Journal articles on the topic 'Szwajcarski niemiecki'

Inwentarz biblioteki dominikanów wileńskich z 1. połowy XVII wieku re­jestruje 506 pozycji wydawniczych. Są wśród nich druki opublikowane w XV, XVI i w niewielkiej liczbie w XVII stuleciu. Wydrukowane zostały przede wszystkim przez oficyny zagraniczne: włoskie, francuskie, niemieckie, niderlandzkie i szwajcarskie. Pod względem treściowym reprezentują wszyst­kie ówczesne obszary wiedzy ludzkiej, a ich liczebność w poszczególnych działach odzwierciedla zapotrzebowanie przez dominikanów wileńskich na określone piśmiennictwo, które pozwalało im właściwie wypełniać zadania wobec własnego zgromadzenia, klasztoru i otoczenia zewnętrznego.

Po klęsce wrześniowej dość powszechnie snuto plany ucieczek z terenów okupacji niemieckiej. Z reguły uciekano na wschód, a wśród podążających „wschodnim szlakiem“ rozbitków odsetek Źydów, z oczywistych przyczyn, był szczególnie wysoki. Ze Związku radzieckiego niektórym udawało się przedostać do Szwecji, Palestyny, a nawet do Japonii. Jest to jednak całkiem osobna historia.

Przedmiotem analiz i refleksji są rezultaty projektu „Uczenie podstaw ekologii w grundtvigiańskim stylu”, który był realizowany w latach 2017–2020 ze środków programu Erasmus+ przez Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne „Ziarno” we współpracy z 6 partnerami z: Polski, Bułgarii, Szwajcarii, Niemiec i Danii. Celem projektu było zastosowanie pedagogiki grundtvigiańskiej we współczesnej edukacji dorosłych w kontekście wyzwań antropocenu. W wyniku przeprowadzonych działań okazało się, że uniwersytety ludowe mogą mieć wkład w przywracanie utraconych ekosystemów i przyczynić się do rewizji priorytetów i wartości leżących u podstaw cywilizacji XXI wieku.

Po raz pierwszy za rok podatkowy 2019 podatnicy składali, w formie elektronicznej, informację o cenach transferowych (tzw. informacja TPR1). Jest ona wykorzystywana do analizy ryzyka zaniżenia dochodu do opodatkowania w zakresie cen transferowych, a także innych analiz ekonomicznych lub statystycznych. Poza transakcjami krajowymi – transakcje kontrolowane o najwyższej łącznej wartości wykazano ze Szwajcarią (ponad 5,5 bln zł), z Niemcami (około 3 bln zł) oraz z Niderlandami (ponad 2,5 bln zł). W transakcjach „szwajcarskich” i „holenderskich” dominującą grupą były transakcje finansowe, w „niemieckich” natomiast rozłożyły się równomiernie między transakcje finansowe i pozostałe. W obszarze raportowania cen transferowych w ramach pakietu „Polski Ład” zaproponowano uproszczenia i dostosowania mające na celu wyeliminowanie luk i wątpliwości prawnych.

