To see the other types of publications on this topic, follow the link: Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej.
Journal articles on the topic 'Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej'
Create a spot-on reference in APA, MLA, Chicago, Harvard, and other styles
Consult the top 50 journal articles for your research on the topic 'Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej.'
Next to every source in the list of references, there is an 'Add to bibliography' button. Press on it, and we will generate automatically the bibliographic reference to the chosen work in the citation style you need: APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver, etc.
You can also download the full text of the academic publication as pdf and read online its abstract whenever available in the metadata.
Browse journal articles on a wide variety of disciplines and organise your bibliography correctly.
1
Jarno, Witold. "Wojsko Polskie w życiu gospodarczym Łodzi w latach II Rzeczypospolitej." Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku 20 (June 18, 2018): 89–102. http://dx.doi.org/10.18778/2080-8313.20.04.
Full textAbstract:
Artykuł opisuje rolę Wojska Polskiego w życiu gospodarczym miasta Łodzi w latach 1918–1939. W mieście stacjonowało w tym czasie wiele jednostek i instytucji wojskowych, dzięki czemu garnizon łódzki należał w latach II Rzeczypospolitej do grupy największych w Polsce. Wojsko było ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój gospodarczy miasta. Jednostki wojskowe kupowały na lokalnym rynku wiele różnych produktów niezbędnych dla ich normalnego funkcjonowania. Armia kupowała przykładowo: elementy oporządzenia, żywność, zwierzęta pociągowe, materiały budowlane, meble i inne elementy wyposażenia koszarowego. Zamówienia składane przez armię oraz prywatne zakupy żołnierzy zapewniały pracę dużej grupie robotników i rzemieślników. Korzyści ekonomiczne z obecności wojska w łódzkim garnizonie mieli także właściciele zakładów szewskich, krawieckich, fryzjerzy, restauratorzy, czy właściciele kin i teatrów. Duże zyski mieli także właściciele prywatnych kamienic za wynajmowanie mieszkań dla oficerów. Wszystkie te czynniki powodowały, iż władze miejskie były zainteresowane stacjonowaniem w Łodzi jak największej liczby jednostek wojskowych, co znacząco wpływało na rozwój gospodarczy miasta.
2
Mokrauz, Jerzy. "Prawosławne duszpasterstwo wojskowe w okresie międzywojennym i w trakcie II wojny światowej." Roczniki Teologiczne 68, no. 7 (September 27, 2021): 129–38. http://dx.doi.org/10.18290/rt21687-8.
Full textAbstract:
Powyższy artykuł prezentuje w zarysie trudny okres rozwoju Prawosławia na terenie II Rzeczypospolitej, czyli lata 1918-1945. Problemy z uksztaltowaniem jednoznacznej myśli państwowej, ustalenie profilu konfesyjnego czy wreszcie tragedia II wojny światowej ukazywały już wcześniej istniejące problemy bądź ewokowały nowe. Naturalna skłonność do kultywowania tradycji chrześcijaństwa zachodniego na ziemiach polskich musiała wreszcie ustąpić powojennym uwarunkowaniom programu ateistycznego, gdy wojsko stanęło na straży wierności narzuconym treściom traktatowym, by strzec wolności w jej nowych semantycznie ograniczeniach.
3
Woźnicki, Marek. "Reformy ceł i podatków w Rzeczypospolitej w latach 1764–1766." Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia 69 (October 25, 2016): 151. http://dx.doi.org/10.17951/f.2014.69.151.
