynika, że ponowne przesłuchanie może z dużym prawdopodobieństwem wywrzeć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne małoletniego. W sytuacji opinii biegłego jednoznaczne w swojej konkluzji stwierdzającej istotne psychologiczne przeszkody w udziale małoletniego pokrzywdzonego w przesłuchaniu odmówić uwzględnienia wniosku o ponowne przesłuchanie pokrzywdzonego, opierając się na opinii biegłego wskazującej na obawę narażenia psychiki dziecka na traumę, jaką może wywołać takie przesłuchanie. Autor aprobując wyrażony przez Sądu Najwyższy pogląd uważa, że sytuacja ta wymaga obligatoryjnego skorzystania z opinii biegłego psychologa, a w szczególnych wypadkach także biegłego z innej dziedziny.

Współcześnie w naszym kraju zarówno na gruncie nauk prawnych, zwłaszcza prawa karnego procesowego i kryminalistyki, jak i nauk związanych z prawem, w tym psychologii, znikomym zainteresowaniem cieszy się problematyka sposobów (metod, technik) przesłuchania podejrzanego. O ile zagadnienia te niekiedy są poruszane na płaszczyźnie dopuszczalności procesowej tej czynności, to z pewnością pozostałe kwestie dotyczące zwłaszcza skonkretyzowanych technik przesłuchania albo omawiane są z wykorzystaniem wiedzy pochodzącej jeszcze z lat 70. ubiegłego wieku, albo są zazwyczaj pomijane. Nieliczne publikacje dotyczące technik stosowanych w zachodnim kręgu kulturowym w zasadzie nie uwzględniają zgodności czynności przesłuchania podejrzanego z unormowaniami polskiego procesu karnego. Zagadnienia te w zasadzie nie są przedmiotem szkoleń ustawicznych dedykowanych prokuratorom i asesorom pełniącym obowiązki prokuratorów, a w ramach szkolenia wstępnego dla aplikantów prokuratorskich ujęto je (wraz z problematyką przesłuchań świadków) w nikłe granice czasowe. W artykule podjęto próbę ogólnej prezentacji współczesnych metod i technik przesłuchania podejrzanych, jakie są wykorzystywane w praktyce i opracowywane naukowo w Europie Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych. Tekst ma charakter przeglądowy, a zamysłem autorów jest zainspirowanie środowisk naukowych i dydaktyczno-zawodowych do podjęcia stosownych działań mających na celu rozwój wiedzy w omawianym zakresie i jej aplikację stosownie do potrzeb zawodowych podmiotów posiadających uprawnienia organów postępowania przygotowawczego w Polsce.

Psychologia zeznań świadków jest dość dobrze rozwiniętą dziedziną psychologii sądowej. Stworzyła ona między innymi katalog kryteriów oceny wiarygodności oraz zajmuje się usprawnianiem sposobów przesłuchania, tak aby dawały one jak najbardziej rzetelny materiał dowodowy. Nie ma jednak, jak do tej pory, empirycznej pracy dotyczącej sądowego przesłuchania świadków i oceniania wiarygodności. Istniejące opracowania z zakresu przesłuchania i oceniania wiarygodności przedstawiają te zagadnienia w innych niż sądowy kontekstach lub też są teoretyczno - prawnymi rozważaniami dotyczącymi tego zagadnienia. Prace empiryczne odnoszące się do psychologicznych aspektów pracy sędziego pojawiają się w literaturze krajowej sporadycznie i dotyczą innych zagadnień niż poruszane w niniejszej rozprawie. Niniejsza praca jest kontynuacją badań własnych nad psychologicznymi regułami oceny wiarygodności (Maciejski, 2001a) rozszerzonych o nowe aspekty dokonywania oceny wiarygodności oraz o analizę stosowanych sposobów przesłuchania prowadzących sędziego do przypisania określonego poziomu wiarygodności świadkom i składanych przez nich zeznań. Część teoretyczna pracy ukazuje złożoność zagadnienia i prezentuje holistyczne ujęcie tematu z uwzględnieniem jego interdyscyplinarnego charakteru. Przedstawiono zatem zarówno epistemologiczno - metodologiczne aspekty dochodzenia do prawdy sądowej, jak również wprowadzono spojrzenie na problematykę przesłuchania nie tylko z perspektywy psychologii sądowej i kryminalistyki, ale również jako element poznania społecznego (przesłuchanie świadka i ocena wiarygodności na sali sądowej z punktu widzenia psychologii społecznej opisującej szczególne zjawisko społeczne jakim jest rozprawa sądowa) oraz niedoceniane w literaturze przedmiotu językowe i logiczno - językowe aspekty przesłuchania. Praca przedstawia rzeczywistość sali sądowej w zakresie sposobów przesłuchania świadków i reguł oceniania wiarygodności ich zeznań. Materiał badawczy ma dać odpowiedź na pytanie, jak często są stosowane poszczególne sposoby przesłuchania oraz kryteria oceny wiarygodności. Ponadto przeprowadzone badania i analiza mają na celu ustalenie, które sposoby przesłuchania i zastosowanie których kryteriów oceniania wiarygodności wpływa (i w jaki sposób) na stopień przypisywanej wiarygodności świadkom i ich zeznaniom. Efektywnymi sposobami przesłuchania mogą być te zachowania sędziów, które pozwalają otrzymać wysoce wiarygodny 8 materiał dowodowy, ale również i te które skutecznie wskazują na niską wiarygodność świadka i/lub jego zeznań. Dodatkowo, na podstawie badań empirycznych, opisane zostanie zastosowanie poszczególnych kryteriów wiarygodności przez sędziów. Praca pokazuje wiedzę badanych w zakresie kryteriów oceniania wiarygodności, ich zaangażowanie w samoobserwację stosowania poszczególnych kryteriów oraz przedstawia utworzone na podstawie doświadczeń zawodowych schematy poznawcze dotyczące oceniania wiarygodności, jak również sposób wykorzystania kryteriów oceny wiarygodności w praktyce (powszechność stosowania, negatywny bądź pozytywny wpływ na wiarygodność, łączne występowanie kryteriów oraz kryteriów i sposobów przesłuchania).