Journal articles on the topic 'Vosita til'

<em>Mazkur maqolada tilning milliy ma&rsquo;naviyat, ma&rsquo;rifat va madaniyatning eng holis va xira tortmas ko&lsquo;zgusi ekanligi, uning insonlar orasidagi aloqa vositasi, jamiyat aʼzolarining fikrni ifodalashi hamda oʻzaro fikr almashishi uchun xizmat qiladigan vosita ekanligi, tilning insonlar orasidagi oʻzaro fikr almashishi uchun xizmat qiladigan vositasi hamda nutqning&nbsp;</em><em>tilning</em><em>&nbsp;</em><em>fikr ifodalash va almashish jarayonlarida amal qilishi, tilning alohida ijtimoiy faoliyat turi sifatidagi muayyan yashash shakli ekanligi haqida fikrlar yuritiladi.</em>

Ma&rsquo;lumki, tilshunoslik fani badiiy adabiyot bilan ham uzviy aloqadadir. Chunki til aloqa vositasi sifatida muayyan axborot tashuvchi oddiy belgilar sistemasigina bo&lsquo;lib qolmay, balki tinglovchiga ta&rsquo;sir qiluvchi qudratli vosita hamdir. Tilning birinchi funksiyasi an&rsquo;anaviy va sistem-struktur tilshunoslikning o&lsquo;rganish obyekti bo&lsquo;lsa, ikkinchi funksiyasi lingvopoetikaning o&lsquo;rganish obyektidir. &nbsp;

Ushbu maqolada til va madaniyatni kompleks masala sifatida o&lsquo;rganish chog&lsquo;ida o&lsquo;zida ikkala o&lsquo;zaro bog&lsquo;liq fenomenani umumlashtiruvchi vosita-konseptni lingvokulturologiyaning asosiy birligi sifatida ko&lsquo;rsatib berilgan.

Ilm, fan va texnika taraqqiyoti hozirgi kunda jadallik bilan rivojlanib borar ekan, jamiiki insonlarni turli sohalardan habardor bo&lsquo;lishga undabgina qolmay, tilshunoslikning leksik qatlamini boyitadi, shuningdek, nutqda qo&lsquo;llanilayotgan qator lisoniy birliklarni jamlab tobora kengaytiradi, kundalik hayotga hamohang bo&lsquo;lishini talab ham etadi.Inson ma&rsquo;naviyatining eng buyuk mahsuli hisoblangan til ma&rsquo;lum bir fikrni ifoda etuvchi vosita, qolaversa, jamiyatda yuz berayotgan barcha o&lsquo;zgarishlar tilda o&lsquo;z aksini topadi.

<em>Ushbu maqolada ingliz tilida til o&lsquo;rgatishda video o&lsquo;yinlardan foydalanishning samaradorligi tadqiq etiladi</em><em>. O&lsquo;yinlar, o&lsquo;zining interaktiv xususiyatlari va immersiv (yopilgan) muhiti orqali til o&lsquo;rganishda samarali vosita sifatida xizmat qilishi mumkin. Ushbu ishda video o&lsquo;yinlarning o&lsquo;qish, tinglash, gapirish va yozish kabi til ko&lsquo;nikmalarini rivojlantirishdagi o&lsquo;rni va ularning ta&rsquo;siri batafsil tahlil qilinadi.</em>

Mazkur maqolada ta’limning boshlang'ich bosqichida nutq faoliyatining 4 asosiy tun: o'qish, tinglab tushunish, gapirish va yozuvni egallash orqali amalga oshirilshqr yo'llari yoritib berilgan. Ikkinchi til ta’limida o'qishning to'g'ri talaffuz qilish va gapirish ko'nikmalarini shakllantirishga katta yordam beruvchi, yozish uchun ko'prik vazifasini o'tovchi asosiy vosita ekanligi, boshlang'ich ta’lim bosqichida o'quvchilarga o'zbek tilidagi nutq tovushlarini to'g'ri o'qish, nutq tovushlarini bir-biriga qo'shib o'qish orqali so'z hosil qilish va so'zlarni yaxlit holda o'qishni puxta o'rgatish tilni toza talaffuz bilan aksentsiz egallashga shart-sharoityaratishi haqida fikr yuritiladi.

Tabiiy tilning statistik modeli (Statistical Language Model, SLM) &ndash; tabiiy tilni qayta ishlashda qo&lsquo;llaniladigan zamonaviy vosita bo&lsquo;lib, u ma&rsquo;lum tildagi so&lsquo;zlar ketma-ketligi ehtimolini bashorat qilishga qaratilgan. SLM asosida gapdagi muayyan ketma-ketlikdan keyingi so&lsquo;z bashorat qilinadi. SLM so&lsquo;zlarning tabiiy til &nbsp;ma&rsquo;lumotlari korpusida paydo bo&lsquo;lishiga asoslangan ketma-ketlik ehtimolini hisobga oladi. Katta hajmdagi matn ma&rsquo;lumotlarini tahlil qilish orqali model so&lsquo;zlarning tilda qanday qo&lsquo;llanilishi qoliplarini o&lsquo;rganishi va ushbu qoliplar asosida keyingi ehtimoli yuqori so&lsquo;zni bashorat qilishi mumkin. NLP sohasi rivojlanishda davom etar ekan, statistik til modellari tilni tushunish va qayta ishlash uchun asosiy vosita bo&lsquo;lib hisoblanadi. SLMlar yordamida tabiiy til texnologiyasida mumkin bo&lsquo;lgan chegaralarni kengaytirishni davom ettirishimiz va yanada innovatsion va kuchli NLP ilovalarni yaratishimiz mumkin. Ushbu maqolada tabiiy tilning statistik modellaridan hiosblangan N-gram modelini o&lsquo;zbek tili korpusi asosida ishlab chiqish usullari keltiriladi. Shuningdek, N-gram modellarining matematik tavsifi va baholash usullari hamda umumlashtirish, sezgirlik, OOV (noma&rsquo;lum so&lsquo;zlar), maxsus kontekst muammolari va ularni bartaraf qilish yo&lsquo;llari keltiriladi.

Ushbu maqolada boshlang&lsquo;ich sinf o&lsquo;quvchilarida nutqni rivojlantirishning pedagogik vositasi sifatida tasviriyfikrlashning roli o&lsquo;rganiladi. Tasviriy til, jumladan, o&lsquo;xshatish, metafora, personifikatsiya, idioma va giperbola &ndash; yosho&lsquo;quvchilarning ijodiy qobiliyatini, hissiy ifodasini va kognitiv moslashuvchanligini jalb qiladi, boy og&lsquo;zaki va yozma muloqotnirivojlantiradi. Maqolada o&lsquo;qituvchilar uchun amaliy strategiyalar, masalan, ustoz matnlaridan foydalanish, interfaoltadbirlar (masalan, majoziy tilni tozalash) va mavhum tushunchalarni aniq qilish uchun pop-madaniyat misollari ta&rsquo;kidlangan.Shuningdek, u majoziy tilning savodxonlik ko&lsquo;nikmalarini, tanqidiy fikrlashni va madaniyatlararo tushunishni yaxshilashda,ayniqsa, ingliz tilini o&lsquo;rganuvchilar (ELL) uchun afzalliklarini ta&rsquo;kidlaydi

Ushbu maqolada globallashuv davrida xorijiy tillarni biladigan mutaxassislarga bo‘lgan talabning ortishi va bu sohadagi o‘zgarishlar tahlil qilinadi. Til va lingvistik ta’lim jamiyatning muvaffaqiyatli hayoti uchun muhim vosita sifatida baholanadi, ayniqsa, ingliz tilini o‘rganishga bo‘lgan ehtiyoj oshib bormoqda. Mutaxassislar o‘rtasidagi muloqotni osonlashtirish uchun “Sohaviy ingliz tili” (ESP) kabi maxsus kurslarning ahamiyati ortib bormoqda. Maqolada til kompetensiyasi nazariyasi va amaliyoti, uning tuzilishi, mazmuni va mohiyati haqida batafsil ma’lumot beriladi. Nutqiy kompetensiyani oshirish jarayonining pedagogik jihatlari ko‘rib chiqiladi, talabalar o‘rtasida bu kompetensiyani shakllantirishning muhimligi ta’kidlanadi.

Art-terapiya-bu insonning jismoniy, aqliy va hissiy farovonligini oshirish uchun badiiy ijod qilishning ijodiy jarayonidan foydalanadigan ekspressiv terapiya shakli. Art-terapiyada odamlar rasm, chizmachilik, haykaltaroshlik va boshqa ijodiy faoliyat kabi turli xil san'at turlari orqali o'z fikrlari, his-tuyg'ulari va his-tuyg'ularini o'rganish va ifoda etishga da'vat etiladi. Art-terapiya ingliz tilini ikkinchi til sifatida o'qitishda kuchli vosita bo'lib, tilni o'rganishga ijodiy va qiziqarli yondashuvni taklif qiladi. . Bu o'quvchilarga o'zlarini og'zaki bo'lmagan tarzda ifoda etishga yordam beradi, bu ayniqsa an'anaviy til o'rganish usullari bilan kurashayotgan har bir kishi uchun foydali bo'lishi mumkin

Boshlang&lsquo;ich sinflarda she'riy matnlar ustida ishlash &mdash; bolalarning til, adabiyot va estetik tafakkurini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega bo&lsquo;lgan didaktik jarayondir. She'rlar bolalar qalbini tarbiyalash, ularning dunyoqarashini kengaytirish, hissiy va aqliy rivojlanishiga yordam beradi. She'riy matnlar, shuningdek, o&lsquo;quvchilarga ritm, ohang, tilning go&lsquo;zalligi va ma'nosini his qilishda yordam beradigan vosita hisoblanadi.