Will man den „geistigen Horizonts” unserer Vorfahren historisch erforschen, kann man nach ihrem Buchbesitz fragen: Sag mir was Du liest, und ich sage Dir, wer Du – geistig – bist! Wie erfahren wir, welche Bücher bestimmte Menschen besassen? Insbesondere, wenn diese Menschen nicht jener schreibenden Elite angehörten, die verschiedenste Spuren ihres Lesens und anderer intellektueller Aktivitäten hinterlassen hat. Zum persönlichen Buchbesitz in der Frühen Neuzeit fi nden sich oftmals Informationen in Nachlass- und Versteigerungsinventaren, von denen in verschiedenen Archiven der Schweiz längere Serien existieren, die um die Mitte des 17. oder im frühen 18. Jahrhundert einsetzen. Was man diesen Quellen entziehen kann, sind Listen von Buchtiteln. Will man diese Listen historisch analysieren, muss man aus ihnen – virtuell – Bibliotheken rekonstruieren. Wie werden Bibliotheksrekonstruktionen gemacht? Welche Elemente soll die Rekonstruktion enthalten? Welches Maß an Vollständigkeit bei der Beschreibung der Werke ist erstrebenswert? Wie sollen die Werke angeordnet und wie die Bibliothek dargestellt werden? Neben Forschungsstrategien braucht es auch Forschungstechniken, den Umgang mit einer Anzahl spezifi scher Arbeitsinstrumente. Bibliotheksrekonstruktionen ergeben untereinander vergleichbare Forschungsobjekte, auf die verschiedenste Analyseraster angelegt werden können. Erfolg versprechend scheinen insbesondere Raster zur Analyse des geistigen Horizonts der Buchbesitzer: sei es Menschen aller Art an einem bestimmten Ort, sei es eine bestimmte Kategorie von Menschen – Pfarrherren, Kaufl eute, Handwerker, Adlige, Bauern; Frauen – an verschiedenen Orten. Posiadanie książki i horyzont duchowy. Rekonstrukcja bibliotek prywatnych XVII-XVIII wieku Artykuł przedstawia propozycję metodologiczną wykorzystania inwentarzy spuścizn (ruchomości, licytacji) przy rekonstrukcji szwajcarskich bibliotek domowych z XVII-XVIII w. Autor zawarł w nim schemat postępowania badawczego opartego na nieznanych polskim księgoznawcom materiałach źródłowych pochodzących z archiwów kantonów Berno, Vaud, Jura, Neuchâtel i Solothurn. Zawierają one informacje na temat księgozbiorów prywatnych istniejących w badanym okresie zarówno w protestanckich, jak i katolickich, niemiecko- i francuskojęzycznych regionach Szwajcarii, w miastach i na wsi, których właściciele reprezentowali różne warstwy, grupy społeczne i zawody. Autor podkreśla, że rekonstrukcja dawnych bibliotek osobistych (lub prywatnych), ich typologia, liczebność, struktura tematyczna, funkcjonalna, językowa, a także aktualność (z punktu widzenia stosunku ilościowego dzieł starych do nowych) powinna prowadzić do określenia funkcji książki, lektury w życiu ich właścicieli. Umożliwić rozpoznanie ich horyzontów duchowych, zwłaszcza osób, które nie należały do ówczesnej elity umysłowej. Takie badania pozwalają również na uchwycenie tendencji rozwoju intelektualnego i kulturalnego społeczeństw w przeszłości.

Artykuł zawiera opatrzoną wstępem i komentarzami edycję dwunastu listów Emila Młynarskiego pisanych do żony Anny w Lozannie w okresie 1905–06. Młynarski wywiózł wówczas czwórkę małych jeszcze dzieci i żonę do bezpiecznej Szwajcarii, z dala od wstrząsanej rewolucją Warszawy. Sam pozostał w mieście, czasem odwiedzał rodzinę. Nie był obecny przy narodzinach najmłodszej córki Anny w nocy z 31 XII 1905 r. na 1 I 1906 roku. „Szwajcarka, obywatelka wolnego kraju – napisał w jednym z listów – nie to co my, wiecznie pod knutem”. Mógł to pisać bez obaw, gdyż listy przesyłał „okazją” (poczta w Warszawie strajkowała). Listy są cenne nie tylko jako świadectwo postawy politycznej Młynarskiego, ale też jako swobodne, nie poddane autocenzurze wypowiedzi. Ponadto stanowią one jedyny znany dziś ułamek rozproszonej po świecie spuścizny epistolarnej autora. Dokumentują okres przesilenia w jego działalności zawodowej, któremu towarzyszą trudności finansowe, jako że od chwili zerwania z Filharmonią Warszawską (kwiecień 1905 r.) jednym miejscem pracy byłego dyrektora tej instytucji jest Instytut Muzyczny. Młynarski stoi na czele uczelni, ale to nie wystarcza do samorealizacji ambitnego i utalentowanego kapelmistrza. Listy portretują także czułego kochanka i męża, zakochanego w żonie. Tęsknota do niej walczy o lepsze z myślami o powrocie do zawodu. Na nic jednak znajomości i kontakty Młynarskiego nawet w kancelarii generała-gubernatora: w operze warszawskiej, do której chce wrócić, ani w ogóle w życiu muzycznym miasta nie ma dla niego na razie miejsca. Konflikt z Aleksandrem Rajchmanem, dyrektorem administracyjnym Filharmonii, z powodu którego Młynarski opuścił jej podium, trwa nadal. Oponenta swego, z pochodzenia Żyda, nie cierpi, ale nie postrzega go w kategoriach etnicznych, co warto to odnotować jako rzadkość w czasach gdy antysemityzm był niemal normą. Do edycji dołączone jest Posłowie, którego treścią są dramatyczne losy rodziny pozostałej po Młynarskim w latach II wojny światowej. Z sióstr Anny Młynarskiej jedną, Henrykę i troje jej dzieci wywieziono na Syberię jako „element społecznie obcy”, podobny los spotkał dwoje dzieci drugiej siostry Wandy. Anna Młynarska uniknęła deportacji prawdopodobnie dzięki ukryciu się w małym domku w sadzie. Jej syn Bronisław, więzień obozów sowieckich po 17 IX 1939 r., jako jeden z garstki 395 oficerów polskich uszedł z życiem z masakry katyńskiej. Znalazł się w grupie osób, o których zwolnienie wystarała się ambasada niemiecka. Autorka przypuszcza, że za tymi staraniami stał Richard Strauss, pierwszy szef Reichsmusikkammer, który od 1903 r. znał dobrze jego ojca, Emila Młynarskiego.

