Dissertations / Theses on the topic 'Taksonomie'

The group of pleurocarpous mosses comprises approximately 5000 species, which corresponds to about half of all mosses. The pleurocarpous mosses (i.e. “the Core Pleurocarps”) form a monophylum, which consists typically of perennial mosses with creeping stems and abundant lateral branches. In pleurocarpous mosses the archegonium and thus also sporophyte development is restricted to the apices of short, specialized lateral branches, in contrast to most other mosses, where archegonia and sporophytes develop terminally on the main axis (acrocarpous) or on major branches (cladocarpous). Traditionally, pleurocarpous mosses have been divided into three orders based mainly on their sporophytic characters. Brotherus described the Neckeraceae in 1925 and placed it into the Leucodontales, later the family has alternatively been divided into two or three separate families: the Thamnobryaceae, the Neckeraceae and the Leptodontaceae. These families have been placed even in different orders (Neckeraceae and Leptodontaceae among the leucodontalean mosses and Thamnobryaceae among hypnalean mosses) according to their peristome structure and the grade of peristome reduction. A growing amount of evidence indicates that a grouping based on sporophytic characters is artificial and based on convergent evolution. According to the latest phylogenetic studies of pleurocarpous mosses, based on molecular data, the Neckeraceae belong to the order Hypnales and share a sister group relationship with the Lembophyllaceae. In the most recent comprehensive classification 28 genera were included in the Neckeraceae family. This classification was based on both morphological and molecular data, but done with limited taxon sampling that did not cover all species of the family. Some previous studies based on molecular data have challenged the family concept of the Neckeraceae, indicating the need for a revision of the family. Here the family concept of the Neckeraceae is revisited, the closest relatives of the family are resolved and its position within pleurocarpous mosses is shown. In addition, new insights into the morphological evolution of the family are provided. Previous phylogenetic studies indicated that branch lengths among pleurocarpous mosses are usually extremely short. Therefore we chose to use mainly non-coding DNA sequences from rapidly evolving DNA regions. The phylogenetic reconstructions are based on extensive sequence data from all genomes: plastid trnS-trnF and rpl16, nuclear ITS1 & 2 and mitochondrial nad5. Both parsimony (PAUP and PRAP2) and Bayesian statistics (MrBayes) were employed for phylogenetic reconstructions. In order to use the information provided by length mutations indels were included in the analyses as binary data using a simple indel coding approach. No severe conflicts appeared between the different methods used, but the indel coding affected the support values of the inferred topologies. Therefore, all support values resulting from different methods are shown along the phylogenetic trees. The morphological features are studied and synapomorphies for each clade formed in the phylogenetic analyses are interpreted. A new delimitation of the family makes it necessary to reconsider the relevance of the morphological description and the morphological features characteristic of the family need to be reconsidered. Due to new groupings, some changes in the morphological circumscriptions of the genera are necessary, resulting in two new genera and several new combinations. Chapter 1 gives a broad overview of the relationships of the pleurocarpous mosses and shows the need for changes in the definition of genera, families and the corresponding nomenclature in this group. Chapter 2 is a population genetic study on the genus Thamnobryum. The main aim of this chapter is to test the species concept in Thamnobryum that are endemic to strictly restricted regions showing only minor differences in the morphological features in comparison to some more common species. In Chapter 3 the monophyly of the Neckeraceae is tested. In addition, in this chapter the ancestral character states of some morphological characters within the Neckeraceae are reconstructed. Chapters 4 and 5 resolve the genus composition and the relationships within the family in more detail. The results of this thesis show that the Neckeraceae need re-circumscription; this includes changes in the genus composition. The Lembophyllaceae is confirmed to be the sister group of the Neckeraceae. In addition to the new phylogeny, the potential evolution of several characters as a result of environmental selection pressures is analyzed. From the ancestral state reconstructions made (using BayesTraits) for both the habitat and a selection of morphological characters, character state distributions and habitat shift appear congruent, peristome reduction being a good example. However, some character states do not correlate with the habitat, suggesting very complex evolutionary patterns underlying these morphological characters. Many widely distributed genera that are composed of several species and seem to be morphologically coherent (Echinodium, Homalia, Thamnobryum, partly Neckera), are shown in this thesis to be polyphyletic. They are replaced by smaller, geographically more restricted genera that at least in some cases (e.g. Thamnomalia, Homalia s.str., Neckera s.str.) seem to form morphologically heterogeneous genera. In other words, morphology can be misleading in the family Neckeraceae even at the genus level and convergent evolution in both morphological and sequence level characters are common within the family. Special habitat conditions have been shown to result in similar morphological structures also in several other moss groups. This kind of convergent evolution occurs in aquatic mosses, and seems to have occurred among the neckeraceous species Thamnobryum alopecurum and its allies. However, similar morphological structure in similar aquatic habitats can also be due to true phylogenetic relationships as is the case within the Neckeraceae for Handeliobryum sikkimense and Hydrocryphae wardii, or the members of Touwia. The geographical grouping seems to be more strongly correlated with the phylogenetic grouping than thought before.

Osolike  muve  predstavljaju  veoma  bitnu  i korisnu  insekatsku  grupu.  Pružaju  nezamenljive ekološke  i  ekonomske  usluge,  kao  i  usluge  za  životnu sredinu.  Navedene  usluge  su  omogućene  njihovom sposobnošću  oprašivanja  biljaka  u  prirodnim  i agroekosistemima,  kao  i  zahvaljujući  larvama– predatorima  lisnih  vaši  i  drugih  insekata,  smanjujući ekonomske  gubitke  u  prinosu  kultivisanih  biljaka. Takođe  mogu  poslužiti  kao  bioindikatori  klimatskih promena  i  stanja  staništa.  Neke  vrste  imaju  i konzervacioni značaj, obzirom da su zbog  antropogenih uticaja postale ugrožene, što zahteva preduzimanje mera za  obezbeđivanje njihovog opstanka. Izuzetno bogatstvo flore i faune na Balkanskompoluostrvu  predstavlja  jedinstveni  ekološki  i biogeografski  fenomen  u  Evropi.  Grčka,  kao  jedna  od najvažnijih  centara  biodiverzita  na  Balkanu  i  u Mediteranu  se  odlikuje  širokim  spektrom  važnih  tipova ekosistema,  od  kojih  su  najbitniji  šumski,  budući  da najveći  broj  osolikih  muva  preferira  upravo  taj  tip staništa.Značaj  faunističkih  istraživanja  se  ogleda  u otkrivanju  sastava  i  brojnosti  vrsta  na  određenim staništima ili područjima. Faunistički sastav pruža uvid u biodiverzitet  istraživane  oblasti,  koja  se  neprekidno menja,  naročito  u  poslednje  vreme  pod  uticajem negativnog  antropogenog  uticaja.  Podaci  o  vrstama mogu  biti  od  velikog  značaja  za  eventualne  programe zaštite  i  oporavka  ugroženih  vrsta,  kao  i  u  planiranju formiranja  novih  zaštićenih  područja  ili  u  uvođenju novih mera zaštite u već postojećim prirodnim dobrima.Prepoznavanje ugroženih vrsta ili ugroženih staništa koje one  naseljavaju,  igra  bitnu  ulogu  u  planiranju konzervacionih strategija za njihovo očuvanje. Rezultati  doktorske  disertacije  upotpunjujuznanje o faunističkom sastavu, taksonomiji, distribuciji i  diverzitetu osolikih muva u Grčkoj. Pomoću sakupljenih  podataka  formiran  je  identifikacioni  ključ  za razlikovanje  kako  rodova  tako  i  vrsta   registrovanih  na  ovom  području,  što  u  velikoj  meri  pomaže  u  daljim faunističkim  istraživanjima.  Kao  rezultat  ove  doktorske  disertacije  dobijena  je  konačna  lista  od  418  vrsta  iz  83 roda.  Od  ukupnog  broja  zabeleženih  vrsta  64  vrste  su  prvi put registrovane na teritoriji Grčke, dok  su 18 vrsta  nove za nauku.Osnovni  cilj  ovog  rada  je  revizija  faune osolikih muva  Grčke  na osnovu prikupljenog materijala iz  publikovanih  i  nepublikovanih  zbirki  i  dopunskihterenskih istraživanja, sastavljanje liste o svim poznatim  vrstama  sa  područja  Grčke,  i  izrada  identifikacionog ključa  za  razlikovanje  zabeleženih  rodova  i  vrsta(praćeni  fotografijama  i  crtežima  dijagnostičkih morfoloških  karaktera  adultnih  jedinki).  Drugi  deo doktorske  disertacije  se  bavi  prepoznavanjem  retkih  iugroženih vrsta Grčke sa naglaskom na njihovu zaštitu i konzervaciju.  U  okviru  disertacije je  izvršena  prostorna analiza distribucije vrsta na području  Grčke, koja su već ugrožena  na  evropskom  i  balkanskom  nivou,  a  u  cilju  određivanja  područja  sa  posebnim  značajem  za  njihovo očuvanje.
Hoverflies  are  a  very  important  and  useful  insect group.  They  provide   irreplaceable  environmental  and economic  services,  as  well  as  environmental  services.  These services  are  enabled  by  their  ability  to  pollinate  plants  in natural  and  agroecosystems,  as  well  as  thanks  to  larvaepredators  of  aphids  and  other  insects,  reducing  economic losses  in  the  yield  of  cultivated  plants. Hoverflies  are extremely important for the environment, as they can serve as bioindicators of climate change and habitat conditions. Some species  also  have  conservation  importance,  since  they  have become  endangered  due  to  anthropogenic  effects,  which requires taking measures to ensure their survival. The extraordinary richness of flora and fauna on the Balkan  Peninsula  represents  a  unique  ecological  and biogeographical phenomenon in Europe. Greece, as one of the most important center of biodiversity in the Balkans and in the Mediterranean,  is  characterized  by  a  wide  spectrum  of important  ecosystem  types,  the  most  important  of  which  are forests, since the largest number of hoverflies prefer this type of habitat.The importance of faunal research is reflected in the discovery  of  the  composition  and  number  of  species  in specific habitats or areas. The faunal composition provides an insight into the biodiversity of the investigated area, which is  constantly  changing,  especially  lately  under  the  influence  of negative  anthropogenic impact. Data about species can be of great importance for possible programs for the protection and recovery of endangered species, as well as in the planning of the formation of new protected areas or in the introduction of new  measures  of  protection  in  already  existing  natural resources.  Identifying  endangered  species  or  endangered habitats  they  inhabit  plays  an  important  role  in  planning conservation strategies for their conservation.The  results  of  these  thesis  complement  the knowledge  of  the  fauna  composition,  taxonomy,  distribution and diversity of hoverflies in Greece. Using the collected data, an  identification  key  was  formed  to  distinguish  both  the genera  and  species  registered  in  this  area,  which  greatly assisted in further faunistic research. As a result of these thesis a final list of 418 species rom 83 genus was obtained. Of the total  number  of  recorded  species,  64  species  were  first  time registered in the territory of Greece, while a total of 18 species are new to science. The main goal of this paper is to revise the fauna of Greek  howerflies  based  on  the  collected  material  from published  and  unpublished  collections  and  additional  field research, compile a list of all known species from  Greece, and create an identification key to distinguish the recorded genera and  species  (accompanied  by  photographs  and  drawings  of diagnostic morphological characters of adult individuals). The second  part  of  the  thesis  deals  with  the  identification  of  rare and endangered species of Greece  with an emphasis on their protection  and  conservation.  Within  the  framework  of  the dissertation, a spatial analysis of the distribution of species in Greece  was  carried  out,  already  threatened  at  the  European and  Balkan  levels,  in  order  to  determine  areas  of  specialsignificance for their preservation.

Šiame darbe iškeltas tikslas išaiškinti Lietuvos kirtiklių paplitimą, populiacijų gausumą ir skirtumus Lietuvos vidaus vandenyse, buveinių pasirinkimą lemiančius veiksnius, morfometriniais ir kariologiniais tyrimais nustatyti taksonominį statusą išskiriant atskiras formas, porūšius ar rūšis. Mokslinis naujumas: Kirtiklis iki šiol Lietuvoje visai netyrinėtas, o ankstesni ichtiocenozių tyrimai neatspindėjo kirtiklių populiacijų būklės, paplitimo, gausumo bei rūšinio statuso. Disertaciniame darbe išnagrinėta kirtiklių populiacijų būklė, paplitimas ir gausumas Lietuvoje. Aprašoma ir nagrinėjama tyrimu metu aptikta nauja Lietuvai rūšis šiaurinis auksaspalvis kirtiklis. Išaiškinta paprastojo kirtiklio populiacijų kompleksinė struktūra, parodanti iki šiol nežinotą poliploidinių hibridų egzistavimą Lietuvoje. Europos mastu, praplėstos žinios apie auksaspalvio kirtiklio paplitimą. Pateikiama nauja informacija apie Cobitis taenia komplekso biotipus bei papildoma jų biogeografija. Disetaciją sudaro: Įvadas, Literatūros apžvalga, Darbo metodika ir medžiaga, Tyrimų rezultatai ir jų aptarimas (6 skyriai), Išvados, Rekomendacijos, Literatūros sąrašas, Disertacijos tema publikuoti darbai bei konferencijų tezės. Visa medžiaga pateikta 168 puslapiuose, Darbo metodika ir medžiaga bei Tyrimų rezultatai ir jų aptarimas sudaro 103 puslapius. Literatūros sąraše pateikiami 137 šaltiniai. Tekste yra 74 paveikslai ir 21 lentelė.
The main objective of this work is to examine distribution of Lithuanian loaches, abundance and difference of their populations in Lithuanian inland waters, as well as factors conditioning selection of habitats, determine the taxonomic status and distinguish forms, subspecies or species. Novelty of the study: Loach has not yet been investigated in Lithuania, and earlier investigations into ichthyocenoses do not reflect the status, distribution, abundance and status of loaches. In dissertation are examined loach population status, distribution and abundance in Lithuania. The northern golden loach which is a new species for Lithuania was detected during this investigation and described and examined. The complex structure of spined loach populations is examined, which reveals the existence of now polyploidy hybrids in Lithuania. The knowledge of distribution of the golden loach is extended on a European scale. New information on biotypes of Cobitis taenia complex is presented and their biogeography is supplemented. The dissertation consists: The dissertation consists of the following chapters: Introduction, Literature Review, Material and Methods, Research Results and Discussion (consisting of 6 subchapters), Conclusions, Recommendations, References, List of Author’s Publications and Conference Abstracts. All the material is presented in 168 pages; Material and Methods, and Research Results and Discussion are presented in 103 pages. The list of references includes 137 sources... [to full text]