Full textAbstract:
<p>W połowie XVIII w. sytuacja Rzeczypospolitej Obojga Narodów była bardzo trudna. Rzeczpospolita traciła swoją pozycję w Europie i musiała zmierzyć się z problemami wewnętrznymi. Stąd też nie jest zaskoczeniem, że po śmierci króla Augusta III główna frakcja polityczna – Familia (Czartoryskich) – rozpoczęła ambitny program reformy państwa. Jednym z najpoważniejszych problemów Rzeczypospolitej było to, że rządy saskie pozostawiły skarb państwa polsko-litewskiego w opłakanym stanie, dochody skarbu wynosiły ok. 8,5 mln zł. Poziom podatków był niski, a stany uprzywilejowane były w dużej mierze zwolnione z płacenia podatków.</p><p>Przedelekcyjny Sejm konwokacyjny w 1764 r., kontrolowany przez zwolenników Familii, zreformował istniejące podatki oraz wprowadził nowe podatki i cła. Cło generalne, obejmujące również szlachtę i duchowieństwo, przyniosło w 1765 r. przychód rzędu 2,3 mln zł w Koronie. Niestety, król pruski Fryderyk II uznał, że cło generalne narusza postanowienia traktatu welawskiego z 1657 r. i zaczął pobierać własne nielegalne cła od polskich statków płynących Wisłą. W 1766 r. Rzeczpospolita musiała wycofać się z cła generalnego i przywrócić przywileje celne szlachty, ale jednocześnie wprowadziła nowy podatek od produkcji alkoholu (czopowe). Dokonanie lustracji królewszczyzn pozwoliło na zwiększenie wpływów z kwarty przeznaczonej na wojsko. Sejm zwiększył również wysokość pogłównego żydowskiego.</p><p>W rezultacie roczny dochód skarbu państwa polsko-litewskiego wzrósł do 13 mln zł. Oszczędności skarbowe wzrosły w ciągu roku z 19 000 złp do 1 800 000 złp. Reformy ceł i podatków z lat 1764–1766 miały istotny wpływ na wzmocnienie państwa polsko-litewskiego. Król Stanisław August Poniatowski i stronnictwo Familii chcieli kontynuować program reform państwa, lecz te plany zostały przerwane przez działania wojenne konfederacji barskiej i I rozbiór Rzeczypospolitej.</p>
4
Niewada, Szymon. "Prawne aspekty odbudowy szkolnictwa wojskowego w II Rzeczypospolitej." Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 14, no. 1 (January 3, 2023): 123–36. http://dx.doi.org/10.32084/sawp.2019.14.1-8.
Full textAbstract:
Przedmiotem artykułu jest zarys historii odrodzenia szkolnictwa wojskowego II Rzeczypospolitej, ze szczególnym uwzględnieniem wybranych prawnych aspektów rozwoju struktur organizacyjnych powstałych w tym czasie szkół wojskowych. Ramy czasowe rozważań rozpoczynają się wraz z odzyskaniem niepodległości w 1918 r., a kończą wraz z wybuchem II wojny światowej. Autor przedstawia wybrane zagadnienia z zakresu odbudowy i rozwoju polskiego szkolnictwa wojskowego w okresie międzywojennym, z uwzględnieniem okresu powojennego i pokojowego. Okupione ogromnym wysiłkiem odzyskanie niepodległości umożliwiło dwutorowe odrodzenie się polskich szkół wojskowych: na kanwie kadry oficerskiej dawnych państw zaborczych oraz w formie kształcenia oficerów na kursach w kraju. W latach 1921–1923 doszło do zmiany charakteru systemu szkolenia żołnierzy z wojennego na pokojowy. Wojskowy system edukacyjny zorganizowany w tym czasie pozostał względnie stabilny do wybuchu II wojny światowej. Dziedzictwo historyczno-prawne obejmujące powstanie i ewolucję systemu polskich szkół wojskowych po I wojnie światowej stanowi znaczącą część dziejów Wojska Polskiego. Również współcześnie poziom, jaki reprezentuje kadra zawodowa świadczy o wartości sił zbrojnych jako całości. Przywołanie stosownego kontekstu historycznego w zakresie prawnych aspektów odbudowy systemu edukacyjnego żołnierzy w II Rzeczypospolitej wydaje się zasadne z punktu widzenia przeprowadzanej obecnie reformy wyższego szkolnictwa wojskowego w Polsce.
5
Adamczewski, Marek. "Geneza rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 29 marca 1930 r. w sprawie oznak władz, urzędów, zakładów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych. Orzeł Biały Zygmunta Loreca (Loretza)." Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego. Seria nowa, no. 18 (December 31, 2019): 279–302. http://dx.doi.org/10.36693/rpther.2019.19.
