Journal articles on the topic 'Strategik qaror'

Ushbu maqolada Business intelligence tizimlarida qaror qabul qilish jarayonlarini optimallashtirish maqsadida Pareto-optimal yondashuvi va o‘z-o‘zini moslashtiruvchi agentlar konsepsiyasi taklif etilgan. Business intelligence tizimlari zamonaviy tashkilotlar uchun katta hajmdagi ma’lumotlarni qayta ishlash, tahlil qilish va strategik qarorlar qabul qilish jarayonlarini avtomatlashtirish imkonini beradi. Shunday bo‘lsada, an’anaviy yondashuvlar ko‘p hollarda qaror qabul qilish jarayonining samaradorligini oshirishda cheklovlarga ega. Ushbu muammoni bartaraf etish uchun maqolada ko‘p agentli tizimlar asosida ishlab chiqilgan yangi model taqdim etiladi.Taklif etilayotgan modelda o‘z-o‘zini moslashtiruvchi agentlar ma’lumotlarni real vaqt rejimida yig‘ish, qayta ishlash va tahlil qilish orqali Pareto-optimal qarorlarni shakllantiradi. Bu yondashuv Business intelligence tizimlarining moslashuvchanligini oshirish, turli omillarni hisobga olgan holda eng maqbul qarorlarni qabul qilish imkonini beradi. Maqolada o‘z-o‘zini moslashtiruvchi agentlarning roli, ularning funksional imkoniyatlari va Pareto-optimal yondashuvning afzalliklari batafsil yoritilgan.Eksperimental natijalar asosida taklif etilgan modelning samaradorligi baholanib, an’anaviy Business intelligence tizimlariga nisbatan ustun jihatlari aniqlangan. Tadqiqot natijalari ko‘rsatadiki, o‘z-o‘zini moslashtiruvchi agentlar asosidagi Pareto-optimal yondashuvi Business intelligence tizimlarida qaror qabul qilish jarayonining tezligi, aniqligi va moslashuvchanligini oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Shu sababli, mazkur model Business intelligence tizimlarini yanada samarali va intellektual boshqarish uchun istiqbolli yechim sifatida qaralishi mumkin.

Raqamli transformatsiya va boshqaruvda avtomatlashtirish bugungi zamonaviy sanoat va xizmat ko‘rsatishsohalarining strategik ustuvor yo‘nalishiga aylangan. Ushbu maqolada raqamli transformatsiya tushunchasi, uningbiznes-modellar, boshqaruv jarayonlari va xizmatlar tizimiga ta’siri, shuningdek, avtomatlashtirishning samaradorlik vainnovatsion yondashuvlar orqali tashkilotlar faoliyatiga qo‘shgan hissasi tahlil qilinadi. Maqola natijalariga ko‘ra, raqamlitexnologiyalarni chuqur integratsiya qilish tashkilotlarga resurslardan oqilona foydalanish, qaror qabul qilishda aniqlik vatezkorlik, hamda raqobatbardoshlikni oshirish imkonini berishi aniqlangan

Sun'iy intellektning (SI) buxgalteriya hisobiga integratsiyalashuvi samaradorlik, aniqlik va qaror qabul qilishni oshirish orqali sohani inqilob qilmoqda. Ushbu tadqiqot muntazam vazifalarni avtomatlashtirish, firibgarlikni aniqlash, moliyaviy tahlil, audit va soliqqa rioya qilish kabi SIning joriy ilovalarini o'rganadi. So'rovlar, intervyular va amaliy tadqiqotlarni o'z ichiga olgan aralash usullardan foydalangan holda, tadqiqot samaradorlikni oshirish, xatolarni kamaytirish va strategik tushunchalarni yaxshilash kabi muhim afzalliklarni ta'kidlaydi. Biroq, ma'lumotlar maxfiyligi, axloqiy mulohazalar, malaka bo'shliqlari va tizim integratsiyasi kabi muammolar saqlanib qolmoqda. Tadqiqotlar buxgalteriya hisobi sohasida SI uchun istiqbolli kelajakni taklif qiladi, bashoratli tahlillar, real vaqtda audit va ufqda sun'iy intellektga asoslangan maslahat xizmatlaridagi yutuqlar. Sun’iy intellekt imkoniyatlaridan to‘liq foydalanish uchun tashkilotlar axloqiy muammolarga e’tibor qaratishi, malaka oshirishga sarmoya kiritishi, ma’lumotlar xavfsizligini oshirishi va uzluksiz o‘rganishni ta’minlashi kerak. Ushbu tadqiqot sun'iy intellektning buxgalteriya hisobiga o'zgartiruvchi ta'sirini har tomonlama ko'rib chiqadi va amaliyotchilar va tadqiqotchilar uchun qimmatli tushunchalarni taqdim etadi.

Strategiya, jamoaning asosiy va o‘rinbosar tarkibini tuzish, jamlash, musobaqani boshqarish usullari, vositalari va shakllarini ishlab chiqish, muayyan uchrashuvning (musobaqaning) taktik rejasini tuzish, bo’lajak o‘yinning nazariy va amaliy andozasini (nusxasini) qo’llab ko'rish, hamda o‘tkazilayotgan musobaqalarni atroflicha tahlil qilish kabi tadbirlarni o‘z ichiga oladi. Taktik harakat kibernetik nuqtai nazaridan murakkab vaziyatda eng samarali qarorni topish va unga munosib harakat qilish bilan bog‘liq bo‘lgan o‘z-o‘zini so’zlab boshqaruvchi faoliyatni anglatadi. Muayyan musobaqalarga mo‘ljallangan taktik shakl, usul va vositalar oldindan rejalashtirilgan strategik dasturga bo'ysunishi lozim. Barcha taktik harakatlar taktik bilimlar, fikrlash, vaziyatni to‘g‘ri baholash, maqsadga muvofiq qaror qabul qilish, jismoniy qobiliyat, texnik mahorat va iroda imkoniyatlariga asoslanishi kerak

Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ta’lim-tarbiya sohasidagi strategik vazifalarning asosiy yo’nalishi mustaqil fikr yurita oladigan, jamiyat va shaxs manfaatlari uchun zarur bo’ladigan rivojlanish istiqbollarini aniq belgilaydigan mutaxassislar tayyorlash masalalariga qaratilganligi bilan tavsiflanadi. Bu esa pedagog kadrlar tayyorlash modernizatsiyalash va uning innovatsion pedagogik asoslarini ishlab chiqish, zaruratini yuzaga keltiradi. Oliy ta’lim muassasalarining eng muhim vazifalaridan biri – bu bo’lajak mutaxassislarning kasbiy tayyorgarligini shakllantirishdir. Kasbiy tayyorgarlik – zaruriy kasbiy bilim, ko’nikma va malakalarni o’zlashtirish asosida yuzaga keluvchi shaxs ijtimoiy kompetentligining o’ziga xos ko’rinishi sifatida izohlanadi. Kasbiy tayyorgarlik o’z-o’zidan yuzaga kelmay balki aniq maqsadlar asosida rejalashtirilgan muayyan bosqichlarni qamrab oladi. Shaxsda kasbiy tayyorgarlikning shakllanishi dastlab kasbga xos tasavvur, tushunchalarni tarkib topganligi bilan belgilansa, keyinchalik mutaxassislikka oid bilim, malaka va ko’nikmalarning o’zlashtirilishi, kasbiy sifatlarning qaror topishi hamda kasbiy moslashish darajasi bilan izohlanadi.
 Ushbu maqolada bo‘lajak mutaxassislarda kasbiy e’tiqodni shakllantirish zarurati, bosqichlari, uning asosiy mazmuni va bu jarayonda shaxs e’tiqodini tarkib toptirish muammosi haqida fikr bildirilgan.

Ushbu maqolada IMRAD usuli yordamida neft va gaz zahiralari va resurslarini baholashning chuqur tahlili berilgan. Ushbu maqolada biz neft va gaz sanoatida aniq baholash usullarining ahamiyatini o'rganamiz, IMRAD usulini muhokama qilamiz, uning zaxira va resurslarni baholashda qo'llanilishini ta'kidlaymiz va asosiy omillarning har tomonlama ko'rinishini taqdim etamiz. Maqola qaror qabul qilish jarayonlarini qo'llab-quvvatlash va neft va gaz zahiralari va resurslari salohiyatini maksimal darajada oshirishda IMRAD usulining roli haqida qimmatli tushunchalarni taqdim etishga qaratilgan. Neft va gaz zahiralari va resurslarini to'g'ri baholash energetika sanoatida hal qiluvchi rol o'ynaydi. Ushbu maqola ishonchli ma'lumotlar, ilg'or metodologiyalar va me'yoriy ko'rsatmalarning ahamiyatini ta'kidlab, baholash usullarini chuqur tahlil qiladi. U jahon neft va gaz zahiralari va resurslariga oid statistik ma'lumotlarni taqdim etadi, namunaviy baholash yondashuvini muhokama qiladi va zaxira va resurslar miqdorini ko'rsatadigan jadvalni o'z ichiga oladi. Ushbu maqola orqali o'quvchilar baholash jarayoni va uning strategik qarorlarni qabul qilishdagi ahamiyati haqida to'liq tushunchaga ega bo'ladilar

Mazkur maqolada O‘zbekiston sanoat tarmoqlarida noaniqlik va tavakkalchilik omillari sharoitida moliyaviy menejment samaradorligini baholash muammosi o‘rganildi. Zamonaviy iqtisodiy sharoitda xom ashyo narxlarining o‘zgaruvchanligi, global inflyatsiya xavflari va geosiyosiy beqarorlik omillari moliyaviy boshqaruv tizimiga jiddiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Shuning uchun sanoat korxonalarining moliyaviy barqarorligini ta’minlash, risklarni aniqlash va boshqarish tizimlarini takomillashtirish dolzarb masala sifatida qaralmoqda. Tadqiqot doirasida xalqaro va milliy olimlarning ilmiy ishlari tahlil qilindi, mavjud metodik yondashuvlarning afzallik va cheklovlari aniqlab berildi. Moliyaviy menejment samaradorligini baholash uchun yangi indikatorlar tizimi ishlab chiqildi va sanoat korxonalari misolida tajribadan o‘tkazildi. Noaniqlik va tavakkalchilik omillari ta’sirini kamaytirishga qaratilgan strategik moliyaviy boshqaruv mexanizmlari taklif qilindi. Tadqiqot natijalari asosida O‘zbekiston sanoat korxonalari uchun moliyaviy menejment samaradorligini oshirish va tavakkalchilikni boshqarish bo‘yicha ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqildi.

Ushbu maqolada Xitoy Xalq Respulblikasi Raisi Si Szinpinning konferensiyalarda va turli uchrashuvlarda so‘zlagan siyosiy nutqlari tahlilini o‘qishingiz mumkin. Hozirda XXR dunyo miqyosida rivojlangan davlatlar qatorida yetakchi o‘rinlarda turadi. Bunga albatta davlat rahbarining yaxshi yuritayotgan siyosati ham katta ahamiyatga ega.

O‘zbekistonda so‘nggi yillarda davlat boshqaruvida raqamlashtirish bo‘yicha bir qator chora-tadbirlar amalgaoshirilmoqda, jumladan, "Elektron hukumat" tizimi, davlat xizmatlari markazlari, raqamli iqtisodiyot dasturi. Ushbu choratadbirlarmuhim huquqiy-me’yoriy hujjatlar va strategiyalar orqali amalga oshirilmoqda. Ushbu maqolada O‘zbekistondadavlat tuzilmalari faoliyatini raqamlashtirishning strategik ko‘rsatkichlari o‘rganiladi va ularning strategik istiqbollari ko‘ribchiqiladi.

