Academic literature on the topic 'Realny socjalizm'

Artykuł zawiera analizę współczesnych praktyk polskiej kultury popularnej, związanych wprost z mediami audialnymi, muzyką oraz pejzażem dźwiękowym Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej – postrzeganymi jako nacechowane nostalgią elementy kultury pamięci. Przedmiotem refleksji stają się m.in. takie zjawiska jak reedycje wydawnictw muzycznych z czasów realnego socjalizmu, powrót analogowych mediów dźwiękowych (płyt winylowych, kaset magnetofonowych), a także crate digging, czyli praktyka poszukiwania w antykwariatach i serwisach aukcyjnych nagrań z czasów PRL-u, mających posłużyć jako źródło próbek dźwiękowych do wykorzystania we własnej działalności artystycznej oraz tworzenie kanałów w mediach społecznościowych poświęconych audiosferze minionej epoki. Zjawiska te są analizowane jako próby rekonstrukcji utraconego dziedzictwa – zaprzepaszczonej, socjalistycznej nowoczesności, przejawiającej się w ówczesnych praktykach życia codziennego.

Autor artykułu na podstawie materiałów archiwalnych i prasowych analizuje dokumenty obrazujące przebieg i efekty narad kierownictw ruchu wydawniczego, wydawnictw i księgarstwa państw bloku wschodniego z lat 1965-1988. Twierdzi, że ta forma współpracy realizowała cele ideologiczne i polityczne narzucone przez Moskwę i kierownictwa partyjne partii komunistycznych Europy Środkowo-Wschodniej. Dotyczyły one m.in. wydawania dzieł związanych z rocznicami wydarzeń i postaciami ważnymi z punktu widzenia ideologii i ruchu komunistycznego oraz interpretujących z tej perspektywy problemy świata współczesnego. Ta kooperacja przybierała najczęściej postać tłumaczeń wybranych książek na języki narodowe krajów socjalistycznych. Ukazywały się one w seriach wydawniczych (najbardziej znane: „Socjalizm – Doświadczenia, Problemy, Perspektywy”, „Realny Socjalizm”, „Biblioteka Zwycięstwa”). Uczestnicy narad próbowali (z mizernym efektem) wyjść z ofertą wydawniczą poza „żelazną kurtynę”. W tym celu utworzona została Rada Koordynacyjna Krajów Socjalistycznych dla Wydawnictw Literatury Społecznej, Socjalistycznej i jej Rozpowszechniania w Krajach Niesocjalistycznych. Efekty jej działalności były jednak niewielkie i budziły coraz większe zastrzeżenia członków tego gremium. Efektywność narzuconej współpracy, której formę stanowiły narady, była daleko mniejsza od planowanej.

The bitterness of suspended time. "Gold, Frankincense and Myrrh" This article discusses the Croatian film "Gold, Frankincense and Myrrh", directed by Ante Babaja (1971). The film is a response to the unrealised vision of a communist utopia. It is set on a Dalmatian island during the era of real socialism. According to communist propaganda, real socialism is the fulfilled utopia, meaning the end of history. In Babaja’s interpretation, the end of history does not involve the victory of communism, but rather its defeat and the return of Catholic tradition as the only unquestionable value making sluggish, socialist everyday life possible to accept, since it gives sense and order to an axiologically degraded and alienated world.In this insular world, it is the traditional past and not the communist future which becomes an eternal present. Remaining outside of time among the relics of tradition is the only option in a situation where communist progress fails to produce the desired results. Tradition does not promise a new wonderful world and