Doktorska  disertacija  predstavlja  studiju  faune paukova (Arachnida, Araneae) Makedonije baziranu na  kritičkoj  analizi  publikovanih  podataka  koji obuhvataju  period  od  1907.  do  2018.  godine, taksonomskoj reviziji relevantnih arahnoloških zbirki iz osam evropskih prirodnjačkih muzeja i rezultatima sopstvenih tridesetogodišnjih istraživanja. Terenski  rad  je  baziran  na  sakupljanju  materijalakorišćenjem  standardnih  metoda  kao  što  su  ručno sakupljanje  i  sakupljanje  putem  klopki  i  noviju metodu  upotrebom motornog  usisivača. Materijal jelaboratorijski obrađivan standardnim postupcima uz pomoć binokularne lupe i mikroskopa. Ukupno  su  registrovane  742  vrste  paukova  iz  40 familija.  Pet  taksona  pretstavljaju  nove  vrste  za nauku. Dve vrste predstavljaju nove  nalaze za  faunu paukova  Balkanskog  poluostrva.  Šezdeset  i  dva taksona  su  po  prvi  put  zabeležene  za  faunu Makedonije. Drevna familija Anapidae je sa jednom vrstom po prvi put registrovana u fauni Makedonije. Revizijom publikovanih podataka, ustanovljeno je da je179  vrsta  pogrešno  identifikovano  i  navedeno  zafaunu Makedonije. Vrste  su  kategorisane  prema  trenutnom  poznavanju njihove rasprostranjenosti, na osnovu čega je izvršena zoogeografska  analiza  faune.  Ustanovljena  su  32 horotipa  u  fauni  paukova  Makedonije,  svrstana  u četiri  horološka  kompleksa:  šire  rasprostranjene, evropske, mediteranske i endemske vrste. Najveći broj vrsta registrovano je u kompleksu široko rasprostranjenih  vrsta  (44,3%)  koji  daju  glavni karakter fauni. Visok stepen zastupljenosti evropskih (19,1%)  i  eurosibirskih  (11,3%)  horoloških elemenata,  kao  dva  pojedinačno  najzastupljenija  u fauni  paukova  Makedonije,  je  odraz  dominantnog planinskog  karaktera  reljefa  Makedonije.  Horološki kompleks  mediteranskih  vrsta  zastupljen  je  sa  99 vrsta  (13,3%).  Visok  udeo  vrsta  (11,3%)  koje pripadaju horološkim elementima koji su zastupljeni na prostorima Južne Evrope, Mediterana, Zapadne iSrednje  Azije  govori  o  bogatoj  fauni  paukova kserofilnih,  termofilnih  i  aridnih  terena.  Lokalni karakter faune može se sagledati u relativno velikom broja  vrsta  iz  kompleksa  endemskih  vrsta  (87).  Iz ovog kompleksa najdominantniji su vrste iz horotipa "endemiti užeg područja" sa 45 vrsta.Doktorska  disertacija  predstavlja  studiju  faune paukova (Arachnida, Araneae) Makedonije baziranu na  kritičkoj  analizi  publikovanih  podataka  koji obuhvataju  period  od  1907.  do  2018.  godine,taksonomskoj reviziji relevantnih arahnoloških zbirki iz osam evropskih prirodnjačkih muzeja i rezultatima sopstvenih tridesetogodišnjih istraživanja.Terenski  rad  je  baziran  na  sakupljanju  materijala korišćenjem  standardnih  metoda  kao  što  su  ručno sakupljanje  i  sakupljanje  putem  klopki  i  noviju metodu  upotrebom motornog  usisivača. Materijal je laboratorijski obrađivan standardnim postupcima uz pomoć binokularne lupe i mikroskopa. Ukupno  su  registrovane  742  vrste  paukova  iz  40familija.  Pet  taksona  pretstavljaju  nove  vrste  za nauku. Dve vrste predstavljaju nove  nalaze za  faunu paukova  Balkanskog  poluostrva.  Šezdeset  i  dva taksona  su  po  prvi  put  zabeležene  za  faunu Makedonije. Drevna familija Anapidae je sa jednom vrstom po prvi put registrovana u fauni Makedonije. Revizijom publikovanih podataka, ustanovljeno je da je179  vrsta  pogrešno  identifikovano  i  navedeno  zafaunu Makedonije. Vrste  su  kategorisane  prema  trenutnom  poznavanju njihove rasprostranjenosti, na osnovu čega je izvršena zoogeografska  analiza  faune.  Ustanovljena  su  32 horotipa  u  fauni  paukova  Makedonije,  svrstana  u četiri  horološka  kompleksa:  šire  rasprostranjene, evropske, mediteranske i endemske vrste. Najveći broj vrsta registrovano je u kompleksu široko rasprostranjenih  vrsta  (44,3%)  koji  daju  glavni karakter fauni. Visok stepen zastupljenosti evropskih (19,1%)  i  eurosibirskih  (11,3%)  horoloških elemenata,  kao  dva  pojedinačno  najzastupljenija  u fauni  paukova  Makedonije,  je  odraz  dominantnog planinskog  karaktera  reljefa  Makedonije.  Horološki kompleks  mediteranskih  vrsta  zastupljen  je  sa  99 vrsta  (13,3%).  Visok  udeo  vrsta  (11,3%)  koje pripadaju horološkim elementima koji su zastupljeni na prostorima Južne Evrope, Mediterana, Zapadne iSrednje  Azije  govori  o  bogatoj  fauni  paukova kserofilnih,  termofilnih  i  aridnih  terena.  Lokalni karakter faune može se sagledati u relativno velikom broja  vrsta  iz  kompleksa  endemskih  vrsta  (87).  Iz ovog kompleksa najdominantniji su vrste iz horotipa "endemiti užeg područja" sa 45 vrsta.
The PhD research project is a study of fauna of spiders (Arachnida,  Araneae)  of  Macedonia  based  on  a critical analysis of published data covering the period from   1907  to  2018,  taxonomic  review  of  relevant arachnological  collections  from  eight  European Natural history museums and the results of author’s thirty years of research. Field  work  is  based  on  the  collection  of  materials using standard methods such as manual collection and trapping and a newer method using a motor  vacuum cleaner.  The  material  was  processed  with  standard procedures  using  a  dissecting  binocular  and  a microscope.A total of 742 species of spiders from 40 families have been registered. Five taxa are new species for science. Two species present new findings for the fauna of the spiders of the Balkan Peninsula. Sixty  two taxa were recorded for the first time  for the fauna of Macedonia.An  ancient  family  Anapidae  with  one  species  has been  registered  for  the  first  time  in  the  fauna  of Macedonia. By reviewing  the  published data, it was established  that  179  species  were  incorrectly identified  and  listed  for  the  fauna  of  Macedonia. Species  are  categorized  according  to  the  current knowledge of their distribution, on the basis of which a zoogeographic analysis of the fauna was performed.32  chorotypes  were  established  in  the  fauna  of  the spiders  of  Macedonia,  classified  into  four chorological  complexes:  widespread,  European, Mediterranean and endemic species. The  largest  number  of  species  is  registered  in  the complex of widespread species (44.3%), which give the main character of the fauna. The high degree of representation of European (19.1%) and Eurosiberian (11.3%)  chorological  elements,  as  the  two individually  most  represented  in  the  fauna  of  the spiders of Macedonia, is a reflection of the dominant mountain  character  of  the  relief  of  Macedonia.  The chorological  complex  of  Mediterranean  species  is represented  by  99  species  (13.3%).  The  high proportion  of  species  (11.3%)  belonging  to  the chorological elements that are present on the territory of  Southern  Europe,  the  Mediterranean,  West  and Central  Asia  speaks  of  the  rich  fauna  of  spiders  of  xerophilic,  thermophilic  and  arid  terrain.  The  local character of the fauna can be seen in a relatively large number  of  species  from  the  complex  of  endemic species  (87).  From  this  complex  are  the  most dominant  species  from   the  chorotype  "narrower endemic" with 45 species.Western  Macedonia  is  the  richest  with  fauna  of spiders, with 23 species from the group of endemites of  the  narrower  area,  which  speaks  of  the  great importance of this region as a refugium and space in which  the  processes  of  speciation  were  intensively carried out.

Kaunas sea contains more than 500 mln. m3 of Nemunas water. The Kaunas' sea Regional park was established at 1992. The purpose - to retain ecosystem, landscape, and inheritance of culture. Water molluscs - invertebrate organisms. They are very important in such ecosystem. Outspread of water molluscs is interconnected with climatic and edafical factors and is not influenced by such factors as competition.

Hovedhensikten med denne studien var å identifisere barrierer nordmenn opplever å møte med hensyn til deres energiatferd. Det ble gjennomført åtte fokusgruppeintervju med 70 nordmenn i alderen 18 til 79 år, i fire byer: Oslo, Bergen, Trondheim og Tromsø, og i disse byenes distrikter. Braun og Clarks retningslinjer for tematisk analyse ble benyttet for å analysere datamaterialet. Gjennom analysearbeidet utkrystalliserte det seg to kjernekategorier, interne og eksterne barrierer med til sammen 35 underkonsepter, som representerer de hindringene og begrensningene nordmenn opplever når de skal redusere energiforbruket sitt. Barrieretaksonomien identifisert i denne studien er unik/innovativ i den forstand at den er omfattende og meget detaljert, samt at den fremholder barrierefenomenet som mer differensiert og nyansert enn det tidligere studier har gjort. En detaljert fremstilling tydeliggjør det faktum at ulike barrierer har forskjellige adressanter, samt synliggjør hvilke tiltak som kan tilknyttes en spesifikk barriere. Manglende kapital og økonomisk lønnsomhet, mangel på informasjon som er troverdig og tilpasset brukergrupper, strukturelle barrierer som ikke tilrettelagte forhold og familiesituasjon samt komfort og vaner ble avdekket som de mest vesentlige hindringene for gjennomføring av energieffektiv atferd. Noen barrierer ser ut til å fungere i samspill og forsterke hverandre, og understøtter synet om at barrierer er komplekse, mens andre barrierer også har betydning isolert. På bakgrunn av funnene i denne studien gis det anbefalinger om hvilke tiltak myndighetene kan iverksette for å bygge ned barrierer som ser ut til å hindre folk i å gjennomføre en redusering av energiforbruket sitt. Studien gir også retningslinjer for videre forskning.

Predmet ovog istraživanja su vrste iz  Merodon  aureus,  M.  nanus  i  M. ruficornis  grupe i  M.  avidus  kompleksa sa područja Palearktika. Usled izuzetne morfološke sličnosti pomenutih vrsta, korišćene su tri različite metode u cilju utvrđivanja  prisustva skrivenih taksona i definisanja granica vrsta. Komparativnom geometerijsko-morfometrijskom analizom su obuhvaćene vrste iz  M.  aureus  i  M.  nanus  grupe i  M.  avidus  kompleksa. Interspecijska varijabilnost  M.  aureus  grupe i  M.  avidus  kompleksa je analizirana sa dva geometrijsko-morfometrijska pristupa: analiza oblika krila -  zasnovana na specifičnim tačkama (landmarks) i analiza oblika genitalnog aparata mužjaka  -  zasnovana na pomoćnim tačkama (semilandmarks).Sredinske niše su kvantifikovane i poređene “Point base” metodom i njome su obuhvaćene sve istraživane vrste. Uslovljenost razlika u obliku krila i surstila analiziranih vrsta geografskom distribucijom i klimatskim faktorima je testirana upotrebom Mantel testa. Dobijeni rezultati analize oblika krila i genitalnog aparata mužjaka ukazuju na veliki potencijal geometrijske morfometrije u detekovanju morfološke  varijabilnosti, odnosno kriptičnih vrsta kod sirfida. Na osnovu oblika krila i genitalnog aparata mužjaka, unutar svih istraţivanih grupa vrsta prepoznato je 45 nezavisnih evolucionih jedinica (M. aureus grupa - 36;  M. nanus grupa - 5,  M. avidus  kompleks  -  4). Sve kriptične vrste iz 12 analiziranih kompleksa vrsta su uspešno razdvojene, sa visokim procentom korektne klasifikacije jedinki. Rezultati ukazuju na veću moć diskriminacije oblika genitalnog aparata mužjaka u odnosu na krila. Razlike u obliku krila se odnose prvenstveno na promene u apikalnom delukrila što utiče na promene u dužini i širini ovog dela, dok su razlike u obliku genitalnog aparata mužjaka najvećim delom koncentrisane u posteriornom delu posteriornog lobusa surstila, delu genitalnog aparata mužjaka koja igra ključnu ulogu u pridržavanju ženki tokom kopulacije. Razlike u obliku krila nisu posledica geografske udaljenosti, kao ni razlika u ekološkim nišama vrsta. Uticaj abiotičkih parametara na razlike u obliku genitalnog aparata mužjaka nije zabeležen ni kod jedne od analiziranih vrsta, dok je uticaj geografske distribucije na razlike u obliku surstila zabeležen samo u jednom slučaju, kod  M. luteomaculatus kompleksa vrsta. Ovi rezultati ukazuju da jeizolacija putem distance imala glavnu  ulogu u diverzifikaciji oblika genitalnog aparata mužjaka kod vrsta ovog kompleksa.Rezultati su pokazali da se klimatski profili svih analiziranih parova vrsta razlikuju u makar jednoj sredinskoj niši (PC osi), osim para vrsta  M. rojoi - M. puniceus  i  M.  loewi  -  M. ovaloides. Faktori koji najviše doprinose divergenciji klimatskih profila analiziranih vrsta predstavljaju esktreme tj. limitirajuće faktore poput niskih vrednosti padavina i temperature i fluktuacija temperaure tokom godine. Za razliku od široko rasprostranjenih vrsta, endemske vrste imaju uzak opseg nadmorskih visina na kojima se javljaju i uglavnom su vezane za planinska staništa. Takođe, imaju niske vrednosti standardne devijacije za većinu izdvojenih PC osa što ukazuje na njihovu striktnu klimatsku adaptibilnost. Prema rezultatima analize distribucije i specijskog diverziteta, Balkansko poluostrvo odlikuje najveći divezitet analiziranih vrsta. On predstavlja centar biodiverziteta za M. aureus grupu, a zajedno sa severnim delom Apeninskog poluostrva za M. ruficornis grupu, dok je najveći diverzitet vrsta M. nanus grupe zabeležen na jugozapadu i severoistoku Anadolije. Analize klimatskih profila i specijskog diverziteta zajedno sa rezultatima geometrijske morfometrije ukazuju da je geološka istorija, tj. kontrakcije areala tokom glacijacija i interglacijacija, značajno uticala na diverzifikaciju istraživanih grupa u refugijumima zapadnog Palearktika.
The objects of this study are species from Merodon aureus, M. nanus and M.  ruficornis groups, and M. avidus complex in Palaearctic. These species are characterised by great morphological  similarity, and three different approaches were used to detect cryptic species and establish species boundaries. Species from M. aureus and M.  nanus groups, and M. avidus complex were analysed using geometric morphometry. Interspecific variability of M. aureus group and M. avidus complex were studied using two approaches: landmark based wing shape analysis and semilandmark analysis of male genitalia.  Ecological niche analysis were conducted for all analyzed species.  Correlation between Squared Mahalanobis  distances of both wing and surstylus, and geographic and environmental distances were addressed using  the two tailed Mantel test. Geometric morphometric results indicate that wing and especially surstylus shape, have meaningful interspecific discriminatory power. Based  on these characters 45 evolutionary independent units are recognized (M. aureus group - 36; M. nanus group - 5, M. avidus complex - 4). All cryptic species from 12 analysed species complexes were successfully distinguished with high overall  classification success. Results showed that geometric morphometry of surstylus had a higher classification rate than wing geometric morphometry. The main wing shape differences are connected with apical part of the wing which influences his length and width. The main differences in surstylus shape are connected to the posterior margin of the posterior part of the surstylus lobe, involved in gripping the female during copulation. Mantel tests revealed that geographic and environmental distances exhibited no association with wing and  surstylus shape distance among investigated species, except in M. luteomaculatus  complex. In this complex, Mantel test results suggested that isolation by distance had a major role in the diversification of male genitalia.Ecological niche analysis contributed to the species delimitation. These results demonstrated that among all related species, with the exception of species pairs M. rojoi - M. puniceus and M. loewi - M. ovaloides, overall or partial divergence in environmental  space is present. Distribution patterns of all analyzed species are mainly affected by the limiting effects such as low temperature and precipitation values,  as well as the temperature fluctuation during the year.Endemics and species with a narrow range had smaller altitudinal ranges and were mainly connected with mountainous areas. Additionally, low standard deviation values for endemic species reflect their narrow geographic distribution and very strict climatic adaptations, whereas large values for widely distributed species reflect their broad adaptability.According to the results of distribution and species diversity analysis, the Balkan Peninsula is characterized with highest diversity. It is a centre of biodiversity for M. aureus group, together with the northern part of the Apennine peninsula for M. ruficorn is group, while the largest species diversity of M. nanus group is recorded in the southwest and northeast Anadolia.Distribution and species diversity analyses, together with  the results of geometric morphometry indicate that geological history, i.e. range contraction during glaciations and interglaciations had a significant impact on the diversification of the studied groups in refuges in the Western Palaearctic.