Katalonia traktowana jest przez kulturoznawców, naukowców i ekonomistów jako jeden z najlepiej rozwijających się regionów nie tylko Hiszpanii, ale także Europy. Dzięki bardzo dobrze rozwiniętej gospodarce wzbudza zainteresowanie inwestorów zagranicznych (niemieckich, francuskich, szwajcarskich), którzy decydują się nawiązywać kontakty biznesowe i umieszczać swój kapitał właśnie w tej części Hiszpanii, przyczyniając się tym samym do jej wzrostu gospodarczego. Ta sama świadomość ekonomiczna Katalończyków (obok świadomości historycznej i tożsamości narodowej) stanowi jedną z przyczyn niegasnących dążeń niepodległościowych. Wydarzeniami, które w ostatniej dekadzie znacząco wpłynęły nie tylko na stabilność polityczną, ale także na sytuację ekonomiczną Katalonii, były dwa „referenda” zorganizowane w roku 2014 oraz 2017. Ich korelację z wybranymi podsektorami katalońskiej gospodarki prezentują m.in. takie wskaźniki makroekonomiczne jak BIZ czy IPI, których wartości (szczególnie po roku 2017) drastycznie spadły. Decyzje Trybunału Konstytucyjnego o nielegalnym charakterze działań władz w Katalonii, wyroki sądu nakładające kary więzienia na polityków za rebelie i sprzeniewierzenie środków publicznych, a w końcu chaos informacyjny, wywołały niepewność partnerów biznesowych, doprowadzając w konsekwencji do pogorszenia się sytuacji gospodarczej w ostatnich latach w tym regionie Hiszpanii. W niniejszym artykule analizie ekonomicznej poddane zostały lata 2010-2020, w ciągu których największym negatywnym wydarzeniem było „referendum niepodległościowe” w Katalonii w roku 2017.

Biografowie Mieczysława Karłowicza (Adolf Chybiński, Henryk Paweł Anders) nie opisali jego najważniejszych kontaktów z orkiestrą Hansa Windersteina (Winderstein-Orchester, znana także jako Leipziger Philharmonisches Orchester). Od 1896 r. zespół ten prowadził intensywną działalność koncertową w Lipsku. Był aktywny także poza granicami Niemiec – odbywał podróże koncertowe po wielu krajach lub pełnił w nich funkcję orkiestry sezonowej. Czterokrotnie (w l. 1899–1901 i 1904) występował w sezonie wiosenno-letnim w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie. W czerwcu 1901 r., wykorzystując obecność orkiestry Windersteina w Warszawie, Karłowicz odbył z nią próbę, podczas której wykonał fragmenty swojej Symfonii e-moll „Odrodzenie”. Kompozytor uczęszczał także na koncerty Windersteina podczas swojej wizyty w Lipsku w marcu 1906 r. i w trakcie pobytu w tym mieście od października 1906 do czerwca 1907 roku. Choć nisko oceniał kwalifikacje lipskich filharmoników, zdecydował się wynająć ich na kolejną próbę orkiestrową. Drugie przesłuchanie Karłowicza z kapelą Windersteina odbyło się prawdopodobnie w kwietniu 1907 r. (potwierdza je o rok późniejsza pocztówka kompozytora do Bolesława Domaniewskiego). Podczas tego przesłuchania Karłowicz wykonał kilka swoich poematów symfonicznych, w tym Rapsodię litewską. Był jednak niezadowolony z interpretacji tej kompozycji przez zespół Windersteina i dlatego później blokował próby wykonania jej przez inne niekompetentne orkiestry.