Bugungi kunda har qanday xo‘jalik yurituvchi subyektning moliyaviy resurslarining asosiy turi pul mablag‘larihisoblanadi. Biroq, anʼanaviy tahlil uslublari va ko‘rsatkichlari, afsuski, bir qator sabablarga ko‘ra subyektning moliyaviyholatini yetarlicha baholash imkonini bermaydi. Bu holat o‘z navbatida strategik ahamiyat kasb etadi. Asosiy biznesjarayonlar (sotish, investitsiya, ishlab chiqarish) samaradorligini baholashda bu masala o‘z taʼsirini ko‘rsatadi. “Pul oqimlarihisoboti”ni tahlil qilish orqali ushbu muammoni bartaraf etish mumkin. Shu sababli, ushbu maqolada muallif pul oqimlarihisobotini tahlil qilishning strategik ahamiyati haqida fikr yuritib, uning bugungi kundagi dolzarbligini asoslaydi va ushbuhisobotdan foydalanish maqsadga muvofiqligini eʼtirof etadi.

<em>Ushbu maqolada, mintaqada kichik biznesni rivojlantirish uchun strategik zonalar yaratishning xorijiy tajribalari va O&lsquo;zbekiston sharoitida bu usulni qo&lsquo;llash imkoniyatlari tahlil qilinadi. Kichik biznesni rivojlantirishda davlat tomonidan ko&lsquo;rsatilayotgan moliyaviy rag&lsquo;batlantirish, soliq imtiyozlari va innovatsion moliyaviy mexanizmlar kabi muhim yo&lsquo;nalishlar qayd etilgan. Xorij tajribasi va O&lsquo;zbekistonning iqtisodiy salohiyatini hisobga olgan holda, mintaqaviy strategik zonalarni yaratish va kichik biznesni qo&lsquo;llab-quvvatlash uchun bir qator takliflar berilgan. Maqola, kichik biznesning innovatsion rivojlanishini ta&rsquo;minlash va iqtisodiy barqarorlikni kuchaytirishga qaratilgan amaliy choralar va usullarni o&lsquo;z ichiga oladi.</em>

Tarbiyachi-pedagog va ota-ona hamkorligini rivojlantirishning metodik imkoniyatlari hozirgi kunda maktabgacha ta’lim tashkiloti va ota-onalar o‘rtasidagi hamkorlik munosabatlari g‘oyasi bir qator me’yoriy hujjatlarda aks etgan. Bugungi kunda bu muammo pedagoglar, psixologlar, ota-onalar, sotsiologlar tomonidan muhokama qilinmoqda. Tarbiyalanuvchilarning ota-onalari va maktabgacha ta’limtashkiloti tarbiyachi-pedagoglari o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarning barcha tamoyillari, standartlari va tuzilmalariga rioya qilinadi. Pedagogik o‘zaro hamkorlikni rivojlantirish jarayoni quyidagi elementlardan iborat: moslashishdan oldingi ishlar, moslashtirish ishlari, uslubiy ishlar, tashkiliy ishlar. Jarayonga kirish: ota-onalar o‘z istaklari, ehtiyojlari va prognozlari biln; tarbiyachi-pedagoglar rejalari va dasturlari bilan, lekin eng muhimi, maktabgacha ta’lim tashkilotiga kelgan bolaga ta’lim va tarbiya berishni nazarda tutadi

mazkur maqolada tashkilotlar o&lsquo;z iste&rsquo;molchilari va manfaatdor tomonlarni talab-hohishlarni qanoatlantirishda, shuningdek mahsulot va xizmat ko&lsquo;rsatishda ularni jalb etishga erishishda o&lsquo;zining javobgarlik va majburiyat tushunchalarini takomillashtirish yoritilgan. Tashkilot, o&lsquo;z faoliyati natijalarini takomillashtirishga yordam bera oladigan va barqaror rivojlanishga mo&lsquo;ljallangan, tashabbuslarni mustahkam asosni ta&rsquo;minlay oladigan Sifat menejmenti tizimini qo&lsquo;llashda&nbsp; strategik qarori qabul qilishi.

mazkur maqolada tashkilotlar o&lsquo;z iste&rsquo;molchilari va manfaatdor tomonlarni talab-hohishlarni qanoatlantirishda, shuningdek mahsulot va xizmat ko&lsquo;rsatishda ularni jalb etishga erishishda o&lsquo;zining javobgarlik va majburiyat tushunchalarini takomillashtirish yoritilgan. Tashkilot, o&lsquo;z faoliyati natijalarini takomillashtirishga yordam bera oladigan va barqaror rivojlanishga mo&lsquo;ljallangan, tashabbuslarni mustahkam asosni ta&rsquo;minlay oladigan Sifat menejmenti tizimini qo&lsquo;llashda&nbsp; strategik qarori qabul qilishi.

Tadbirkorlikni qo&lsquo;llab-quvvatlash va rivojlantirish O&lsquo;zbekiston iqtisodiy siyosatining strategik maqsadlaridanbiridir. Ushbu maqolada kichik biznes subyektllarini qo&lsquo;llab-quvvatlash tizimini takomillashtirish tadqiqot mavzusi doirasidatayyorlangan bo&lsquo;lib, unda O&lsquo;zbekistonda kichik biznes subyektllarini qo&lsquo;llab-quvvatlash tizimining ijtimoiy-iqtisodiy holatitahlil qilingan. Shuningdek, mamlakatimizda faol tadbirkorlik va innovatsion faoliyatni rivojlantirish uchun shart-sharoitlarniyanada yaxshilashga to&lsquo;sqinlik qiluvchi qator tizimli muammolar yoritilib, ularga tegishli takliflar keltirilgan.

<em>The article provides strategies for increasing the competitiveness of textile industry enterprises, effective organization of strategic actions, their development and promotion. The problems existing in the industry were analyzed as a result of the study of regulatory documents and statistical data on textile support. As a result of the analyzes carried out by the author, a number of proposals and comments were made for the development of enterprises through the strategies of increasing competitiveness, increasing the sales volume and quality of products, and gaining a place in the world market. -&nbsp;Maqolada to&lsquo;qimachilk sanoati korxonalari raqobatbardoshligini oshirish strategiyalari, strategik xatti-xarakatlarni samarali tashkil etish, ularni rivojlantirish va taraqqiy ettirish ko&lsquo;zda tutilgan. To&lsquo;qimachilikni qo&lsquo;llab quvvatlashga doir me&rsquo;yoriy hujjatlar, statistik ma&rsquo;lumotlar o&lsquo;rganilishi natijasida sohada mavjud&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; bo&lsquo;lgan muammolar tahlil qilingan. Muallif tomonidan o&lsquo;tkazilgan &nbsp;tahlillar natijasida raqobatbardoshlilikni oshirish strategiyalari orqali korxonalarni rivojlantirish, mahsulotlarning sotuv hajmini va sifatini oshirish, jahon bozorida o&lsquo;z o&lsquo;rniga ega&nbsp;&nbsp;&nbsp; bo&lsquo;lishi uchun &nbsp;bir qator taklif va mulohazalar bildirib o&lsquo;tilgan.</em>

mazkur maqolada tashkilotlar o&lsquo;z iste&rsquo;molchilari va manfaatdor tomonlarni talab-hohishlarni qanoatlantirishda, shuningdek mahsulot va xizmat ko&lsquo;rsatishda ularni jalb etishga erishishda o&lsquo;zining javobgarlik va majburiyat tushunchalarini takomillashtirish yoritilgan. Tashkilot, o&lsquo;z faoliyati natijalarini takomillashtirishga yordam bera oladigan va barqaror rivojlanishga mo&lsquo;ljallangan, tashabbuslarni mustahkam asosni ta&rsquo;minlay oladigan Sifat menejmenti tizimini qo&lsquo;llashda&nbsp; strategik qarori qabul qilishi.&nbsp;&nbsp;&nbsp;

Ushbu keng qamrovli maqolada O‘zbekistondagi ishsizlik vaziyatiga alohida e’tibor qaratilgan holatda muhokama qilinadi. Maqolada ishsizlikning iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlari, uning sabablari hamda shaxs va jamiyatga ta'siri o'rganiladi. Unda statistik ma’lumotlar asosida O‘zbekistondagi ishsizlik darajasining chuqur tahlili va kelajakdagi tendensiyalarning prognozi taqdim etilgan. Bundan tashqari, maqolada strategik rejalashtirish va aralashuv zarurligiga oydinlik kiritib, muammoni hal qilish uchun bir qator profilaktika choralarni ham taklif qiladi. Maqolada mavzuning yaxlit ko‘rinishini taklif qiluvchi miqdoriy va sifat tadqiqot usullarining kombinatsiyasini ifodalaydi

<em>Ushbu maqola so&lsquo;nggi yillarda mamlakatimizda madaniyat va san&rsquo;at sohasini yanada rivojlantirish borasida qabul qilingan qonun, qaror va farmonlar, ular doirasida amalga oshirilgan yangiliklar hamda kelgusida amalga oshirilishi rejalashtirilgan islohotlarning sarhisobi yoritilgan. Shuningdek, maqolada yangi O&lsquo;zbekiston taraqqiyotida madaniyat va san&rsquo;at sohasidagi rivojlanish dinamikasining qanchalik beqiyos o&lsquo;rin tutishi tarixiy nuqtayi nazardan ko&lsquo;rsatib o&lsquo;tilgan. </em>

Maqolada banklar faoliyatining transformatsiyalashuvi natijasida an’anaviy bank faoliyatining raqamlashuvi natijasida yuzaga kelishi va risk darajasining ortib borishi mumkin bo‘lgan bir qator risk turlari, bank mijozlari va banklarning o‘ziga qaratilgan eng keng tarqalgan kiber tahdid turlari va ularning o‘ziga xos jihatlari, banklarda risklarni boshqarishning yangi tizimlari, bank risklarini strategik boshqarish bosqichlari hamda raqamli muhitda risklarni samarali boshqarish bo‘yicha muallif yondashuvlari keltirilgan. Umuman olganda, ushbu maqola tijorat banklarining transformatsiyalashuvi va raqamlashish sharoitida yuzaga keladigan riskining ko‘p qirrali tabiati to‘g‘risida tushunchalarni beradi va ushbu keng tarqalgan risk omilini samarali boshqarish va yumshatish va banklarning barqaror o‘sishni ta’minlash uchun banklar tomonidan qo‘llaniladigan turli xil usullar haqida ma’lumot beradi.

Ma&rsquo;lumki, 2030 yilga qadar Xalq ta&rsquo;limini rivojlantirish konsepsiyasi tasdiqlangan. Mazkur hujjatning birinchi bandida PISA xalqaro tadqiqotida O&lsquo;zbekistonning ishtirokini ta&rsquo;minlash va 2030 yilga borib, kuchli 30 talikka kirishga erishish maqsadli yo&lsquo;nalishda belgilangan. Ya&rsquo;ni,&nbsp; ta&rsquo;lim tizimi uchun strategik vazifa belgilab berilgan. Bugungi kunda dunyodagi rivojlangan mamlakatlarda&nbsp; ta&rsquo;lim sifatini oshirish, xalqaro baholash jarayonlarida munosib qatnashish masalasiga alohida e&rsquo;tibor qaratilmoqda. O&lsquo;zbekiston Respublikasi ham xalqaro tadqiqotlarga tayyorgarlik ko&lsquo;rishga yo&lsquo;naltirilgan PISA, TIMSS, PIRLS xalqaro baholash dasturlari doirasidagi topshiriqlar bilan ishlash ko&lsquo;nikmasini shakllantirish borasida qator ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda.

Ushbu maqolada tarjimashunoslik va og&lsquo;zaki tarjima, unga o&lsquo;rgatish metodikasi, og&lsquo;zaki tarjimonlarda kompetentlikni shakllantirish masalalari bo&lsquo;yicha tadqiqot ishlari olib borgan qator tarjimashunos olimlarning ishlarini ko&lsquo;rib chiqilgan.Ilmiy mavzuni yoritishda qiyosiy va stilistik tahlil, shuningdek, qiyosiy-tarixiy, qiyosiy tipologik va leksik metodlardan foydalanildi.