Ornithogalum sect. Heliocharmos je takson izuzetnih karakteristika koje ga čine istovremeno varijabilnim i prostim. Sa rasprostranjenjem na području Severne Afrike, Evrope i jugoistočne Azije jeste takson sa velikim arealom u familiji Hyacinthaceae. Iako je poznat iz pre-Lineovog perioda, sistematičan pristup u istraživa nju je bioredak i vezan za određene geografske oblasti. Kako bi doprineli savremenom poznavanju taksona postavljeni su ciljevi istraživanja koji u osnovi imaju reviziju nomenklature, taksonomije i rasprostranjenja na području Balkanskog poluostrvai Panonske nizije. U istraživanje je uključeno 15 taksona: serija Platyphylla i vrste O. comosum, O.montanum, O. oligophyllum i O. fimbriatum, i serija Tenuifolia i vrste O. exscapum, O. dalmaticum, O. kochii, O. orbelicum, O. umbellatum, O. divergens,O. refractum, O. sibthorpii i neimenovani hibrid. Uz pregled  nomenklature dat je  kritički osvrt na etimologiju roda Ornithogalum. Taksonomski status je određen na osnovu morfometrijskih i citotaksonomskih istraživanja. Morfometrijske analize su uključile morfološke karakteristike ‚herbarskih podataka‘, cveta i plodnika, kao iuporednu anatomsku građu lista i cvetnog stabla. Osim toga posebno su analizirane  kvalitativne morfološke  karakteristike  i mikromorfologija semena i semenjače. Podaci su analizirani standardnim statističkim metodama za definisanje taksonomski informativnih karakteristika i određivanje zasebnih grupa u okviru analiziranih taksona: multivarijantna korespondentna analiza za kvalitativne karaktere i analize varijanse i diskriminantna analiza za kvantitativne karaktere. Za objedinjenu analizu kvalitativnih i kvantitativnih karaktera upotrebljena je Faktorska analiza mešovitih podataka. Rezultati statističke obrade podataka su poslužili za kreiranje dihotomog ključa vrsta sekcije Heliocharmos. Citotaksonomska istraživanja, broj hromozoma i veličina genoma kod odabranih taksona su uključena u istraživanje i naosnovu njih je dat citotaksonmski status za date vrste. Kako bi se ispitao uticaj sredinskih faktora na vrste sekcije Heliocharmos, ispitivana je  korelacija odabranih ekoloških indikatora i fitohemijskih jedinjenja kod vrste Ornithogalum umbellatum.Taksonomskim zaključcima prethodila je i revizija regionalnih i evropskih herbarijumskih kolekcija: BEO, BEOU, BP, BUNS, K, LJS, LJU, MKNH, PO, SARA, SOM, SO, SOA, W, WU, ZA, ZAGR, ZAHG, ZAHO; pregledane su i digitalne kolekcije:B, BM, BRNU, E, F, FI, G, GE, GZU, HAL, JE, MJG, NAP, OXF, PI, U, MW. Na osnovu rezultata i zaključaka prethodnih analiza, i uz rezultate koji se nalaze u kreiranoj bazi podataka herbarskih eksikata, prikazano je rasprostranjenje vrsta Ornithogalum sect. Heliocharmos. Osim pregleda rasprostranjenja dat je osvrt na opšti areal vrsta istaništa. Revizija nomenklature, taksonomije i rasprostranjenja vrsta Ornithogalum sect. Heliocharmos na području Balkanskog poluostrva i Panonske nizije dala je pregled trenutnog znanja o istraživanom taksonu. Potvrđen je nesumnjiv značajistraživanog područja za diverzitet roda Ornithogalum. Sve ispitivane karakteristike supokazale određen stepen varijabilnosti ali su takođe i potvrdile svoj taksonomski značaj. Upotrebom različitih kombinacija taksomomskih karaktera svaka od vrsta sekcije može biti jasno opisana. Takav predlog istovremeno ukazuje i na nedostatkeu sistematskom pristupu Ornithogalum sect. Heliocharmos. 
Ornithogalum sect. Heliocharmos is a taxon of exceptional characteristics that make it concurrently variable and simple. With the distribution in North Africa, Europe and Southeast Asia, it is a large-scale taxon in the Hyacinthaceae family. Although known   from the pre-Linean period, a systematic approach to research was rare and related to certain geographical areas. In order to contribute to the modern knowledge of the taxon, the goals of the research primarly have the revision of the nomenclature, taxonomy and distribution in the area of the Balkan Peninsula and the Pannonian Plain. The study included 15 taxa: ser. Platyphylla and species O. comosum, O. montanum, O. oligophyllum and O. fimbriatum, and ser. Tenuifolia and O. exscapum,  O.dalmaticum, O. kochii, O. orbelicum, O. umbellatum, O. divergens, O. refractum, O. sibthorpii and unnamed hybrid. A review of the nomenclature includes a separate chapter a critical overview of the etymology of the genus Ornithogalum. Taxonomic status is determined based on morphometric and cytotaxonomic studies. Morphometric analyzes included  morphological characteristics of ‘herbarum data', flowers and ovary, as well as comparative anatomical structure of leaf and scape. In addition, qualitative morphological characteristics and micromorphology of seeds and testa were analyzed in particular. Data were analyzed by standard statistical methods for defining taxonomic information characteristics and determining separate  groups within the analyzed taxon: Multivariate correspondent analysis for qualitative characters and analysis of variance and Discriminant analysis for quantitative characters. For the analysis of qualitative and quantitative characteristics, the Factoraial analysis of mixed data was used. The results of statistical data were used to create a dichotomous key of the Heliocharmos section type. Cytotaxonomic studies, the number of chromosomes and the genome size in selected taxons are included in the study, and cytotoxonomic status for the date of the species is presented. In order to examine the influence of the  environmental factors on the section Heliocharmos, the correlation between selected ecological indicators and phytohemical compounds in the species Ornithogalum umbellatum was examined. Taxonomic conclusions were preceded by the revision of regional and European herbarium collections: BEO, BEOU, BP, BUNS, K, LJS, LJU, MKNH, PO, SARA, SO, SO, SOA, V, VU, ZA, ZAGR, ZAHG, ZAHO; digital collections were also revised: B, BM, BRNU, E, F, FI, G, GE, GZU,HAL, JE, MJG, NAP, OKSF, PI, U, MV. Based on the results  and conclusions of the taxonomic part of study, and with the results deposited in the created herbarium database, the distribution of the species Ornithogalum sect. Heliocharmos is shown. In addition to reviewing the distribution of data, there is an overview of the general range of species and habitats preferences.Revision of nomenclature, taxonomy and distribution of the species Ornithogalum sect. Heliocharmos in the Balkan Peninsula and the Pannonian Plain gave an overview of the current knowledge of the investigated taxon. The undoubted importance of the investigated area for the diversity of the genus Ornithogalum was confirmed.  All the characteristics, have shown a degree of variability but they also confirmed their taxonomic significance. Using different combinations of taxonomic characters, each species can be clearly described. Such a proposal also points to disadvantages in the systematic approach of Ornithogalum sect. Heliocharmos, that need to be further investigated.

Thesis (PhD (Botany and Zoology))--University of Stellenbosch, 1988.
Thesis (PhD (Botany and Zoology))--University of Stellenbosch, 1988.
Microfiche format 470 leaves single sided printed, preliminary pages i-vi and numbered pages 1-466. Includes bibliography and a list of figures. Copied with a Kodak 2400 DSV-E microfiche reader and digitized at 300 dpi (OCR), used Bizhub 250.
Please refer to full text to view abstract.

Abstract Species are the fundamental units of biological diversity, but their identification and delimitation is often difficult. The difficulties are pronounced in diverse taxa such as insects. DNA barcodes, short standardized segments of the genome, have recently become a popular tool for identifying specimens to species, and are increasingly used as one of the sources of information for species delimitation. In this thesis, I studied the utility of DNA barcodes in species identification and delimitation in beetles (Coleoptera). Beetles are one of the most diverse animal groups, with nearly 400 000 known species. The Nordic beetle fauna is among the most thoroughly studied on the planet, providing excellent conditions for these studies. I also approached barcode sequences from a new angle, exploring amino acid variation and its connections to life history in a sample of the entire animal kingdom. I also studied variation and evolution at the amino acid level in large-scale samples of beetles and moths & butterflies (Lepidoptera). DNA barcodes proved to be a feasible tool for identifying species of Nordic beetles: depending on the criteria for successful identification, 95-98% of specimens could be identified to the species level based on DNA barcodes. Regardless of the delimitation method used, approximately 90% of the currently accepted species were perfectly recovered based on barcode data, and simple rules for forming consensus between delimitations improved the fit between species and barcode clusters even further. Several species that were split into two or more sequence clusters apparently include species new to science that have been previously overlooked. This conclusion is supported by preliminary morphological analysis. The study on amino acid variation revealed both a general pattern of structural conservation throughout the animal kingdom, and some interesting amino acid substitutions with potential to affect enzymatic function. Amino acid variation was more extensive in Coleoptera than in Lepidoptera, potentially due to differences in selection pressure and patterns of molecular evolution in the barcode region between the two orders
Tiivistelmä Laji on luonnon monimuotoisuuden perusyksikkö, mutta lajien tunnistaminen ja rajaaminen on usein vaikeaa. Vaikeudet korostuvat erityisesti hyvin monimuotoisissa eliöryhmissä kuten hyönteisissä. DNA-viivakoodit ovat lyhyitä standardoituja DNA-sekvenssejä, joiden käyttö lajien tunnistamisessa sekä yhtenä tiedon lähteenä lajien rajaamisessa on viime aikoina yleistynyt nopeasti. Tutkin väitöskirjatyössäni DNA-viivakoodien soveltuvuutta lajinmääritykseen ja lajien rajaamiseen kovakuoriaisilla. Kovakuoriaiset ovat yksi maailman lajirikkaimmista eliöryhmistä: lajeja on kuvattu lähes 400000. Pohjois-Euroopan lajisto tunnetaan koko maailman mittakaavassa poikkeuksellisen hyvin, mikä tarjoaa erinomaiset edellytykset tutkia DNA-viivakoodeihin liittyviä kysymyksiä kuoriaisilla. Tutkin DNA-viivakoodeja myös kokonaan uudesta näkökulmasta, selvittäen aminohappotason muuntelua koko eläinkunnan kattavassa otoksessa, sekä laajalla perhos- ja kuoriaisaineistolla. DNA-viivakoodit osoittautuivat erinomaiseksi työkaluksi lajinmääritykseen: riippuen onnistuneen määrityksen kriteereistä 95–98 % kuoriaislajeista voitiin tunnistaa luotettavasti viivakoodien perusteella. Käytetystä menetelmästä riippumatta noin 90 % nykykäsityksen mukaisista lajeista voitiin rajata viivakoodien perusteella oikein, ja soveltamalla yksinkertaisia konsensus-sääntöjä yhteensopivuus lajien ja viivakoodiklustereiden välillä kasvoi entisestään. Useat kuoriaislajit, jotka jakautuivat kahteen tai useampaan viivakoodiklusteriin, sisältävät alustavien morfologisten tutkimusten perusteella aiemmin huomaamatta jääneitä uusia lajeja. Aminohappo- ja proteiinitason tutkimus osoitti, että viivakoodijakson koodaaman proteiinin rakenne on yleisesti ottaen konservoitunut kautta eläinkunnan. Havaitsin kuitenkin myös useita kiinnostavia aminohappo-muutoksia, jotka saattavat vaikuttaa entsyymitoimintaan. Aminohapposekvenssi muuntelee kuoriaisilla paljon enemmän kuin perhosilla, mahdollisesti johtuen taksonien välisistä eroista molekyylievoluutiossa ja viivakoodisekvenssiin kohdistuvassa valintapaineessa