Adabiyot&nbsp; so&lsquo;zining&nbsp; arabcha&nbsp; adab&nbsp; so&lsquo;zi&nbsp; bilan&nbsp; bog&lsquo;liqligini&nbsp; hisobga&nbsp; olsak, badiiy adabiyot estetik ta&rsquo;sir etishi bilan shaxsning ma&rsquo;naviyatini boyitadi, estetik qobiliyatini o&lsquo;stiradi, unda ezgulikni qadrlashga bo&lsquo;lgan intilishni rag&lsquo;batlantiradi, ya&rsquo;ni&nbsp; keng&nbsp; ma&rsquo;noda tarbiyaviy&nbsp; ahamiyatga&nbsp; ega. She&rsquo;riy san&rsquo;atlarni yuzaga chiqaruvchi vosita&nbsp; &ndash;&nbsp; til, tilning imkoniyatlaridir. Masalan,&nbsp; tazod&nbsp; (antiteza)&nbsp; san&rsquo;ati&nbsp; tilda&nbsp; antonim&nbsp; so&lsquo;zlarning&nbsp; mavjudligi&nbsp; tufaylidir. Shunga o&lsquo;xshash barcha badiiy san&rsquo;atlar zaminida tilning vosita va imkoniyatlari turadi.&nbsp; Ushbu maqolada Zebo Mirzo she&rsquo;riyati va undagi badiiy san&rsquo;atlar haqida so&rsquo;z boradi.

Ushbu maqolada Yapon tilshunosligida yapon reklamalarini o‘rganish, til, madaniyat va kommunikatsiya o‘rtasidagi murakkab o‘zaro bog‘liqlikni tahlil qilishga qaratilgan. Reklama klasiffikatsiyasi tilni nafaqat mahsulot yoki xizmatlarni targ‘ib qilishda, balki madaniy qadriyatlar va ijtimoiy me’yorlarni shakllantirishda ham qanday ishlatilishini tushunishga imkon beradi. Reklamalar nafaqat sotuvni oshirish maqsadini ko‘radi, balki ularni bir madaniyatning boshqa madaniyatlar bilan qanday muloqot qilishini ochib beruvchi vosita sifatida o‘rganishni joiz deb bildik.

Ushbu maqolada nemischa-o&rsquo;zbekcha frazeologik lug&rsquo;at tuzish masalalari zamon talablari va tilshunoslik muammolari nuqtai nazaridan tahlil qilinadi. Frazeologizm &ndash; bu tilda figurativ ifodalarni o'z ichiga olgan iboralar majmuasi bo&rsquo;lib, ular madaniyatni yoritishda muhim rol o&rsquo;ynaydi. Bugungi kunda global muloqot va madaniyatlararo almashuv jarayonida nemischa-o&rsquo;zbekcha frazeologik lug&rsquo;atlarning ahamiyati oshmoqda, bu esa til o&rsquo;rganish va tarjimonlik faoliyatida muhim vosita hisoblanadi.

<em>Ushbu maqolada ingliz tilidagi slanglar va jargonlarning kelib chiqishi, ijtimoiy vazifalari haqida fikr yurtiladi. Shu o&lsquo;rinda slang va jargon so&lsquo;zlarining etimologiyasi haqida ham ma&rsquo;lumot beriladi. Slanglar va jargonlar rasmiy til me&rsquo;yorlaridan chekinuvchi, ammo muayyan guruhlar ichida muloqotni jonlantiruvchi va o&lsquo;zaro identifikatsiyani kuchaytiruvchi vosita sifatida qaraladi. Ular ingliz tilidagi norasmiy so&lsquo;zlashuv uslublarini chuqurroq anglashga xizmat qiladi va ularning zamonaviy kommunikatsiyadagi ahamiyatini ochib beradi</em>

<i>Til vositalarining lingvopoetik imkoniyatlarini aniqlash badiiy matnlarga tayanishni, qator yozuvchi va shoirlar asarlarini tahlil doirasiga tortishni taqozo etadi. So'nggi davr ijodkorlari asarlari xususidagi ilmiy tadqiqotlar xarakteri, asosan, adabiy tahlil doirasida ekanligi va bu jihatdan badiiy asar tilini lingvopoetik nuqtayi nazaridan o'rganishda ehtiyoj ortganligi masalaning dolzarbligini belgilaydi.</i><i>&nbsp; &nbsp;Lingvopoetika atamasi badiiy asar tilini o'rganishda nisbatan keng qamrovli tushunchani o'z ichiga olib,asarning badiiyligini ta'minlovchi unsurlarni tilning barcha sathlari doirasida o'rganadi. Shu o'rinda "poetika"atamasiga ham shunday ta'rif berishimiz mumkin:"Badiiy asar tuzilishi, uning turli qismlari orasidagi munosabat,badiiy nutq stilistikasi, ya'ni badiiy nutq va uning xarakteri, turli badiiy tasvir vositalaridan foydalanish mahorati masalalarini qamrab oluvchi obyektga nisbatan poetika tamasi qo'llaniladi". "Poetika" atamasiga sinonim sifatida "Badiiyat"so'zini ham qo'llashimiz mumkin.</i><i>&nbsp; &nbsp; &nbsp;Badiiy asarning lingvopoetik tahlili tilning nazariy tomonlari, ijtimoiy funksiyalari, va inson ma'naviyatining in'ikosi ekanini bir butun holda tasavvur etishimizga imkon yaratadi. Chunki lingvopoetika o'z mazmun mohiyatiga ko'ra filologiya sohasi tarmoqlarini o'z ichida mujassamlashtirishga, uning bir butunligini ta'minlashga qaratilgandir. Lingvopoetik tahlil jarayoni faqat yozuvchining tili va uslubi haqida ma'lumot berish bilan chegaralanmaydi, balki asar yaratilgan davr tilining o'ziga xosligi, yozuvchining so'z boyligi,til vositalarining ifodalanish usulullari, badiiy tasvir vositalarining til faktlari asosida aks ettirilishi, umuman tilni uning barcha sathlari yuzasidan tahlil qilishdan iborat bo'ladi. Badiiy asar tilini tadqiqiga bag'ishlangan ishlarda tilning ayni "ekspessiv vazifasi" atamasi bilan bir qatorda "tilning poetik vazifasi", "tilning badiiy vazifasi", "tilning estetik vazifasi" kabi jumlalar tez-tez qo'llaniladi. Ammo shuni ham alohida aytish joizki, "tilning estetik vazifasi" atamasi filologik adabiyotlarda nisbatan keng qo'llaniladi. Agarda biz biron badiiy asarni tahlil qilishga tortishimiz avvalida u qanday matnlardan tashkil topganini va undagi so'zlar ifoda maqsadiga ko'ra qanday turlarga bo'lingani haqida ma'lumotga ega bo'lishimiz zarur. Xususan, barcha badiiy asarlar badiiy matnlardan tashkil topgan, badiiy matnlar esa o'zida "estetik vosita" ni jamlagan gaplardan iboratdir. Shu jarayonda yana bir narsani unutib qo'ymaslik maqsadga muvofiqdir. "Estetik vosita" faqat badiiy adabiyotda yozma manbalarda emas, balki so'zlashuv uslubida ham keng qo'llanishi mumkin. Shundan kelib chiqib fikr qilsak "estetik vosita" o'z ko'lamini ekspressivlik, badiiylik va poetiklik atamalari bilan kengaytirib oladi.</i><i>&nbsp; &nbsp;Sinonimlar esa o'zbek tilining lug'aviy jihatdan boylik darajasini ko'rsatib,&nbsp;tilda bu kabi so'zlarning ko'pligi,tilning estetik vazifasini yanada yorqinroq yuzaga chiqarishga yordam beradi.Matnlarda sinonimlarni qo'llashdan ikki maqsad ko'zda tutiladi:qaytariqlarni oldini olish va emotsional ekspressivlikni oshirish.&nbsp;</i>

Til nafaqat voqelikni ifodalaydi, balki u qanday talqin qilinishi bilan ham farqlanadi, natijada odamlar yashaydigan turli xil millatlarda turli xil so&rsquo;zlar va iboralar paydo bo&rsquo;ladi. U ko&#39;pincha odamlar o&#39;zlarini ifoda etadigan va bir-birlari bilan muloqot qiladigan asosiy vosita sifatida tanilgan. Til madaniy ahamiyatga ega materiallarni to&#39;plash va saqlash uchun ishlatiladi. Turli tilshunoslar tilni &ldquo;obyektiv voqelik uyi&rdquo; deb atagan va biz nafaqat zamonaviy millatchilik, balki qadimgi odamlarning dunyo va madaniyat haqidagi qarashlarini ham o&lsquo;rganishimiz mumkin bo&lsquo;lgan vositadir. Yuqoridagilarni nazarda tutgan holda mazkur maqolada o&lsquo;zbek va ingliz tilida uchraydigan &ldquo;Mo&lsquo;jiza&rdquo; lingvomadaniy birligining semnatik tahlili berildi. Tahlil davomida o&lsquo;zbekcha va inglizcha badiiy matnlar va turli xil iboralardan foydalanildi.