does not fix the current world, but it ensures balance between its contradictions. This situation leads to bitterness, since accepting it requires the acceptance of its dark side. The ironic attitude towards the Catholic tradition which is predominant in the first half of the film, turns into bitter affirmation of tradition in the second. Gorycz zatrzymanego czasu. "Mirra, kadzidło i złoto"Artykuł poświęcony jest chorwackiemu filmowi "Mirra, kadzidło i złoto", wyreżysero­wanemu przez Ante Babaję w 1971 roku. Film stanowi odpowiedź na niespełnioną wizję utopii komunistycznej. Jego akcja rozgrywa się na dalmatyńskiej wyspie w okresie realnego socjalizmu. Wedle komunistycznej propagandy realny socjalizm to urzeczywistniona utopia, co oznacza, że historia się skończyła. W interpretacji Babai koniec historii nie wiąże się ze zwycięstwem komunizmu, lecz z jego klęską i powrotem tradycji katolickiej, która okazuje się jedyną niekwestionowaną wartością, ponieważ gnuśną, socjalistyczną codzienność czyni możliwą do zaakceptowania. Zapewnia poczucie istnienia jakiegoś porządku i sensu w świecie aksjologicznie zdegradowanym i wyobcowanym.W wyspiarskim świecie to nie przyszłość, ale przeszłość staje się wieczną teraźniejszością. Trwanie poza czasem pośród reliktów tradycji jest jedynym wyjściem w sytuacji, w której komu­nistyczny postęp nie przynosi pożądanych rezultatów. Tradycja nie obiecuje nowego wspaniałego świata ani nie naprawia świata zastanego, ale zapewnia równowagę między rozdzierającymi go sprzecznościami. Ten stan rzeczy wywołuje gorycz, ponieważ jego akceptacja oznacza też koniecz­ność akceptacji jego mrocznej strony. Przeważająca w pierwszej połowie filmu ironiczna postawa wobec tradycji katolickiej w jego drugiej połowie przechodzi w gorzką afirmację tej tradycji.

Er(r)go..., czas na lewacką sałatę. Przede wszystkim sprawa zwierzęca, sprawa poważna: zwierzobójstwo, krzywda zwierząt i nasze moralne tchórzostwo, zinstytucjonalizowane zarzynanie, chów wertykalny, hodowla intensywna, żywe nie-życie zwierząt, hekatomba ptaków, w Azji kury palone na stosie, festiwale psiego mięsa w Chinach, deanimalizacja zwierząt i ontologiczna degradacja bytów zwierzęcych, zwierzęcy lumpenproletariat. W tle historyczny marsz zwykłych ludzi po zwierzęce białko i zwierzęta idące na rzeź, wszyscy równym krokiem. A przecież mięso zachowuje całe cierpienie. Zwierzęta zadają nam pytania: Co jemy, gdy je jemy – Körper czy Leib? A zwierzęta pozaludzkie to „nieosobowe podmioty prawne” czy „rzeczy ruchome”? Ktoś się waha: może tofucznica zamiast jajecznicy? I różne próby odpowiedzi: wegetarianizm, semiwegetarianizm, fleksitarianizm, abolicjonizm, redukcjonizm, ingredientyzm, reduktarianizm, protopijny model postępu moralnego, wystopia, karnizm i neokarnizm, weganizm, cheating vegetarianism, lazy veganism, weganizm tożsamościowy, rewizyjny weganizm polityczny, weganizm bojkotowy, weganizm etyczny, czarny weganizm sióstr Ko, weganizm naiwny i w końcu, a jakże by inaczej, post-weganizm. Wszystko to w ogniu walki: z szowinizmem gatunkowym, z gatunkizmem, z niewolnictwem żywnościowym, z seksizmem, rasizmem, homofobią i klasizmem. Ktoś stwierdza: potrzebna filozofia czująca świat zamiast hermetycznej gadaniny. I oto nowe jest pytanie: bić albo nie bić? Między tekstami i w nich dzieją się przeróżne rzeczy. Pięknoduchy estetyzują życie, biała klasa średnia zawłaszcza przestrzeń etycznego, w praktykach wegańskich