Prezentowany tekst analizuje umiędzynarodowienie polskiej kadry akademickiej z europejskiej perspektywy porównawczej i ilościowej, na podstawie rozległego materiału empirycznego, który obejmuje dane pierwotne pochodzące z dużej próby przedstawicieli kadry akademickiej 11 krajów Europy (Austrii, Finlandii, Niemiec, Irlandii, Włoch, Holandii, Norwegii, Polski, Portugalii, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii). Nasze badania pokazują, że polska wspólnota akademicka jest dziś dość dobrze umiędzynarodowiona w obszarze dydaktyki i nieco gorzej w obszarze badań naukowych i publikacji. W tym drugim przypadku chodzi o grupę publikującą, której udział w całej kadrze jest niestety najmniejszy w 11 badanych krajach. Nie ma również istotnych różnic między Polską a porównywanymi krajami europejskimi w dziedzinie tych przekonań akademickich i (większości) działań akademickich, które bezpośrednio wiążą się z umiędzynarodowieniem. Polski system szkolnictwa wyższego jest mniej umiędzynarodowiony jedynie w kilku parametrach powiązanych z badaniami naukowymi i publikacjami, a same różnice nie są tak duże, jak można by przypuszczać. Polskie wzorce publikowania zagranicznego odpowiadają wzorcom europejskim – naukowcy z „twardych” obszarów nauki są bardziej umiędzynarodowieni niż ich koledzy z obszarów „miękkich” pod względem wszystkich najważniejszych parametrów związanych z publikowaniem i wzorzec ten nie różni się niczym od wzorców występujących w badanych krajach. Nasze badania pokazują też, że produktywność badawcza polskich naukowców (zgodnie z europejskimi wzorcami) jest silnie skorelowana z międzynarodową współpracą badawczą: średni wskaźnik produktywności badawczej dla polskich naukowców włączonych do współpracy międzynarodowej („umiędzynarodowionych”) jest wyższy niż ten sam wskaźnik dla naukowców nieprowadzących współpracy zagranicznej („lokalnych”) we wszystkich dziedzinach nauki (o 60-140%). Polscy naukowcy są średnio mniej umiędzynarodowieni pod względem badań niż wynosi średnia europejska, jednak wskaźnik produktywności badawczej polskich „umiędzynarodowionych” jest średnio dużo wyższy niż wskaźnik produktywności badawczej polskich „lokalnych”.