Mazkur maqolada applikativ model va uning abzaslararo bog'lanishdagi roli xususida ayrim fikr mulohazalar yuritilgan. Аbzatslararo bog‘lanishda har bir abzats maktomatnning komponenti sifatida kelib, uning segmenti sanaladi. Zotan mazkur abzatslarning tarkibiy qismlari, boshqacha aytganda, sintaktik derivatsiya operandlari mustaqil abzatslar qolipidagi sintaktik strukturalarni taqozo etadi. Shu sababdan abzats nutqning alohida birligi maqomiga egadir. Bu esa, o‘z navbatida, unga nutq birligi sathi maqomini beradi. Raqshanki, sath tushunchasi til hodisalarining diskret xarakteri bilan uzviy bog‘liq. Ana shulardan kelib chiqib, abzatslarni ham kezi kelganda makromatnning segmentlari sifatida, ulraning paradigmasini esa mazkur segmentlarning majmuasini tashkil etuvchi vosita sifatida o‘rganish mumhim ahamiyat kasb etishini dalillash mumkin

Ushbu maqolada xitoy tilini o‘qitishda o‘yin metodining samaradorligi atroflicha tahlil qilinadi. O‘yin metodi chet tilini o‘rganishda motivatsiyani oshirish, interaktiv muhit yaratish va kommunikativ ko‘nikmalarni shakllantirishda muhim vosita hisoblanadi. Maqolada o‘yin metodining asosiy tamoyillari, uning xitoy tilini o‘rganishda qo‘llanilishi, pedagogik va psixologik jihatlari hamda ta’lim jarayoniga ta’siri yoritiladi. Shuningdek, o‘yin metodining an’anaviy va zamonaviy texnologiyalar bilan uyg‘unlashuvi, uning turli yoshdagi o‘quvchilarga ta’siri va samaradorlik darajasi ko‘rib chiqiladi. O‘yin metodining lingvistik asoslari, xitoy tilining fonetik, leksik va grammatik jihatlarini o‘zlashtirishdagi o‘rni ham chuqur tahlil qilinadi. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, o‘yin metodi xitoy tilini o‘rganishda natijaviylikni oshiradi va o‘quvchilarning bilim olish jarayonini tezlashtiradi. Mazkur maqola til o‘qituvchilari, metodistlar va ta’lim sohasi tadqiqotchilari uchun foydali bo‘lishi mumkin.

<em>Til tarkibining asosiy qismini fe&rsquo;l so&rsquo;z turkumi egallaydi. Fe&rsquo;lning gapda ifodalayotgan ma&rsquo;nosi makon va zamon oralig&rsquo;ida yuz berayotgan ish harakatni ko&rsquo;rsatadi. Harakat va holat fe&rsquo;llarining gapga qanaqa ma&rsquo;no berishi uning zamon, shaxs-son va mayl shakllaridan anglashilinadi. Bizga ma&rsquo;lumki, har bir zamon va mayl shakllarining yasalishiga xizmat qiladigan vositalar, turli xil qo&rsquo;shimchalar gapga ma&rsquo;no yuklaydi. Fransuz tilida subjonctif (xohish-istak) maylining yasalishi uchun ham turli xil vositalar gapda faol qatnashadi. Bunday vositalarning gapda qo&rsquo;llanishi nutqning jozibadorligini oshirishda va tinglovchiga ifodalamoqchi bo&rsquo;lgan hissiyotni aniq namayon qilishda yordam beradi. Bu kabi birliklar til sathida ko&rsquo;p uchramaydigan va biz kundalik nutqimizda faol ishlatilnmaydigan vosita sifatida qaraladi, ammo badiiy asarlarning bu vositalarsiz tasavvur qilib bo&rsquo;lmaydi. Ilmiy ishdan ko&rsquo;zlangan maqsad subjonctif (xohish-istak) zamoni bilan birgalikda ishlatiladigan vositalarni qo&rsquo;llanish o&rsquo;rni va vazifalarini yoritib berishga qaratilgan.</em>

til inson hayotidagi o&lsquo;rni va roli, muloqotning asosiy vositasi ekanligi, til madaniyatlararo munosabatlarni o&lsquo;rnatuvchi asosiy aloqa vositasi hisoblanadi. Shundan kelib chiqib, ushbu maqolada ingliz va o&lsquo;zbek tillarida shaxs otlarining yasalishi, tilshunoslik tarixida so&lsquo;z yasalishi, ingliz va o&lsquo;zbek tilidagi o&lsquo;xshashliklar, farqli jihatlar borasida tahliliy ma&rsquo;lumot berilgan. Tilshunoslikda shaxs otlarining ahamiyati va uning lingvistik xususiyati ilmiy-nazariy jihatdan o&lsquo;rganilgan. Shaxs otlarining o&lsquo;zbek tilshunosligida alohida soha sifatida ajiralib chiqishi va tarixiy taraqqiyot bosqichlari borasida tahliliy umumlashtiruvchi fikr va mulohazalar yuritilgan. Shu bilan birgalikda ingliz tilshunosligida shaxs otlarining lingvistik xususiyatlari va uning tarkibi bosqichlari haqida ma&rsquo;lumotlar berilgan.&nbsp;

<i>Lugʻat tilning boyligi va jozibasini koʻrsatuvchi, uning xazinasini saqlovchi va imkoniyatlarini ochib beruvchi vosita sanaladi. Yoʻqolib borayotgan til va dialektlarning soʻz boyligini asrab qolishda, keyinchalik ularni oʻqib-oʻrganish va tadqiq qilishda lugʻatlarning ahamiyati juda katta. Shuning uchun ham lugʻatlar millat xazinasidir. Ularni tuzish doimo dolzarb, birlamchi vazifa hisoblanib kelingan. Lugʻatlar vositasida dunyoning klassik tillari (lotin, yunon, sanskrit, ibroniy, soʻgʻd) qayta "tiriltirilib", foydalanib kelinmoqda. Xalqaro ilmiy terminlarni tahlil qiladigan boʻlsak, qadimda yaratilgan lugʻatlarning ahamiyati qanday ekanligiga amin boʻlamiz. Bugungi kunda oʻzbek xalq sheva va lahjalarining yoʻqolib borayotgani va kam tadqiq etiloyotganligini hisobga olib, dialektologiya fanini rivojlantirishimiz hamda, eng muhimi, shevaga xos birliklarlarning lugʻatlarini yaratish dolzarb ahamiyat kasb etadi. Bu kichik tadqiqotimizda oʻzbek sheva va lahjalarning tadqiqi boʻyicha qisqacha tadriji hamda dialektal lugʻatchiligi tarixi, tiplari va oʻz oldiga qoʻygan muhim masalalariga e'tibor qaratilgan. Shuningdek, bugungi kunda oʻzbek dialektologiyasi fani oldidagi dolzarb vazifalar haqida fikr yuritilgan.</i>

<em>Mazkur maqola o&lsquo;zbek tilida juft so&lsquo;zlarning poetik va stilistik xususiyatlarini tahlil qilishga bag&lsquo;ishlangan. Juft so&lsquo;zlar xalq og&lsquo;zaki ijodi va adabiy tilning muhim tarkibiy qismlaridan biri sifatida tilning boy ifoda vositalari qatoridan o&lsquo;rin olgan. Ushbu maqolada juft so&lsquo;zlarning o&lsquo;ziga xos morfologik, semantik va stilistik xususiyatlari o&lsquo;rganilib, ularning poetik asarlar va badiiy nutqdagi qo&lsquo;llanilishi keng ko&lsquo;lamda tahlil qilinadi. Juft so&lsquo;zlarning o&lsquo;zaro uyg&lsquo;unligi, ritmik shakllanishi va semantik ma&rsquo;nodorligi ularning poetik til vositasi sifatidagi o&lsquo;rnini mustahkamlab, o&lsquo;zbek poeziyasida muhim rol o&lsquo;ynashini ko&lsquo;rsatadi. Xususan, maqolada juft so&lsquo;zlarning xalq she&rsquo;riyatida obrazlilikni oshirish, badiiy ta&rsquo;sirni kuchaytirish va ritmik tuzilmani mustahkamlash kabi vazifalarini aniqlashga e&rsquo;tibor qaratiladi. Bundan tashqari, maqolada taniqli o&lsquo;zbek adiblarining asarlaridan misollar keltiriladi, jumladan, Abdulla Qodiriy, Abdulla Oripov, Cho&lsquo;lpon kabi ijodkorlarning asarlaridagi juft so&lsquo;zlar tahlil qilinadi. Badiiy asarlardan olingan misollar asosida juft so&lsquo;zlarning stilistik imkoniyatlari, ular orqali ifodalanadigan ko&lsquo;pchiliklik, yaqinlik, qarama-qarshilik va hissiy bo&lsquo;yoqlar batafsil yoritiladi. Maqolaning amaliy ahamiyati shundaki, juft so&lsquo;zlarning stilistik tahlili orqali o&lsquo;zbek tilining boyligi va milliy madaniyatini aks ettirishda ularning ahamiyati ochib beriladi. Shuningdek, maqola tilshunoslik, stilistika va xalq og&lsquo;zaki ijodiyoti sohasida ilmiy tadqiqotlar olib borayotgan tadqiqotchilar uchun qimmatli manba bo&lsquo;lib xizmat qiladi. Ushbu tadqiqot orqali juft so&lsquo;zlarning o&lsquo;zbek tilidagi poetik imkoniyatlari va stilistik vosita sifatidagi ahamiyati haqida kengroq tasavvur hosil qilish maqsad qilingan.</em>

<em>O&lsquo;zbek tilida o&lsquo;lashtirma nutq </em><em>deganda ko&lsquo;chirma gapdan sintaktik va morfologik yo&lsquo;l bilan hosil bo&lsquo;luvchi o&lsquo;zlashtirmalik nazarda tutiladi. O&lsquo;zlashtirmalikning birinchi turida ko&lsquo;chirma gap ham shaklan ham mazmunan o&lsquo;zgarishga uchraydi. Ko&lsquo;chirma gap shaklan birikma aniqrog&lsquo;i birikmali to&lsquo;ldiruvchiga aylanadi. Shunga ko&lsquo;ra fikr anglatuvchi til birligi murakkab tushuncha bildiruvchi birikma shaklini oladi. Muallif gapida esa bayon nohissiy bo&lsquo;lganda faqat uning kesimi vazifasidagi fe&rsquo;l (de+di, de+gan edi, de+r edi va b.)ning o&lsquo;zagi o&lsquo;zgaradi (ayt+di, ayt+gan edi, ayt+ar edi va hokazo).</em>