Komparativnom  analizom  morfo-anatomskih  i mikromorfoloških  karakteristika  lista,  stabla,  rizoma,  korena, ploda  i  receptakuluma,  kao  i  biohemijskom  analizom  etarskih ulja  podzemnih  organa,  obuhvaćeno  je  ukupno  16  vrsta  iz  4roda,  Inula  (I. aschersoniana,  I. bifrons,  I. britannica,  I. conyza, I.  ensifolia,  I.  germanica,  I.  helenium,  I.  oculus-christi,  I. saslicina  ssp.  salicina,  I.  salicina  ssp.  aspera,  I.  spiraeifolia), Dittrichia  (D.  graveolens,  D.  viscosa),  Limbarda  (L.crithmoides)  i  Pulicaria  (P. dysenterica,  P. vulgaris) iz tribusa Inuleae,  familije  Compositae.  Vrste  iz  različitih  rodova analizirane  u  ovoj  disertaciji  ranijom  klasifikacijom  svrstavane su u okviru različitih sekcija roda  Inula, a takođe i tipska vrsta ovog roda, I. helenium L., svrstavana je u okviru zasebne sekcije Corvisartia.  Na  osnovu  najnovijih  molekularnih  filogenetskih analiza, baziranih na sekvencama plastidne i jedarne DNK, kao i na osnovu morfoloških i karioloških podataka, predloženo je da sekcija  Corvisartia  bude  izdvojena  u  zaseban  rod.  Ciljevi  ovedisertacije definisani su u skladu sa činjenicom da su podaci o morfo-anatomskoj,  mikromorfološkoj  i  biohemijskoj  građi vegetativnih  i  reproduktivnih  organa  vrsta  ovog  tribusa malobrojni  i  nepotpuni,  dok  su  analize  vršene  parcijalno  inezavisno  kod  pojedinih  predstavnika,  sa  slabim  akcentom  na njihovu  komparativnu  analizu.  Istraživanje  je  obuhvatilo  veliki broj kvalitativnih i kvantitativnih karaktera koji su analizirani i mereni  pomoću  stereomikroskopa,  svetlosnog,  fluorescentnog  i skening elektronskog mikroskopa. Dobijeni podaci statistički su obrađeni  različitim  metodama  numeričke  analize  koje  se  inačekoriste pri taksonomskim istraživanjima.  Ovakav tip analize za vrste  rodova  Inula,  Dittrichia,  Limbarda  i  Pulicaria  nije  zabeležen u dosadašnjoj literaturi.Sprovedena  analiza  pokazala  je  da  ni  jedan  vegetativni  biljni organ  pojedinačno  ne  pruža  dovoljno  informacija  na  osnovukojih bi se sa statističkom sigurnošću mogle izdvojiti određene grupe  vrsta,  niti  rodovi  prema  postojećoj  podeli.  U  okviru analiziranih anatomskih i mikromorfoloških karakteristika ploda i  receptakuluma,  organizacija  sklerenhimskog  tkiva  u  zrelom plodu i karakteristike receptakuluma predstavljaju karaktere koji su dijagnostički za rodove. Karakteri koji razdvajaju analizirane taksone  jesu:  karakteristike  papusa  kod  vrsta  roda  Pulicaria; prstenasato  suženje  između  baze  papusa  i  cipsele,  organizacijasklerenhimskog  tkiva  ploda  i  tip  trihoma  na  površini receptakuluma  kod  vrsta  roda  Dittrichia;  sekretorni  kanali  u perikarpu  ploda,  odsustvo  trihoma  i  slabo  izražena  rebra  na površini  receptakuluma  kod  vrste  L.  crithmoides.  Plod  vrste  I.helenium  razlikuje  se  od  plodova  svih  preostalih  analiziranih vrsta na osnovu njegovih dimenzija, većeg broja sklerenhimskih vrpci koje nisu istaknute u rebra, kao i na osnovu slabo izraženih rebara  na  receptakulumu,  između  karpopodijalnih  otisaka,  na kojima  se  nalaze  žlezdane  i  nežlezdane  trihome.  Rezultati  suukazali na  to da se  vrsta  I. helenium  izdvaja kao zaseban takson na osnovu anatomskih i mikromorfoloških karakteristika ploda i receptakuluma  sa  jednako  malim  stepenom  statističke  podrške koji  takođe  podržava  izdvajanje  rodova  Dittrichia,  Limbarda  i Pulicaria  u  zasebne  rodove.  Stoga,  naši  rezultati  podržavaju tvrdnju  da  vrsta  I.  helenium  treba  biti  izdvojena  od  preostalihvrsta  roda  Inula  u  zaseban  rod,  pri  čemu  je  njena  autentičnost evidentna na nivou  anatomije i mikromorfologije  vegetativnih i reproduktivnih organa.Rezultati  hemijske  analize  etarskog  ulja  pružili  su  do  sada nepoznate  podatke  o  kvalitativnom  i  kvantitativnom  sastavu etarskog ulja podzemnih organa analiziranih taksona i ukazali na mogućnost njihove primene u taksonomiji ispitivanog tribusa  na nivou  identifikacije  pojedinačnih  taksona.  Takođe,  dobijenirezultati  ukazali  su  na  nove  potencijalno  lekovite  vrste  koje predstavljaju  potencijalni  resurs  za  farmaceutsku  industriju. Rezultati  analize  osnovnih  komponenti  kao  i  rezultati korespodentne  analize  ukazali  su  na  odsustvo  tendencije grupisanja  taksona  koji  pripadaju  istom  rodu  prema  trenutnovažećoj  klasifikaciji.  Zbog  velike  varijabilnosti  uslovljene faktorima  spoljašnje  sredine  sastav  etarskih  ulja  ne  može  se koristiti  samostalno  kao  pouzdan  hemotaksonomski  marker. Ipak,  rezultati  o  sastavu  etarskih  ulja  značajni  su  u  smislu njihove  primene  u  medicinske  i  kozmetičke  svrhe,  u  industrijigde se etarska ulja koriste kao sirovina, te su dobijeni rezultati značajni  i  u  kontekstu  evaluacije  kvaliteta  etarskih  ulja ispitivanih vrsta.Sprovedeno  istraživanje  daje  značajan  doprinos  u  pogledu tačnije  klasifikacije  unutar  tribusa  koja  se  danas  bazira uglavnom  na  morfološkim  karakteristikama.  Detaljno  opisani morfo-anatomski  i  mikromorfološki  karakteri  analiziranihvegetativnih  i  reproduktivnih  organa  doprinose  boljem poznavanju  karakteristika  vrsta  analiziranih  rodova  i predstavljaju  dopunu  postojećim  podacima  o  analiziranimtaksonima.  Takođe,  na  bazi  morfo-anatomskih  karakteristika ploda i receptakuluma izrađen je dihotomi ključ za determinaciju analiziranih rodova i vrsta. Korišćenjem metoda diskriminantne i korespodentne analize izdvojeni su i karakteri na osnovu kojih je moguće  izvršiti  diskriminaciju  određenih  grupa  u  okviruanaliziranih taksona.
A  comparative  analysis  of  morpho-anatomical  and micromorphological characteristics of leaf, stem, rhizome, root, fruit and receptacle, as well as biochemical analysis of essential oils of underground organs, was conducted over 16 species of 4 genera,  Inula  (I.  aschersoniana,  I.  bifrons,  I.  britannica,  I.conyza, I. ensifolia, I. germanica, I. helenium, I. oculus-christi, I. saslicina ssp. salicina, I. salicina ssp. aspera, I. spiraeifolia), Dittrichia  (D.  graveolens,  D.  viscosa),  Limbarda  (L. crithmoides)  and  Pulicaria  (P.  dysenterica,  P.  vulgaris)  tribe Inuleae,  Compositae.  In  addition  to  the  fact  that  the  species from  different  genera  analysed  in  this  paper  were  previously placed  in different sections within  Inula,  I. helenium  L., as the type  species  of  the  genus  Inula,  has  also  been  placed  in  a separate section  Corvisartia.  According to the latest molecular phylogenetic  analyses,  based  on  plastid  and  nuclear  DNA sequence data, as well as morphological and karyological data, it  is  suggested  that  section  Corvisartia  should  be  segregated from  the  remaining  Inula  species  as  a  separate  genus,  thus achieving  a  greater  morphological  homogeneity  of  the  genus Inula.  The objectives of dissertation are defined in accordance with  the  fact  that  the  data  on  the  morpho-anatomical, micromorphological and biochemical structure of the vegetative and reproductive organs of species of examined tribe are sparse and  incomplete,  while  the  analyses  were  carried  out  on  few species  of  Inula,  Pulicaria,  Dittrichia  and  Limbarda,  but  less emphasis  was  placed  on  comparative  purpose.  The  research involved  a  large  number  of  qualitative  and  quantitative characters  that  were  analysed  and  measured  using  a stereomicroscope,  light,  fluorescent  and  scanning  electron microscope.  The  obtained  data  were  statistically  processed  by various numerical analysis methods  usually  used in taxonomic research. These types  of analyses for the species of the generaInula,  Dittrichia,  Limbard  and  Pulicaria  have  not  been recorded in the literature so far. The  conducted  analysis  showed  that  vegetative  organs  do  not provide  enough  information  on  the  basis  of  which  certain groups  of  species  could  be  singled  out  with  statistically significant  suport,  neither  the  genera  according  to  the  actual classification.  The  yielded  results  indicated  that  the  species from  different  genera  were  clearly  delimited  on  the  basis  of their  carpological  and  receptacular  micromorphological  and anatomical characteristics. Receptacle features and organisation of  sclerenchyma  tissue  in  a  fruit  are  traits  that  tend  to  be diagnostic for genera. The features that separate analysed taxa  are:  two  rows  of  pappus  hairs  in  Pulicaria  species;  the  ring constriction  of  the  fruit  over  which  it  passes  into  pappus,  the sclerenchymatous tissue in fruit in form  of continuous ring, the type  of  trichomes  on  the  receptacular  surface  in  Dittrichia species;  the  fruit  with  secretory  ducts,  and  the  receptacular surface  with  weakly  pronounced  ridges  without  glands  in  L. crithmoides.  I. helenium  fruits differ from those of all the other species  by  their  size,  greater  number  of  inconspicuous sclerenchymatic  bundles,  and  poorly  expressed  ridges  among carpopodial prints  with glandular and non-glandular trichomes distributed along them. Results revealed that I. helenium  stands out  as  a  separate  taxon,  based   on  the  anatomical  and micromorphological  characteristics  of  its  fruit  and  receptacle, with equally small percentage of statistical support, which also supports the recognition of Pulicaria,  Dittrichia and Limabarda as  separate  genera.  Obtained   results  support  the  claim  that  I. helenium should be separated from the Inula genus, whereby its authenticity  is  evident  at  the  level  of  anatomy  and  micromorphology of vegetative and reproductive organs. The chemical analysis of the essential oil has provided new  data on the qualitative and quantitative composition of the essential oil of the  underground organs of the analysed taxa  and pointed out  the  possibility  of  their  application  in  taxonomy.  Also,  the obtained results indicated potentially  new medicinal plants that represent  a  potential  resource for the  pharmaceutical  industry. Principal  component  analysis  as  well  as  the  results  of  the Correspondent  analysis  indicated  the  absence  of  the  grouping tendency of taxa belonging to the same genus,  according to the actual classification. Due to the high variability conditioned by the  environmental  factors  the  composition  of  essential  oils cannot  be  used  independently  as  a  reliable  chemotaxonomic  marker.  However,  the  results  of  the  composition  of  essential oils are significant in terms of their application for medical and cosmetic  purposes, in the industry  where  oils  are  used  as raw materials,  and  the  results  obtained  are  also  significant  in  the context  of  evaluation  of  the  quality  of  investigated  essential oils.The  conducted  research  makes  a  significant  contribution  to more precise classification within the  tribe, which is now basedmainly  on  morphological  characteristics.  The  detailed description  of  morpho-anatomical  and   micromorphological characters  of  the  analysed  vegetative  and  reproductive  organs contributes  to  better  knowledge  of  the  characteristics  of  the analysed  species  and  complements  the  existing  data  on  them. Also, on the basis of morpho-anatomical characteristics of the fruit and the receptacle a dichotomous key  for the determination of the analysed genera and species  was developed. According to  the  Discriminant  and  Correspodent  analysis  the characteristics  on  which  is  possible  to  discriminate  certain groups within the analysed genera are also distinguished.

Winter gnats of the genus Trichocera are one of the main insect groups found in mild climates during the autumn, winter and spring months and so are unique in their way of adapting to living in colder seasons. Phylogenetic links of the genus Trichocera are examined, taxonomy of the genus renewed, species composition of several regions is ascertained and characters for dividing into subgenuses are specified in this thesis. Based on the material collected in Lithuania by standard entomological techniques and by analysis of literature data, a list of 22 species of winter gnats is given with 9 species new for our country. One new for science species of winter gnats is described from Sardinia, Italy. Based on the selected morphologic characters, phylogenetic analysis was performed and 15 species were transferred from one subgenus to another as a result. Characters of male aedeagal complex were found to be a basis for attributing the species into particular subgenus. For the first time important structures of the females of four species, male of one species and type specimens of 15 more species were illustrated. World catalogue of the 110 recent species of Trichocera is compiled and different structures of 106 species are illustrated.
Genties Trichocera uodai yra viena pagrindinių vabzdžių grupių, aptinkamų vidutinėse platumose rudens, žiemos ir pavasario mėnesiais, ypatinga savo prisitaikymu gyventi šaltuoju laikotarpiu. Disertacijoje nagrinėjami genties Trichocera rūšių filogenetiniai ryšiai, atnaujinta genties taksonomija, išaiškinta atskirų regionų rūšinė įvairovė, patikslinti skirstymui į pogentes naudotini požymiai. Standartiniais entomologiniais metodais Lietuvoje surinktų žieminių uodų mėginių pagrindu bei pagal literatūros šaltinius buvo sudarytas 22 rūšių katalogas, papildant jį 9 naujomis mūsų šalies faunai rūšimis. Aprašyta nauja mokslui žieminių uodų rūšis iš Sardinijos salos (Italija). Remiantis atrinktais požymiais atlikta filogenetinė analizė, kurios pagrindu penkiolika rūšių perkeltos iš vienų pogenčių į kitas. Nustatyta, kad patinų edeaguso komplekso ypatybės yra svarbiausios skirstant rūšis į pogentes. Pirmą kartą iliustruotos keturių rūšių patelių ir vienos rūšies patino svarbios identifikacijai struktūros bei dar penkiolikos rūšių tipiniai egzemplioriai. Sudarytas 110 recentinių Trichocera genties rūšių pasaulio faunos katalogas, pateiktos 106 rūšių įvairių identifikacinių struktūrų iliustracijos.

The doctoral thesis is concerned with the issues that are faced when selecting strategic analysis tools to be used in small and medium-sized enterprises (SME) in the process of strategic management. The paper comprises three parts. The first part presents a discussion on the methodology of strategic analysis and the application of its tools in SME. As a result, the taxonomy of 40 strategic analysis tools applied in business organizations (including SME) was designed. In addition, the „model of strategic tune“, defining the correlation of „a dominating strategy type“, „the size of an enterprise“, and „the nature of strategic analysis“, was formed in this part. The second part describes the methodologies to study the application of strategic analysis tools. In the course of research project, two individual empirical studies were conducted: 1) expert evaluation study of strategic analysis tools, during which the criteria for expert evaluation of 40 strategic analysis tools were prepared; 2) SME owners, executives and specialists‘ testing and survey. The third part of the thesis indicates the results of the study into the application of strategic analysis tools. While combining theoretical and empirical methods and using various classification criteria, four typologies of strategic analysis tools were designed. Factual material reflecting SME executives‘ scope of knowledge and their perceptions and attitudes towards strategic analysis was collected by means of testing and... [to full text]