Mazkur maqolada 2025&ndash;yilning birinchi choragida xalqaro moliya bozorlarida yuzaga kelgan tahlikali vaziyat,uning kelib chiqish sabablari hamda oqibatlari tahlil qilinadi. Xalqaro darajadagi bir qator kompaniyalar va ularninginvestorlarining mazkur davr mobaynida aksiyalardan ko&lsquo;rgan foyda va zararlariga doir tahliliy ma&rsquo;lumotlar o&lsquo;rganilgan.Shuningdek, bozorning boshqa ishtirokchilari &ndash; brokerlar, dilerlar hamda individual investorlarning bozor holatiga nisbatanyondashuvlari va qarorlari chuqur tahlil etilgan. Bu jarayonda bozor ishtirokchilarining psixologik va strategik reaktsiyalari,ular tomonidan qo&lsquo;llanilgan moliyaviy choralar tahliliy asosda yoritilgan. Maqolada, shuningdek, investorlar hamdabozor ishtirokchilari uchun hozirgi sharoitda moliyaviy xavf-xatarlardan himoyalanish bo&lsquo;yicha nazariy va amaliy takliflarshakllantirilgan. Tavsiyalar investorlarning ehtiyotkorlik siyosatini kuchaytirish, diversifikatsiya, likvidlikni saqlash va uzoqmuddatli strategiyalarga rioya qilish bo&lsquo;yicha ilmiy asoslangan yondashuvlarga tayanadi

<strong>Annotasiya:&nbsp; </strong>AQSHning Markaziy Osiyo davlatlari bilan aloqalarining o&rsquo;rnatilishi, AQSHning mintaqada 2015 yildagi C5+1 formulasi, 2019 yildan yangi strategiyaning yaratilishi, AQSHning Markaziy Osiyodagi O&rsquo;zbekiston va Qozog&rsquo;istonga bo&rsquo;lgan alohida etibori. Markaziy Osiyo&nbsp;- Osiyo qit &lsquo;asining ichki qismidagi tabiiy mintaqa. Maydoni 6 mln. km&sup2;. Shimoliy va g&rsquo;arbiy chekkasi&nbsp;Mongoliya, XXR bilan Rossiya Federatsiyasi o&rsquo;rtasidagi davlat chegarasigacha bo&rsquo;lib, sharqi Katta Shinjon, janubi&nbsp; esa&nbsp;Tibet hududidagi Sangpo daryosi va Hind daryosining yuqori qismi bilan o&rsquo;ralgan. Markaziy Osiyo dengiz sathidan ancha baland joylashgan. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Markaziy Osiyo deganda, Sovet ittifoqi parchalangandan keyin mustaqillika erishgan beshta musulmon respublikalari: O&rsquo;zbekiston, Qozog&rsquo;iston, Qirg&rsquo;iziston, Turkmaniston va Tojikiston respublikalari va bunda Afg&rsquo;onistonni ham chetlab o&rsquo;tib bo&rsquo;lmaydi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Sovetlar davrida bu hududga O&rsquo;rta Osiyo va Qozog&rsquo;iston atamasi qo&rsquo;llanilgan, 1991 yilda bu besh respublika mustaqillikka erishgandan keyin ham O&rsquo;rta Osiyo va Qozog&rsquo;iston atamasi qo&rsquo;llanishda davom etdi. 1992 yil bu besh respublika rahbarlarining rasmiy uchrashuvi bo&rsquo;lib o&rsquo;tdi. Bu uchrashuvda Markaziy Osiyo atamasini qabul qilishdi. Hozirda bu atama dunyo hamjamiyati tomonidan ham qabul qilingan[1]. Sovet Ittifoqidan keyingi mustaqillikning o&#39;n yilligi davomida Qirg&#39;iziston, Tojikiston, O&#39;zbekiston, Qozog&#39;iston va Turkmaniston iqtisodiy betartiblik va siyosiy repressiyalarni boshdan kechirdi. Natijada islom ekstremizmi kuchayib ketdi. Afg&#39;onistonga yaqin joylashgan geografik joylashuvi tufayli Markaziy Osiyo davlatlari&nbsp; Bush ma&#39;muriyatining e&#39;tiborini o&#39;ziga jalb qilgan edi. Bu esa ularga ma&#39;lum moliyaviy resurslarni taqdim etdi.&nbsp; Qo&#39;shma Shtatlar, o&#39;z navbatida, ushbu mintaqadagi uzoq muddatli xavfsizlik manfaatlarini darhol harbiy bazalarga bo&#39;lgan ehtiyoj bilan muvozanatlashi kerak. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; AQSHning Markaziy Osiyo davlatlariga bo&rsquo;lgan siyosatining ikkinchi bosqichi 2015 yil C5+1 formulasi qabul qilingunigacha bo&rsquo;lgan davrni qamrab oladi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; O&#39;zbekiston ko&#39;p jihatdan Markaziy Osiyo mintaqasi uchun odatiy mamlakatdir. 11 sentyabrdan keyin birinchi prezidentimiz I.A.Karimov Amerikaning Afg&#39;onistondagi harbiy operatsiyasida ajralmas bo&#39;lish uchun juda ko&#39;p harakatlarni amalga oshirdi. U AQSh harbiy-havo kuchlari ixtiyoriga harbiy bazalarni joylashtirdi va Bush ma&#39;muriyati o&#39;z navbatida O&#39;zbekistonga yordamni 150 million dollarga yetkazishni taklif qildi. Birinchi prezidentimiz I.A.Karimov vaqt o&#39;tishi bilan Markaziy Osiyoda AQSh xavfsizligiga jiddiy tahdid tug&#39;dirishi mumkinligini unutmaslik kerakligini aytib o&rsquo;tgan.&nbsp; Bush ma&#39;muriyati harbiy munosabatlarni davom ettirishni O&#39;zbekistonda va boshqa Markaziy Osiyo davlatlarida demokratik islohotlarni amalga oshirish bilan bog&#39;lashga tayyor bo&#39;lishi kerak. Ushbu davlatlar hududida yaratilgan harbiy bazalar Afg&#39;onistondagi hozirgi operatsiyalar uchun qanchalik muhim bo&#39;lmasin, amerikaliklar endi Markaziy Osiyo oxir-oqibat boshqa Afg&#39;onistonga aylanib ketmasligi uchun choralar ko&#39;rishdan manfaatdor. 2005 yil iyul oyi oxirida AQSH Mudofaa vaziri D. Ramsfeld Qirg&#39;iziston va Tojikistonga tashrif buyurdi, shundan so&#39;ng Bishkek Manasdagi aviabaza o&#39;z faoliyatini davom ettirishini e&#39;lon qildi va Tojikiston rahbariyati AQShning Afg&#39;onistondagi harakatlarini qo&#39;llab-quvvatlashini va terrorizmga qarshi kurashni davom ettirishini tasdiqladi . &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Amerikaning&nbsp; Markaziy Osiyodagi siyosatining yangi bosqichining asosini savdo-sotiqni jadal rivojlantirishga qaratilgan sa&#39;y-harakatlar tashkil qilishi kerak. Markaziy Osiyo mintaqasi haqida gap borar ekan, afg&#39;on muommosini chetlab o&#39;tib bo&#39;lmaydi. Afg&#39;onistondagi o&#39;n yarim yillik urush mintaqa xavfsizligiga o&#39;chmas iz qoldirdi. Davom etayotgan mojaro, Markaziy Osiyo rahbarlari uchun tashqi xavfsizlikka oid eng muhim tashvishligicha qolmoqda. Markaziy Osiyo hukumatlari uzoq vaqtdan beri Afg&#39;onistonning o&#39;zini o&#39;zgartira olish qobiliyatiga beparvolik bilan qarashadi va Markaziy Osiyoning janubiy chegarasi bo&#39;ylab beqarorlik paydo bo&#39;lishidan qo&#39;rqishadi. Shuningdek, Amerika Qo&#39;shma Shtatlari va Xavfsizlikka ko&#39;maklashish xalqaro kuchlari (ISAF) tomonidan olib borilayotgan strategiyaga ishonchsizlik bilan qaraladi. Ushbu strategiya Tolibonning tayanchlari va mamlakat janubida to&#39;plangan kuchlarga qaratilib, shimolni nisbatan qarovsiz qoldirdi. 2006 yilning yozida amerikalik harbiylar uchun kutilmagan Tolibon harakatining keskin faollashuvi qayd etildi va bu isyonchi sindikat deb atalmish (Tolibon va bir qator odamlar) o&#39;rtasidagi ziddiyatning yangi bosqichi boshlandi. 2007 yilda AQSh ma&#39;muriyati Afg&#39;onistondagi vaziyat noqulay yo&#39;nalishda rivojlanib borayotganini tan oldi va 2008 yil sentyabr oyida terrorizmga qarshi urushning Afg&#39;oniston-Pokiston frontidagi harakatlar strategiyasini qayta ko&#39;rib chiqishga majbur bo&#39;ldi. 2007 yilda o&#39;sish 2008 yil Afg&#39;onistondagi Amerika kontingenti va NATO kuchlarining soni 10 ming kishiga ko&#39;pligi salbiy tendentsiyalarni qaytarish uchun yetarli emas edi[2]. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Qozog&#39;iston va Ostona bilan chegara va bojxona nazoratini takomillashtirish, ofitserlarni tayyorlash, qurolli kuchlarni qayta jihozlash va dengiz flotini rivojlantirish, Nunn-Lyugar dasturini amalga oshirish bo&#39;yicha hamkorlik. AQSh ma&#39;muriyati Qozog&#39;iston rahbariyatini maqtashni chetlab o&#39;tmadi, balki Ostona Markaziy Osiyodagi yetakchisi ekanligini ham aniq tan oldi. 2006 yil may oyida Qozog&#39;iston AQSh vitse-prezidentining ikki tomonlama munosabatlar tarixidagi ikkinchi tashrifi bilan taqdirlandi; 2006 yil sentyabr oyida N.A. Nazarboyev Vashingtonga rasmiy tashrif buyurdi va Jorj Bushning ikkinchi prezidentlik davrida Oq uyda qabul qilingan mintaqadagi yagona davlat rahbari bo&#39;ldi. 2007 yil oxirida Qozog&#39;iston AQSh ma&#39;muriyatidan katta siyosiy va ramziy &quot;mukofot&quot; oldi - Ostona 2010 yilda EXHTga rais bo&#39;lishiga rozilik bildirdi[3]. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Obama ma&#39;muriyati Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan siyosiy muloqotni faollashtirdi. 2009 yil aprel oyida AQSh Prezidenti sivilizatsiyalar alyansining Istanbul forumida ishtirok etib, Qozog&#39;iston parlamenti yuqori palatasi raisi K.K. Tokayev bilan suhbatda bo&rsquo;ldi. Tokayev bilan suhbatda B. Obama AQSh-Qozog&#39;iston munosabatlari &quot;strategik xarakterga ega&quot; ekanligini tasdiqladi va Markaziy Osiyo, birinchi navbatda Qozog&#39;istonga tashrif buyurishni rejalashtirayotganini e&#39;lon qildi. 2009 yil may oyida Qozog&#39;iston tashqi ishlar vaziri Vashingtonga tashrif buyurgan bo&#39;lsa, iyul oyida AQSh Davlat kotibining siyosiy masalalar bo&#39;yicha muovini V. Berns boshchiligidagi AQSh davlat departamenti delegatsiyasi mintaqa davlatlariga safar uyushtirdi. O&#39;zbekiston bilan munosabatlardagi inqirozni bartaraf etish Obama ma&#39;muriyatining Markaziy Osiyo siyosatining ustuvor yo&#39;nalishiga aylandi. Davlat departamenti rasmiylari O&#39;zbekiston rahbariyatiga Vashington &quot;umumiy manfaatlar va o&#39;zaro hurmatga&quot; tayanib, Toshkent bilan &quot;aloqalarni mustahkamlashga&quot; va birgalikda &quot;kelishmovchiliklarni ishlab chiqishga&quot; tayyorligini aytdi; O&rsquo;zbekiston rahbariyati,&nbsp;&nbsp;&nbsp; &nbsp;Obama&nbsp; administrationmuriyati tomonidan namoyish qilingan &quot;demokratiyani yoyish siyosati bilan bog&rsquo;liq&quot; &quot;pragmatizm&quot; ni yuqori baholadi. O&#39;zbekiston yana AQShga o&#39;z havo hududidan Afg&#39;onistonga harbiy yuklarni yetkazib berish uchun foydalanishga ruxsat berdi. O&#39;zbekiston Mudofaa vazirligi harbiy kadrlarni tayyorlash bo&#39;yicha o&#39;zaro aloqalarni tiklashni nazarda tutuvchi bitimni imzoladi. 2009 yil oxirida Qo&#39;shma Shtatlar va O&#39;zbekiston birinchi yillik ikki tomonlama maslahatlashuvlarni o&#39;tkazdilar, natijada 2010 yilga mo&#39;ljallangan hamkorlik rejasi qabul qilindi, bu dastur, Amerika harbiy texnika va uskunalarini O&#39;zbekistonga yetkazib berishni qayta tiklashni nazarda tutadi. . &quot;Xorijiy harbiy moliyalashtirish&quot; va terrorizmga qarshi kurashda va ommaviy qirg&#39;in qurollarini tarqatishda o&#39;zaro aloqalarni kengaytirish. Afg&#39;onistonda harakat strategiyasini qaror qilib, Vashington 2009 yil dekabr oyining o&#39;rtalarida Markaziy Osiyo mamlakatlariga nisbatan siyosiy maqsadlarni ishlab chiqdi. Umuman olganda, Markaziy Osiyo davlatlari o&#39;rtasida mintaqaviy integrasiyalashuv AQSh siyosatining uzoq muddatli maqsadi bo&#39;lib kelgan[4].&nbsp; &nbsp;