<em>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Ushbu maqola "Arab tilining hozirgi kundagi ahamiyati" mavzusiga bag&lsquo;ishlangan bo&lsquo;lib, arab tilining global miqyosda qanchalik muhim rol o&lsquo;ynayotganini tahlil qiladi. Arab tili, o&lsquo;zining boy tarixi, madaniyati va ilmi bilan nafaqat arab mamlakatlarida, balki butun dunyoda ahamiyat kasb etmoqda. Maqolada arab tilining zamonaviy kommunikatsiya va madaniyat, shuningdek, xalqaro munosabatlardagi o&lsquo;rni ko&lsquo;rsatib beriladi. Maqolada, arab tilining lingvistik jihatlari, uning tili va madaniyat o&lsquo;rtasidagi bog&lsquo;liqligi, shuningdek, zamonaviy texnologiyalar va axborot almashinuvi kontekstida qanday rivojlanayotganligi tahlil etiladi. Arab tili, hozirgi kunda ko&lsquo;plab xalqaro tashkilotlarda, masalan, BMT va Arab davlatlari ligasida rasmiy til sifatida qabul qilinganligi sababli, xalqaro diplomatiya va global aloqalarda ham muhim ahamiyatga ega. Shuningdek, maqolada arab tilining ta'lim va ilm-fan sohasidagi o&lsquo;rni, arab tilida olib boriladigan ilmiy tadqiqotlar va akademik munosabatlar ta'kidlanadi. Arab tilidagi zamonaviy adabiyot va san&rsquo;at asarlarining xalqaro madaniyatga qo&lsquo;shgan hissasi ham muhim jihat sifatida ko&lsquo;rib chiqiladi.</em> <em>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Umuman olganda, ushbu maqola arab tilining nafaqat tarixiy meros, balki zamonaviy jamiyatda ham qanchalik ahamiyatga ega ekanligini ochib beradi. O&lsquo;zbek va boshqa tillar bilan o&lsquo;zaro ta&rsquo;sir, arab tilining o&lsquo;ziga xos xususiyatlari va madaniyatlararo aloqalar, shuningdek, bu tilning qiyinchiliklari va imkoniyatlari ham maqola doirasida muhokama qilinadi. Arab tili hozirgi kunda global muammolarni hal qilishda, madaniyatlarni birlashtirishda va ijtimoiy taraqqiyotda muhim vosita sifatida xizmat qiladi.</em>

Dunyo globalashuv jarayoni insonlardan o&#39;z ona tilidan tashqari yana bir necha хorijiy tillarni organishni taqozo qilmogda. Hozirgi tadqiqotlar ushbu jarayonni erta yoshda boshlash samariliroq bo&#39;lishini ko&#39;rsatadi. Bizning yurtimizda ham ushbu masalaga qat&#39;iy e&#39;tibor yaratilgan, хorijiy tillarni o&rsquo;qitishda хususan ingliz tilini о&rsquo;qitishda dunyoning yetakchi tashkilot va universitetlar hamkorligida yangicha yondashuv asosida dasturlar ishlab chiqilmoqda. Oxirgi 3 yilda bu jarayon тaktabgacha ta&#39;limda ayniqsa o&#39;z rivojini topmoqda&nbsp; Davlat qaramog&#39;idagi hamda хususiy tarmoqdagi maktabgacha ta&#39;lim muassasalarda ingliz tilini o&#39;rgatish bo&rsquo;yicha keng ko&rsquo;lаmli loyihalar amalga oshirilmoqda. Ushbu mаqolada chet tillarini xususan, ingliz tilini bolalikni ilk yoshida o&#39;qitishda ta&#39;limiy o&#39;yinlardan foydalanishning muhimligi va aynan turli o&#39;yinlar orqali til ko&#39;nikmalari oson o&#39;zlashtirilishi yuzasidan fikrlar yoritilgan.

Bugungi kunda ijtimoiy tarmoqlar nafaqat odamlarni birlashtirish vositasi, balki ingliz tilini o&lsquo;rganishda ham ajoyib imkoniyatlar manbai bo&lsquo;lib xizmat qilmoqda. Ushbu maqola, ko&lsquo;pchilikning nazaridan chetda qolayotgan, ammo til o&lsquo;rganuvchilar uchun bebaho bo&lsquo;lgan ijtimoiy tarmoqlarning sirli imkoniyatlarini ochib beradi. Ularning qanday qilib sizning so&lsquo;z boyligingizni kengaytirish, tinglab tushunishingizni oshirish va madaniyatlarni kashf etishda yordam berishini kashf etasiz.

Yangi davr tilshunosligining yetakchi yo&lsquo;nalishlaridan biri bo&lsquo;lgan lingvokulturologiya fan sifatida XX asrning ikkinchi yarmi oxirlariga kelib shakllana boshladi. Tilshunoslikda esa XX asrning oxirlariga kelib &ldquo;til&nbsp; madaniyat bilan bog&lsquo;liq bo&lsquo;lib qolmasdan, balki uning o&lsquo;zi madaniyatdan o&lsquo;sib chiqqan va uni ifodalaydigan vositadir&rdquo; degan qarash mustahkam o&lsquo;rin egallay boshladi. Ayni paytda til madaniyatning yaratilish vositasi, rivojlanishi, saqlanishi (matnlar ko&lsquo;rinishida) va uning tarkibiy qismidir. Chunki til vositasida madaniyatning&nbsp; moddiy va ma&rsquo;naviy manbalari yaratiladi. Ana shu g&lsquo;oya asosida ming yillar davomida shakllangan lingvokulturologiya fanning yangi, maxsus sohasi sifatida XX asrning 90-yillarida rasman vujudga keldi. Lingvokulturologiya tilshunoslikdagi eng yangi nazariyalardan biri bo&lsquo;lgan antroposentrik paradigmaning mahsuli bo&lsquo;lib, u so&lsquo;nggi o&lsquo;n yilliklar davomida shiddat bilan rivojlanib kelmoqda.

Hozirgi zamon tilshunosligida amalga oshirilayotgan tadqiqotlar va izlanishlar natijasida ilgari surish hodisasi lisoniy mezon sifatida oʻrganilgan. ISV(Ilgari surish vositalari)ning oʻziga xos xususiyatlari, turlari tasniflangan. Antroposentrik omillarning til va mental jarayondagi integratsiyasi mahsuli sifatida ilgari surish mezoni oʻrganilgan. Uning tildagi vazifalari yoritilib, til qatlamlari doirasida tahlil va misollar keltirilgan.

Bugungi kunda maktabgacha yoshdagi ingliz tilini o&lsquo;rgatish ota-onalar tanlagan eng keng tarqalgan yo&lsquo;nalishlardan biridir. Bu bir qancha sabablarga bog&lsquo;liq bo&lsquo;lib, ulardan biri zaruratdir zamonaviy jamiyatda aloqa vositasi sifatida ingliz tilini bilish. Chet tilini ahamiyati va chet tilini o&lsquo;rganishdagi yangi pedagogik metodlar turlari va uni darsda qo&lsquo;llash usullari hamda metodlardan samarali foydalanishning amaliy ahamiyat xususida so&lsquo;z yuritiladi. Shuningdek ularni qo&lsquo;llash usullari.