Full textAbstract:
W marcu 1930 r. do zespołu urzędowych znaków Rzeczypospolitej zostały wprowadzone oznaki złożone z owalnej tablicy z polskim herbem państwowym i prostokątnej tablicy z napisem identyfikującym władzę lub urząd. Oznaki miały być montowany na budynkach, w których znajdowały się pomieszczenia władz lub urzędów państwowych. Rozporządzenie o oznakach z marca 1930 r. zamykało okres, w którym w Polsce jednocześnie funkcjonowały różne wzory urzędowych tablic. Niektóre z nich zaprojektowane były w czasie Wielkiej Wojny i okupacji Królestwa Polskiego przez wojska państw centralnych. Zunifikowane znaki identyfikacyjne władz i urzędów państwowych zostały zaprojektowane przez artystę malarza Zygmunta Loreca i opublikowane w „Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” w wersji przetworzonej przez wydawców „Dziennika”. Na owalnej tablicy o krawędzi ozdobionej polskimi barwami państwowymi w formie paska czerwono-białego był umieszczony herb Rzeczypospolitej, który formą przypominał Orła Białego z 13 grudnia 1927 r. Orzeł Biały z grudniowego rozporządzenia z 1927 r. (orzeł Kamińskiego) wykonany był w technice imitującej głębię, trzeci wymiar kompozycji, a orzeł z 1930 r. z owalnej tablicy miał postać płaską, konturową, dwuwymiarową. Oba orły różniły się także kilkoma drugorzędnymi szczegółami rysunku. Po wejściu w życie rozporządzenia w sprawie urzędowych oznak z orłem Loreca (1930) i wobec utrzymania w mocy rozporządzenia o godłach z orłem Kamińskiego w systemie prawnym II Rzeczypospolitej obowiązywały — przynajmniej formalnie — dwa wzory herbów. Otwarte pozostaje pytanie, czy stworzenie systemu prawnego, w którym obok siebie występowały dwa różne wzory polskiego orła państwowego było konsekwencją przemyślanej polityki władz państwowych, czy też skutkiem nieprzemyślanych czynności podjętych przez wydawców „Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, którzy — aby zaoszczędzić na druku załącznika — zastąpili barwny wzór tablicy czarno-białym rysunkiem naśladowczym. W piśmiennictwie szeroko zostały omówione rzekome błędy popełnione przez twórcę herbu Rzeczypospolitej z 13 grudnia 1927 r. Autorzy krytycznych wystąpień zwracali uwagę m.in. na zbędne w heraldyce cieniowanie imitujące głębię, czyli trzeci wymiar orła. Analizy, które doprowadziły do tych krytycznych konkluzji zazwyczaj prowadzone były na podstawie kanonicznej wersji herbu Rzeczypospolitej z grudnia 1927 r. i bez uwzględnienia wariantów konturowych opracowanych na początku 1927 r. przez prof. Zygmunta Kamińskiego i w 1929 r. przez Zygmunta Loreca. Orzeł Loreca z 1929 r. (w druku z 1930 r.) i projekty prof. Zygmunta Kamińskiego z początku 1927 r. z orłami konturowymi, płaskimi i dwuwymiarowymi można wykorzystać podczas obecnie prowadzonych prac nad ukonturowieniem polskiego orła państwowego.
6
Stefańska, Dorota. "Mieszkańcy Nowego Kromolina w walce o niepodległość i granice II Rzeczypospolitej." Biuletyn Szadkowski, no. 17 (November 20, 2017): 161–80. http://dx.doi.org/10.18778/1643-0700.17.11.
Full textAbstract:
Artykuł prezentuje sylwetki żołnierzy Wojska Polskiego, którzy brali udział w walkach o niepodległość Polski, także na froncie wschodnim w latach 1919– 1920, a po powrocie z wojny osiedlili się we wsi Kromolin należącej do gromady Wielka Wieś w gminie Szadek. W latach 20. wieś tę zamieszkiwali osadnicy-żołnierze, którzy uprawiali zakupioną tu ziemię. Wśród nich byli m.in. Władysław Winiarski – żołnierz, kapitan 5 pułku piechoty I Brygady Legionów Polski, podpułkownik dyplomowany, szef sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu nr I w Warszawie, Kazimierz Lenc – żołnierz 29 pułku Strzelców Kaniowskich, 2 Kompanii Karabinów Maszynowych, 2 baon oraz Jan Kwiram – żołnierz 6 pułku Legionów Polskich.