Aktuelna sistematika sekcije Synocheta na gotovo svim nivoima ne odražava realne filetičke  veze.  Neobična distribucija, nejasni diferencijalni  karakteri familije Styloniscidae  i njene veze sa familijom Trichoniscidae su problematični. Kriterijumi podele Trichoniscidae na podfamilije su nejasni, nedosledni i često neprimenljivi.  Otuda ne čudi krajnje uprošćena podela koja ne oslikava realne filetičke odnose unutar grupe, koji su znatno kompleksniji. Od 593 vrste Synocheta, trećina (većinom  endemita), naseljava Balkan, što nameće ovo područje  kao  jedan od centara diverzifikacije  i  diverziteta  grupe,  i čini  ga idealnim za sagledavanje  realnih  filetičkih  odnosa.  Ovo  je  definisalo  glavne  ciljeve  naše  studije:  što potpunije  sagledavanje  faune  balkanskih  Synocheta  kroz  taksonomsku  obradu;  utvrđivanje filetičkih veza  na osnovu kompleksa relevantnih karaktera uporednim analizama, sa težištem na konzervativnijim karakterima, što do sada nije učinjeno. Konstatovali smo u balkanskoj fauni iz familije Styloniscidae 4 roda sa 15 vrsta, od toga 3 roda i 4 vrste su nove za nauku; iz familije Trichoniscidae 33 roda sa 176 vrsta, od toga 1 novi rod i 18 novih vrsta. Od tog broja 27 rodova i 161 vrsta Synocheta je endemično za Balkan. Kod Styloniscidae smo utvrdili znatno veći diverzitet i heterogenost od onoga što je bilo  do  sada  poznato,  što  ukazuje  na  moguće  poreklo  ove  grupe  sa  prostora  severne Gondvane (delom inkorporirane u prostore Balkana), zajedničko sa familijom  Trichoniscidae.Rekonstruisali  smo  najznačajnije  momente  u  filogeniji  Trichoniscidae:  vrlo  rano razviće  konglobacije,  uz  masivan  integument  i  razvijenu  ornamentiku  kao  adaptacije; prelazak  na  zaštitu  stereotaksacijom;  evolucija  ka  aktivnijoj  zaštiti  i  gubitku  „oklopa”  što dovodi do velike adaptivne radijacije. Pri tome smo pokazali da su karakteri koji su smatrani izvedenim osobinama zapravo pleziomorfni.Predstavili smo osnovne  evolutivne tokove u familiji  Trichoniscidae, kao  i filetičke veze  koje  proizilaze  iz  ove  studije:  Haplophthalminae  su  stara  grupa  koja  poseduje  niz pleziomorfnih karaktera; Buddelndiellinae su stara grupa sa znatno bližim filetičkim vezama sa  Haplophthalminae;  Thaumatoniscellinae  imaju  vrlo  davno  zajedničko  poreklo  sa Haplophthalminae; Trichoniscinae su mlađa, parafiletička grupa, a mnoge linije su nezavisno evoluirale od podfamilije Haplophthalminae. Ovom  studijom  smo  u  nekim  segmentima  dokazali  dijametralno  suprotne,  znatno kompleksnije filetičke veze unutar Synocheta u odnosu na do sada prezentovane.
Current  systematic  Synocheta  section  at  almost  all  levels  fails  to  reflect  the  real phyletic  relations.  Unusual  distribution  and  vague  differential  characters  of  Styloniscidae family  and  its  relationships  with  the  Trichoniscidae  family  are  problematic.  The  division criteria  for  forming  Trichoniscidae  subfamilies  are  unclear,  inconsistent  and  often unenforceable. Hence, the extremely simplified division that does not reflect the real phyletic relations within the group, which are much more complex, is not surprising.Of  593  Synocheta  species,  one  third  (mostly  endemic)  inhabit  the  Balkans,  which imposes this area as one of the centers of diversification and diversity of the group, and makes it ideal for the analysis of real phyletic relations. This defined the  main goals of our study: as complete assessment of the fauna of the Balkan Synocheta as achievable through taxonomic treatment; determining phyletic relations through comparative analyses based on the complex of relevant characters, with the emphasis on the more conservative ones, which has not been accomplished thus far.In  the  Balkan  fauna  of  the  Styloniscidae  family,  4  genera  with  15  species  were identified, of which 3 genera and 4 species are new to science; similarly, the 33 genera  with 176 species from the family Trichoniscidae found in Balkan fauna included one new genus and 18  new  species.  Of  that  number,  27  genera  and  161  Synocheta  species  are  endemic  to  the Balkans.In  Styloniscidae,  we  found  much  greater  diversity  and  heterogeneity  than  was previously established, which indicates that these groups possibly originate from the  northern Gondwana (partly incorporated into the Balkans area), in common with  Trichoniscidae family.We reconstructed the most important moments in the Trichoniscidae philogeny: early development  of  conglobation,  with  massive  integument  and  developed   rnamentation  as adaptations;  transition  into  protection  via  stereotaxation;  evolution  toward  more  active protection  and  loss  of  "armor",  which  leads  to  extensive  adaptive  radiation.  In  addition,  we have shown that the characters that were previously considered derived properties are actually plesiomorphic.We have presented the basic evolutionary trends in Trichoniscidae family, as well as phyletic relations arising from this study: Haplophthalminae are the ancient group  ossessing a wide range of plesiomorphic characters; Buddelndiellinae are the ancient  group with a much VI closer phyletic relations to Haplophthalminae; Thaumatoniscellinae share a common, and very distant, origin  with  Haplophthalminae; Trichoniscinae are a  younger paraphyletic  group and many  lines have evolved independently of the Haplophthalminae subfamily.In  this  study,  in  some  segments,  we  have  demonstrated  substantially  more  complex phyletic  relations  within  Synocheta,  diametrically  opposed  to  the  previously  presented findings.

Pored rodova evropskih orhideja koji se odlikuju velikim stepenom diverzifikacije, kao i značajnim brojem novoopisanih vrsta, kao što su Ophrys ili Epipactis, rod Anacamptis je ostao poprilično zapostavljen u orhidološkim istraživanjima. Na predstavnicima ovog roda uglavnom su vršena molekularna istraživanja, u kojima je bio uključen i veći broj drugih rodova.Takođe, urađene su i opsežne studije, ali samo na pojedinim vrstama. Morfološka istraživanja su bila veoma retka i uz par uzuzetaka, ograničena na geografski mala područja i na jednu ili nekoliko morfološki sličnih vrsta. Analiza morfološke varijabilnosti ovolikog broja taksona roda Anacamptis na geografski relativno velikom području kakvo je Balkansko poluostrvo, kao i deo Panonske nizije koji se oslanja na njega, do  sada nije bilo sprovedeno. Morfološkim analizama bili su podvrgnuti gotovo svi predstavnici ovog roda u rangu vrste i podvrste, a koji se javljaju na području kopnenog dela Balkanskog poluostrva, kao i južnog oboda Panonske nizije. Sprovedene su jednostrane i uporedne morfološke analize sa detaljnomobradom podataka metodama bazične, univarijantne i multivarijantne statistike. Do sada najvećim istraživanjem taksona roda Anacamptis, po broju obrađenih jedinki i području na kom je sprovedeno, bila je obuhvaćena 2001 jedinka iz 185  populacija. Analizirane su prirodne populacije, ali i materijal iz Herbarijuma BUNS. Ukupno je definisano 69 morfoloških karaktera, kvantitativnih i kvalitativnih, a među njima su traženi oni koji imaju potencijalno diferencijalni karakter između opisanih vrsta i infraspecijskih taksona. Analize su obuhvatile i interpopulacionu morfološku varijabilnost u okviru svakog taksona, a u cilju uočavanja postojanja određenih geografskih obrazaca njenih promena. Morfološki karakteri koji su se u sprovedenim analizama pokazali kao taksonomski informativni, iskorišćeni su za formiranje dihotomog ključa za determinaciju taksona roda Anacamptis prisutnih na istraživanom području. Analizama je utvrđen veliki broj karaktera koji su statistički značajno različiti između analiziranih populacija, podvrsta i vrsta. Većina karaktera je pokazala umerenu ili nisku varijabilnost, a u retkim slučajevima i povećanu. Karakteri cveta međusobno su statistički značajno korelisani,većina slabo do umereno, dok su oni na listićima kacige, kao i između labeluma i drugih delova cveta jako do izrazito jako povezani. Jedini takson koji nije pokazao nikakvu infraspecijsku diferencijaciju, a koji se odlikuje velikom unutari interpopulacionom varijabilnošću je A. pyramidalis. Iz istog razloga je pokazano kao neosnovano izdvajanje jedinki iz različitih delova njegovog areala u do sada opisane infraspecijske oblike. Potvrđena je niska morfološka varijabilnost uskorasprostranjene vrste A. boryi. Kod svih preostalih istraživanih taksona utvrđeno je postojanje određenih obrazaca geografske interpopulacione varijabilnosti i infraspecijske struktuiranosti.Populacije A. laxiflora subsp. laxiflora mogu se podeliti na jadranske i kontinentalne, pri čemu najzapadnije pokazuju i najmanje vrednosti analiziranih karaktera. A. coriophora subsp. fragrans se pokazala kao manje varijabilnom od tipske podvrste, ali je u okviru nje kao zaseban takson izdvojen var. hermae kao fenološki, ekološki i morfološki odvojen u odnosu na ostaleispitivane populacije. Tipska podvrsta pokazuje obrazac variranja ukupne morfološke varijabilnosti u pravcu zapad-istok. Kao karakteri koji su najznačajniji za diferencijaciju podvrsta vrste A. palustris izdvojeni su dužina i širina brakteje, stepen diferenciranosti labeluma na režnjeve, kao i dubina sinusa koja ih razdvaja. Populacije A. palustris subsp. elegans moguće je podeliti na tri geografski i morfološki definisane grupe – istočnobalkansku, zapadnobalkansku i periferne populacije sa severa Srbije i iz Slovenije. Kao diferencijalni karakteri između taksona sekcije Laxiflorae pokazali su se odnos između dužine plodnika i brakteje, kao i dužina srednjeg režnja labeluma. Vrsta A. morio je po prvi put jasno morfološki i arealno podeljena na dve podvrste na istraživanom području. Podvrste pokazuju velika preklapanja vrednosti morfoloških karaktera, ali se obe odlikuju specifičnim karakteristikama cveta, pre svega labeluma na osnovu kojih ih je moguće razlikovati. Definisani su areali podvrsta A.morio na istraživanom području – tipska podvrsta je prevashodno severnija i zapadnija, dok je subsp. caucasica južnija i istočnija. Prvu odlikuju krupniji cvetovi, bubrežastih labeluma sa srednjim režnjem koji ne prevazilazi značajno dužinu bočnih, dok je druga sa sitnijim cvetovima i snažno isturenim srednjim režnjem. Obe podvrste mogu se podeliti na grupe populacija sa jasno definisanim geografskim raspostranjenjem. Vrsta A. papilionacea je po prvi put morfološki istaživana na većem broju primeraka, a ne prostim poređenjem pojedinačnih primeraka iz različitih delova areala. Pokazana je morfološka diferenciranost na dve podvrste – tipsku i subsp. aegaea, koje se jasno morfološki razlikuju i zauzimaju različite delove areala vrste. U okviru subsp. papilionacea registrovan je klinalni raspored morfološke varijabilnosti u pravcu sever-jug. Registrovana su i tri hibrida, nova za područje pojedinih zemalja – A. × gennarii (Severna Makedonija),A. × parvifolia (Crna Gora) i A. × timbali (Srbija). Hibridi pokazuju generalnu morfološku intermedijarnost u odnosu na roditelje, ali se odlikuju i novim stanjima karaktera, nezabeleženim kod roditeljskih taksona. Slični obrasci morfološke varijabilnosti, kako na interpopulacionom nivou pojedinih vrsta, ali iizmeđu podvrsta svake istraživane vrste, pokazuju jasnu vezu između istraživanih taksona i još jednom opravdavaju njihovo zajedničko grupisanje u rod Anacamptis.
Unlike the highly diversified and species-rich genera of European orchids, such as Ophrys or Epipactis, the genus Anacamptis has remained quite neglected in orchidological research. Representatives of this genus, together with many others genera, were investigated mainly by molecular methods. Also, extensive studies have been done, but only on specific species. Morphological studies were very rare, and with a few exceptions, limited to geographically small areas and one or more morphologically similar species. Analysis of the morphological variability of so many taxa of the genus Anacamptis, in a is, in a geographically relatively large area such as the Balkan Peninsula, as geographically relatively large area such as the Balkan Peninsula, as well as the southern part of the Pannonian Plain, has not been conducted so far. Morphological analyses wereperformed on almost all representatives of this genus,in the species and subspecies rank , occurring in the Balkan Peninsula mainland, as well as in the southern perimeter of the Pannonian Plain. Comparativemorphological analyses were conducted using the methods of basic, univariate and multivariate statistics.So far, the largest study of the genus  nacamptis, by the number of processed individuals and the area in which it was conducted, included 2001 individuals from 185 populations. Natural populations and  material from the BUNS Herbarium were analyzed. A total of 69 morphological characters, quantitative and  qualitative, were defined, and those that have a potentially differential character among analyzed species and infraspecific taxa were selected. The analyzes also included interpopulation morphological variability within each taxon, to identify the existence of specific geographic patterns of its changes. The morphological characters that proved to be taxonomically informative, were used to form the dichotomous key for the determination of the genus Anacamptis members, presented in the study area. The analyzes identified a large number of characters that were statistically significantly different between the analyzed populations, subspecies, and species. Most of the characters showed moderate or low variability, and in rare cases increased variability. Flower’s characters were statistically significantly correlated with each other, most of them weakly to moderately, while those of the sepals and petals, as well as between the  labellum and other parts of the flower, were very strongly correlated. The only taxon that has not shown any infraspecific differentiation (except A. boryi), and which is characterized by high intra- and interpopulation variability, is A. pyramidalis. For the same reason, it has been shown as unjustified to separate individuals from different parts of species range into infraspecific forms. The low morphological variability of the narrowly distributed A. boryi was confirmed. In all other taxa studied, the existence of certain patterns of geographical interpopulation variability and infraspecific structuring was detected. A. laxiflora subsp. laxiflora populations can be divided into two groups – Adriatic and Continental, with the lowest characters values measured among the westernmost populations. A. coriophora subsp. fragrans proved to be less variable than the type subspecies, but within it, a new variety (var. hermae) as phenological, ecological and morphologically distinct from other studied populations was described. The typesubspecies has a transition of morphological variability in a west-east direction. The characters that are the most important for differentiation of A. palustris subspecies are the  bract length and width, the degree of labellum differentiation into lobes, and the depth of the sinuses that separate them. Populations of A. palustris subsp. elegans can be divided into three geographically and morphologically defined groups – Eastern Balkan, Western Balkan and peripheral populations from the North Serbia and Slovenia. Differential characters  among the Laxiflorae section taxa are ration between the ovary length and bract length, as well as the labellum middle lobe length. For the first time, species A. morio is morphologically and geographically divided into two subspecies, in the  study area. Analyzed subspecies have great overlapping values for many morphological characters, but both are characterized by specific flower’s characteristics, above all labellum shape. On this basis, it is possible to distinguish them. Areals of A. morio subspecies were defined – the type subspecies is predominantly northern and western,while subsp. caucasica is southern and eastern. The first is characterized by larger flowers, renal shape labellum with a median lobe that does not exceed significantly the length of the lateral ones, while the second subspecies has smaller flowers and strongly projecting the median lobe. Both subspecies can be divided into groups of populations that have clearly defined geographical distribution. For the first time, A. papilionacea was morphologically investigated on a larger number of specimens, unlike previous   researches in which individual specimens from different parts of the range were simply compared. Morphological differentiation into two subspecies was shown – type and subsp. aegaea. They are morphologically distinct and occupy different parts of the species range. Within the subsp. papilionacea a clinal distribution of morphological variability in the north-south direction was recorded. Three taxa of hybrid origin, new for the area of North Macedonia (A. × gennarii), Montenegro (A. × parvifolia) and Serbia (A. × timbali) were registered. Hybrids exhibit a general morphological intermediacy between parents but are also distinguished by new character states that were not observed inparental taxa. Similar patterns of morphological variability, both at the interpopulation level ofindividual species and between the subspecies of each species studied, show a clear relationship between the studied taxa and once again justify their grouping into the genus Anacamptis.

Šiame magistro darbe mes analizuojame nuotolinių studijų kurso bendrai ir mokymo medžiagos atskiromis kurso dalimis pertvarkymą. Reinžinerijos koncepcinis modelis yra įvairiai interpretuojamas ir yra taikomas programinės įrangos rengimo, ar vadybos moksluose. Tai yra daroma, kad sistemas būtų galima geriau panaudoti. Jos analizuojamos ir pertvarkomos tolimesniam naudojimui. Mes sujungiame minėtų sričių reižinerijos koncepto reikšmes ir naudojame tai kaip metodinį pagrindą nuotolinių studijų srityje. Mes analizuojame nuotolinių studijų kurso struktūrą. Tada pristatome kursus paruoštus ir naudojamus užsienio universitetuose, susijusius su ‘Programavimu grafinėje terpėje‘, trigubo pastovumo principu, Bloom taksonomija ir jos pritaikymu kompiuterijos mokslų studijavimui, informatikos mokymo programa 2001 (angl. computing curriculla 2001). Toliau, mes siūlome konceptualią nuotolinių studijų pertvarkos struktūrą iš dėstytojo perspektyvų ir pristatome atvejų analizę, kurioje pora temų yra pertvarkytos, atsižvelgiant į trigubo pastovumo principą ir reikalavimus kompiuterių mokslų studentams.
In this master thesis we analyse a problem of reengineering of a distance study system, in general, and the learning material of a separate course, in particular. Reengineering concept with its different interpretations is used in software engineering and management sciences. It deals with making systems better maintainable, examination and reconstitution of the system for further reimplementation. We combine the meaning of reengineering concept in both mentioned areas and employ it as methodological background in distance study area. We analyse the structure of the distance study course. Then we introduce the courses, prepared and delivered in foreign universities and related to ‘Programming in GUI’ course, triple consistency principle, Bloom taxonomy and its applicability to computer science studies, Computing Curricula 2001. Further, we propose a conceptual distance study course reengineering framework from the lecturer’s perspective and present a case study, in which two topics were reengineered, considering triple consistency principle and requirements for computer science students.