<strong>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Annotatsiya: </strong>Ushbu maqola lingvistik kompetensiya va madaniyatlararo muloqot kompetensiyasi o&lsquo;rtasidagi aloqalar hamda kursantlarning madaniyatlararo muloqot kompetensiyasida ingliz tilini o&lsquo;qitishning funksiyalari haqida muhokama qiladi. Maqolada ingliz tili o&lsquo;qitishda ingliz tilini o&lsquo;rganuvchilarning madaniyatlararo muloqot kompetensiyasini qanday rivojlantirish, shuningdek ingliz tili o&lsquo;qitishning muhim maqsadlarini tushunib yetishni tadqiq qiladi. Madaniyatlararo muloqot kompetensiyasi haqida gapirar ekanmiz avvalo, kompetensiya so&lsquo;zining tom ma&rsquo;nosiga e&rsquo;tibor qaratishimiz lozim. Shunday ekan&nbsp; &ldquo;Kompetensiya&rdquo; tushunchasi lotincha &ldquo;competere&rdquo; &ndash; <em>mos kelmoq </em>&nbsp;so&lsquo;zidan olingan bo&lsquo;lib, &nbsp;<strong>&ldquo;</strong><strong>o&lsquo;z</strong> <strong>kasbiga yaroqli</strong><strong>, </strong><strong>loyiq</strong><strong>&rdquo;</strong>degan ma&rsquo;noni anglatadi.[1]&nbsp; Bundan tashqari ushbu so&lsquo;z keng ma&rsquo;noda umumiy yoki muayyan keng qamrovli masalalarni yechishda mavjud bilim va ko&lsquo;nikmalarni amaliy tajribada qo&lsquo;llay olishni ham anglatadi. Demak, kompetensiya &ndash;kutilgan natijaga olib keluvchi faoliyat, egallangan bilim, ko&lsquo;nikma va malakalarni amaliyotda qo&lsquo;llay olish layoqatidir. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Tilshunoslik tarixiga nazar tashlaydigan bo&lsquo;lsak &ldquo;kompetensiya&rdquo; atamasi ilk bor XX asr o&lsquo;rtalarida N.Xomskiy tomonidan qo&lsquo;llanilgan&nbsp; bo&lsquo;lib, tildan foydalanish jarayonida faoliyatga yo&lsquo;naltirilgan bilim, ko&lsquo;nikma va malakalar majmui sifatida baho beradi.&nbsp; Uning izdoshlari bo&lsquo;lgan ba&rsquo;zi bir olimlar esa ushbu tushuncha kompetensiyaviy yondashuv sifatida talqin etilgan. Bunda kompetentlilik va kompetensiyaviy yondashuv tushunchalari ta&rsquo;limda natijaviylikni ko&lsquo;rsatuvchi omillar sifatida qayd etiladi. &ldquo;Kompetentlik&rdquo;&ndash; subyekt va uning faoliyatiga berilgan tavsif bo&lsquo;lib, u ko&lsquo;pincha, turli ma&rsquo;lumotlar beradigan lug&lsquo;aviy-me&rsquo;yoriy adabiyotlarda &ldquo;biror-nima haqida fikr yuritish, o&lsquo;z fikr-mulohazasini bildirish imkonini beradigan bilimlarni chuqur egallash&rdquo; deya ta&rsquo;riflanadi. Boshqacha aytganda, kompetentlik &ndash;avvalambor,&nbsp; ishni bajarish (maqsadga erishish) uchun nimalar zarur ekanligini tushunishning chuqur bilimlarga asoslangan darajasidir. Kasbiy kompetentlik esa kasbiy faoliyatga oid masalalarni hal etishda bilim va ko&lsquo;nikmalarni amaliy tajribada samarali qo&lsquo;llay olish mahoratidir.&nbsp; R.P. Milrudning fikricha: &ldquo;... kompetensiya&nbsp; &ndash;shunday alohida faoliyat sohasiki, bunda individ(shaxs) yuqori darajadagi o&lsquo;zlashtirilgan yutuqlar strategiyasini namoyish qiladi. Tajriba, mavjud bilimlar va doimiy o&lsquo;z ustida ishlash asosida atrofdagi borliqning turli sohalarida qanday xatti-harakatlarni amalga oshirish kerakligi haqidagi strategiyalar, malaka va&nbsp; amaliy bilimlar olish maqsadida amalga oshiriladigan xatti-harakatlardir. Demak, kompetentlilik &ndash;shakllangan malaka va egallangan amaliy bilimlar asosida muvaffaqiyat strategiyalarini o&lsquo;zlashtirish hisobiga samarali faoliyat yuritish qobiliyatidir [2]. Shuning uchun kompetentlikni zamonaviy tushunish insonda ham o&lsquo;z imkoniyatlarini ishga solish va muayyan funksiyalarni bajara olish qobiliyati hamda unga mustaqil va mas&rsquo;uliyatli harakat qilishi uchun imkon beradigan ruhiy holatlarning mavjudligini o&lsquo;z ichiga oladi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; O&lsquo;quv jarayoniga kompetensiyaviy yondashuvni tatbiq etish muammosi&nbsp; o&lsquo;z tarixiga ega bo&lsquo;lib, kelib chiqishiga ko&lsquo;ra, N. Xomskiy, R. Uayt, J. Raven, D. Xayms kabi chet mualliflar tadqiqotlariga borib taqaladi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizning respublikada ta&rsquo;limga kompetensiyaviy yondashuvning joriy qilinishi ushbu yondashuv asosida Davlat ta&rsquo;lim standartining takomillashtirilishiga, uzluksiz ta&rsquo;lim tizimining barcha bosqich o&lsquo;quv dasturlari va darsliklari mazmuniga o&lsquo;zgartirishlar kiritilishiga olib keldi. Kompetensiyaviy yondashuv asosida takomillashtirilgan va O&lsquo;zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan 2017 yil 8 aprelda tasdiqlangan&nbsp; Davlat ta&rsquo;lim standartida umumiy o&lsquo;rta ta&rsquo;lim bosqichida o&lsquo;quvchilarning yosh xususiyatlariga mos ravishda tayanch va xususiy kompetensiyalar shakllantirilishi talablari belgilab berilgan. Tayanch kompetensiyalar sifatida kommunikativ kompetensiya, axborotlar bilan ishlash kompetensiyalari, o&lsquo;zini o&lsquo;zi rivojlantirish kompetensiyalari, ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyalari, milliy va umummadaniy kompetensiya, matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo&lsquo;lish hamda foydalanish kompetensiyalari belgilangan. Bugungi kunda barcha fanlar bo&lsquo;yicha Davlat ta&rsquo;lim standartlarida kompetensiyaning turlari aks ettirilgan va xususiy fanga oid kompetensiyalar ishlab chiqilgan. Davlat ta&rsquo;lim standartlarida, xususan, chet tillarni o&lsquo;qitish bo&lsquo;yicha quyidagi kompetensiyalar belgilangan: &nbsp;&nbsp;&nbsp; &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Lingvistik kompetensiya ya&rsquo;ni bunda til materiali&nbsp;(fonetika, leksika, grammatika)&nbsp;haqida bilimlar va nutq&nbsp;faoliyati turlari (tinglab-tushunish, gapirish, o&lsquo;qish va yozish) bo&lsquo;yicha ko&lsquo;nikmalarni egallash nazarda tutiladi. Sotsiolingvistik kompetensiya so&lsquo;zlovchining biror-bir nutqiy vaziyat, kommunikativ maqsad va xohish-istagidan kelib chiqqan&nbsp;holda kerakli lingvistik shakl, ifoda usulini tanlash imkonini yaratadigan kompetensiya hisoblanadi. O&lsquo;rganilayotgan chet tilda kommunikativ vaziyatda tushunmovchiliklar paydo bo&lsquo;lganda takroran so&lsquo;rash, uzr so&lsquo;rash va&nbsp;hokazolar orqali murakkab vaziyatlardan chiqib keta olish&nbsp;qobiliyatini nazarda tutadigan kompetensiya bu pragmatik kompetensiyadir. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Kompetentlilik yondashuvining shakllanishi ta&rsquo;limni taraqqiy ettirish talabi, zamonaviy jamiyat ehtiyojlariga moslashish yo&lsquo;llarini qidirish bilan bog&lsquo;liq hisoblanadi. Kompetentlilik yondashuvi shaxsda bilimlardan tashqari amaliy vazifalarni hal etish qobiliyatini shakllantirishga intilishini ham aks ettiradi. Kasbiy faoliyat mazmunining o&lsquo;zgarishi, yangi texnologiyalarni qo&lsquo;llash, o&lsquo;zgacha miqyosdagi tayyorgarlikni, umumta&rsquo;lim asosi maktabdanoq shakllantiriluvchi kasbiy tayyorgarlikni taqozo etadi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Yuqorida keltirib o&lsquo;tilgan ushbu kompetensiyalar talabalarning chet tilidagi kommunikativ komptensiyalarini shakllanishga olib kelishi ko&lsquo;zda tutiladi. Bundan ko&lsquo;rinib turibdiki, kommunikativ kompetensiya ham tayanch kompetensiyalar asosida turadigan ham&nbsp; xususiy kompetensiyalar jamuljamidan kelib chiqadigan, kompetentlikni ta&rsquo;minlab berishga xizmat qiladigan asosiy kompetensiyadir. O&lsquo;z navbatida kommunikativ kompetentlilik, lingvistik, sotsiolingvistik, diskursiv, strategik, ijtimoiy-madaniy va ijtimoiy kompetensiyalarni kabi kompetensiyalarni o&lsquo;z ichiga oladi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; &nbsp;&nbsp;Ijtimoiy-madaniy yondashuvning til ta&rsquo;limidagi umumiy maqsadi kursantlarni chet tili vositalari orqali ko&lsquo;p madaniyatli dunyoda madaniyatlararo muloqot kompetensiyasini rivojlantirish orqali faol hamkorlikka tayyorlashdir. Til muayyan ijtimoiy-madaniy voqelikni aks ettiruvchi vosita bo&lsquo;lib,&nbsp; uni egallash orqali biz madaniyatga tegishli olam manzarasini ham egallaymiz. Til bilishning o&lsquo;zi aslida madaniyat belgisining bir ko&lsquo;rinishidir. Barchamizga ma&rsquo;lumki bizning buyuk bobokolonlarimiz ham qadimdan ikki, uch tilni bilganlar. Bu esa ularga boshqa millat vakillari bilan erkin muloqot qilish va hamnafas yashash imkonini bergan. Shuning uchun ham, chet tilini o&lsquo;qitishda kursantlarning madaniyatlararo muloqot&nbsp; kompetensiyalarini shakllantirib borish nihoyatda muhim bo&lsquo;lib, bu nafaqat chet tilini kerakli darajada chuqur o&lsquo;zlashtirishga, balki turli mamlakatlar xalqlari o&lsquo;rtasida keng miqyosli ijtimoiy-madaniy munosabatlarni o&lsquo;rnatishga ham&nbsp; samarali ta&rsquo;sir ko&lsquo;rsatuvchi vositalardan biri hisoblanadi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Hozirgi davrda chet tillarni o&lsquo;qitishning asosiy maqsadi faqat lisoniy bilimlar, ko&lsquo;nikma va malakalarni yetkazish va hatto mamlakatshunoslikka oid ma&rsquo;lumotlarni risoladagidek o&lsquo;rganishdangina iborat bo&lsquo;lib qolmasligi lozim. Bu haqda Ter-Minasova fikri quyidagicha: &ldquo;...pedagogik jarayonda madaniyatlararo muloqotda ishtirok eta olish qobiliyati asosiy o&lsquo;rinni egallashi kerak. Bu ayniqsa hozir juda ham muhim, &laquo;xalqlar, tillar, madaniyatlarning bir-biriga aralashuvi mislsiz keng quloch yoyganida &ndash; o&lsquo;zga madaniyatlarga bag&lsquo;rikenglikni tarbiyalash, ularga nisbatan qiziqish va hurmat uyg&lsquo;otish hamda o&lsquo;zida o&lsquo;zga madaniyatlardagi ortiqchalik, yetishmaslik yoki o&lsquo;xshamasligidan g&lsquo;ashlanish hissini yengish kabi muammolar ko&lsquo;ndalang turadi. Aynan shu munosabat bilan madaniyatlararo kommunikatsiya masalalariga nisbatan har tomonlama qiziqish uyg&lsquo;ongan&raquo;[3]. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Darhaqiqat, bugungi kunga kelib chet tillarini o&lsquo;qitishning ijtimoiy-madaniy konteksti o&lsquo;zgargan deb ayta olamiz. Xalqaro muloqot tillarini o&lsquo;qitishning hozirgi bosqichida tili o&lsquo;rganilayotgan mamlakat madaniyatini bilish tildan foydalanishda muhim ahamiyatga ega. Tilni madaniyat bilan birga o&lsquo;rganish zamonaviy til ta&rsquo;limining asosiy yo&lsquo;nalishi hisoblanadi va buni amalda unumli ishlata olish katta muvaffaqiyatlarga olib keladi. Tilni o&lsquo;rganilayotgan jamiyat madaniyatidan uzilgan holda o&lsquo;rganish mumkin emas,&nbsp; til va madaniya bu har doim yonma-yon ishlatiladigan bir butun tushunchadir. Chunki til jamiyat taraqqiyoti mahsuli va uning madaniyati tashuvchisidir. Lisoniy kompetentlik yetarli yoki hatto yuqori darajada bo&lsquo;lganida ham nolisoniy borliq haqidagi bilimlarning yetishmasligi bois chet tilida muloqot samarasi pasayib ketishi mumkin. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; A.V. Xutorskoy qadriyatli-mazmunli, umummadaniy, o&lsquo;quv-o&lsquo;rganish, informatsion, kommunikativ, ijtimoiy-mehnat, shaxsiy o&lsquo;z-o&lsquo;zini takomillashtirish kompetensiyalarni ham o&lsquo;rganib ularni farqlab chiqadi. Muallifning ta&rsquo;kidlashicha, bunday asosiy kompetensiyalar ro&lsquo;yxati &laquo;umumiy ta&rsquo;limning bosh maqsadlari, ijtimoiy tajriba va shaxs tajribasini tarkibiy tuzilishi hamda o&lsquo;quvchiga zamonaviy jamiyatda ijtimoiy tajriba, yashash va amaliy faoliyat yuritish malakalarini&nbsp; egallashga imkon beruvchi asosiy faoliyat turlariga asoslanadi&raquo;[4] deb qayd etadi. Boshqa bir olim D.F. Ilyasov esa chet tilini o&lsquo;quv fani sifatida o&lsquo;rganishda asosiy kompetensiyalar jumlasiga quyidagilar kiritadi: ijtimoiy kompetentlilik &ndash; biror bir jamiyatda boshqa odamlarning qarashlarini hisobga olgan holda harakat qilish qobiliyati; predmetli kompetentlilik, ya&rsquo;ni tilni bilim olish va muloqot vositasi sifatida anglash qobiliyati; informatsion kompetentlilik&ndash; axborot texnologiyalarini egallash qobiliyati, har qanday turdagi axborot bilan ishlay olish hamda axborot texnologiyalarini tilni o&lsquo;rganishda qo&lsquo;llay bilish qobiliyati; proyektivli kompetentlilik &ndash; o&lsquo;z mahsulotini yaratish, individual va jamoaviy faoliyatda qarorlar qabul qila olish va o&lsquo;z qarorlari uchun mas&rsquo;uliyatli bo&lsquo;lish qobiliyati; ijtimoiy-madaniy kompetentlilik &ndash; umumbashariy odob-ahloq, madaniy o&lsquo;ziga xoslik va xuquqiy bilimlarni qo&lsquo;llagan holda o&lsquo;zining va o&lsquo;zgalarning madaniyatiga muvofiq ravishda harakat qilish qobiliyati; kommunikativ kompetentlilik, ya&rsquo;ni o&lsquo;zga tildagi muloqot vositalari yordamida o&lsquo;zgalarni tushunish va ularga tushunarli bo&lsquo;lish qobiliyati[5]. Ijtimoiy-madaniy kompetensiyani rivojlantirish ijtimoiy-madaniy adaptatsiya (moslashuv), yangi madaniyatga shaxsning integratsiyalashuvini taqozo etadi.[6] Ko&lsquo;pchilik tadqiqotchilar ijtimoiy-madaniy kompetensiyani mamlakatshunoslik va madaniyatshunoslik fanlariga bog&lsquo;liq holda talqin etadilar. Lingvomadaniyatshunoslik fanining yuzaga kelishi ham bu qarashlarni yuzaga kelishini tasdiqlaydi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; &nbsp;N.A. Salanovich quyidagicha takidlaydi, tilni o&lsquo;rganishni mamlakatshunoslik bilan birga olib borish talabalardagi o&lsquo;qishga nisbatan nihoyatda kuchli qiziqishni uyg&lsquo;otadi hamda muloqot jarayonida zamonaviy o&lsquo;qitishdagi til, xalq madaniyati, mamlakatshunoslik tarixi, an&rsquo;analarga oid to&lsquo;rt masalani hal etish imkonini yaratadi[7]. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; I. A. Zimnyaya tasnifiga ko&lsquo;ra va Evropa Kengashi tavsiyasiga muvofiq, ijtimoiy-madaniy kompetensiya ko&lsquo;p madaniyatli jamiyatdagi hayot bilan bog&lsquo;liq kompetensiya, ya&rsquo;ni &laquo;odam bilan ijtimoiy soha o&lsquo;rtasidagi o&lsquo;zaro ta&rsquo;sirlashuvlarga taalluqli&raquo; kompetentlik guruhidir[8].&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Demak, ijtimoiy-madaniy kompetensiya umummadaniy va ijtimoiy kompetensiyalar bilan uzviy bog&lsquo;liq bo&lsquo;lib, u madaniyatlararo muloqot kompetensiyasini rivojlantirishda asosiy omil bo&lsquo;lib xizmat qiladi. Madaniyatlararo muloqot komponentlikni rivojlantirishdan maqsad: chet el madaniyatida kompetentlikka erishish; o&lsquo;z madaniyatini bilish va bu haqida so&lsquo;zlab bera olish; o&lsquo;zgalarni hurmat qilish va bag&lsquo;rikenglikka olib keluvchi madaniyatlararo tushunishga erishish; o&lsquo;zining va o&lsquo;zgalar madaniyatini tahlil qila olish qobiliyatiga ega bo&lsquo;lish. Madaniyatlararo muloqot kompetensiyani quyidagicha ta&rsquo;rifladik: madaniyatlararo muloqot kompetensiyasi &ndash; chet tilida muloqot olib boruvchi shaxsning til sohiblarining ijtimoiy va nutqiy xulq-atvorining milliy-madaniy xususiyatlari, ularning urf-odatlari, muomala qoidalari, tarixi va madaniyatidan xabardor bo&lsquo;lishi hamda&nbsp; muloqot jarayonida ana shu bilimlardan foydalangan holda o&lsquo;zga madaniyatlar vakillari bilan muvaffaqiyatli ravishda muloqotlashish qobiliyatini namoyon qila olish layoqatidir. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Haqiqatdan ham, inglizcha so&lsquo;zlarni nutqda to&lsquo;g&lsquo;ri qo&lsquo;llash uchun&nbsp; ta&rsquo;lim oluvchilar u haqda avvalo tasavvur va tushunchalarga ega bo&lsquo;lishi kerak. Shundan kelib chiqqan holda, chet tili darslarida kursantlarga o&lsquo;rganilayotgan til mamlakati haqidagi quyidagi ma&rsquo;lumotlar bilan tanishish tavsiya etiladi: mamlakatlarning geografik joylashuvi va tabiiy sharoitlari; davlat tuzumi; mamlakat madaniyati va uning dunyo madaniyatiga qo&lsquo;shgan hissasi; davlat harbiy sohasi va faoliyati; harbiylarning maishiy&nbsp; yashash va dam olish tarzining tashkil etilishi; harbiy ta&rsquo;lim tizimi va muassasalari haqida ma&rsquo;lumotlar; bayramlar, an&rsquo;analar, muhim ahamiyatga ega sanalar; harbiy sohadagi nutqiy etiket va muomala&nbsp; borasidagi o&lsquo;ziga xos xususiyatlar. Bu lingvomamlakatshunoslikka oid bilimlarni muqobilsiz leksika va uning ona tilida ifodalanishlari, autentik matnlarning madaniyatshunoslikka oid (ya&rsquo;ni madaniy) belgilari, til sohiblarining nutqiy muomala qoidalarini o&lsquo;z ichiga oladi. Mazmun jihatidan bunday muloqot quyidagi mavzularni qamrab oladi: o&lsquo;rganilayotgan til mamlakati, harbiy sohasiga oid oila, harbiy ta&rsquo;lim maktablari, harbiylarning bo&rsquo;sh vaqtlari(hordiq), harbiylar hayotida sport, harbiy shaharchalar va uning diqqatga sazovor yerlari, sayohat, kasb tanlash, tabiat va ekologiya, madaniyat va san&rsquo;at, mashhur harbiy kishilar, milliy bayramlar, an&rsquo;analar va boshqalar. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Yana shuni aytishimiz kerakki, tili o&lsquo;rganilayotgan mamlakat madaniyati haqidagi tasavvurlarni shakllantirishda talabalarning ona tili, unda aks etgan ijtimoiy-madaniy muhitdagi omillar ham asosiy ahamiyatga ega. &nbsp;&nbsp;&nbsp; &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Cholevki &ldquo;til sohiblari har doim ham chet tilda so&lsquo;zlashuvchilar uchratadigan lisoniy qiyinchiliklarga e&rsquo;tibor qaratavermaydilar. Biroq aynan shular, bu tili o&lsquo;rganilayotgan mamalakatda o&lsquo;qishga yoki ishga joylashishida hal qiluvchi omil bo&lsquo;la olishi mumkin&rdquo;&nbsp; deb ta&rsquo;kidlaydi[8]. Shuning uchun ham biz kursantlarga til o&lsquo;rgatish jarayonida aynan shu masalaga alohida e&rsquo;tibor qaratmog&lsquo;imiz lozim, ya&rsquo;ni aynan lisoniy qiyinchiliklarni bartaraf etishimiz kerak. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Madaniyatlararo muloqot kompetentlik sohasiga shu bilan bir qatorda pedagogik muloqotni tashkil qilish va aniq pedagogik vaziyatni hisobga olish ham kiradi, bu bor imkoniyatlardan foydalana bilish, o&lsquo;rganilayotgan til mamlakatiga xos nutqning alohida oborotlaridan(tuzilmalar), nutqiy muloqotning o&lsquo;ziga xos qoidalaridan foydalanishni bilish, ya&rsquo;ni urf-odatlar, madaniyat ta&rsquo;siridan dalolat beruvchi tilning o&lsquo;ziga xos belgilaridan o&lsquo;rinli foydalana olish layoqatidir. O&lsquo;qitishning madaniy vositalari tilning tabiiy me&rsquo;yorlarini o&lsquo;zlashtirishga, o&lsquo;rganilayotgan til sohiblarining an&rsquo;analari va urf-odatlarini tushunishga, yot mentallik va til vositalarini o&lsquo;rganishga yordam beradi. Ijtimoiy me&rsquo;yorlar xushmuomalalik qoidalari, turli avlod, jins, ijtimoiy guruhlar o&lsquo;rtasidagi muloqot me&rsquo;yorlari, jamiyatda qabul qilingan ayrim marosimlarning til orqali mustahkamlanishiga qaratilgani bois, madaniyatlararo muloqot kompetentligi turli madaniyat vakillari o&lsquo;rtasidagi muloqotning lisoniy shakllanishiga katta ta&rsquo;sir ko&lsquo;rsatadi. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Chet tilini o&lsquo;qitishda ijtimoiy-madaniy yondashuvni tatbiq etish talabalarning chet tilni o&lsquo;zlashtirishlarida faollashuviga olib keladi. Talaba o&lsquo;zga xalqning milliy madaniyati va qadriyatlarini o&lsquo;zlashtirishi jarayonida shuningdek, tili o&lsquo;rganilayotgan mamlakat haqidagi bilimlarni ham mustahkamlaydi. Demak, tili o&lsquo;rganilayotgan mamlakat aholisining turmush tarzi, urf-odatlari, milliy madaniyati va tabiati bilan tanishtirib borish ikki tomonlama murakkab integrar jarayon bo&lsquo;lib, bunda nafaqat tili o&lsquo;rganilayotgan mamlakat aholisining, balki ayni paytda o&lsquo;zi tug&lsquo;ilib o&lsquo;sgan yurtning urf-odatlari, o&lsquo;z xalqining milliy madaniyati ham qiyoslab o&lsquo;rganib boriladi va zarur hollarda chet mamlakat xalqiga taqdim qilinadi. Shuning uchun ham bu, o&lsquo;zi bilmagan holda bir-biridan andoza olish tili va madaniyatlari boshqa-boshqa bo&lsquo;lgan xalqlar o&lsquo;rtasida tez-tez uchrab turadigan hodisadir. Qiyoslash davomida talabalar ko&lsquo;plab umumiy bo&lsquo;lgan va o&lsquo;ziga xos belgilar, xususiyatlarni ajratadilar. Bu esa o&lsquo;sha mamlakat bilan yaqinlashish, uni tushunish va unga, uning odamlari, an&rsquo;analariga yaxshi munosabatda bo&lsquo;lishga yordam beradi. Chet tilini o&lsquo;qitishda madaniyatlararo muloqot kompetensiyasi tili o&lsquo;rganilayotgan mamlakatning udumlari, an&rsquo;analari haqidagi bilimlar asosida shakllanadi. Bunda nutqiy muloqot harakatlaridagi kommunikativ hulq-atvor haqidagi bilimlar va ko&lsquo;nikmalar; verbal va noverbal hulq-atvor ko&lsquo;nikma va malakalari milliy madaniyat mazmunini tashkil qiladi. Ijtimoiy-madaniy bilimlar va ko&lsquo;nikmalarni shakllantirish lingvomamlakatshunoslik va mamlakatshunoslik bo&lsquo;yicha bilimlar hajmini tanlangan kasb xususiyatlaridan kelib chiqqan holda yangi mavzu va nutqiy muloqot muammolari hisobidan kengaytirish demakdir. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Shunday qilib, madaniyatlararo muloqot kompetensiyasi madaniyat, falsafa, etnolingvistika, tarix, adabiyot, geografiya va mamlakatshunoslikka oid ma&rsquo;lumotlarga asoslangan holda sotsiolisoniy komponentning shakllanishiga yordam beradi. Demak, bu komponent jamiyatshunoslik, tilshunoslik, mamlakatshunoslik sohalaridan olingan bilimlarni umumlashtirishga, etnomadaniy umumbashariy madaniyat bilan tanishtirishga asoslanadi. Turli xalqlarning o&lsquo;ziga xos madaniyatining qadriyatlari hamda ularning jahon madaniyati taraqqiyotiga qo&lsquo;shgan hissasi nuqtai-nazaridan o&lsquo;rganishga yordam beradi.