7
Jarno, Witold. "Podpułkownik Stanisław Żuprański (1874–1938) – oficer służby poborowej armii II Rzeczypospolitej." Przegląd Nauk Historycznych 21, no. 1 (June 28, 2022): 197–222. http://dx.doi.org/10.18778/1644-857x.21.01.06.
Full textAbstract:
Artykuł opisuje życie i przebieg kariery wojskowej podpułkownika Stanisława Żuprańskiego, oficera wojskowej służby poborowej. Urodził się w Łęczycy w polskiej rodzinie katolickiej. Po ukończeniu kaliskiego gimnazjum rozpoczął w 1892 r. służbę w armii rosyjskiej. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej oraz w I wojnie światowej, walcząc na froncie kaukaskim. Po powrocie do Polski wstąpił do Wojska Polskiego i służył jako oficer wojskowej służby poborowej kolejno w Kaliszu, Łodzi, Kielcach i Poznaniu, a także w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Był jednym z autorów uchwalonej w 1924 r. ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej. W 1927 r. został przeniesiony w stan spoczynku i zamieszkał w Kaliszu, gdzie zmarł w roku 1938.
8
WARCHAŁ, Arnold, and Dawid ZAJKO. "FORMATION AND EVOLUTION OF THE POLISH INTELLIGENCE STRUCTURES IN THE SECOND POLISH REPUBLIC." National Security Studies 9, no. 1 (June 1, 2016): 283–300. http://dx.doi.org/10.37055/sbn/129830.
Full textAbstract:
Głównym przedmiotem rozważań w artykule jest proces kształtowania się służb wywiadowczych II Rzeczypospolitej Polskiej w przełomowym okresie między 1918 a 1939 rokiem. Prześledzono przebieg formowania się i ewolucji powstałych wtedy instytucji wywdadu i kontrwywiadu. W pracy podjęto próbę scharakteryzowania struktury organizacji i działalności polskiego wywiadu oraz kontrwywiadu w tamtych latach przed II WŚ. Przy założeniach analitycznych treści dotyczących specyficznych instytucji wywiadowczych i kontrwywiadowczych możemy zaobserwować rolę, jaką pełniły w systemie bezpieczeństwa państwa. Ewolucja systemu bazowała na patriotycznym uczestnictwie osób działających wcześniej w organizacjach wolnościowych i na polskich żołnierzach obcych wojsk, którzy pracując wcześniej w komórkach sztabowych, byli w stanie wykorzystać swoje doświadczenie w budowaniu nowych struktur. Oczywiście wpływ na rozwój tych struktur miało również odwołanie się do polskich tradycji wojskowych sprzed utraty niepodległości.
9
Tym, Juliusz. "Wyższe szkolnictwo wojskowe Rzeczypospolitej a sztuka myślenia strategicznego." Kwartalnik "Bellona" 697, no. 2 (August 21, 2019): 98–109. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0013.3629.
Full textAbstract:
W dwudziestym wieku Polska tylko nieco ponad trzydzieści lat cieszyła się niepodległością. W okresie II Rzeczypospolitej samodzielnie kształtowała swoją strategię przez dwadzieścia lat. W czasie II wojny światowej władze Rzeczypospolitej, działające w Paryżu, a później w Londynie, próbowały formułować strategię zgodną z ówczesną polską racją stanu. W wyniku zdrady zachodnich sojuszników Polska po II wojnie światowej znalazła się w sowieckiej strefie wpływów, co oznaczało kres rozwoju niczym nieskrępowanej polskiej myśli strategicznej. Po ponownym odzyskaniu niepodległości w latach 1989–1990 koniecznością stało się sformułowanie strategii bezpieczeństwa niepodległego i suwerennego państwa w zmienionym położeniu geopolitycznym. Nowe wyzwania i nowe zagrożenia, wynikające z turbulentności środowiska bezpieczeństwa, wymagały prowadzenia intensywnej, wielopłaszczyznowej polityki bezpieczeństwa. Potrzebny był więc korpus generalski profesjonalnie przygotowany do podejmowania strategicznych decyzji w skomplikowanym środowisku bezpieczeństwa. W tym celu utworzono Podyplomowe Studia Polityki Obronnej, które miały przygotować kandydatów na stanowiska o stopniu etatowym generała brygady (kontradmirała). Studia te przez dwanaście lat były prowadzone w Akademii Obrony Narodowej, a obecnie są kontynuowane w Akademii Sztuki Wojennej. Jednym z największych wyzwań dla słuchaczy tych studiów jest zmiana perspektywy postrzegania bezpieczeństwa narodowego, a przede wszystkim zrozumienie istoty myślenia strategicznego.