Докторска дисертација представља таксономску студију тестатних амеба Источне  Херцеговине  базирану  искључиво  на  резултатима  сопствених истраживања с обзиром да на овом подручју тестатне амебе до сада нису проучаване,  те  не  постоје  историјске  музејске  колекције.  На  подручју Источне Херцеговине регистровано је 40 врста тестатних амеба које су сврстане у 10 фамилија и један род без јасног места у класификационом систему.  Сви  регистровани  таксони  тестатних  амеба  су  нови  за  фауну Босне и Херцеговине. Укупно је анализирано 24.549 јединки, од чега су 23.242  јединке  припадале  групи  тестатних  амеба  са  лобоподијама (супергрупа  Amoebozoa),  а  1307  јединки  је  припадало  групи  тестатних амеба са филоподијама (супергрупа Cercozoa). Најзначајнији резултат ове дисертације  је  опис  пет  нових  врста  за  науку  које  припадају  родовимаCentropyxis, Heleopera и Nebela. Морфотип означен као C.  cf.  aerophila  се од врсте  C. aerophila  разликује по томе што се на крају љуштурице не налази пар крупних честица кварца,а и љуштурица је нешто дужа (46‒81 μm код врсте C. aerophila према 67‒ 88 μm код врсте C. cf. aerophila). Морфотип означен као C. cf. platystoma значајно се пре свега морфолошки разликује од врсте  C. platystoma, те је закључено да се ради о неописаној врсти.У оквиру рода Heleopera описан је нови морфотип сличан врсти H. rosea који  представља  нову  врсту  за  науку.  Морфометријске  разлике  су релативне, тј. нису строго дискриминаторне, те се морају комбиновати са морфолошким  разликама  које  су  такође  тешко  yочљиве.  Наиме,  поред разлике  у  боји  љуштурице,  најбољи  дискриминаторни  морфолошки карактер  је  општи  облик  љуштурице.  Љуштурице  врсте  H.  rosea  су робусног  облика,  док  су  љуштурице  врсте  Heleopera  cf.  rosea  знатно елегантније  ‒  уже  су  и  имају  облије  ивице.  Највеће  морфометријске разлике  у  индексним  карактерима  су  забележене  за  однос  ширине  и дужине љуштурице и однос ширине апертуре и ширине љуштурице.Морфотип  Nebela  cf.  collaris  се од  врсте  N. collaris  јасно разликује  пре свега  морфолошки  и  еколошки,  а  морфометријски  веома  мало.  Наиме, најважнија морфолошка одлика која морфотип  N.  cf.  collaris  раздваја од врсте  N.  collaris  су  таласасте  ивице  љуштурице,  а  еколошка  разлика  се јавља  у  смислу  да  врста  N.  collaris  насељава  зелене  маховине  док морфотип N. cf. collaris  насељава сфагнумске маховине. Морфотип N. cf. tincta  var. major  се од морфотипа N.  cf. collaris  разликује пре свега по јасно израженом сужењу у делу близу апертуре, тј. израженом врату. Такође, морфотип N. cf. tincta var. major никада нема таласасте ивице љуштурице,док  се  код  јединки  морфотипа  N.  cf.  collaris  ова  карактеристика  често јасно уочава.
Doktorska disertacija predstavlja taksonomsku studiju testatnih ameba Istočne  Hercegovine  baziranu  isključivo  na  rezultatima  sopstvenih istraživanja s obzirom da na ovom području testatne amebe do sada nisu proučavane,  te  ne  postoje  istorijske  muzejske  kolekcije.  Na  području Istočne Hercegovine registrovano je 40 vrsta testatnih ameba koje su svrstane u 10 familija i jedan rod bez jasnog mesta u klasifikacionom sistemu.  Svi  registrovani  taksoni  testatnih  ameba  su  novi  za  faunu Bosne i Hercegovine. Ukupno je analizirano 24.549 jedinki, od čega su 23.242  jedinke  pripadale  grupi  testatnih  ameba  sa  lobopodijama (supergrupa  Amoebozoa),  a  1307  jedinki  je  pripadalo  grupi  testatnih ameba sa filopodijama (supergrupa Cercozoa). Najznačajniji rezultat ove disertacije  je  opis  pet  novih  vrsta  za  nauku  koje  pripadaju  rodovimaCentropyxis, Heleopera i Nebela. Morfotip označen kao C.  cf.  aerophila  se od vrste  C. aerophila  razlikuje po tome što se na kraju ljušturice ne nalazi par krupnih čestica kvarca,a i ljušturica je nešto duža (46‒81 μm kod vrste C. aerophila prema 67‒ 88 μm kod vrste C. cf. aerophila). Morfotip označen kao C. cf. platystoma značajno se pre svega morfološki razlikuje od vrste  C. platystoma, te je zaključeno da se radi o neopisanoj vrsti.U okviru roda Heleopera opisan je novi morfotip sličan vrsti H. rosea koji  predstavlja  novu  vrstu  za  nauku.  Morfometrijske  razlike  su relativne, tj. nisu strogo diskriminatorne, te se moraju kombinovati sa morfološkim  razlikama  koje  su  takođe  teško  yočljive.  Naime,  pored razlike  u  boji  ljušturice,  najbolji  diskriminatorni  morfološki karakter  je  opšti  oblik  ljušturice.  LJušturice  vrste  H.  rosea  su robusnog  oblika,  dok  su  ljušturice  vrste  Heleopera  cf.  rosea  znatno elegantnije  ‒  uže  su  i  imaju  oblije  ivice.  Najveće  morfometrijske razlike  u  indeksnim  karakterima  su  zabeležene  za  odnos  širine  i dužine ljušturice i odnos širine aperture i širine ljušturice.Morfotip  Nebela  cf.  collaris  se od  vrste  N. collaris  jasno razlikuje  pre svega  morfološki  i  ekološki,  a  morfometrijski  veoma  malo.  Naime, najvažnija morfološka odlika koja morfotip  N.  cf.  collaris  razdvaja od vrste  N.  collaris  su  talasaste  ivice  ljušturice,  a  ekološka  razlika  se javlja  u  smislu  da  vrsta  N.  collaris  naseljava  zelene  mahovine  dok morfotip N. cf. collaris  naseljava sfagnumske mahovine. Morfotip N. cf. tincta  var. major  se od morfotipa N.  cf. collaris  razlikuje pre svega po jasno izraženom suženju u delu blizu aperture, tj. izraženom vratu. Takođe, morfotip N. cf. tincta var. major nikada nema talasaste ivice ljušturice,dok  se  kod  jedinki  morfotipa  N.  cf.  collaris  ova  karakteristika  često jasno uočava.
The  PhD  thesis  is  a  taxonomic  study  of  testate  amoebae  from  East Herzegovina based exclusively on the results of our own research, given that testate amoebae have not been studied in this region so far, and there are no historical museum collections. In the region  of East Herzegovina,40 testate amoeba species have been registered, which are classified into 10  families  and  one  genus  without  a  clear  place  in  the  classification system. All registered testate amoeba taxa are new to the fauna of Bosnia and Herzegovina.  A total of 24,549 individuals belonged to the group of testate  amoebae  with  lobopodia  (supergroup  Amoebozoa),  and  1307 individuals  belonged  to  the  group  of  testate  amoebae  with  filopodia (supergroup Cercozoa). The most significant results of this PhD thesis are the descriptions of five new species for science belonging to the genera Centropyxis, Heleopera, and Nebela. The morphotype  Centropyxis  cf.  aerophila  differs from  C. aerophila  in that  there  is  no  large  quartz  particles  at  the  shell  end,  and  the  shell   is slightly  longer  (46‒81  μm  in  C.  aerophila  versus  67‒88  μm  in  C.  cf. aerophila).  The  morphotype  C.  cf.  platystoma  differs  significantly morphologically  from  C.  platystoma,  so  it  was  concluded  that  it  is  an undescribed species. Within the genus  Heleopera  a new   morphotype similar to  H. rosea  has been  described,  representing  a  new  species  for  science.  Morphometric differences are relative, i.e. they are not strictly discriminatory, and must be combined with morphological differences that are difficult to detect. Namely, in addition to the difference in the color of the shell, the best discriminatory morphological character is the general shell shape. Shells of  H. rosea  are red and robust in shape, while shells of  H.  cf. rosea  are volet and much more  elegant ‒  they are narrower and have rounded edges. The  largest  morphometric  differences  in  the  index  characters  were observed for shell width/shell length ratio and aperture width/shell width ratio. The  morphotype  Nebela  cf.  collaris  clearly  differs  from  N.  collaris primarily  morphologically  and  ecologically,  but  morphometrically  very little.  Namely,  the  most  important  morphological  character  that  N.  cf. collaris separates from N. collaris are the wavy edges of the shell, and the  ecological difference occurs in the sense that  N. collaris  inhabits green mosses while   N. cf. collaris inhabits Sphagnum mosses. The morphotype N.  cf.  tincta  var.  major  from  the  morphotype  N.  cf.  collaris  differs primarily by a clearly pronounced narrowing in the part near the aperture, i.e. pronounced neck. Also, the morphotype N.   cf. tincta var. major never has a wavy edge of the shell, while in  N.  cf.  collaris  this feature is often clearly observed.

Osolike muve predstavljaju veliku familiju dvokrilaca koja u ekosistemu ima važnu ulogu oprašivača biljaka i razlaganja organske materije. One su takođe dobar indikator narušenosti ekosistema.  Stoga je poznavanje njihove taksonomije iekologije od izuzetnog značaja. Jedan od tri najbrojnija roda osolikih muva  predstavlja rod Eumerus, čija revizija na Balkanskom poluostrvu je predmet ove disertacije. Balkansko poluostrvo predstavlja izuzetan centar raznovrsnosti živogsveta, između ostalih familija i za osolike muve. Za rod Eumerus, ono je pored Srednje Azije i Južne Afrike, jedan od centara specijacije.Predstavnici roda Eumerus su uglavnom sitnije crne muve, ponekad sa crvenim trbuhom. Karakterišu ih bele poprašene  trake na tergitima, dva reda trnova na metafemuru  apikoventralno i uvučena gornja spoljašnja poprečna vena na  krilu, često sa dva kratka ispusta na ispupčenoj strani, okrenuta ka spolja. Cilj ove disertacije bio je utvrđivanje tačnog broja  vrsta na Balkanskom poluostrvu i razrešavanje njihove  taksonomije. Kao rezultat, utvrđeno je 44 prisutne vrste na  istraživanom području koje su na osnovu morfološke sličnosti  podeljene u deset grupa. Tri utvrđene vrste ne pripadaju  nijednoj grupi. U toku ovog istraživanja otkriveno je 12 vrsta novih za nauku: E. aurofinis, E. banaticus, in litt., E.   bicornis  , in  litt.,  E. crassus ,  E. kar yates , in li tt., E. montanum, E.   montenegr inus, E.  nigrorufus, in litt., E. phaeacus, in litt.,  E. rubrum, E. tenuitarsis , in litt. i E. torsicus. Geometrijska morfometrija krila je d ala odlične rezultate za razdvajanje  kriptičnih taksona u okviru roda Eumerus, primenjena na  vrstama grupe minotaurus. Utvrđeni su najznačajniji morfološki karakteri za razlikovanje vrsta. Jedan od veoma  značajnih rezultata ove disertacije je ključ za identifikaciju  vrsta roda Eumerus na Balkanskom poluostrvu. Na osnovu morfološke analize donet je zaključak da tricolor grupa  predstavlja morfološki zasebnu taksonomsku celinu sa jasnim  indicijama da je njen rang iznad grupe vrsta. Centre diverziteta  vrsta roda Eumerus na istraživanom području predstavljaju, prema bogastvu vrsta grčka ostrva Lezbos i Krf i jugoistočni  deo Crne Gore uključujući Skadarsko jezero. Na osnovu Šenonovog indeksa diverziteta, područja sa najvećim indeksom su sledeća: ostrva Hios, Lezbos i Krf, zatim Peloponez i veći  deo Crne Gore.
Hoverflies represents a large family of Diptera that have in the ecosystem an important role of pollinators and decomposer of organic matter. They are also a good indicator of ecosystem disruption. Therefore, knowledge of their taxonomy and ecology is of great importance. One of the three most numerous genus of hoverflies is the genus Eumerus, whose revision in the Balkan Peninsula is the subject of this dissertation. The Balkan Peninsula is an exceptional center of biodiversity, for  hoverflies among other families. For the genus  Eumerus, Balkan Peninsula is next to  Central Asia and South Africa, one of the centers of speciation. Representatives of the genus  Eumerus  are mostly small black flies, sometimes with red abdomen. They are characterized by white stripes on the tergites, two rows of spines on the metafemur apico-ventrally and recessed upper outer transverse wing vein. The aim of  this dissertation was to determine the number of species on the Balkan  Peninsula and to resolve their taxonomy. As a result, 44 species were identified in the investigated area, which are divided into ten groups based on the  morphological similarity. The three species identified do not belong to any group. In the course of this study, 12 new species were discovered for the science:  E. aurofinis, E. banaticus, in litt.,  E. bicornis, in litt.,  E. crassus,  E. karyates, in litt.,  E. montanum,  E. montenegrinus,  E. nigrorufus, in litt.,  E. phaeacus, in litt.,  E. rubrum, E. tenuitarsis, in litt. and  E. torsicus. The geometric  morphometry of the wings gave excellent results for the separation of cryptic taxons within the genus  Eumerus, applied to the species of the  minotaurus  group. The most important morphological characters for differentiating species were determined. One of the very important results of this dissertation is the identification key for species of the genus  Eumerus  on the Balkan Peninsula. Based on morphological analysis, conclusion is that the tricolor  group represents a morphologically separate taxonomic entity with clear indications that its rank is above a group of species. The centers of diversity of the genus  Eumerus  in the research area represent, according to the species richness of the Greek island of Lesbos and Corfu and the southeastern  part of Montenegro including the Skadar Lake. Based on the Shannon’s Diversity Index, the areas with the highest index are as follows: the islands of Hios, Lesbos and Corfu, then Peloponnese and most of Montenegro.