<em>Bugungi kun dolzarb masalalardan biri bu mamlakatning eksport operatsiyalarini takomillashtirish hisoblanadi. Mamlakatimizda so&lsquo;ngi yillarda qabul qilingan bir qator farmonlar, qarorlar, nizomlar eksport operatsiaylarini yangi pog&rsquo;onaga chiqarish vazifalarni belgilab beradi. Maqolada mamlakatning eksport salohiyatini oshirish usullari va yo&lsquo;nalishlari, eksportni tashkil etish xususiyatlari, eksport salohiyatini oshirishda innovatsion strategiyalarni qo&lsquo;llash ahamiyati va zarurligi misollar tarzda ko&lsquo;rsatib berilgan. Shu bilan birga muammolar aniqlanib ularga tegishli tarzda xulosa va takliflar keltirib o&lsquo;tilgan. </em>

<em>Bugungi kun dolzarb masalalardan biri bu mamlakatning eksport operatsiyalarini takomillashtirish hisoblanadi. Mamlakatimizda so&lsquo;ngi yillarda qabul qilingan bir qator farmonlar, qarorlar, nizomlar eksport operatsiaylarini yangi pog&rsquo;onaga chiqarish vazifalarni belgilab beradi. Maqolada mamlakatning eksport salohiyatini oshirish usullari va yo&lsquo;nalishlari, eksportni tashkil etish xususiyatlari, eksport salohiyatini oshirishda innovatsion strategiyalarni qo&lsquo;llash ahamiyati va zarurligi misollar tarzda ko&lsquo;rsatib berilgan. Shu bilan birga muammolar aniqlanib ularga tegishli tarzda xulosa va takliflar keltirib o&lsquo;tilgan. </em>

Mazkur ilmiy maqolada oliy ta&rsquo;lim tizimida talabalarning fuqarolik faollik ko&lsquo;nikmalarini shakllantirish hamdaularning ilmiy salohiyatini oshirishda mavjud tarixiy, ijtimoiy-siyosiy va pedagogik-psixologik muammolar jahon va mahalliytajribalar asosida tahlil qilinib, bugungi holatidan kelib chiqib ilmiy-nazariy ma&rsquo;lumotlarni amalda qo&lsquo;llashni takomillashtirishbo&lsquo;yicha xulosalar va takliflar ishlab chiqilgan. Jahon fanida fuqarolik faolligini ta&rsquo;minlashda motiv va ehtiyojlarnio&lsquo;rganishga yo&lsquo;naltirilgan bir qator aqliy markazlar (think tanks) va ilmiy-tadqiqot institutlarida izlanishlar olib borilmoqda.Ular qatoriga Amnesty International (Buyuk Britaniya), Strategik va innovatsion tadqiqotlar markazi (AQSH), Fridrix Ebertjamg&lsquo;armasi &ndash; FES (Germaniya), Ijtimoiy-iqtisodiy tadqiqotlar markazi &ndash; CASE (Polsha), Fuqarolik jamiyati va notijoratsektori (Rossiya Federatsiyasi) kabi tashkilotlarning tadqiqotlari kiradi. Ularda inert (ing. inert &ndash; sust, harakatsiz, nofaol)holatdan faol fuqarolikka o&lsquo;tish siyosiy, iqtisodiy va huquqiy bilimdonlikni talab etishi bilan birga, faol fuqarolik fenomenijamiyatda ehtiyoj sifatida namoyon bo&lsquo;lishi bilan aloqadorligi ta&rsquo;kidlangan.Markaziy Osiyoda fuqarolik jamiyatini rivojlantirishga oid kompleks tadqiqotlarda yoshlarda fuqarolik kompetensiyalarinishakllantirish jarayonida yangi bilim va tushunchalarga ega bo&lsquo;lish hamda xalqaro miqyosda maqsadli tadqiqotlarnihamkorlikda o&lsquo;tkazish strategiyasini ishlab chiqish zarurligi belgilangan. Unga muvofiq, ta&rsquo;lim muassasalarida huquqiy vaiqtisodiy bilimlarni zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida berish hamda pedagoglarni tayyorlash fuqarolik faolliginita&rsquo;minlashning asosiy yo&lsquo;llaridan biri ekani, bu esa mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy rivojlanishini ta&rsquo;minlashda ma&rsquo;rifiyasos bo&lsquo;lib xizmat qilishi qayd etilgan.

<strong>Annotatsiya: </strong>Mazkur maqolada о&lsquo;quvchilarini kasbga yо&lsquo;naltirishda dastlabki pedagogik jarayonlar tahlil etilgan bо&lsquo;lib, bu jarayonda о&lsquo;qituvchining pedagogik mahorati, kasb tanlashga oid bilim va kо&lsquo;nikmalari, vazifalari, shuningdek kasb tanlashda shaxs hislatlari, о&lsquo;quvchi psixologiyasi, o&lsquo;quvchilarni kasb tanlashga tayyorligini ko&lsquo;rsatuvchi mezonlar mazmuni haqida ma&rsquo;lumot berilgan. Mavzu yuzasidan uslubiy tavsiyalar ishlab chiqilgan. Jamiyatda ta&rsquo;lim tizimini rivojlantirishning strategik yo&rsquo;nalishi &ndash; bu insonning turli sohalarida maqsadli mustaqil faoliyati asosida uning intelekt va ahloqiy rivojlanishidir. Jahonning rivojlangan davlatlari qatori mamlakatimizda ham ta&rsquo;limdagi islohotlar jarayonida mustaqil ta&rsquo;limni rag&rsquo;batlantirish muhim yo&rsquo;nalish sifatida kelmoqda. Pedagogning kasbiy layoqatliligini tarbiyalash fenomenini tadqiq qilishga bir qator olimlarning ishlarida o&rsquo;z ifodasini topgan. Bu mualliflar kasbiy layoqatlilik &ndash; ishonchlilik sifatlari bilan birgalikda o&rsquo;qituvchining kasbiy &ndash; individual hodisa sifatida pedagogik madaniyatini tavsiflaydi degan fikrni olg&rsquo;a surganlar. O&rsquo;z navbatida, kasbiy layoqatlilik tushunchasi, V.A.Slastenin ta&rsquo;kidlaganidek, pedagogning pedagogik faoliyatini amalga oshirishga nazariy hamda amaliy tayyorligining birligini ifodalaydi va uning kasbiy shakllanganligini tavsiflaydi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida insonlarning yaxshi yashashida, faoliyatida to`g&rsquo;ri kasb tanlashning ahamiyatini turli xil kasblarning insonga qo`yadigan talablarini; kasblar olami, kasblar shajarasi, O`zbekiston xalq xo`jaligidagi muhim kasblar, kasblar tasniflagichi; kichik mutaxassislar tayyorlash tizimi; kasblar, mehnat shart-sharoitlari, vositalari, fani, maqsadi bo`yicha shajaralanishi, o`quvchilarni o`z qiziqish va moyilliklari, o`z xarakterining o`ziga xos xususiyatlarini, o`z nerv tuzilishi, psixikasi, o`z qobiliyati va ehtiyojlarini kasblar to`ғrisida ma&rsquo;lumot olish maktablarini ayrim kasb mehnat bozori talablari asosida ehtiyojning o`zgarib borishini, salomatligining tanlagan kasbiga mos kelishi, hududda joylashgan o`rta maxsus, kasb-hunar o`quv yurtlarida ta&rsquo;lim yo`nalishini ixtiyoriy tanlashi; o`qishni davom ettirish imkoniyatlari. Kelgusi mavqeini bilishi zarur. O`quvchilar kasblarni tahlil qila olishi; o`zlarining shaxsiy sifatlarini, qiziqishini va salomatlik darajalarini to`g&rsquo;ri baholay olishlari, kasblarning insonga qo`yadigan talablari bilan o`zlarining individual xususiyatlarini taqqoslay olishlari, shaxsiy kasbiy rejalarini tuza olishlari zarur. O`quvchilar Xalq xo`jaligi asoslari bo`limi bo`yicha xalq xo`jaligi sohalarini, xalq xo`jaligida ro`y berayotgan islohotlarni, bozor iqtisodiyoti talablarini, davlat xususiy korxonalarini, kooperasiya, firma, shirkat, konsernlar, ularda ishlab chiqarishni tashkil etish shakllari, texnologik jarayonlar, mahsulotlarni tayyorlash bosqichlari, tabiatni ishlab chiqarishning zararli ta&rsquo;siridan muhofaza qilish, mahsulot qiymatini arzonlashtirish yo`llari, qishloq xo`jaligida ishlab chiqarishning davriyligini, maromli, oqimligi; ishlab chiqarishni rejalashtirish, irrigasiya va meliorasiya ishlarini; mehnat qonunchiligini. Ma&rsquo;lumki,&nbsp;har qanday jamiyatning ravnaqi, ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy barqarorligi uning faqarolarining aqliy jihatdan yetukligi va axloqiy salohiytining yuksak darajada rivojlanganligiga bog&rsquo;liq. Asrlar davomida saqlanib kelinayotgan xalqning boy intelektual merosi hamda umuminsoniy qadriyatlar asosida madaniyat, ma&rsquo;rifat, fan-texnologiya va iqtisodiyotning yangi yutuqlari asosida mukammal tayyorgarlikdan o&rsquo;tgan kadrlarni tayyorlashning yangi tizimini shakllantirish O&rsquo;zbekiston Respublikasi taraqqiyotining muhim shartlaridan biridir. Shu jumladan ta&rsquo;lim, ilm-fan sohasida ham bir qator o&rsquo;zgarishtirishlar kiritilmoqda. Bu o&rsquo;zgartirishlar bevosita kelajak avlodning barkamol shaxs bo&rsquo;lib yetishishiga xizmat qiladi.Ta&rsquo;lim muassasalarida ta&rsquo;lim olayotgan o&rsquo;quvchi yoshlarda umumiy o&rsquo;rta ta&rsquo;limni davom ettirish uchun zarur bo&rsquo;lgan savodxonlik, bilim, ko&rsquo;nikma va malakalar asosida shakllantirish, ta&rsquo;lim oluvchilarga bilim, ko&rsquo;nikma va malakalrning&nbsp;zaruriy hajmini berish,ularda mustaqil fikrlash va tahlil qilish qobiliyatini rivojlantirish maqsadida barcha shart-sharoitlar yaratilgan. Kasblar bo&rsquo;yicha birlamchi bilim, ko&rsquo;nikmalarni shakllantirish uchun professional tashxislash va kasb-hunarga yo&rsquo;naltirish bo&rsquo;yicha choralar amalga oshirilmoqda&sup1;. Bu borada respublikamizda &ldquo; O&rsquo;quvchilarni kasb-hunarga yo&rsquo;naltirish va psixologik-pedagogik tashxis markazi&rdquo; tashkil etilgan. Bu markaz O&rsquo;zbekiston Republikasi Konstitutsiyasi va qonunlarida ko&rsquo;zda tutilgan jamiyat ehtiyoji va mehnat bozori talablari asosida o&rsquo;quvchilarning o&rsquo;z qiziqishlari, qobiliyatlari va sog&rsquo;liqlariga mos bo&rsquo;lgan kasb-hunarlarni tanlashlariga ko&rsquo;maklashadi. Ushbu markaz o&rsquo;quvchi yoshlarni kasb-hunarga yo&rsquo;naltirish va psixologik-pedagogik tashxis sohasidagi yagona davlat siyosatini ishlab chiqish va o&rsquo;rnatilgan tartibga amalga oshirish, O&rsquo;zbekiston Respublikasi Xalq ta&rsquo;limi vazirligining kasb-hunarga yo&rsquo;naltirish respublika tizimini tashkiliy, ilmiy-metodik, axborot- ma&rsquo;lumot va dasturiy ta&rsquo;minlash maqsadida tashkil etilgan. Kasb-hunarga yo&rsquo;naltirish va psixologik-pedagogik tashxis ishlari&nbsp;holatini nazorat qilish, uni takomillashtirish choralarini ko&rsquo;rish, tegishli dasturlar, me&rsquo;yoriy hujjatlar va tavsiyalar ishlab chiqish; mamlakatimizdagi va xorijiy davlatlarning ilg&rsquo;or tajribalarini umumlashtirish, ommalashtirish va hayotga tadbiq etish; barcha bosqichdagi o&rsquo;quvchilarni kasb-hunarga yo&rsquo;naltirish va psixologik-pedagogik hududiy tashxis markazlari va ta&rsquo;lim muassalaridagi kasb-hunarga yo&rsquo;naltirish vazifasi yuklatilgan mutaxassislarning malakasini oshirish bo&rsquo;yicha chora tadbirlar ishlab chiqish; umumiy o&rsquo;rta ta&rsquo;lim maktablari o&rsquo;quvchilarining hayotiy va kasbiy o&rsquo;zligini anglash borasidagi ustuvor dasturlar va muammolar bilan ishlash respublika tashxis markazining eng muhim vazifalaridan hisoblanadi&sup2;.