10
OSTANEK, Adam. "THE HEADQUARTERS OF THE DISTRICTS OF THE CORPS IN THE SECURITY SYSTEM OF THE SECOND REPUBLIC (1921-1939)." National Security Studies 9, no. 1 (June 1, 2016): 261–81. http://dx.doi.org/10.37055/sbn/129829.
Full textAbstract:
Główny problem badawczy pracy stanowi zagadnienie miejsca i roli dowództw okręgów korpusów w systemie bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. Powołane w 1921 roku okręgi były terenowymi organami administracji Wojska Polskiego. Posiadając różne kompetencje w poszczególnych latach, dowództwa okręgów stanowiły jeden z istotnych elementów bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. Mimo zmian organizacyjnych, dowództwa w ciągu całego okresu międzywojennego odpowiadały m.in. za sprawy związane z współpracą z władzami cywilnymi w zakresie szeroko rozumianego bezpieczeństwa. W pierwszej części pracy wskazano na uwarunkowania polityczne i wojskowe, które przyczyniły się do powstania dowództw okręgów korpusów, oraz pokrótce scharakteryzowano ich ogólne zadania. Wskazano także na szereg wojsk i instytucji im podległych. W głównej części analizie poddano budowę struktur wewnętrznych DOK oraz przekształcenia tych struktur, wskazując jednocześnie, że wiele z nich wiązało się ze zmianą zakresu zadań. Każdorazowo starano się wskazać na związek działania poszczególnych komórek organizacyjnych z bezpieczeństwem tak w rozumieniu bezpośrednim, jak i pośrednim. W zakończeniu pracy podkreślono, że DOK, choć z pozoru zajmujące się głównie zadaniami administracyjnymi w armii, miały olbrzymi wpływ na kwestie bezpieczeństwa państwa i regionu, co widoczne stało się choćby w okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej, jak i po jej rozpoczęciu. Podstawę źródłową niniejszej pracy stanowią materiały archiwalne zgromadzone w Centralnym Archiwum Wojskowym oraz literatura przedmiotu.
11
Ćwięk, Henryk. "Rola tajnych służb w rozpoznaniu zagrożenia bezpieczeństwa Polski. O efektach działalności wywiadowczej berlińskiej placówki „In 3”." De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności 6, no. 1 (August 12, 2020): 24–34. http://dx.doi.org/10.34739/dsd.2020.01.02.
Full textAbstract:
W 1918 r. Polska odzyskała niepodległość. Bezpieczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej było jednak oparte na kruchych podstawach. Wynikało to z dużego zagrożenia ze strony wschodniego i zachodniego sąsiada. Niemcy i Rosja nie pogodziły się z ustaleniami traktatu wersalskiego, dążyły do jego rewizji i wojny z Polską. Współpraca wojskowa obu groźnych sąsiadów była wymierzona przeciwko Polsce. Rozpoznanie wywiadowcze dotyczące rozbudowy potencjału militarnego oraz zamiarów obu przeciwników miało wyjątkowe znaczenie. Rotmistrz, a później major Jerzy Sosnowski w latach 1926–1934 kierował berlińską placówką wywiadowczą oznaczoną kryptonimem „In 3”. Przekazywał on do centrali Oddziału II SG wiele cennych informacji dotyczących rozwoju niemieckich sił zbrojnych, współpracy Reichswehry z Armią Czerwoną oraz przygotowań do wojny. Kierownictwo polskiego wywiadu otrzymywało podobne wiadomości z innych źródeł. Wiele z nich przyjmowano z niedowierzaniem i nie wykorzystano we właściwy sposób.