У раду су приказани резултати програмираног физичког вежбања са акцентом на покретне игре са циљем развоја моторичких способности, морфолошких карактеристика и усвајања почетних математичких појмова код деце првог разреда основне школе. Теоријске основе постављене су на основу Блумове таксономије и повезаности наставе физичког васпитања и математике у корелацијско-интеграцијском методичком систему. Резултати истраживања показују да постоји позитиван утицај програмираног физичког вежбања на варијабле моторичког и математичког простора и да постоје статистички значајне разлике између испитаника и испитаница експерименталне и контролне групе у наведеним просторима у корист експерименталне групе. На основу добијених резултата је добијена повезаност наставе физичког васпитања и математике односно потврђено је да се кроз садржаје физичког васпитања може утицати на усвајање почетних математичких појмова у првом разреду основне школе.
U radu su prikazani rezultati programiranog fizičkog vežbanja sa akcentom na pokretne igre sa ciljem razvoja motoričkih sposobnosti, morfoloških karakteristika i usvajanja početnih matematičkih pojmova kod dece prvog razreda osnovne škole. Teorijske osnove postavljene su na osnovu Blumove taksonomije i povezanosti nastave fizičkog vaspitanja i matematike u korelacijsko-integracijskom metodičkom sistemu. Rezultati istraživanja pokazuju da postoji pozitivan uticaj programiranog fizičkog vežbanja na varijable motoričkog i matematičkog prostora i da postoje statistički značajne razlike između ispitanika i ispitanica eksperimentalne i kontrolne grupe u navedenim prostorima u korist eksperimentalne grupe. Na osnovu dobijenih rezultata je dobijena povezanost nastave fizičkog vaspitanja i matematike odnosno potvrđeno je da se kroz sadržaje fizičkog vaspitanja može uticati na usvajanje početnih matematičkih pojmova u prvom razredu osnovne škole.

Iskustvo u radu sa studentima pokazalo je da studenti nedovoljno ĉesto ostvaruju zadovoljavajuće ishode uĉenja na lingvistiĉkim predmetima na studijama engleskog jezika, što je takoĊe opisano i u stranoj literaturi. Kao jedan od razloga navodi se nastava koja upućuje studente na pasivnost, te oni pribegavaju memorisanju i reprodukciji materijala kao najĉešćim ishodima uĉenja. Biggs (1999) razraĊuje koncepte dubinskog i površinskog pristupa uĉenju, koje relevantna literatura smatra kljuĉnim faktorima za kvalitet ishoda uĉenja. Dubinski pristup uĉenju korelira sa kvalitetnim ishodima uĉenja i funkcionalnim znanjem, a karakterišu ga motivacija, zadovoljstvo usled uĉenja, studentska aktivnost i to aktivnost visokih kognitivnih funkcija. Visoke kognitivne funkcije (Bloom i dr. 1956, Anderson i dr. 2001) i povezane kognitivne radnje (rešavanje problema, analitiĉko, kritiĉko i kreativno razmišljanje) jesu najvaţniji ciljevi visokog obrazovanja jer samo one, usled primene transfera uĉenja, govore o steĉenom i primenljivom, tj. funkcionalnom znanju. Obuka i razvoj visokih kognitivnih funkcija omogući će studentima da uĉenju pristupe dubinski što je još jedan razlog da budu osnovni nastavni cilj svih predmeta na ustanovama tercijarnog obrazovanja. U skladu sa ovim teorijskim postavkama postavljene su osnovna i pomoćna hipoteza: upotreba posebno konstruisanih veţbi za aktivaciju viših kognitivnih funkcija u nastavi lingvistiĉkih predmeta dovešće do sticanja funkcionalnog znanja na teorijskom i praktiĉnom nivou; steĉeno znanje kroz ovakvu eksperimentalnu nastavu i upotreba tog znanja odraţavaće kognitivne funkcije ne samo niţeg nego i višeg reda: primeniti, analizirati, proceniti, stvoriti, kao i kritiĉko i kreativno razmišljanje i rešavanje problema. Kako bi se proverile hipoteze, sproveden je eksperiment sa studentima prve godine engleskog jezika (N=34) na Fakultetu za pravne i poslovne studije dr Lazar Vrkatić u Novom Sadu. U istraţivanju sa paralelnim grupama, eksperimentalna grupa je imala veţbe sa aktivnostima koje razvijaju više kognitivne funkcije na predmetu uvod u opštu lingvistiku tokom zimskog semestra školske 2012/2013. godine. UporeĊeni su kvantitativni rezultati kolokvijuma eksperimentalne i kontrolne grupe na kraju semestra, a potom je sproveden intervju sa po pet studenata iz svake grupe radi utvrĊivanja kvalitativnih razlika u kognitivnim procesima kod ove dve grupe. Obe grupe su ostvarile podjednak uspeh na kolokvijumu, te je osnovna hipoteza odbaĉena. Kodirani podaci iz intervjua pokazali su da obe grupe podjednako koriste kognitivne funkcije po broju i distribuciji, te je i pomoćna hipoteza odbaĉena. Kao objašnjenje za odsustvo većeg uspeha EG navedena su metodološka ograniĉenja istraţivanja: duţina eksperimentalne nastave, problem dokazivosti transfera i problem kodiranja intervjua. Drugi faktori koji mogu objasniti neuspeh su: prethodno steĉene navike u uĉenju, neshvatanje svrhe izuĉavanja predmeta i dr. UporeĊeni su rezultati boljih i slabijih studenata, te je utvrĊeno da bolji studenti pokazuju veći stepen samostalnosti, da upotrebljavaju više kognitivne funkcije kao i duţe nizove kognitivnih radnji. Posmatrajući kvalitativne podatke, bolji studenti eksperimentalne grupe pokazali su promenu gledanja na svet usled izuĉavanja lingvistike i izrazili su zadovoljstvo zbog uĉenja ovog predmeta. Oni pokazuju i upotrebu najduţih nizova vezanih kognitivnih radnji. Iz ovoga se moţe zakljuĉiti da su oni pristupili uĉenju dubinski i zbog toga ostvarili kvalitetnije ishode uĉenja. U cilju donošenja ĉvrstih zakljuĉaka neophodno je sprovesti dugotrajniji i obuhvatniji multidiciplinarni istraţivaĉki projekat, s obzirom da bi pozitivni rezultati bili od velikog znaĉaja za poboljšanje ishoda uĉenja na tercijarnom nivou obrazovanja. Ključne reči: uĉenje i nastava na tercijarnom nivou, taksonomija obrazovnih ciljeva, pristupi uĉenju, više kognitivne funkcije, transfer uĉenja, funckionalno znanje.
The experience of working with university students has shown that the learning outcomes of linguistic courses are infrequently satisfactory, which is also described in literature worldwide. Teaching philosophy in which students are forced into passives roles is one of the causes since such teaching results in low motivation with memorizing and reproduction of learned materials as the most frequent outcomes of learning. Biggs (1999) develops the concepts of deep and superficial learning approaches which have been declared in the relevant literature as key factors for the quality of learning outcomes. Deep approach to learning correlates with high quality learning outcomes, and is characterized by high motivation, satisfaction with learning and student activity of appropriately high cognitive levels. Higher cognitive functions (Bloom et. al. 1956, Anderson at al. 2001) and related cognitive activities (problem solving, analytical, critical and creative thinking) are the most important goals of higher education since these thinking skills are transferable and therefore represent applicable and functional knowledge. The training and development of the higher cognitive skills enables students to use deep approaches to learning, which is an additional reason to consider them as fundamental teaching goals in all courses in tertiary education. Based on this theoretical framework the main hypothesis and sub-hypothesis were formulated as follows: the use of specially designed practices which activate higher cognitive functions (HCF) will result in acquiring functional knowledge at both theoretical and practical levels; the knowledge gained through such teaching will reflect the use of higher cognitive functions: apply, analyze, evaluate, create, as well as show problem solving skills and critical and creative thinking. To test the hypotheses an experiment was conducted with the first year English language students (N=34) at the Faculty of Legal and Business Studies dr Lazar Vrkatić in Novi Sad. In the parallel groups design, the experimental group (EG) was involved with activities which develop HCFs in the course of Introduction to General Linguistics during the winter semester of the 2012/2013. Quantitative data were collected at the end of the semester (the final test) and compared between the two groups to determine whether the EG scored better results than the control group (CG). This was followed by interviews with five respondents from each group to qualitatively compare the cognitive processes. No statistically significant difference between test results in the two groups was found and so the main hypothesis was rejected. The coded data from the interviews showed an equal number of identified CFs with both groups with similar distribution patterns, thus the sub-hypothesis was also rejected. The absence of better scores of the EG can be explained by some methodological limitations of the experiment, such as the length of the experimental activities, the problem of proof of transfer and the coding of the interview data. Other factors include the existing learning habits of students, the inability to grasp the purpose of studying linguistics, etc. The results of better students were compared to those of the weaker ones, which showed that better students are more autonomous, use a greater number of HCFs and string more CFs into a complex response. Qualitative data also showed that better students of the experimental group expressed a change in how they see the world around them and express satisfaction because of studying linguistics. They also string the longest chains of cognitive activities. These findings lead to a conclusion that better students of the EG used deep approaches to learning which resulted in higher quality learning outcomes. In order to achieve conclusive results, a comprehensive long-term multidisciplinary research project should be carried out, since its results would have a significant impact on the quality of learning outcomes in tertiary education.

D.Sc.
A new species of the family Diplozoidae is described from 'the Vaaldam, Transvaal, South Africa. This species Paradiplozoon kimberleyensis n. sp., was initially found on the gills of the large mouth yellow fish Barbus kimberleyensis Gilchrist and Thompson, 1913 and later also on the.gills of the small mouth yellow fish Barbus aeneus (Burchell, 1822). Parasites collected from these fishes were studied with the aid of whole mounts, serial paraffin and methyl acrylate sections and the electron microscope. P. kimberleyensis n. sp. differs from the other African diplozoons with respect to the position of the productive system relative to the region of fusion, the lobular 'structure of the testis and the absence of the egg filament. Reconstructions of the reproductive system and prohaptoral region were used in describing the relevant structures. From these, it was clear that the vas deferens of one individual is fused to the common vitelline duct of the partner in copulation. Furthermore, the relations of the different parts of the reproductive system with respect to each other, could clearly be demonstrated. The physiological reproductive processes (i.e. oogenesis, spermatogenesis and vitellogenesis) of P. kimberleyensis n. sp. follow the basic pattern of other monogenean parasites. The various components of the reproductive system were discussed and compared with those of other diplozoons. Finally, the biological significance of the fusion of two separate individuals into a functional unit and the possible ways in which this phenomenon was accomplished were discussed.

Text in Afrikaans
In hierdie navorsingsverslag word die omgewingsgerigte poësie van Johann Lodewyk Marais ondersoek. Marais se verskuns word onder meer as “groen”, “omgewingsgerig”, “ekopoëties”, “bioregionaal” en “biogeografies” beskryf en kritici is dit eens dat sy oeuvre ‘n sterk bewaringsingesteldheid vertoon. Marais se eiesoortige bydrae tot die bewaringsdiskoers (deur sowel sy verse as kritiese uitsprake) word hier geëvalueer aan die hand van sekere sleutelkonsepte uit die museum- en bewaringswetenskap wat telkens as metafore in sy poësie figureer: taksonomie, taksidermie en diorama. Saamgelees met Halloran se idee van die teks as argivale ruimte of museum, word hierdie konsepte (naamlik taksonomie, taksidermie en diorama) voorgehou as ‘n leesstrategie waarmee die bewaringsgesinde poësie van Marais gedekodeer kan word.
This research report focuses on the environmental poetry of Johann Lodewyk Marais. His poetry has been described as “green”, “environmental”, “ecopoetical”, “bioregional” and “biogeographical” and critics agree that the oeuvre displays a strong element of conservation and even preservation. Marais’s unique contribution towards this discourse of conservation is assessed by utilising certain key concepts from museology, which frequently manifests in his poetry as metaphors: taxonomy, taxidermy and diorama. Halloran’s notion of the text as archival space or museum, read in tandem with these concepts of taxonomy, taxidermy and diorama, is then presented as a reading strategy for decoding Marais’s poetry.
Afrikaans & Theory of Literature
M.A. (Afrikaans)

M.Sc.
Representatives of the genus Argulus (Crustacea: Branchiura) are ectoparasites of marine, brackish and freshwater fish. A survey of the literature revealed that more than 20 species of the genus are endemic to the African continent. Information on some of the species is extremely meager. Because of a need for a single reference that would present the basic data on the African argulids in a concise and systematic manner, a compendium was compiled of the taxonomic characteristics of all the endemic as well as one alien Argulus species which occur in Africa. The occurrence and distribution of these species are also given. Some discrepancy in terminology was found e.g. in the designation of cephalic appendages, the armature of the carapace, the thoracopods and, in the accessory appendages that are used in copulation. Subsequently, a glossary of technical terms were compiled for the genus Argulus in order that uniform descriptions of morphological structures can be given. Argulid ectoparasites were collected in various impoundments in the Transvaal. All the specimens collected were identified as Argulus japonicus Thiele, 1900. Argulus japonicus affected a broad spectrum of fish hosts. A survey was carried out in Lake Barberspan and Bloemhof Dam in which site selection on hosts was studied and infestation statistics were compiled. The fishlouse A. japonicus is an opportunistic ectoparasite which was probably introduced by introductions of exotic fish. This alien fish parasite was associated with mortalities of rainbow trout, Salmo gairdneri, in an aquaculture system in the Transvaal. A morphological study was carried out on adult, male and female, specimens collected from the Transvaal. This study, the first scanning electron microscopy investigation on any argulid specie as yet, elucidated morphological structures as well as ultrastructures not previously reported.

M.Sc. (Botany)
Morphological, anatomical, palynological, cytological, phenological and geographical evidence are used to investigate relationships between the species of Anginon. These characters are discussed and illustrated. Characters of' the genus Glia Sond. were also studied and the genus is shown to be an obvious outgroup in a phylogenetic analysis. Despite the paucity of characters and the variability of character states in the genus Anginon, it is possible to give here a summary of character evolution as interpreted within the genus and also an explicit hypothesis (cladogram) of phylogenetic relationships amongst the species. Especially, the study of the fruit anatomy has resulted in a better understanding of taxonomic relationships at the generic and infrageneric levels. A formal taxonomic treatment is presented, including a key to the species, correct nomenclature, typification, descriptions and distribution maps.