<strong>Annotatsiya:&nbsp; </strong>Yangi O&lsquo;zbekiston &mdash; demokratiya, inson huquq va erkinliklari borasida umume&rsquo;tirof etilgan norma va printsiplarga qat&rsquo;iy amal qilgan holda, jahon hamjamiyati bilan do&lsquo;stona hamkorlik tamoyillari asosida rivojlanadigan, pirovard maqsadi xalqimiz uchun erkin, obod va farovon hayot yaratib berishdan iborat bo&lsquo;lgan davlat ekani alohida qayd qilingan. Bugun O&lsquo;zbekiston o&lsquo;z mustaqil taraqqiyotining sifat jihatdan yangi bosqichiga qadam qo&lsquo;ydi. Bu yo&lsquo;lda u jahonning ko&lsquo;plab mamlakatlari va yirik xalqaro tashkilotlari bilan turli sohalarda samarali hamkorlik qilib kelmoqda. Xususan, xorijiy davlatlar bilan do&lsquo;stona hamda o&lsquo;zaro manfaatli munosabatlarni rivojlantirish borasida muhim natijalarga erishilyapti. Aytish mumkinki, davlatimiz rahbari bugungi kunda nafaqat O&lsquo;zbekiston, balki Markaziy Osiyoning farovonligi uchun jon kuydirayotgan, mintaqani sanoati rivojlangan, obod va dunyo bilan keng integratsiyalashgan hududga aylantirish orzusi bilan yashab, shunga monand mehnat qilayotgan yetakchi sifatida namoyon bo&lsquo;lmoqda. Qisqa davr ichida O&lsquo;zbekiston xalqi mamlakatimizning jahon hamjamiyatida munosib o&lsquo;rin egallashiga asos bo&lsquo;luvchi ulkan yutuqlarni qo&lsquo;lga kiritdi. Shunga monand ravishda davlatimiz rahbari tashabbusi bilan boshlangan islohotlar va modernizatsiya jarayoni, jumladan, qo&lsquo;shni mamlakatlar bilan aloqalarni mustahkamlash bo&lsquo;yicha siyosatni dunyo hamjamiyati e&rsquo;tirof etmoqda. Yangi O&lsquo;zbekiston &mdash; demokratiya, inson huquq va erkinliklari borasida umume&rsquo;tirof etilgan norma va printsiplarga qat&rsquo;iy amal qilgan holda, jahon hamjamiyati bilan do&lsquo;stona hamkorlik tamoyillari asosida rivojlanadigan, pirovard maqsadi xalqimiz uchun erkin, obod va farovon hayot yaratib berishdan iborat bo&lsquo;lgan davlat ekani alohida qayd qilingan. Bu demokratik o&lsquo;zgarishlar esa kimlargadir yoqish, maqtanish, turli reytinglarga kirish uchun emas, balki xalqimiz, avvalambor, yosh avlodimizning bugungi hayoti va ertangi istiqbolini o&lsquo;ylab, milliy manfaatlarimiz yo&lsquo;lida amalga oshirilmoqda. Ayniqsa, &ldquo;inson huquq va erkinliklari&rdquo;, &ldquo;qonun ustuvorligi&rdquo;, &ldquo;ochiqlik va oshkoralik&rdquo;, &ldquo;so&lsquo;z erkinligi&rdquo;, &ldquo;din va e&#39;tiqod erkinligi&rdquo;, &ldquo;jamoatchilik nazorati&rdquo;, &ldquo;gender tenglik&rdquo;, &ldquo;xususiy mulk daxlsizligi&rdquo;, &ldquo;iqtisodiy faoliyat erkinligi&rdquo; singari fundamental demokratik tushunchalar va hayotiy ko&lsquo;nikmalar hozirgi vaqtda real voqelikka aylanib borayotgani e&#39;tiborlidir. Yangi O&lsquo;zbekiston iborasida haqida to&lsquo;xtalganda, eng avvalo, yangicha iqtisodiy munosabatlar, yangicha iqtisodiy dunyoqarash ko&lsquo;z oldimizda gavdalanadi. O&lsquo;tgan besh yilda bu borada qilingan ishlarni sanab adog&lsquo;iga etolmaysiz. Endi ko&lsquo;p yillardan buyon odamlarni qiynab kelgan elektron kartochkadagi pullarni bankomatlar orqali naqd pulga aylantirish, milliy valyuta kursining &ldquo;qora bozor&rdquo;da &mdash; bir xil, banklarda esa boshqacha bo&lsquo;lishi, xorijiy val yutalarni sotib olish, fuqarolikka ega bo&lsquo;lish, O&lsquo;zbekistonning istalgan hududidan uy-joy va mol-mulk sotib olish hamda ularni ro&lsquo;yxatga qo&lsquo;yish bilan bog&lsquo;liq qator muammolar tarixda qoldi. So&lsquo;nggi besh yilda davlatimiz rahbarining mustahkam siyosiy irodasi tufayli tadbirkorlar o&lsquo;z biznesini rivojlantirish uchun erkinlik va yangi - yangi imkoniyatlarga ega bo&lsquo;lmoqda, dehqon va fermerlar, klaster xo&lsquo;jaliklari o&lsquo;zlari etishtirgan hosilning haqiqiy egasiga aylanmoqda. Bularning barchasi Prezidentimizning Vatanimiz ravnaqi, xalqimiz farovonligi yo&lsquo;lida tunu kun tinim bilmasdan, bor bilim va tajriba, kuch va imkoniyatlarini safarbar etayotgani hamda bu jarayon tobora kuchayib, yangi sifat bosqichiga ko&lsquo;tarilib borayotganidan dalolat beradi.

<strong><em>Annotatsiya.</em></strong><em> Maqolada chizmachilik fanidagi ba&rsquo;zi kamchiliklari aksonometriya qurish jarayoni misolida ko&rsquo;rsatilgan. Umum ta&rsquo;lim&nbsp; maktablarda chizmachilik fanini dars soatlarini ko&rsquo;rib chiqish hamda 10-11-sinflarni joriy qilinishi takliflari keltirilgan. </em> Yurtimizda olib borilayotgan islohatlarning barchasi insonlarning og&rsquo;irini yengil qilsh, turmush tarzini yaxshilashga qaratilayotganligi hechkimga sir emas. Tarixga nazar soladigan bo&lsquo;lsak insonlarning fikirlashi o&lsquo;ylashi kechagi kunnikidan butkil farq qiladi. Davlatimiz mustaqillika erishishi bilan hamma sohalar qatori ta&rsquo;lim tarbiyaga bo&lsquo;lgan e&rsquo;tibor ham chetda qolib ketgani yo&lsquo;q. Bugun maktab o&lsquo;quvchilari o&lsquo;z ona tillari bilan birga ingliz, rus va boshqa tillarda so&lsquo;zashishlari uchun ta&rsquo;lim jarayonida hamma sharoitlar muhayyo qilingan. Zamonaviy darsliklar o&lsquo;quv honalari sport maydonchalri hullas o&lsquo;qib o&lsquo;rganaman degan o&lsquo;quvchiga barcha sharoitlar yaratilgan. Bularning barchasi yurtboshimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoyevning sayi harakatlari bilan yaratilayotganligini unutmaslik zarurdir. 2020-yil 24-yanvarda Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Parlamentga Murojaatnomasi taqdim qilindi[1].&nbsp;Ushbu Murojaatnoma yangi Oʻzbekistonni yaqin yillarda kompleks rivojlantirishning ustuvor jihatlarini belgilab bergani bilan ahamiyatlidir. Avvalo, shuni taʼkidlashimiz kerakki, Murojaatnomada jamiyatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning barcha sohalari qamrab olingan. Jumladan, unda muhtaram Prezidentimiz fan, taʼlim va maorif tizimiga taalluqli bir qator strategik yoʻnalishlarni belgilab berdilarki, undan kelib chiqadigan vazifalar tizimda faoliyat olib borayotgan mutaxassislardan yangilanayotgan jamiyatimizning taʼlim siyosati mazmun-mohiyatini yana-da chuqurroq anglashni taqozo qiladi. <strong><em>&ndash; Prezidentimizning Parlamentga Murojaatnomasini xalqimiz katta qiziqish bilan qarshi oldi. Unda barcha sohalar kabi taʼlim sohasiga ham alohida eʼtibor qaratilgan. Eng muhimi, taʼlimning barcha bosqichlari bilan bogʻliq ustuvor vazifalar belgilab berilgan. Maktabgacha taʼlim tizimi taʼlimning dastlabki boʻgʻini sifatida oʻziga xos jihatlarga ega. Tan olishimiz kerak, yaqin yillarga qadar bu soha bir oz eʼtibordan chetda qolib keldi. Keyingi yillarda esa bu sohaga muhtaram yurtboshimiz rahnamoligida jiddiy eʼtibor qaratilmoqda. Umuman, maktabgacha taʼlimning jamiyat hayotida tutgan oʻrni borasidagi fikr-mulohazalaringizni bayon qilsangiz.</em></strong> Boshqa bir davlatlarga nazar soladigan bo&lsquo;lsak maktab, bog&rsquo;cha nimaligini ko&lsquo;rmay katta bo&lsquo;layotgan bolalar soni qancha. Hattoki ba&rsquo;zi mamalakatlarda maktabga borish o&lsquo;rniga qo&lsquo;liga qurol ko&lsquo;tarib oxir oqibat o&lsquo;lib ketayotgan bolalar qancha. Yurtboshimizni tashabuslari bilan yurtimizda ta&rsquo;lim tarbiyaga bo&lsquo;lgan etibor kundan kunga yaxshilanib bormoqda. Bugun talim olayotgan o&lsquo;quvchilarda vatanga bo&lsquo;lgan muxabbat yurtiga sadoqatli harbiiy yoki o&lsquo;qituvchi, shifokor vatan uchun sadoqat bilan hizmat qilish tuyg&rsquo;ulari shakillanib borayotganligi kelajada yetuk mutaxasislar yetishib chiqishi kafolatidir. Bugungi rivojlanib borayotgan zamonda har bir o&lsquo;qtuvchi pedagoglarni zimmasiga yaxshi bilim tarbiya berish bilan zamonaviy texnologiyalardan foydalanib dars berish zarurati qo&lsquo;yiladi. Har bir o&lsquo;qtuvchi o&lsquo;z fanidan kelib chiqqan holda zamon talablari asosida dars berishi lozim. Fanlardagi bugungi kamchiliklarni aniqlab uni o&lsquo;z vaqtida to&lsquo;g&rsquo;irlashi o&lsquo;sha muammoni hal qilish yo&lsquo;llari ustida ishlashlari lozim. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda bubungi kunda o&lsquo;qitilayotgan fanlardan chizmachilik fanini bugungi kundagi muammolarini ko&lsquo;rib chiqamiz. Chizmachilik fani aniq fanlar qatoriga kirishini inobatga olgan holda maktablarda dars soatlarining kamligi. Har bir fan o&lsquo;zining xususiyatidan kelib chiqqan holda o&lsquo;qitiladi. Chizmachilik fanini xususiyatidan kelib chiqqan holda haftasiga 1 soat, bu chizmachilik fanini o&lsquo;qitish jarayoni uchun juda kam. Chizmachilik aniq fan bo&lsquo;lganligi dars jarayonidagi chizmalar va ularni o&lsquo;quvchilarga tushuntirish uchun 1 soat yetmasligi eng katta muammolardan biridir. Chizmachilik fani o&lsquo;quvchilarni tassavurini boyitishi bilan birga fikirlashni, hamda fazovir tassavurlarini boyitib boradi[2]. Chizmachilik mavzularidan aksonometriya mavzusini taxlil qiladigan bo&lsquo;lsak 1 soat bu mazu uchun juda kam chunki aksonometriyani o&lsquo;zini tushuntirish bilan 1 soat o&lsquo;tib ketadi. Aksonometriya qurish uchun esa vatq yetmaydi. &nbsp; [1] O&lsquo;zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning Oliy majlisga MUROJAATNOMA 2020 nutqidan. THE IMPORTANCE OF PEDAGOGICAL TECHNIQUES IN TEACHING ASSISTIVE DESIGN Kokiev Boburmirzo Bahodir ogli is a teacher at Chirchik State Pedagogical Institute in Tashkent region Page &ndash; 182. &nbsp;