uwidaczniają się etnocentryczne epistemologie ignorancji, mnożą się wege fora, weganie demonstrują moralną wyższość wobec nie-wegan, Realne staje się tym, co zawsze wraca do tego samego miejsca, „ale” dochodzi do głosu, podmiot zmaga się z dosłownością, wiersz walczy z infekcją myślenia zadaniowego, kobiety mieszkające bez partnera jedzą mniej mięsa, wyobraźnia somatyczna zwraca się ku temu, co gorące i suche, zwierzęta, litując się nad nieporadnością człowieka, oddają mu swoje ciało na pokarm, krowy bogatych zjadają chleb biednych, liczba osób niejedzących mięsa wzrasta, ale szympansy wolą owoce z robakiem, zaś w retoryce wegańskiej dominuje podejście postrasowe. Tymczasem Lacan zakazuje czegoś, co i tak jest niemożliwe, Freud dzieli bliźniego na dwie części, Henry Ford inspiruje się sposobem funkcjonowania rzeźni, Deleuze proponuje ideę mięsa uniwersalnego, Marvin Harris walczy o białko, Central Market, parodia wiejskiego targowiska, składa mitologiczną obietnicę, a jeden poeta przygląda się światu toczonemu przez klisze językowe i przebija się przez prozaiczność plastiku, ale ten nie daje się składni. Cotzee w Texasie jeździ na rowerze bez sandałów, nie uprawia socjalizmu ani wolnej miłości, nie bierze zimnych pryszniców i nie je mięsa, nawet żeberek i kurczaka. Ale pyta: cztery łapy z jednego niedźwiedzia: a co z resztą zwierza? I jeszcze: co myśli wół zaliczony bez żadnej konsultacji z nim do gatunku niższego niż niedźwiedź? Jak Hala Mięsna ma iść z duchem czasu? Sztuka nie pozostaje w tyle. Akcjoniści Wiedeńscy powracają znów, by zjadać ekskrementy, kopulować ze zwierzętami, zarzynać, patroszyć i rozszarpywać. Huan ubrany w mięsny kombinezon przechadza się ulicami miasta, na obrazach kobiety i mężczyźni wiją się na podłodze wśród kawałków mięsa i gryzą surowe kawałki kurczaka, Jana Sterbak szyje sukienkę ze steków, Jannis Kounellis rozwiesza wzdłuż ścian na hakach kawały wołowiny, papież pojawia się na tle przepołowionego wołu, Heide Hatry powiada „Heide, ty świnio!”, a Lucien Freud po prostu jest mięsem. Mięso materiałem sztuki! – a bezdomni nie mają co jeść. Na szczęście w wierszach Bartczaka wyłania się nowa forma życia – szczeźnik – już nie człowiek ani nie zwierzę. Różne inne byty i nie-byty nam w tym wszystkim towarzyszą: byt pośledni, byt wyklęty, choć nie żołnierz, kolonialność bytów, mięso bezofiarne, mięso czyste, mięso bezmięsne, 101,4 kg mięsa na osobę, kapitalizm ze zwierzęcą twarzą, tajne wojny wegańskie, stosunek babci do jedzenia, mięsne konotacje męskości, wszystkożerca (wszystko?), 100 słynnych czarnych wegan, bawełna – nieetyczny produkt wegański, „okruchy filozoficzne o kotach”, mięsożerność podmiotowości, człowiek etnoklasowy, nieposłuszeństwo epistemologiczne i ontologiczne, owo-lakto-mięsny nadmiar, kobiety – agentki zmiany, technicznie drukowanie mięsa, nasza potencjalna nie nieludzkość, wewnętrzne życie zwierząt, aktywna ignorancja, realistyczne utopie, celebrytyzacja weganizmu, sploty metodologiczne. Może to byty nie-byty wątpliwe, ale jeden fakt nadal pozostaje bezsporny: fakt mięsożerny. Fakt mięsożerny! Fakt mięsożerny! Fakt mięsożerny! Wojciech Kalagahttps://orcid.org/0000-0003-4874-9734 P.S. Pragniemy poinformować naszych Czytelników i Autorów, iż począwszy od numeru 40 (1/2020) „Er(r)go” stanie się pismem dwujęzycznym: będziemy publikować materiały w języku polskim i angielskim. Zwiastunem tych nadchodzących zmian jest okładka tego numeru.