Academic literature on the topic 'Psychologia rozwojowa'

Axiological Involvement of Developmental Psychology The paper focuses on the cognitive value of psychological knowledge about the human mind and personality development in children, adolescents and adults. It is argued that axiological engagement of developmental psychology means reference to its object of study with truth-value judgments about it. The understanding of human development entails an axiological engagement with it that is directed towards truth. Kazimierz Ajdukiewicz wrote about the significance of the anti-irrational stance in our cognition and in our actions guided by cognition toward reaching planned desirable ends within our human social world. Ajdukiewicz has pondered the epistemic value of being true or false with our knowledge; any utilitarian or pragmatic considerations or uses of it notwithstanding. It is assumed by him that one should preserve an anti-irrational stance in order to decide on the difference between true and false beliefs. It is argued that the science of psychology reduces the value of cognition to utilitarian and pragmatic values and knows next to nothing about how to identify truth and falsity of beliefs. This assertion implies an urgent need to find out how children, youth, and adults learn to deal with epistemic values of their beliefs. One should put aside the positivistic and empiricist theory of human cognition in order to open a space for a new proposal in developmental psychology. It deals with the relation of reference of beliefs of human subjects to the objects of their cognition in their social world and argues for the return to the notion of ideals in psychology in order to investigate their indispensable role in human mind and personality development.

Axiological Involvement of Developmental Psychology The paper focuses on the cognitive value of psychological knowledge about the human mind and personality development in children, adolescents and adults. It is argued that axiological engagement of developmental psychology means reference to its object of study with truth-value judgments about it. The understanding of human development entails an axiological engagement with it that is directed towards truth. Kazimierz Ajdukiewicz wrote about the significance of the anti-irrational stance in our cognition and in our actions guided by cognition toward reaching planned desirable ends within our human social world. Ajdukiewicz has pondered the epistemic value of being true or false with our knowledge; any utilitarian or pragmatic considerations or uses of it notwithstanding. It is assumed by him that one should preserve an anti-irrational stance in order to decide on the difference between true and false beliefs. It is argued that the science of psychology reduces the value of cognition to utilitarian and pragmatic values and knows next to nothing about how to identify truth and falsity of beliefs. This assertion implies an urgent need to find out how children, youth, and adults learn to deal with epistemic values of their beliefs. One should put aside the positivistic and empiricist theory of human cognition in order to open a space for a new proposal in developmental psychology. It deals with the relation of reference of beliefs of human subjects to the objects of their cognition in their social world and argues for the return to the notion of ideals in psychology in order to investigate their indispensable role in human mind and personality development.

W artykule zostaje przedstawiona sytuacja emocjonalna młodzieży w czasie pandemii COVD-19. Metaanaliza bazująca na badaniach zdrowia psychicznego młodzieży w Polsce oraz innych krajach wskazuje, że w obliczu izolacji spowodowanej pandemią reprezentanci tej grupy wiekowej są szczególnie narażeni na różnego rodzaju zaburzenia zdrowia psychicznego. Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, co predysponuje młodzież do tak negatywnych reakcji. Przywołane zostają teorie psychologiczne A. Maslowa oraz E.H. Ericksona ukazujące specyficzne potrzeby rozwojowe młodzieży. Na gruncie tych teorii można sformułować wniosek, że przyczyną obserwowanych obecnie problemów psychicznych młodzieży jest deprywacja ich potrzeb rozwojowych.

Artykuł dotyczy aktualnej i ważnej dla edukacji społeczeństwa sprawy kształcenia ustawicznego, które należy dziś do istotnych zadań wyższych uczelni. Autor artykułu uzasadnia konieczność kształcenia ustawicznego paroma argumentami, takimi jak: akcentowana przez współczesną psychologię rozwojową potrzeba ciągłego rozwoju osoby ludzkiej, przemiany cywilizacyjne zachodzące we współczesnym świecie, konieczność zdobywania nowych kwalifikacji i kompetencji, oraz służba społeczeństwu. W końcowej części artykułu autor wskazuje na tę szczególną formę kształcenia ustawicznego, jaką są uniwersytety trzeciego wieku.

Celem tego krótkiego artykułu jest przedstawienie twórczości Anieli Szycówny, wybitnej badaczki psychiki dziecięcej. Zostaną w nim opisane wykorzystywane przez nią metody psychologii dziecka oraz ich praktyczne zastosowania. Szycówna należy do pionierów polskiej psychologii rozwojowej i pedagogiki empirycznej, opartej na badaniach rozwoju dziecka. Jej zainteresowanie problematyką rozwoju dziecka i wychowania oraz pracą nauczyciela zaowocowało znaczącym dorobkiem, wpływającym na sposób myślenia całego pokolenia nauczycieli pracujących w odrodzonej Polsce.