<strong>QISHLOQ XOʼJALIGI SOHASI RIVOJLANISHINING HUQUQIY TAʼMINOTI</strong> <strong>Zinat Xudoyberdiyeva Xayrullo qizi</strong> Toshkent davlat agrar universiteti &rsquo;&rsquo;Huquq va Turizm&rsquo;&rsquo; fakulteti, Yurisprudensiya&nbsp;&nbsp; yo&rsquo;nalishi&nbsp; 1-kurs talabasi. djumanazarovulugbek98@gmail.com <strong>Umurzakova Nargizaxon Muxtarovna</strong> Toshkent davlat agrar universiteti &rsquo;&rsquo;Huquqshunoslik&rsquo;&rsquo; kafedrasi dotsenti. nargisau71@gmail.com

<em>Taktikaning yakka, giinih va jamoa shakllari mavjud. I'aktikaning usullari o'yin tizimlaridan va kombinatsiyalardan iborat. Taktikaning vositalariga esa bu o'yin malaka (priyom)lari va ulami barcha turlari kiradi. Taktikaning psixofiziologik va strategik mohiyati Muayyan musobaqalarga mo'ljallangan taktik yo'na&uuml;sh, taktik shaJkJ, usul va vositalar oldindan rejalashtirilgan strategik dasturga bo'ysinish lozim. Barcha taktik harakatlar taktik bilimlar, fikrlash, vaziyatni to'g'ri baholash, maqsadga muvofiq qaror qabul qilish, jismoniy qobiliyat, texnik mahorat va iroda imkoniyatlariga asoslanishi kerak.</em>

<em>Moliya bozori zamonaviy iqtisodiy tizimlarda investitsiya faoliyati, risklarni boshqarish va kapital resurslarini optimal taqsimlashda muhim rol o&lsquo;ynaydi. Ushbu maqolada moliya bozori tahlili asosida samarali moliyaviy qarorlar qabul qilishning nazariy va amaliy jihatlari chuqur o&lsquo;rganilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi &mdash; investorlar, kompaniyalar va moliyaviy institutlar uchun moliyaviy qaror qabul qilishda moliya bozorining turli segmentlari (fond bozori, obligatsiyalar bozori, valyuta bozori, derivativlar bozori) tahlilining samaradorligini aniqlashdir. </em><em>Maqolada fundamental tahlil, texnik tahlil va kvantitativ modellashtirish usullarining afzalliklari, ularning qarorlar sifatiga ta&rsquo;siri tahlil qilingan. Shuningdek, so&rsquo;ngi yillar oralig&lsquo;ida O&lsquo;zbekiston moliya bozorining asosiy statistik ko&lsquo;rsatkichlari tahlil etilib, fond bozorida IPOlar sonining ortishi, valyuta kursining barqarorligi va moliyaviy xizmatlar sifati bo&lsquo;yicha o&lsquo;sishlar qayd etilgan. Ushbu tahlillar asosida investorlar va boshqaruv subyektlari uchun strategik qarorlar qanday shakllanishi mumkinligi ko&lsquo;rsatib berilgan. Maqola yakunida esa raqamli texnologiyalarning (AI, Big Data, Fintech) moliyaviy tahlil vositalariga ta&rsquo;siri va ularning qaror qabul qilishda kelajakdagi roli yoritilgan.</em>

Maqolada korxona kelajagini belgilab beruvchi strategik boshqaruvning tahlily yo&lsquo;nalishlari, ikkita bir-birini to&lsquo;ldiruvchi, strategik pozitsiyani tahlil qilish va tanlash va real vaqt rejimida tezkor boshqaruv kabi quyi tizimlardagi tavsiyaviy jarayonlar, shuningdek, strategik boshqaruv va strategik rejalashtirish o&lsquo;rtasidagi farqlar, ular strategiyani amalga oshirish jarayoni bilan bog&lsquo;liqligidan tashqari, bir qator boshqa muhim omillar&nbsp; bayon qilingan.

Mazkur maqolada Oʻzbekiston taraqqiyotining yangi bosqichida fuqarolarning ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirish, jumladan, jamiyatda gender tengligini shakllantirish barobarida gender madaniyatini qadriyat oʻlaroq integratsiyalash masalasi tahlilga tortiladi. Binobarin, xalqimizning yarmini tashkil etadigan xotin-qizlar qatlamining oʻz haq-huquqlari, imtiyozlari va kafolatlarini anglashi, himoyalanishi va oʻz imkoniyatlaridan foydalanishini taʼminlash bu boradagi amalga oshirilayotgan strategik maqsadning muhim omillari ekanligi borasida atroflicha fikr yuritiladi. Inklyuziv jamiyatni shakllantirishda xotin-qizlarning siyosiy savodxonligi va ishtirokini oshirish masalasi boʻyicha qator taklif va xulosalar beriladi.

Buyuk o'yin, 19-asr boshlarida Britaniya razvedkasi xodimi Artur Konolli tomonidan kiritilgan atama 19-asr va 20-asr boshlarida Markaziy Osiyoda ta'sir va nazorat qilish uchun Britaniya imperiyasi va Rossiya imperiyasi o'rtasidagi kuchli raqobatni anglatadi. Bir asrdan ko'proq davom etgan ushbu kuchli raqobat davri mintaqaning zamonaviy siyosiy manzarasini shakllantirgan bir qator diplomatik manevrlar, harbiy bosqinlar va strategik ittifoqlar bilan ajralib turdi. Ushbu maqolada Markaziy Osiyodagi Angliya-Rossiya raqobatining tarixiy konteksti, buyuk o'yin siyosati va ushbu raqobatning mintaqa va umuman dunyoga ta'siri ko'rib chiqiladi.

Maqolada HR brendingni rivojlanishda zamonaviy trendlar va ta`sir etuvchi omillar, keltirilgan tadqiqotlarda HR brendingi rivojlantirish omillari, tashkilotaning ijobiy imidjini shakllantirish usullari, tashkilotni strategik boshqarish bo'yicha chora-tadbirlar tizimi, korhonada HR brendingi samaradorlini baholash uslublari va boshqa bir qator jihatlari ko‘rib chiqilgan va tahlillar keltirilgan. Maqola doirasida HR brendi tushunchasi mohiyatini aniqlash, tashkilotlarning brendlash jarayonining asosiy bosqichlarini ko'rib chiqish, HR brendi tomonidan taqdim etiladigan imtiyozlarni belgilash va tasniflash orqali tashkilot imidjini rivojlantirish,HR brendini baholashga mavjud yondashuvlarni tahlil qilish va tashkilot iqtisodiy samaradorligini baholash tizimmini tuzish b`oyicha xorijiy mutahassislar tavsiyalari bayon etilgan

maqolada chet tilarini o&rsquo;rganish jarayonida qo&rsquo;llaniladigan ta&rsquo;lim texnologiyalari va ularni o&rsquo;rni , ahamiyati borasida fikrlar va ta&#39;limning asosiy strategiyasi - bu o&#39;quvchiga yo&#39;naltirilgan yondashuv bo&#39;lib, u ta&#39;lim jarayonining markazida bolaning shaxsiyati, uning qobiliyatlari , moyilligi va ehtiyojlarini qo&#39;yadi. Bularning barchasini yangi ta&rsquo;lim texnologiyalari asosida amalga oshirish mumkin. Zamonaviy interfaol pedagogik texnologiyalarga (IPT) quyidagilar kiradi: dialogli muloqot, tanqidiy fikrlash, muammolarni hal qilish, qaror qabul qilish qobiliyati sanalishi yoritib o&rsquo;tilgan.