<em>Tromba marina</em>, instrument wywodzący się z monochordu, znany od czasów średniowiecza, podobnie jak wiele innych, nie znalazł swojego trwałego miejsca w muzyce profesjonalnej. W niniejszym artykule zwraca się uwagę na pewien „epizod”, który stał się udziałem tego specyficznego chordofonu, a któremu z literaturze muzykologicznej nie poświęcono dostatecznej uwagi.<p>Instrument ten miał swoje pięć minut w muzyce francuskiej około połowy XVII wieku. W 1660 Lully wykorzystał <em>trombae marinae</em> w w ustepach baletowych opery Cavallego <em>Xerxes</em>, wystawionej z okazji ślubu Ludwika XIV z Marią Teresą Habsburg, zaś w 1661 roku na dworze Króla Słońce powołano zespół składający się pięciu z muzyków grających na krumhornach i <em>trombae marinae</em>. Dlatego prawdopodobnie Molierowski Monsieur Jourdain na kartach „Mieszczanina szlachcicem” wyraził pragnienie dołączenia interesującego nas instrumentu do zespołu grającego na organizowanym w jego domu przyjęciu.</p><p>Jedynym znanym z nazwiska wirtuozem tego instrumentu był Jean Baptiste Prin (ok. 1699-1742), który sporządził zachowany do dzisiaj zbiór 216 utworów na <em>tromba marina</em> oraz napisał w roku swojej śmierci traktat <em>Memoire sur la trompette marine, </em>w którym wyraził żal, że ukochany instrument „umiera” wraz z nim.</p><p>Spośród wielu różnych nazw, jakie nadawano temu kuriozalnemu instrumentowi (<em>tuba marina</em>, <em>tuba maritima</em>, <em>Trumscheit</em>, <em>Marientrompette)</em>, najpóźniejsze historycznie, bo pochodzące dopiero z XIX wieku, są nazwy wskazujące na używanie go przez zakonnice. Są to trzy określenia w języku niemieckim bazujące na złożeniach Nonne- (zakonnica) z dodaną nazwą instrumentu lub określeniem jego funkcji w zespole: Nonnengeige, Nonnentrompette, Nonnenbas. Ich istnienie dowodziłoby, iż na niemieckim obszarze językowym jeszcze w tym stuleciu zakonnice posługiwały się w swojej praktyce muzycznej interesującym nas instrumentem.</p><p>Cecil Adkins i Alis Dickonson, autorzy monografii poświęconej historii, budowie i zachowanym egzemplarzom <em>tromba marina</em>, a także związanej z tym instrumentem praktyce wykonawczej i repertuarowi, wskazali 29 ośrodków zakonnych (w tym 26 klasztorów żeńskich), w których kultywowano grę na <em>Nonnengeige</em>, konstatując iż była to specjalność zakonnic (w mniejszym stopniu zakonników) z Europy Środkowej. Do wymienionych przez tych autorów ośrodków, dzięki najnowszym badaniom jesteśmy w stanie obecnie dodać kolejne: klasztor augustianek św. Jakuba auf der Hülben w Wiedniu oraz serwitek w Insbruku oraz trzy kolejne klasztory w niemieckojęzycznej części Szwajcarii. Co więcej, możemy także poszerzyć geograficzny obszar występowania w klasztorach praktyki gry na <em>tromba marina</em> w kierunku północno wschodnim. Mamy bowiem dowody kultywowania jej w klasztorach benedyktynek z Sandomierza i Lwowa oraz klarysek ze Starego Sącza, a także w bursie jezuickiej w Krakowie. Dodatkowo można przypuszczać, iż instrumenty takie posiadał także klasztor cystersów w Obrze.</p><p>W klasztornej praktyce muzycznej instrument mógł pełnić cztery różne funkcje: być wykorzystywany w praktyce śpiewu chorałowego, co jest najsłabiej udokumentowane, służyć jako instrument fundamentalny realizujący wraz z <em>organami basso continuo</em> lub jako substytut trąbek w obsadach wokalno-instrumentalnych, ponadto zespół złożony w trzech lub czterech <em>trombae marinae</em> z towarzyszeniem kotłów mógł wykonywać fanfary.</p><p>Jeśli chodzi o obszar dawnej Rzeczypospolitej, najwięcej informacji na temat kultywowania gry na <em>tromba marina</em> pochodzi z Sandomierza, gdzie grające na tym instrumencie zakonnice są nam znane z nazwiska i gdzie zachowały się rękopisy poświadczające tę zapomnianą praktykę.</p><p> </p>SUMMARY<p><em>Tromba marina</em>(trumpet marine) – the instrument originated from the monochord and known from the Middle Ages – was not widely used in professional music. That special chordophone had, however, its day in French music about the mid-seventeenth century. In 1660 Jean Baptiste Lully used trombae marinae in ballet sections of Francesco Cavalli’s opera Xerxes, and in 1661, at the court of Louis XIV a group of fi ve musicians was formed, who played crumhorns and trombae marinae. The only virtuoso of this instrument, known by name, was Jean Baptiste Prin (ca. 1699-1742), who made a collection of 216 pieces for trumpet marine (tromba marina).</p><p>Out of the many names of the instrument (tuba marina, tuba maritima, Trumscheit, Marientrompette), the historically latest names are the nineteenth-century ones showing that it was used by nuns. There are three names in German, based on the compounds Nonne (nun) with the name of the instrument or with designation of its function in a musical group: Nonnengeige, Nonnentrompette, and Nonnenbas, which would prove that nuns still played the trombae marinae in the German-speaking area as late as in the nineteenth century.</p><p>Cecil Adkins and Alis Dickinson, the authors of the monograph devoted to tromba marina, listed 29 monastic centers (of which 26 were nuns’ convents), in which the playing of Nonnengeige was cultivated, and come to the conclusion that in the eighteenth century this was the specialty of Central European nuns. We can add some more names to those recorded by the two authors: the St. Jakob Augustinian nunnery in Vienna, the Servite Nunnery in Innsbruck, and three convents in the German-speaking part of Switzerland. Furthermore, we can also broaden the geographical range of the practice of playing tromba marina towards North-East because we have evidence that it was cultivated in the convents of Benedictine nuns of Sandomierz and Lvov, the convent of St. Clare in Stary Sącz, as well as in the Jesuit chapel in Krakow.</p><p>The instrument in question exercised different functions in the performing practice in monasteries: it was used in the practice of chorale singing, it served as a fundamental instrument in the basso continuo section, it appeared as a substitute for trumpets in the vocal-instrumental forces, fi nally – as part of a group consisting of three or four trombae marinae and kettledrums, it played fanfares.</p>