Text in English and abstract in English, Afrikaans and isiZulu
This archaeozoological study was undertaken to distinguish between the two hare species of South Africa, Lepus capensis (Cape hare) and Lepus saxatilis (scrub hare), from fragmentary archaeological faunal remains. It was previously not possible to taxonomically differentiate between these species. The research focused on Lagomorpha remains previously identified in Later Stone Age assemblages from two rock shelters, Blydefontein and Meerkat, in the Karoo. Analyses of modern skeletal material housed in museum collections demonstrated that there are indeed morphological and morphometric differences between Lepus capensis and Lepus saxatilis. The Lagomorpha material from the two archaeological assemblages were then re-examined utilising the newly established protocols. The reanalyses proved that it is now possible to distinguish between the two hare species even when in fragmentary form. It is also possible to identify Pronolagus. The dietary and likely cultural roles of the Lagomorpha and other small mammals in archaeological contexts are also explored.
Hierdie argeosoölogiese studie is onderneem om te onderskei tussen die twee haasspesies in Suid-Afrika, Lepus capensis (vlakhaas) en Lepus saxatilis (kolhaas), aan die hand van gefragmenteerde argeologiese fauna-oorblyfsels. Dit was nie voorheen moontlik om hierdie spesies taksonomies van mekaar te onderskei nie. Die navorsing fokus op Lagomorpha-oorblyfsels wat voorheen geïdentifiseer is in rotsskuiling-versamelings wat uit die Laat Steentydperk dateer. Die genoemde rotsskuilings is gevind by Blydefontein en Meerkat in die Karoo. Ontledings van moderne skeletmateriaal in museumversamelings het getoon dat daar wel morfologiese en morfometriese verskille tussen Lepus capensis en Lepus saxatilis is. Lagomorpha-materiaal afkomstig van die twee argeologiese versamelings is toe herondersoek aan die hand van nuut gevestigde protokolle. Die herontledings het bewys dat dit nou moontlik is om te onderskei tussen die twee haasspesies, selfs indien hulle gefragmenteerd is. Dit is ook moontlik om Pronolagus te identifiseer. Die rolle wat die Lagomorpha en ander klein soogdiere in argeologiese kontekste in dieet en kultuur vervul het, is ook ondersoek.
Ucwaningo maqondana nezitho zomzimba ezisalayo uma isilwane sesifile lwenziwelwa ukuba kukwazeke ukuhlukanisa phakathi kwalezi zinhlobo ezimbili zonogwaja eNingizimu Afrika, okuyiLepus capensis kanye neLepus saxatilis ngokubheka izingcucu zezinsalela zazo. Kwakungelula kudala ukuhlukanisa lezi zinhlobo zesilwane ngokwamaqoqo okwakheka noma okwenza kwazo. Ucwaningo lugxile kwizinsalela zohlobo lweLagomorpha olwaluvame ukubonakala ngenkathi yakudala okwakusetshenziswa kuyo amatshe ukwakha izinto (iStone Age) emiphemeni emibili eyayakhiwe ngamadwala eyayihlangene eyayaziwa ngokuthi yiBlydefontein neMeerkat esigodini esisagwadule esiseNingizimu Afrika, iKaroo. Ukuhlaziywa kwezingebhezi zemizimba yezinto ezigcinwe kwizigcinamagugu lwaveza ukuthi impela ukhona umehluko ekwakhekeni kanye nasezilinganisweni zogebhezi lwekhanda ngokomumo kumbe ugebhezi lwesiqu somzimba phakathi konogwaja abawuhlobo lweLepus capensis neLepus sexatilis. Uhlobo lweLagomorpha lwasesakhiweni semipheme ehlangene lwabe seluhlolwa kabusha kusetshenziswa izinhlobo ezintsha eziseqophelweni. Ukuhlaziywa kabusha kwaveza ubufakazi bokuthi sekuyinto engenzeka kalula ukuhlukanisa phakathi kwalezi zinhlobo ezimbili zonogwaja ngisho ngabe sezitholakala sezingcezungcezu. Kuyinto engenzeka kalula futhi ukubona uhlobo lwePronolagus. Indlela yokudla kanye nemisebenzi ehambisana nosikompilo kohlobo lweLagomorpha kanye nezinye izilwane ezincelisayo nakho kuyabhekwa.
Anthropology and Archaeology
M.A. (Archaeology)

Abstracts in English, Afrikaans and Zulu
This study explored teachers’ effective use of questioning as a teaching strategy in Social Studies in grade seven within a primary school in the Kingdom of Eswatini (formerly known as Swaziland). The advent of free primary education has brought about large class sizes, but the desire to produce quality education persists. The literature distilled in the study showed that, although a considerable body of studies has established that questioning in the classroom helps direct learning, many teachers fail to utilise it as such. Those who endeavour to use it succeed in engaging their learners, and this results in teaching effectiveness and good outcomes for their learners. The study employed the interpretive paradigm because of the in-depth nature of the investigation. It therefore was a qualitative study that used observation and in-depth semi-structured interviews to gather data and attain the objectives of the study. It was a case study in which four Social Studies teachers took part. Observations were made for at least for 60 minutes in each classroom. Field notes were taken and later analysed. Individual interviews were conducted with the teachers. The results of the study showed that teachers did not use questions to direct teaching and learning, and had no knowledge of the concept of wait time. They also said that they had not been taught questioning strategies in their pre- service teacher training. This was consistent with the literature. Though research shows that questioning promotes effective teaching, the studies reviewed indicated that few teachers use it as an instructional tool. The implications derived from the present study are therefore that pre-service teacher training has to be improved to cater for such important topics as classroom questioning. Also to be improved is further professional development. There is a significant need for action at the macro- and micro-levels of the educational system towards improvement. The actions at the micro-level will be determined by diligent policies designed and executed at that level, that is, the level of the school.
Hierdie studie verken onderwysers se benutting van vraagstelling as onderrigstrategie in Sosiale Studies in Graad 7 by ʼn primêre skool in die koninkryk Eswatini (voorheen Swaziland). In weerwil daarvan dat gratis primêre onderrig groot klasse tot gevolg het, moet gehalteonderwys steeds nagestreef word. Volgens die literatuur wat geraadpleeg is, toon talle studies dat vraagstelling in die klas regstreekse leer bevorder. Onderwysers wat vrae aan leerders stel, gee doeltreffend onderwys omdat hulle leerders betrek, en sodoende ʼn goeie uitkoms behaal. Desondanks pas min onderwysers hierdie strategie toe. Op grond van die aard van hierdie ondersoek, is ʼn vertolkende paradigma gevolg. In hierdie kwalitatiewe studie is data deur waarneming en halfgestruktureerde onderhoude ingesamel. Elke klas is vir minstens 60 minute waargeneem en veldaantekeninge is gemaak wat later ontleed is. Vier onderwysers wat Sosiale Studies onderrig, was deel van die gevallestudie. ʼn Onderhoud is met elkeen gevoer. In hierdie studie is bevind dat die onderwysers geen vrae in die klas gestel het nie. Hulle het ook nie die begrip van wagtyd geken nie, aangesien hulle nooit in vraagstellingstrategieë opgelei is nie. Dit verklaar bevindings in die literatuur dat min onderwysers vraagstelling in die klas gebruik. Vraagstelling moet dus deel van onderwysers se opleiding uitmaak. Hierbenewens moet die professionele ontwikkeling van onderwysers aandag geniet. Voorts is dit noodsaaklik dat die onderwysstelsel op sowel mikro- as makrovlak verbeter word. Ingryping op mikrovlak sal deur die uitvoering van beleid op skoolvlak bepaal word.
Lesifundvo sihlose kusebentisa ngemphumelelo inchubo yekubuta njengelisu lekufundzisa ku-Social Studies kuLibanga 7 ngekhatsi kwesikolwa semabanga laphasi Eswatini (lebeyatiwa ngeSwaziland ngaphambilini). Kufika kwemfundvo yamahhala yemabanga laphasi kwente kwekutsi emaklasi agcwale kakhulu, kodvwa sifiso sekukhicita imfundvo leyikhwalithi siyachubeka. Ilitheretja lebuyeketiwe esifundvweni ikhombisa kwekutsi, nanobe umtimba lobantana wetifundvo utfole kwekutsi inchubo yekubuta eklasini isita kucondzisa kufundza, bothishela labanyenti bayehluleka kukusebentisa ngendlela lefanele. Laba labetama kukusebentisa bayaphumelela ekumbandzakanyeni bafundzi babo, futsi loku kuholela ekufundziseni ngemphumelelo kanye nemiphumela lemihle kubafundzi babo. Lesifundvo sisebentise umcondvo lohumushako ngesizatfu seluhlobo lolujulile lwekuphenya. Ngako-ke bekusifundvo sebunyenti lapho kusetjentiswe khona kubuka kanye nekubuta lokungakahleleki ngalokuphelele lokujulile kugcogca idatha kanye nekutfola tinjongo tesifundvo. Kuhlanganyele bothishela labane beSocial Studies kulesifundvo sekuhlola. Luhlelo lwekubuka lwentiwe lokungenani imizuzu lengema-60 eklasini ngalinye. Kutsatfwe emanotsi futsi ahlatiywa ngemuva kwesikhatsi. Kubutwe bothishela ngamunye. Imiphumela yesifundvo ikhombisa kwekutsi bothishe abakasebentini imibuto kucondzisa kufundzisa nekufundza, futsi bebangenalwati ngemcondvo wesikhatsi sekulindza. Baphindze baphawula kwekutsi abakafundzisiswa emasu ekubuta ekucecesheni kwabo kwangaphambi kwekufundzisisa. Loku bekufanana ngelitheretja. Nanobe lucwaningo lukhombisa kwekutsi kubuta kugcugcutela kufundzisa ngemphumelelo, letifundvo letibuyeketiwe tikhombisa kwekutsi bothishela labambalwa bakusebentisa njengelithuluzi lekuyalela. Imiphumela letfolwe kulesifundvo samanje kutsi kucecesha kwabothishela kwangaphambi kwekufundzisa kumele kwentiwencono kute kufake tihloko letifana nekubuta eklasini. Loku lokumele kwentiwencono kuchubeka ngekutfutfukiswa kwalobucwepheshe. Kunesidzingo lesikhulu sesinyatselo etigabeni letincane kakhulu nasetigabeni letincane teluhlelo lwemfundvo ngasekwentenincono. Letinyatselo esigabeni lesincane titawuncunywa nguletinchubomgomo letihlelwe futsi tasetjentiswa kuleso sigaba, lekusigaba sesikolo.
Curriculum and Instructional Studies
M. Ed. (Curriculum and Instructional Studies)

For the knowledge economy of the twenty-first century, intellectual skills (such as critical thinking) have been identified as imperative for success. Educational institutions have a responsibility to equip students with the knowledge and skills required for future employment. The South African Institute of Chartered Accountants has identified critical thinking as one of the skills that should be developed in Financial Accounting students who wish to become chartered accountants. For this limited-scope dissertation a qualitative study was done, applying a constructivist paradigm to a case study design, to explore the development of critical thinking in first-year Financial Accounting students in an open distance and e-learning context in South Africa. To achieve this, data were collected through semi-structured interviews with twelve academics and the use of document analysis. As the focus of the study was limited to two first-year financial accounting modules which form part of the South African Institute of Chartered Accountants accredited programme taught at an open distance and e-learning institution, the findings cannot be generalised. While the perceptions of students were not considered in the study, the findings provide valuable insight into the development of critical thinking in accounting modules. The findings revealed that, although academics believe critical thinking skills and good thinking habits should be developed in first-year Financial Accounting students, it is currently only done through a content-centred approach, or not at all. Furthermore, only technologies which academics are comfortable using, are being incorporated, mainly for the delivery of content. The recommendations made for curriculum evaluation and professional development relate specifically to these findings.
Vir die een-en-twintigste-eeuse kennisekonomie is intellektuele vaardighede (soos kritiese denke) geïdentifiseer as noodsaaklik vir sukses. Opvoedkundige instellings het 'n verantwoordelikheid om studente met die kennis en vaardighede toe te rus wat nodig is vir toekomstige indiensneming. Die Suid-Afrikaanse Instituut vir Geoktrooieerde Rekenmeesters het kritiese denke geïdentifiseer as 'n vaardigheid wat studente in Finansiële Rekeningkunde, wat geoktrooieerde rekenmeesters wil word, moet ontwikkel. Vir hierdie verhandeling van beperkte omvang, is 'n kwalitatiewe studie gedoen deur 'n konstruktivistiese paradigma toe te pas op 'n gevallestudie-ontwerp om die ontwikkeling van kritiese denke in eerstejaarstudente in Finansiële Rekeningkunde in 'n oop e-afstandsleerkonteks in Suid-Afrika te ondersoek. Om hierdie doel te bereik, is data versamel deur semi-gestruktureerde onderhoude te voer met twaalf akademici en dokumentontleding te gebruik. Omdat die studie beperk was tot twee eerstejaar finansiële rekeningkunde modules, wat deel vorm van die Suid-Afrikaanse Instituut vir Geoktrooieerde Rekenmeesters se geakkrediteerde program wat by 'n oop e-afstandsleerinstelling aangebied word, kan die bevindinge nie veralgemeen word nie. Alhoewel die studente se persepsies nie in die studie in ag geneem is nie, bied die bevindings waardevolle insig oor die ontwikkeling van kritiese denke in rekeningkundemodules. Die bevindings dui daarop dat, alhoewel akademici glo dat vaardighede in kritiese denke en goeie denkgewoontes in die eerste jaar van Finansiële Rekeningkunde onderrig moet word, word dit tans slegs deur 'n inhoudgebaseerde benadering gedoen, of glad nie. Verder word slegs tegnologieë geïnkorporeer waarmee akademici gemaklik is, hoofsaaklik vir die oordrag van die inhoud. Die aanbevelings vir kurrikulumevaluering en professionele ontwikkeling hou spesifiek verband met hierdie bevindings.
Kha ikonomi ya nḓivho ya ḓanwaha fumbili nthihi, zwikili zwa nḓivho (zwi ngaho vhukoni ha u humbula nga nḓila yo dzudzaneaho) zwo topolwa sa ndaela ya mvelaphanḓa. Zwiimiswa zwa pfunzo zwi na vhudifhinduleli u lugisela matshudeni nga ndivho na zwikili zwine zwa ṱodea mishumoni ya tshifhingani tshidaho. Tshiimiswa tsha Afrika Tshipembe tsha Vhomakone vha Akhaunthini tsho topola vhukoni ha u humbula nga ndila yo dzudzaneaho vhune ha tea u bveledzwa kha matshudeni a Akhaunthini ya Masheleni vhane vha tama u vha vhomakone vha muvhalelano. Ho itwa ngudo dza khwalithathivi dza desithesheni ya tshikoupu tsho pimiwaho, hu tshi khou u fhaṱwa ndivho na kupfesesele nga kha tshenzhemo kha u bveledza ngudo, u wanulusa vhukoni ha u humbula nga ndila yo dzudzaneaho kha nwaha wa u thoma kha matshudeni a Akhaunthuni ya Masheleni kha nyimele ya tshiimiswa tsha u guda u kule na kha lubuvhisia Afrika Tshipembe. U swikelela izwi, data yo kuvhanganyiwa nga kha inthaviwu dzo dzudzanywaho na vhoraakademi vha fumimbili na u shumisa musaukanyo wa linwalo. Sa musi ngudo yo vha yo sedza fhedzi kha mimodulu mivhili ya nwaha wa u thoma ya Akhaunthini ya masheleni ine ya vhumba tshipida tsha mbekanyamushumo ya akhiredithesheni ya Tshiimiswa tsha Afrika Tshipembe tsha Vhomakone vha Akhaunthuni ine ya funzwa kha tshiimiswa tsha u guda u kule na kha Lubuvhisia, mawanwa a nga si angaredzwa. Ngeno kuvhonele kwa matshudeni ku songo dzhielwa ntha kha ngudo, mawanwa o ṋetshedzwa ndivho ya ndeme kha mveledziso ya vhukoni ha u humbula nga ndila yo dzudzaneaho kha mimodulu ya akhaunthini. Mawanwa o dzumbulula uri, naho vhoraakademi vha tshi tenda uri zwikili zwa vhukoni ha u humbula nga ndila yo dzudzaneaho na maitele a kuhumbulele kwavhudi zwi fanela u bveledziswa kha nwaha wa u thoma wa matshudeni vha Akhaunthini ya Masheleni, zwa zwino zwi khou itwa fhedzi nga kha maitele o disendekaho nga zwi re ngomu, kana zwa sa itwe na luthihi. Zwi tshe zwo ralo, ndi thekhinolodzhi fhedzi dzine vhoraakademi vha takalela u dzi shumisa, zwo tanganyiswa, nga maanda ndisedzo ya zwi re ngomu. Themendelo dzo itwa kha u ela kharikhulamu na mveledziso dzi re na vhushaka na mawanwa anea o tiwaho.
Institute for Open and Distance Learning (IODL)
M. Ed. (Open and Distance Learning)