Mamlakatimizda so'nggi yillarda barcha jabhalar qatorida ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, ekologik ta'lim-tarbiya sohasida to'laqonli huquqiy-me'yoriy baza yaratilgan. Jumladan,&nbsp;yangi tahrirdagi O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining&nbsp;49-moddasida "Har kim qulay atrof-muhitga, uning holati to'g'risidagi ishonchli axborotga ega bo'lish huquqiga ega", 62-moddasida "Fuqarolar atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo'lishga majburdirlar" [1] deb ko'rsatib qo'yilganligi, shuningdek, "Tabiatni muhofaza qilish to'g'risida"gi, "Ta'lim to'g'risida"gi Qonunlar [2,3], sohaga doir boshqa qator hujjatlar ekologik ta'lim-tarbiya tizimining huquqiy asosini tashkil etadi. Shu bilan birga, bu borada o'tkazilgan tahlil natijalari yoshlarni tarbiyalashda ekologik tarbiya mexanizmlarini takomillashtirish zaruratining mavjudligini hamda aholining ekologik madaniyatini rivojlantirishda kompleks yondashuv va strategik rejalashtirishni amalga oshirish zaruratini ko'rsatmoqda.&nbsp;

<em>Mazkur maqolada strategiyaning maktab boshqaruvi samaradorligini oshirishdagi o&lsquo;rni, boshqaruv samaradorligining ta&rsquo;lim sifatiga ta&rsquo;siri haqida fikr yuritilgan. Shuningdek, maktabning boshqaruv strategiyasini ishlab chiqishda rahbar tomonidan aniq maqsadlar qo&lsquo;ya olish, tog&lsquo;ri qarorlar qabul qilish muhim ahamiyatga ega ekanligi xususida mulohazlar bildirilgan. </em>

Maqolada badiiy tarjima sohasida kadrlar tayyorlashning hozirgi tendensiyalari va muammolari o‘ganilgan. Bugungi kunda badiiy tarjimani mukammal darajada bajara oladigan, C1 darajadagi talabalarni, yetuk mutaxassis-tarjimonlarni tarbiyalash hamda badiiy tarjimani o‘qitish metodologiyasi, madaniy va lingvistik ahamiyat kasb etgan tarjima jarayonida sodir bo‘ladigan bir qator to‘siqlar va muammolarni bartaraf etishda tarjima konsepsiyasini yaratish muammosi ushbu maqolada ko’rib chiqilgan. Tilshunos-tarjimonlarni tayyorlashda sotsiolingvistik jihat bilan bir qatorda tarjima modellariga e'tibor qaratish ham lingvistik kompetensiyani, ham ijtimoiy-madaniy kompetensiyaning individual komponentlarini shakllantirishni samarali amalga oshirishga imkon berishini hisobga olib, maqolada tarjimaning lingvistik modellari ko’rsatilgan. Badiiy tarjima jarayonida ajralib turadigan semantik, kommunikativ, konseptual, transformatsion va situativ (holat, vaziyat) modellari tadqiq etilgan va ushbu jarayonda tillararo nutq faoliyatining lingvistik jihatlarini o‘rganish muhim omil sifatida ta’kidlangan. Metodologik nuqtai nazardan badiiy tarjimaga o’rgatishda autentik matnlarni to’g’ri tanlash, ularning pragmatik ahamiyati yoritilgan. Qolaversa, tarjimani o‘rgatish uchun matnlarni tanlash masalasi bo‘yicha nazariy manbalarni tahlil qilish, tanlovning asosiy tamoyillarini tahlil qilish bo‘lajak tarjimonlarda strategik kompetensiyani shakllantirish uchun nimalar zarurligi ko’rsatilgan va tavsiyalar berilgan. O‘ylaymizki, C1 daraja talabalarini badiiy tarjimaga o'rgatish lingvistik va metodologik masalalari yechimiga qaratilgan ushbu maqola tarjima nazariyasini o‘rganish muammolari bilan shug‘ullanuvchi keng jamoatchilik, shuningdek, tarjimon-talabalar, sohaga qiziqqan tajribasiz tarjimonlar, qolaversa, professional tarjimonlar va fan o'qituvchilari uchun samarali bo‘ladi, deb o‘ylaymiz.

Annotasiya: Ushbu maqolada korxonalar moliyaviy resurslariga ta&rsquo;sir etuvchi&nbsp; omillarning &nbsp;tarkibi &nbsp;va &nbsp;uning &nbsp;huquqiy &nbsp;asoslarini &nbsp;rivojlantirishdagi &nbsp; &nbsp;ustuvor&nbsp; yo&lsquo;nalishlari &nbsp;keltirilgan. &nbsp;Shu &nbsp;bilan &nbsp;birga &nbsp;davlat &nbsp;tomonidan &nbsp;tadbirkorlikni&nbsp; rivojlantirish &nbsp;va &nbsp;rag&lsquo;batlantirishga &nbsp;doir &nbsp;qabul &nbsp;qilingan &nbsp;qonun &nbsp;va &nbsp;qarorlar, &nbsp;xalq&nbsp; farovonligini ta&rsquo;minlashga doir huquqlar va kafolatlar tahlil qilingan va yoritilgan.&nbsp;