Texnologiyalar paydo bo'lishi va raqamli dunyoning rivojlanishi tillarni o'rganish va o'rgatish usullarini o'zgartirdi. Biroq, texnologiyalarning o'rni ularo'qitish vositasi sifatida foydalanilganda aniqlanishi kerak. Ushbu maqola ingliz tilini ikkinchi til sifatida o'rganish kontekstida texnologiyalarni til o'rganishdagi rolini o'rganadi. Tadqiqot ob'ektlari - bu tilni kasbiy maqsadlarda o'rganadigan xususiy universitet talabalari. Tadqiqot kvazi-eksperimental usuldan foydalaniladi, chunki tadqiqot mavzusi tadqiqotchining talabalari orasidan tanlanadi.

Nutqiy faoliyatning maqsadli xususiyati kommunikatsiya vositasi vazifasini o&rsquo;tovchi til va til unsurlarining funksional jihatlarini o&rsquo;rganishni taqozo etadi.&nbsp; Chunki u yoki bu til birligi turli kommunikativ vaziyatlarda turlicha ma`no kasb etishi mumkin. Kommunikativ vaziyat deganda muloqot sodir bo`ladigan lingvistik va ekstralingvistik sharoitlarni tushunamiz.

Mazkur maqolada nofilologik ta&rsquo;lim yo&lsquo;nalishida tahsil olayotgan talabalarining chet tilini o&lsquo;rganishga bo&lsquo;lgan ehtiyojlari hamda ushbu jarayonning o&lsquo;ziga xos jihatlari tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida talabalar til o&lsquo;rganishda duch keladigan muammolar,ularning kasbiy ehtiyojlari va motivatsiyasi asosida til o&lsquo;qitish metodikasi moslashtirilishi zarurligi ta&rsquo;kidlanadi. Nofilologik yo&lsquo;nalish talabalarining til o&lsquo;rganishga yondashuvi filologiya&nbsp;yo&lsquo;nalishidagilardan farq qilishi, ular uchun til &ndash; aloqa vositasi sifatida kasbiy faoliyatga tayyorgarlikning muhim qismi ekanligi ko&lsquo;rsatib o&lsquo;tiladi. Shuningdek, samarali ta&rsquo;lim jarayoni uchunkommunikativ yondashuv, kasbiy yo&lsquo;naltirilgan topshiriqlar va interfaol metodlardan foydalanish tavsiya etiladi. Maqolada o&lsquo;quvchilarning individual va yoshga doir xususiyatlarini inobatga olish orqali chet tilini o&lsquo;qitish samaradorligini oshirishga doir takliflar ham berilgan.

Bugungi kunda asosiy aloqa vositasi hisoblangan til bundan bir necha ming yillar oldin ancha sodda shaklda paydo bo`lgan edi. Ushbu maqolada til paydo bo`lishi borasidagi nazariyalar tahlili bayon qilinadi va ularning tarixi batafsil tanishtiriladi.

Bugungi kunda asosiy aloqa vositasi hisoblangan til bundan bir necha ming yillar oldin ancha sodda shaklda paydo bo`lgan edi. Ushbu maqolada til paydo bo`lishi borasidagi nazariyalar tahlili bayon qilinadi va ularning tarixi batafsil tanishtiriladi.

Bugungi kunda asosiy aloqa vositasi hisoblangan til bundan bir necha ming yillar oldin ancha sodda shaklda paydo bo`lgan edi. Ushbu maqolada til paydo bo`lishi borasidagi nazariyalar tahlili bayon qilinadi va ularning tarixi batafsil tanishtiriladi.&nbsp;&nbsp;&nbsp;

&nbsp;Til o&lsquo;rganish &nbsp;jamiyatning &nbsp;muhim sohalaridan hisoblanadi. Muloqot vositasi bo&lsquo;lmish tilni tabiiy muhitda (oilada, jamoatchilik orasida) yoki amaliy mashg&rsquo;ulotlar orqali egallash mumkin. Til hodisalariga oid bilimlar esa nazariy jihatdan o&lsquo;rganiladi. Xalqaro munosabatlar avj olgan bir paytda tillami bilish, ayniqsa, ko&lsquo;p tillilik (poliglossiya) ulkan ahamiyat kasb etmoqda. Mazkur maqolada xorijiy tilni egallashning psixologik jihatlari ko&lsquo;rib chiqiladi. Psixologiyaning ta&rsquo;limdagi o&lsquo;rni va uning pedagogika va tilshunoslik bilan aloqasini o&lsquo;rganiladi. Shuningdek maqolada xorijiy tillarni o&lsquo;qitishda psixologik nazariyalarni qo&lsquo;llash usullari, o&lsquo;qituvchining kasbiy til kompetensiyasi, hamda chet tillarini o&lsquo;rganish motivatsiyasi muhimligi ta&rsquo;kidlanadi.