12
Nowacki, Albert. "Stosunki polsko-ukraińskie w powieści Stulecie Jakuba Wołodymyra Łysa." Roczniki Humanistyczne 68, no. 7 (August 13, 2020): 129–43. http://dx.doi.org/10.18290/rh20687-9.
Full textAbstract:
Wołodymyr Łys to jeden z najpoczytniejszych i najbardziej rozpoznawalnych współczesnych pisarzy ukraińskich, który w zasadzie już od dawna ugruntował swoją pozycję na arenie literackiej. Napisał wiele powieści, prawdziwą jednak popularność przyniósł mu utwór Stulecie Jakuba, który doczekał się kilku wznowień, a nawet ekranizacji telewizyjnej. Autor porusza w nim wiele ważkich tematów, jak chociażby kwestie tożsamości narodowej, skomplikowanej historii ukraińskiej, pamięci itd., celem niniejszego artykułu jest jednak spojrzenie na wspomniane dzieło przez pryzmat stosunków i wątków polsko-ukraińskich.
Na kartach analizowanej powieści przewija się sto lat historii Ukrainy, w którą uwikłany jest także jej bohater – Jakiw Mech. Historię swego życia opowiada z perspektywy przeżytych niemal stu lat, na których przestrzeni był obywatelem Rosji, Polski, Niemiec, Związku Sowieckiego i wreszcie wolnej Ukrainy. Akcja powieści rozgrywa się na terenie należącego przed wojną do II Rzeczypospolitej Polesia, gdzie bohater ma wiele okazji do wchodzenia w interakcje w Polakami. Na początku są to doświadczenia niezbyt pozytywne (spotkanie ze zubożałym szlachcicem-„panem”), kiedy jednak Jakub trafia do wojska polskiego, udaje mu się nawiązać bardzo dobre relacje z polskimi dowódcami, a nawet ożenić się z polską szlachcianką.
Niezwykle poruszającym momentem analizowanego utworu jest próba odniesienia się do tragicznych wydarzeń wołyńskich z 1943 r. Autor pisze o tych wydarzeniach z wielkim wyczuciem, nie wdając się w dywagacje o szukaniu winnych. Stwierdza, że każda śmierć jest wielką tragedią, a oba narody wiele podówczas wycierpiały.
Wbrew licznym, nierzadko krzywdzącym stereotypom, a także różnym ocenom minionych wydarzeń, dokonywanym przez historyków oraz polityków z Polski i Ukrainy, Łys zauważa, że nie wszystko w relacjach między tymi Polakami i Ukraińcami było złe, że jedni i drudzy potrafili żyć obok siebie, tworząc wspólną historię. I choć w kontaktach polsko-ukraińskich czasem pojawiała się nierówność, zazdrość, protekcjonalizm, a czasem nawet pewna doza pogardy, to – jak przekonuje ukraiński pisarz – więcej te dwa narody łączy, niż dzieli.
13
Brzostek, Agnieszka. "SĄDOWNICTWO WOJSKOWE W II RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ." PRZEGLĄD POLICYJNY 1, no. 121 (March 1, 2016): 81–87. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0013.5666.
Full textAbstract:
Artykuł dotyczy sądownictwa wojskowego w Rzeczypospolitej w latach 1918–1939. Autorki w artykule ukazują proces kształtowania się sądownictwa wojskowego po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W pracy analizie poddana została struktura sądów wojskowych i ich właściwość na podstawie norm konstytucyjnych oraz ustawowych tamtego okresu.
14
Kunert, Andrzej Krzysztof. "Bóg Honor Ojczyzna. Przywrócenie czy wprowadzenie Boga na sztandary Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie?" Studia Polonijne 42 (November 24, 2021): 261–97. http://dx.doi.org/10.18290/sp2142.12.