Artykuł stanowi recenzję proponowanej podstawy programowej języka polskiego kierowanej do szkół podstawowych i ponadpodstawowych w polskim systemie edukacji. Przegląd podstawy programowej języka polskiego został przygotowany w oparciu o kluczowe koncepcje psychologii rozwojowej (Piaget, Erikson, Kohlberg) i w odniesieniu do projektu Skills for 2030 autorstwa OECD.

This pandemic may result in another pandemic of chronic stress-related mental disorders. Even before the outbreak of the epidemic, reports on the mental condition of the society were alarming, the current situation may worsen this condition. There is an alarming increase in the incidence of mental disorders among children and adolescents, the number of suicides in this age group is also growing. The article focuses on the causes of the deteriorating mental health of children and adolescents, emphasizes the role of the family and school in the prevention of disorders. It draws attention to the need for systemic changes in the area of helping people in crisis. The article also deals with the issue of psychological resistance and the use of crisis as a development opportunity.

Abstract The following dissertation focuses on the way an understanding of intensionality in pre-school children is shaped and developed, i.e. on the development of understanding that (i) mental representations are opaque, (ii) they have an aspectual profile, or (iii) they determine alternative modes of presentation of the same object. At the same time—bearing in mind the contemporary discussions over that subject—we attempted to answer the question of how far passing the false belief test is a good predictor that a child holds the knowledge that mental representations are opaque. Next, by means of numerous modifications introduced to a false belief test and an intensionality test (introducing a test with labels and changing the number of the labels chosen by children), we explored the issue of the extent to which such factors as linguistic demands (multiple labels for single object or property) can result in poorer results in the intensionality test as compared to the false belief test. The following tests were applied in the research: /a/ false belief test (“deceptive box” version), /b/ intensionality test (“toy-car—pen” version), /c/ intensionality test (“policeman—daddy” version; a story about Anna), /d/ intensionality test (“toy-car—pen” version): a test with use of stickers (versions with two and four stickers). The following sample was chosen for the research: children living in cities and going to municipal kindergartens were chosen for the research. The basic qualifying criterion was the child’s age. 195 children participated in the research. They were divided into four age groups: 3-, 4-, 5- and 6-year-olds. Having conducted numerous experiments testing an understanding of opacity of mental states by children aged between 3-6, the results show that the differences between the age groups are statistically significant (2 (3)=39,578; p<0,000) and that there is positive significant correlation between age and answer correctness: r=0,574; p<0,000. Regardless of numerous modifications introduced to the form of construction of a test task, it turned out that after reaching 6 years of age, the majority of children give correct answers to opacity questions. It can be said that 6-year-olds performed above chance in all the experiments. At the same time, 4- and 5-year-olds still showed much difficulty performing tasks in the intensionality test. In turn, 3-year-olds always performed below chance level. After investigating the relation between performance on epistemically opaque contexts and performance on false belief understanding, we observed a statistically discernible gap between the level of performance on both the tasks. Analyses of the level of correct answers (applying different methods such as McNemar’s or Cochran’s Q test) revealed statistically significant differences in children’s efficiency of responding to questions in the false belief task and in intensionality tests. Further, it was shown that the very introduction of multiple terms/labels referring to the same object did not significantly lower the level of performance on both the tests (false belief test and intensionality test). The tasks with four choices (stickers) did not cause more problems to children than did the tasks with two stickers. The differences in the whole sample did not appear to be statistically significant with regard to the number of choices in a test. In turn, statistically significant differences were measured in the case of changing a task that required understanding a opacity of belief. In the discussion of the results, it was explained what cognitive mechanisms determine the efficacy of performance on the intensionality test. We have accounted for a whole set of