Ushbu maqola til va identiklik o‘rtasidagi murakkab bog‘liqlikni amaliy lingvistika doirasida o‘rganib, identiklik tushunchasining mazmun-mohiyatini izohlaydi. Til, insoniy muloqotning asosiy vositasi sifatida, shaxs va guruh identikligini shakllantirishda hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Maqolada til qanday qilib identiklikni aks ettirishi va shakllantirishi masalasi o‘rganilib, bunda lisoniy identiklikni tadqiq etgan turli olimlar tomonidan olib borilgan sifatiy tahlillarga murojaat qilinadi.

Uzluksiz ta&rsquo;lim tizimida tillarni o&lsquo;rgatish-o&lsquo;rganishga alohida e&rsquo;tibor beriladi. Zamonaviy bozor iqtisodiyoti va axborot texnologiyalari taraqqiyoti sharoitida chet til o&lsquo;rganishga ehtiyoj kuchaydi. Madaniyatlararo muloqot vositasi sifatida chet til o&lsquo;rganish davr talabiga aylandi.

Ushbu tadqiqotning maqsadi talabalarga tinglashni o&lsquo;rgatishda&nbsp;diktant strategiyasidan foydalanishni o&lsquo;rganishdir.Til aloqa vositasidir. Tildan&nbsp;foydalanib, odamlar o&lsquo;zlarining his-tuyg&lsquo;ularini, fikrlarini va fikrlarini ifoda&nbsp;etishlari mumkin. Odamlar kundalik ehtiyojlarini qondirish uchun boshqalar bilan&nbsp;muloqot qilish uchun tildan foydalanadilar. Darhaqiqat, til inson hayotida muhim rol&nbsp;o&lsquo;ynagan. Til - bu odamlarning yig&lsquo;indisi sifatida shaxslararo muloqotda&nbsp;qo&lsquo;llaniladigan va inson muhitidagi narsa, jarayon va hodisalarni to&lsquo;liq&nbsp;kataloglaydigan nutq tovushlarining ixtiyoriy tizimi. Shu sababli, odamlar til&nbsp;funktsiyalaridan butun dunyo xalqlari o&lsquo;rtasida xalqaro aloqa vositasi sifatida foydalanadilar. Tilni, ayniqsa ingliz tilini o&lsquo;rganish biz uchun juda muhim, chunki u&nbsp;xalqaro til bo&lsquo;lib, u dunyodagi millatlar o&lsquo;rtasida og&lsquo;zaki yoki yozma muloqotda aloqa vositasi sifatida ishlatiladi. Bundan tashqari, ingliz tilini o&lsquo;rganishga bo&lsquo;lgan&nbsp;qiziqish juda tez o&lsquo;sishi uchun aloqa vositasi sifatida ingliz tilidan foydalanish juda&nbsp;muhimdir.Ushbu maqolada o&lsquo;quvchilarning tinglash malakasini oshirish uchun&nbsp;diktantlardan samarali foydalanish usullari va metodikalariga doir ba`zi&nbsp;yondashuvlarga to&lsquo;xtalib o&lsquo;tiladi. Ushbu tadqiqotning foydasi talabalarga tinglashni&nbsp;o&lsquo;rgatish uchun diktant strategiyasidan foydalanish bo&lsquo;yicha o&lsquo;quvchilarga&nbsp;tushuncha qo&lsquo;shishdir.

Maqolada allyuziya, uning xususiyatlari va badiiy matnda allyuziya tomonidan amalga oshiriladigan vazifalar o’rganib chiqilgan. Xususan, muallif hozirgi kunda kognitiv lingvistika, lingvokulturologiya, matn lingvistikasi, teolingvistika va adabiyotshunoslikda dolzarb ahamiyatga ega bo’lgan va ko’plab izlanishlarga sabab bo’layotgan til birligi – diniy markerlangan allyuziyaning nazariy asoslarini yoritgan va unga xos xususiyatlarni umumlashtirgan. Tadqiqotning dolzarbligi va yangiligi shundan iboratki, muallif masalaning nazariy asoslarini atroflicha o‘rgangach, diniy markerlangan allyuziyalarning intertekstuallik vositasi sifatidagixususiyatlarini tadqiq va tahlil qilgan. Tahlil natijalariga ko’ra diniy markerlangan allyuziyalar badiiy matnda asar muallifining individual konseptual dunyoqarashi hamda uning modalligini namoyon etishga xizmat qiluvchi intertekstuallik vositasi sifatida namoyon bo’ladi.

Ilmiy-texnik &nbsp;taraqqiyotning &nbsp;shiddat &nbsp;bilan &nbsp;jadallashuvi &nbsp;ilmiy-texnikaviy &nbsp; axborotlarning jadal o`sishiga va yangilanishiga olib kelmoqda. XX asrning ikkinchi&nbsp; yarmida &nbsp;fan &nbsp;taraqqiyotining &nbsp;sur`ati &nbsp; &nbsp;o`zining &nbsp;eng &nbsp;yuqori &nbsp;cho`qqisiga &nbsp;erishdi.Bu&nbsp; jarayonda jamiyat rivojiga mos zamonaviy ta`lim tizimi shakllandi. Bugunga kelib &nbsp; dunyoning &nbsp;qator &nbsp;rivojlangan &nbsp;davlatlarida &nbsp;pedagogik &nbsp;texnologiya &nbsp; &nbsp;ta`lim &nbsp;tizimida&nbsp; izchillik bilan joriy etib kelinmoqda. Shu jumladan, milliy ta`lim tizimimizda ham &nbsp; axborot-kommunikatsion texnologiyalari &nbsp;umumta`lim &nbsp;fanlarni o`qitishda &nbsp;samarali&nbsp; jarayon sifatida qo`llanmoqda.&nbsp; Ta`lim o`quvchilarni tarbiyalash va rivojlantirish vositasi ekan, yosh avlodni bilim&nbsp; olishi, &nbsp;tarbiyasi &nbsp;va &nbsp;rivojlanishi &nbsp;bir &nbsp;butun &nbsp;jarayon &nbsp;bo`lib, &nbsp;biri &nbsp;ikkinchisidan&nbsp; ajratilmagan holda amalga oshiriladi.&nbsp;

<em>Ushbu maqolada adabiy til umumxalq tili (milliy til)ning oliy shakli ekanligi va uning sotsiolingvistik xususiyatlari, standart til va adabiy tilning ichki yashash shakllari, me&rsquo;yorlari haqida ilmiy mushohadalar keltirilgan. Shuningdek, adabiy tilning yuzaga kelishi va yaratilishi davlat hamda jamiyatchilik tarixi bilan uzviy bog&lsquo;liqligi, adabiy tilning umumxalq ommaviy aloqa vositasi ekanligi, ushbu tilning jahon tilshunosligida sotsiolingviktik yondashuv asosida o&lsquo;rganilishi haqida fikrlar keltirib o&lsquo;tilgan. </em>

Ushbu maqola talabalarning paremiologik kompetensiyasini rivojlantirishda til korpusining asosiy va qo‘shimcha ta’lim vositasi sifatida samaradorligini ko‘rsatishga bag‘ishlangan. Ushbu maqsadga erishish uchun mahalliy va xorijiy olimlar nazariyalar o‘rganildi. Amaliy tavsiyalar berish uchun “Beauty is in the eye of beholder” maqoli tanlab olinib, uning chastotasi Amerika korpusi(COCA)da aniqlandi. Korpus ma’lumotlaridan unumli foydalangan holda “What may be more in the eye of the beholder?” [“yana nima kim uchun qanday?”] deb nomlangan model yaratildi. Ushbu model asosida turli maqsadlarda, xususan, yangi mavzuni boshlash, talabalarning lug‘at boyligi va gapirish ko‘nikmalarini rivojlantirishga mo‘ljallangan uchta paremiologik mashqlar tuzildi. Va nihoyat, erishilgan natijlar qisqa bayon etilib, ular foydalanishga tavsiya etildi.

<em>Maqolada transport vositalari muhandisligiga ixtisoslashgan yo&lsquo;nalishlarda ingliz tilini o&lsquo;qitishni takomillashtirish zarurati, bu jarayonni samarali tashkil etishning metodik asoslari va ko&lsquo;p darajali o&lsquo;quv tizimini joriy etishning dolzarbligi yoritiladi. Ingliz tili texnik sohalarda global axborot, texnologik yangiliklar, xalqaro hamkorlik va ilmiy almashuv vositasi sifatida muhim o&lsquo;rin egallaydi. Ko&lsquo;p darajali yondashuv orqali talabalar o&lsquo;z bilimlarini shaxsiy qobiliyat va darajasiga mos ravishda rivojlantirish imkoniyatiga ega bo&lsquo;ladi. Shu bilan birga, ESP (English for Specific Purposes), CLIL (Content and Language Integrated Learning), raqamli texnologiyalar va integratsiyalashgan ta&rsquo;lim metodlarining qo&lsquo;llanilishi samaradorlikni yanada oshiradi.</em>