<strong>Annotatsiya</strong> <em>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Gidravlik moylarning xususiyatlarini yaxshilash xisobiga harakatlanuvchi mashinalarning ekspluatatsion ko&rsquo;rsatkichlarini oshirish, moylarning asosiy xususiyatlari keltirilgan. Shuningdek harakatlanuvchi mashinalarda gidravlik moylardan foydalanishning ekologik xavfsizlik va ekspluatatsiya jarayoni uchun umumiy solishtirma tahlillari o&rsquo;rganilgan. Respublikamiz sharoitida harakatlanuvchi tarkiblarning gidravlik moylardan foydalanishdagi ekspluatatsion ko&rsquo;rsatkichlarini oshirish &nbsp;tahlil qilingan.</em> <strong>Kalit so&rsquo;zlar: </strong><em>Gidravlik moy, gidravlik sistema, ekologik xavfsizlik, zaharli, ekspluatatsiya, gidrahajim.</em> <strong>Abstract</strong> <em>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; In order to improve the properties of hydraulic oils, to increase the operational performance of moving machines, the main properties of oils are presented. Also, a general comparative analysis of the use of hydraulic oils in moving machines for environmental safety and operational process has been studied. In the conditions of our republic, the improvement of operational indicators of rolling stock in the use of hydraulic oils has been analyzed.</em> &nbsp; <strong>Key words:</strong> <em>Hydraulic oil, hydraulic system, environmental safety, toxic, exploitation, hydro volume.</em> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Hajmiy gidravlik yuritmalar ko&lsquo;p hollarda barcha qismlari va birikmalari bilan mexanik uzatishlarni ta&rsquo;minlaydi. O&lsquo;rnatilgan hajmiy gidravlik yuritmalarquyidagilardan tashkil topgan: hajmiy nasos, gidravlik dvigatellar, boshqaruvchi va tartibga soluvchi gidravlik uskunalar, gidravlik klapanlar, gidravlik hajmlar, gidravlik liniyalar va boshqa moslamalar. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Gidrodinamik yuritma mexanik transmissiyada qo&lsquo;llanilganda, faqat uning ilashish muftasi almashtiriladi. Ushbu yuritmada ishchi suyuqlik aylanish jarayonida markazdan qochma g&lsquo;ildiragi orqali harakatlanadi va qattiq ulanish bo&lsquo;lmagan taqdirda, aylanadigan suyuqlikning energiyasi turbina g&lsquo;ildiragida amalga oshiriladi. Yetakchi va yetaklanuvchi bo&lsquo;g&lsquo;inlar ishlashi, odatda, germetik yopilgan korpusda amalga oshiriladi. O&lsquo;zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 14 fevraldagi PF 4954 sonli &laquo;Yo&lsquo;l xo&lsquo;jaligini boshqarish tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari to&lsquo;g&lsquo;risida&raquo;gi farmoni, O&lsquo;zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 14 fevraldagi PQ 2776 sonli &laquo;O&lsquo;zbekiston Respublikasi avtomobil yo&lsquo;llari davlat qo&lsquo;mitasini va O&lsquo;zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida Respublika yo&lsquo;l jamg&lsquo;armasi faoliyatini tashkil etish to&lsquo;g&lsquo;risida&raquo;gi qarori, 2018 yil 27 apreldagi PQ-3682-son &laquo;Innovatsion g&lsquo;oyalar, texnologiyalar va loyihalarni amaliy joriy qilish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to&lsquo;g&lsquo;risida&raquo;gi Qarori &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Mamlakatimiz xalq xujaligining&nbsp; rivojlanishi avtomobil yo&lsquo;llari tarmog&rsquo;ini kengayishi, ularni saqlash va ta&rsquo;mirlash bo&lsquo;yicha ish xajmini kengayib borishi, ishlab turgan yirik yo&lsquo;l shaxobchalarini kayta qurish, yangilash, aerodromlarni qayta qurilishi, ularni ta&rsquo;mirlash va soz xolatda saklash masalalari bilan uzviy bog&rsquo;likdir.&nbsp; Qurilish, yo&lsquo;l va kommunal texnikalari xalq xujaligining asosiy tarmoqlaridan xisoblanadi.&nbsp; &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Tayyorlanaytgan texnika va jixozlarning sifatini yaxshilish, davr talabiga javob beradigan, dunyo bozorida raqobatbardosh qilish, ilmiy izlanish natijalarini chuqur urganib ishlab-chiqarishga qullash masalalarini ilgari surmoq zarur.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Qurilishda, yo&lsquo;l va kommunal texnikalardagi ilmiy-texnik rivojlanish o&lsquo;z oldiga ishlab chiqarishlarni qayta jixozlashni, yangi texnologik jarayonlarni qo&lsquo;llash, engil, qayta qurilishi va sozlanishi yengil bo&lsquo;lgan, to&lsquo;lik mexanizasiyalashgan va avtomatlishtirilgan tuzumlarga qayta jixozlash natijasida ishlab chiqarish xajmini oshirish, iqtisodiy samaradorligini oshirish va ishlatiladigan material xamda yonilg&rsquo;i energetik manba&rsquo;alarini tejash masalalarini maqsad qilib qo&lsquo;ygan. Qurilish va yo&lsquo;l qurilish texnikalarida rivojlanish darajasi, texnik darajasi va ishlab chiqarilayotgan jixozlarning sifati doimiy o&lsquo;sib borayotgan qurilish talablari va ish xajmini qoplashga, avtomobil yo&lsquo;llari va aerodromlarni saqlash va ta&rsquo;mirlash ishlarini, xamda qishloq xujaligi bilan ishlab chiqarish, kapital qurilishlarda ish xajmlarini tuldirishni korxonalarni qayta qurilishini nazarga olgan xolda rejalashtiriladi. Hozirgi kunda respuplikamizda yonilg&lsquo;i-energetika resurslarini ishlab chiqarish va ulardan oqilona foydalanishga jiddiy e&rsquo;tibor qaratilmoqda. Mamlakatimizda g&lsquo;oyat muhim strategik manbalar &ndash; neft va gaz kondensati, tabiiy gaz bo&lsquo;yicha 170 ta istiqbolli kon qidirib topilgan. O&lsquo;zbekiston noyob yonilg&lsquo;i-energetika resurslariga ega. Qidirib topilgan gaz zaxiralari 2 trillion kub metrga yaqin, ko&lsquo;mir 2 milllard tonnadan ortiq, neft zaxiralari 350 million tonnani tashkil etadi. Neft, gaz va kondensat zaxiralari o&lsquo;z ehtiyojimizni to&lsquo;la ta&rsquo;minlabgina qolmay, mazkur manbalarni eksport qilish imkonini ham beradi. O&lsquo;zbekistonda neft va gaz mavjud bo&lsquo;lgan beshta asosiy mintaqani ajratib ko&lsquo;rsatish mumkin. Bular: Ustyurt, Buxoro-Xiva, Janubi&shy;g&lsquo;arbiy Hisor, Surxondaryo, Farg&lsquo;ona mintaqalaridir. Neft va gaz resurslarining zaxiralari bir tirillion AQSH dollaridan ziyodga baholanmoqda.. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Mamlakatimiz xalq xujaligining&nbsp; rivojlanishi avtomobil yo&lsquo;llari tarmog&lsquo;ini kengayishi, ularni saqlash va ta&rsquo;mirlash bo&lsquo;yicha ish xajmini kengayib borishi, ishlab turgan yirik yo&lsquo;l shaxobchalarini qayta ko&lsquo;rish, yangilash, aerodromlarni qayta qurilishi: ularni ta&rsquo;mirlash va soz xolatda saqlash masalalari bilan uzviy bog&lsquo;liqdir.&nbsp; Qurilish, yo&lsquo;l va kommunal mashinasozligi xalk xujaligining asosiy tarmoqlaridan xisoblanadi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Keyingi yillarda O&lsquo;zbekistonda neft va gaz tarmog&lsquo;i ildam rivojlandi. Respublika hududida uchta neftni qayta ishlaydigan (Farg&lsquo;ona neftni qayta ishlash zavodi (NQIZ) &ndash; 2000&shy; yilda rekonstruksiya qilingan, Oltiariq NQIZ va Buxoro NQIZ &ndash; 1997- yilda ishga tushirilgan) hamda ikkita gazni qayta ishlaydigan (SHo&lsquo;rtan va Muborak) zavodlari ishlab turibdi. Mustaqillik yillarida respublikada yangi mahsulot turlari &ndash; benzin, aviakerosin, aviabenzin, neft moylarining xilma-xil turlarini, suyultirilgan gaz va boshqalarni olish o&lsquo;zlashtirildi. Markaziy Osiyo mintaqasidagi gaz kondensati zaxiralarining deyarli 74 foizi, neftning 31 foizi, tabiiy gazning 40 foizi va ko&lsquo;mirning 55 foizi O&lsquo;zbekiston ulushiga to&lsquo;g&lsquo;ri keladi. 1992- yilda Oliy Majlis tomonidan O&lsquo;zbekistonda neft-gaz sanoatini rivojlantirishning uchta yo&lsquo;nalishi belgilab berilgan edi: &ndash; O&lsquo;zbekiston Respublikasining neft mustaqilligini ta&rsquo;minlash uchun neft va gaz qazib olishni sezilarli darajada ko&lsquo;paytirish. &ndash; ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning dunyo standarti darajasida bo&lsquo;lishini ta&rsquo;minlash uchun neft va gazni qayta ishlashning taraqqiy etgan texnologiyalarini joriy etish; &ndash; neft va gaz bo&lsquo;yicha geologorazvedka ishlarini jadallashtirish. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Avtogreyderlar gruntni tekislaydigan va unga shakl beradigan uzi yurar mashina bulib, ularning ish jixozi pnevmogildirakli yuritish uskunasining ketingi va old ko&lsquo;priklari orasiga joylashgan, to&lsquo;la aylanuvchan pichokli agdargichdan iborat. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Xozirgi avtogreyderlarning barcha yig&rsquo;ish birliklari va agregatlari ( rasmda), shu jumladan dvigatel 8, gidrouskunalar transmissiyasi bilan birgalikda xaydovchining kabinasi 7 va avtogreyderning asosiy xamda almashadigan ish uskunalari asosiy rama 4 ga maxkamlangan, rama esa uz navbatida bir tomoni bilan boshkaruvchi gildiraklarga ega bulgan oldingi kuprik 18 ga, ikkinchi tomoni esa juft g&rsquo;ildiraklarning bo&lsquo;ylama-muvozanatli osmasiga ega bulgan orqadagi turt g&rsquo;ildirakli ko&lsquo;prik 10 ga ko&lsquo;tiriladi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Avtogreyderlar turli qiyaliklarda ishlaganda xarakat ustivorligini oshirish va burilish radiusini kamaytirish maqsadida oldingi g&rsquo;ildiraklarini xar ikkala tomonga yonboshlatib urnatish mumkin. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; 1.1. rasm. Avtogreyderni umumiy kurinishi [12]. 1 &ndash; ko&lsquo;shimcha jihoz kundakov; 2,5 &ndash; gidrosilindr; 3 &ndash; trubauzatma; 4 &ndash; rama; 6 &ndash; kabina; 7 &ndash; eshik; 8 &ndash; dvigatel; 9 &ndash; platforma; 10 &ndash; ballon; 11 &ndash; balansir; 12 &ndash; kardan; 13 &ndash; uzatma kutisi; 14 &ndash; ag&lsquo;dargich; 15 &ndash; burilish aylanasi; 16 &ndash; kardan; 17 &ndash; uzatma; 18 &ndash; oldi ballon. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Avtogreyderlarning asosiy ish uskunasi tortish ramasi 16, burilish doirasi 15 va almashadigan ikki tig&rsquo;li pichoklarga&nbsp; ega agdargich 14 dan iborat. Tortish ramasining old qismi mashina ramasi bilan sharnirli birlashgan, orka kismi esa gidrosilindrlar 5 ga osib ko&lsquo;yilgan, ular yordamida ag&rsquo;dargich ag&rsquo;dargich transport (katarilgan) va ish xolatiga (tushirilgan) keltiriladi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Ular asosiy ish jixozlaridan tashqari qo&lsquo;shimcha almashadigan usksnalar bilan xam ta&rsquo;minlanadi chunonchi, gruntni surish va tekislash uchun agdargichni uzaytirgich va kengaytirgichlar bilan, tuproq qumni yoki chuqurliklarning nishablarini tekislash va zovurlarni tozalash uchun otkosniklar (agdargichga qotiriladi) bilan, yo&lsquo;l qoplamlarini buzish va qattiq gruntlarni 250 mm chuqurlikkacha yumshatish maqsadida kamrov kengligi 930 &hellip; 1400 mm bo&lsquo;lgan kirkovshiklar bilan, bularning o&lsquo;rniga almashtirib ko&lsquo;yish mumkin bo&lsquo;lgan buldozer va ikki agdargichli kor tozalagich bilan jixozlanadi va ular mashinaning oldi tomonidan qo&lsquo;yilib, gidrosilindr 2 bilan boshqariladi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Mashinaning g&rsquo;idravlik boshqarish sistemasi agdargichni burish doirasi bilan birga&nbsp; planda 3600 ga burish, agdargichni mashinaning buylama ukiga nisbatan xar ikki tomonga chikarish (300 &hellip; 800 mm gacha), agdargichni nishablarni tekislash paytida yon tomonga chiqarish xamda bir to&lsquo;la ag&rsquo;dargichni turli ish xolatlariga sozlash imkonini beradi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Avtogreyderlarning gruntni qirqish va surishdagi ish unumi (m3/soat): &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Pe = 60 F L kv /(L/ vur + tkayt)n, (1.1) bu yerda F &ndash; bir o&lsquo;tishda xosil buladigan grunt qirqimi qismining yuzi; urtacha avtogreyderlar uchun F = 0,5&hellip;0,09 m3; ogir avtogreyderlar uchun F=0,07&hellip;0,12 m3; L &ndash; ishlash uzunligi, m; &nbsp;&nbsp;vur &ndash; avtogreyderning utishlari soni tkayt &ndash; urtacha burilish vakti. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Avtogreyder yurish g&rsquo;ildiraklarining osmasi ish rejimlarida ish organi yerni sifatli tekislash uchun bikr bo&lsquo;lishi lozim. Ketingi uklarda gildiraklar osmasi bo&lsquo;ylama balansirlarda bulib, bu mashinani notekis yo&lsquo;lda xarakatlanayotganda uning ramasiga tushadigan dinamik nagruzkalarni bartaraf etish va g&rsquo;ildiraklarning grunt tishlashishini yaxshilash uchun zarur. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Avtogreyderlar ketingi g&rsquo;ildiraklari yoki barcha g&rsquo;ildiraklari yetakchi kilib ishlab chiqariladi. Fakat ketingi g&rsquo;ildiraklari yetakchi bo&lsquo;lgan avtogreyderlar tuzilishi sodda, ularni tayyorlash oson va ishlatishga qulaydir. Ular ish unumi jixatidan, shuningdek, barcha g&rsquo;ildiraklari yetakchi bo&lsquo;lgan avtogreyderlardan kolishmaydi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Barcha g&rsquo;ildiraklari yetakchi bo&lsquo;lgan avtogreyderlarning asosiy afzalligi shundaki, ular o&lsquo;tish qiyin yo&lsquo;l uchastkalaridan yura oladi. Ularning yurish qismi gruntga mashina massasini o&lsquo;zi orkali uzatuvchi oltita g&rsquo;ildirakli oldingi va ketingi ko&lsquo;priklardan tuzilgan. Yetakchi g&rsquo;ildiraklar yer ishlarini bajarish, shuningdek, avtogreyderlarning yuk ortib xarakatlanishida tortish kuchini xosil kiladi. Keyingi turtta g&rsquo;ildirak boshkarilmaydi, oldingi ikkita g&rsquo;ildirak boshkariladi. Aylanma xarakat va burovchi moment bosh uzatma reduktorlaridan balansirning yetakchi shesternyasiga uzatuvchi yarim uklar eguvchi momentdan yarim ozod yoki butunlay ozod kilib ishlanadi. Xarakatlanuvchi aravachalar gildiraklarga aylanma xarakat va burovchi momentni uzatish sxemasi ba&rsquo;zi elementlarining tayyorlanishi jixatidangina fark qiladi. &nbsp; <strong>Foydalanilgan adabiyotlar ro&rsquo;yxati</strong> &nbsp; 1. O&lsquo;zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 14 fevraldagi PF 4954 sonli &laquo;Yo&lsquo;l xo&lsquo;jaligini boshqarish tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari to&lsquo;g&lsquo;risida&raquo;gi farmoni O&lsquo;zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo&lsquo;yicha Xarakatlar strategiyasi to&lsquo;g&lsquo;risida. 2017 yil 7 fevral, PF-4947-son farmoni. 2. O&lsquo;zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 14 fevraldagi PQ 2776 sonli &laquo;O&lsquo;zbekiston Respublikasi avtomobil yo&lsquo;llari davlat qo&lsquo;mitasini va O&lsquo;zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida Respublika yo&lsquo;l jamg&lsquo;armasi faoliyatini tashkil etish to&lsquo;g&lsquo;risida&raquo;gi qarori 3. Техническая эксплуатация автамобилей для вузов, 4-е изд, перераб и.дополи. Е.С. Кузнесов, А.П, Болдин, В.М. Власов и др.- М. Наука, 2001.-535с 4. Tojiyev A. Qurilish mashinalari. Toshkent. 2000.- 300 b. 5. Шейнин А.М. &nbsp;Эксплуатация дорожных машин, М. Транспорт 1992.-112b 6. Баловнев В.И. и др. Дорожно-строительные машины и комплексы.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; СибАДИ. Омск 2001.- 204 с. 7. Баловнев В.И. Дорожно-строительные машины и комплексы. Омск. СибАДИ. 2001.-201c 8. Xonkelov.T. R. Shukurov. Avtokranlar, yuklovchi mashinalardan foydalanish.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Toshkent. Iqtisod-moliya 2012.-21b. 9. Данилов В.Ф. и др. Масла, смазки и специальные жидкости. Учебное пособие&ndash;Елабуга: изд-во филиала К (П) ФУ.2013. &ndash; 216c. 10. Alimova Z.X. Qulmuxamedov J.R. Neft maxsulotlarini olinishi, ishlatilishi va sifatini tahlili. &ndash; Тошкент: Fan va texnologiya, 2016. &ndash;164b. 11. Базаров Б.И.&nbsp; Экологическая&nbsp; безопасность&nbsp; автотранспортных Ташкент: ТАДИ, 2002. &ndash; 222 с. 12 .www.goldenmotor.ru 13. Ibragimov, B. D., Ergashev, N. T., &amp; Shoikromov, S. B. (2022). Study of the effect of a new polymeric anticorrosion coating in transporttechnological machines on noise and vibration.&nbsp;<em>Global Scientific Review</em>,&nbsp;<em>8</em>, 75-79. 14. Abdulaziz, S., &amp; Nurillo, E. (2022). analysis of studies on the justification of the parameters of the brake system of auto-tractor trailers.&nbsp;<em>Research and education</em>, <em>1</em>(6), 91-94. 15. Азизов, А. А., Эргашев, Н. Т., &amp; Муталиев, В. А. (2022, November). Методикa расчета безотказности элементов проектируемого автомобиля с применением коэффициентов коррекции. In <em>International conference dedicated to the role and importance of innovative education in the 21st century</em>&nbsp;(Vol. 1, No. 8, pp. 160-165). 16. Ибрагимов, Б. Д., Турсунов, И. С., &amp; Эргашев, Н. Т. у. (2022). Сервис электромобилей и проблемы его организации. <em>International conference dedicated to the role and importance of innovative education in the 21st century</em>, <em>1</em>(8), 171&ndash;175. Retrieved from https://openidea.uz/index.php/conf/article/view/227