Jezioro Großer Plöner See leży między Kilonią a Lubeką, w centralnej części tzw. Szwajcarii Holsztyńskiej. Wyspowy gród Plune (Olsborg) pojawia się po raz pierwszy w informacji źródłowej kronikarza Adama Bremeńskiego w 1070 r. Przy wyspie grodowej w Olsborgu odkryto 15 grotów włóczni i oszczepów, wydobytych na niewielkiej powierzchni badanego rumowiska mostu. Zespół ten mieści się w świetle badań dendrochronologicznych w przedziale lat od końca X do końca XI w. Zważywszy jednak na informacje ze źródeł pisanych o niemieckim podboju Wagrii i zniszczenie grodu w latach 1138–1142, można domniemywać, iż również w tych latach mogły być utracone w rejonie mostu niektóre z odkrytych tam egzemplarzy broni drzewcowej.

Artykuł poświęcony jest Aleksandrowi Antoniemu Le Brunowi (1803-1868), który był wybitnym i cenionym lekarzem warszawskim oraz kolekcjonerem książek. Urodził się w Warszawie, w rodzinie o francuskich korzeniach, studiował w Warszawie oraz za granicą (w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Anglii i Francji). Był chirurgiem, naukowcem (opublikował ok. 300 prac z zakresu chorób narządów ruchu, układu moczowo-płciowego, okulistyki i chorób zakaźnych) oraz społecznikiem. Autor w oparciu o zachowany inwentarz opisał jego księgozbiór, w którym zarejestrowanych jest 379 pozycji (739 tomów), a także liczne czasopisma, rękopisy i mapy. Zbiór nie miał wielkiej wartości pieniężnej (ok. 170 rubli, czyli mniej niż 1% spadku, który pozostawił), jednak księgi zostały starannie wyselekcjonowane, co dobrze świadczyło o intelekcie właściciela. Zbiór składał się z tzw. „Domowej biblioteki”, na którą składały się książki niemedyczne (około 50% całego zbioru) oraz części fachowej - medycznej. W części domowej znalazły się polskie i francuskie pozycje beletrystyczne, co w ówczesnych bibliotekach lekarskich było bardzo rzadkie. Poza tym Le Brun zbierał starannie wyselekcjonowane książki z zakresu historii, filozofii, prawa, ekonomii, geografii i innych dziedzin, a także publikacje o charakterze ogólnym – encyklopedie i słowniki. Bogata i zróżnicowana była kolekcja medyczna. Składał się z książek z zakresu anatomii, histologii, fizjologii, patologii, higieny, epidemiologii, chorób wewnętrznych, chirurgii, położnictwa, ginekologii, pediatrii, dermatologii, chorób wenerycznych, okulistyki, neurologii, psychiatrii, medycyny sądowej i społecznej oraz higieny. Analiza księgozbioru Le Bruna pozwoliła poznać charakter i mentalność tej interesującej postaci, podkreślić rozległość jego zainteresowań i profesjonalizm. Le Brun jako postępowy lekarz, dzięki znajomości zagranicznej literatury medycznej (przede wszystkim niemieckiej i francuskiej), wdrażał nowe rozwiązania do praktyki lekarskiej.