reasons for the fact that children find the intensionality test more difficult that the false belief test. Furthermore, we explained that the best solution to that issue is to treat the development (in understanding mental representations), after passing false belief test, in terms of the enrichment of the content of the concepts being the basis for the ability to read and understand mental states. A the same time, we proposed that the process of enriching conceptual content (e.g. of the “belief” concept) should be regarded as a transition from coarse-grained concepts to fine-grained concepts. Streszczenie Przygotowana praca koncentruje się na zagadnieniu, w jaki sposób u dzieci w wieku przedszkolnym kształtuje się i rozwija rozumienie intensjonalności, tzn. rozumienie, że /i/ reprezentacje mentalne są nieprzezroczyste, /ii/ zawierają w sobie profil aspektywny, /iii/ wyznaczają alternatywne sposoby ujęcia tego samego przedmiotu. Jednocześnie — mając na uwadze prowadzone współcześnie dyskusje — w pracy poszukuje się odpowiedzi na pytanie, jak dalece zaliczenie testu fałszywego przekonania jest dobrym predykatorem zaliczenia testu intensjonalnego i wiedzy, że reprezentacje mentalne są nieprzezroczyste. Następnie w wyniku dokonania licznych modyfikacji w teście fałszywego przekonania oraz teście intensjonalnym (wprowadzenie testu z nalepkami oraz zmian w liczbie wybieranych nalepek) rozważono kwestię, na ile takie czynniki, jak czynniki językowe (wiele nazw dla pojedynczego obiektu lub własności) mogą determinować gorsze wyniki, uzyskiwane przez dzieci w teście intensjonalnym oraz w teście fałszywego przekonania. W badaniach używano następujących testów: /a/ test fałszywego przekonania (wersja: zwodnicze pudełko), /b/ test intensjonalny (wersja: samochodzik-długopis), /c/ test intensjonalny wersja: opowieść o Ani (policjant-tata), /d/ test intensjonalny (wersja samochodzik-długopis: badanie przy użyciu nalepek; wersje z dwiema lub czteroma nalepkami). W badaniach przyjęto następujący dobór próby: badaniami objęte były dzieci mieszkające w miastach, uczęszczające do przedszkoli miejskich. Podstawowym kryterium doboru był wiek dziecka. W badaniu wzięło łącznie 195 dzieci, które podzielono na cztery grupy wiekowe: trzylatki, czterolatki, pięciolatki i sześciolatki. Po przeprowadzeniu licznych testów mierzących rozumienie nieprzezroczystości stanów mentalnych przez dzieci w wieku od trzech do sześciu lat, otrzymane wyniki pokazują, że różnice między grupami wiekowymi są istotne statystycznie (2 (3)=39,578; p<0,000) oraz że wiek koreluje istotnie dodatnio z poprawnością odpowiedzi: r=0,574; p<0,000. Pomimo licznych modyfikacji wprowadzonych do konstrukcji zadań testowych okazało się, że po osiągnięciu wieku sześciu lat większość dzieci podaje poprawne odpowiedzi na pytania dotyczące nieprzezroczystością. Można powiedzieć, że sześciolatki poradziły sobie we wszystkich testach powyżej poziomu stochastycznego. Jednocześnie czterolatki i pięciolatki wciąż przejawiały większe trudności w wykonaniu zadań w teście intensjonalnym. Z kolei trzylatki zawsze wykonywały zadania poniżej poziomu statystycznego. Po zbadaniu relacji między wynikami w kontekstach epistemicznie nieprzezroczystych a wynikami w rozumieniu fałszywych przekonań zmierzono statystycznie zauważalną różnicę w poziomie wykonania obu testów. Analizy poziomu poprawności odpowiedzi (z wykorzystaniem różnych metod, takich jak test McNemara czy test Q Cochrana) ujawniły statystycznie istotne różnice w efektywności odpowiadania na pytania w teście fałszywego przekonania i w teście intensjonalnym. Następnie pokazano, że samo wprowadzenie do testów wielu etykiet/nalepek odnoszących się do tego samego obiektu nie skutkowało statystycznie istotnym obniżeniem efektywności wykonania obu testów (testu fałszywego przekonania i testu intensjonalnego). Zadania z czterema wyborami (nalepkami) nie sprawiały dzieciom więcej trudności niż zadania z dwiema nalepkami. Różnice w obrębie całej próby nie były statystycznie istotne, jeśli chodzi o liczbę wyborów w danym teście. Z kolei statystycznie istotne różnice zaobserwowano w przypadku zmiany zadania, która wymagała rozumienia nieprzezroczystości przekonania. W dyskusji wyników wyjaśniono, jakie mechanizmy kognitywne determinują poradzenie sobie z sytuacją w teście intensjonalnym. Podano zestaw racji, dlaczego test intensjonalny sprawia większe kłopoty dzieciom niż test fałszywego przekonania. Jednocześnie pokazano, że najlepszym rozwiązaniem jest ujęcie rozwoju (w rozumieniu reprezentacji mentalnych) po zaliczeniu testu fałszywego przekonania w kategoriach wzbogacania treści pojęć stanowiących bazę zdolności odczytywania i rozumienia stanów mentalnych. Jednoczenie zaproponowano ujęcie procesu wzbogacania treści pojęcia (np. pojęcia „przekonanie”) jako przejście od pojęć gruboziarnistych do pojęć drobnoziarnistych.