Full textAbstract:
W artykule dokonano analizy porządku prawnego II Rzeczypospolitej Polskiej (1918-1939) i ustalono, iż wszystkie trzy obowiązujące wówczas najwyższej rangi akty normatywne mówiące o sztandarach wojskowych – ustawa Sejmu Ustawodawczego RP z 1 VIII 1919 r., rozporządzenie Prezydenta RP z 13 XII 1927 r. i dekret Prezydenta RP z 24 XI 1937 r. – twierdziły zgodnie o dewizie na sztandarach w brzmieniu: „Honor i Ojczyzna”. Dopiero w czasie II wojny światowej Prezydent RP na Uchodźstwie Władysław Raczkiewicz dekretem z 15 X 1943 r. po raz pierwszy wprowadził (a nie przywrócił) Boga na sztandary Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wprowadzona wówczas nowa dewiza „Bóg Honor Ojczyzna” obowiązuje znowu w wolnej i suwerennej Polsce od 1993 r., i dopiero od tamtego czasu możemy mówić o jej przywróceniu na sztandary wojskowe.
15
Sienkiewicz, Izabela. "Polityka Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wobec uchodźców z Grecji." Studia z Polityki Publicznej 9, no. 3(35) (December 4, 2022): 89–107. http://dx.doi.org/10.33119/kszpp/2022.3.5.
Full textAbstract:
Wojna domowa w Grecji tocząca się w latach 1946-1949 podzieliła społeczeństwo na sojuszników monarchii i zwolenników kierowanego przez Komunistyczną Partię Grecji Tymczasowego Rządu Demokratycznego Wolnej Grecji. Zbrojnym ramieniem lewicowego ośrodka była Demokratyczna Armia Grecji. Do pewnego czasu siłom komunistycznym aktywnego wsparcia udzielały państwa bloku wschodniego: Albania, Bułgaria, Jugosławia, Czechosłowacja i Rumunia. Jednak nasilający się od 1948 r. konflikt na linii Stalin-Tito przyczynił się do klęski Demokratycznej Armii Grecji, wywołanej przygniatającą przewagą militarną sił monarchistycznych. W połowie 1949 r. podjęto decyzję o ewakuacji do Albanii oddziałów partyzanckich oraz pozostającej do tej pory pod ich kontrolą ludności cywilnej. Także Polska - kraj, który ogromnie ucierpiał w wyniku II wojny światowej - pomagała Grecji, najpierw dostarczając żywność, sprzęt wojskowy i medyczny, później przyjmując na swoje tereny ponad 13 tys. dzieci i dorosłych, bojowników i cywili z terenów objętych wojną, wszystkich bardzo zmęczonych wojną i tułaczką. Grupie migrantów zapewniono opiekę medyczną, socjalną, pracę, edukację, dostęp do kultury. Wędrówki ludności w poszukiwaniu schronienia przed konfliktami, prześladowaniami oraz ubóstwem nie są tylko współczesnym problemem Unii Europejskiej. W niniejszym artykule przedstawiono reformy, jakie zainicjował rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pod wpływem eskalacji kryzysu na Bałkanach. Uchodźcy z Grecji zastali w Polsce zupełnie nowe dla nich warunki bytowe, cywilizacyjne, kulturalne, geograficzne i gospodarcze. Stopniowo udało im się w tym obcym kraju zaaklimatyzować. Dziś wielu z nich jest Polsce wdzięcznych za okazaną pomoc.
16
Dobrowolski, Piotr. "Świetlice żołnierskie – rola i zadania w systemie wychowawczym żołnierzy (1918–1939)." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, no. 101 (August 30, 2018): 147–57. http://dx.doi.org/10.18778/0208-6050.101.10.
Full textAbstract:
Świetlice żołnierskie funkcjonujące w każdej jednostce przedwojennego Wojska Polskiego były instytucjami powszechnymi. Ich zadaniem było zapewnienie rozrywki w czasie wolnym od zajęć służbowych. W prezentowanym artykule autor skupił się na ukazaniu świetlic żołnierskich jako miejsca edukacji żołnierzy Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej. Główny nacisk został położony na metodykę wykorzystania świetlic, będących ówczesnym miejscem pracy oświatowej i wychowawczej. Zaprezentowano założenia programowe pracy oświatowej oraz rolę świetlicy w procesie wychowawczym.
17
Radulski, Łukasz. "Koszary i infrastruktura szkoleniowa Podlaskiej Brygady Kawalerii 1937–1939. Wybrane aspekty." Studia Podlaskie, no. 28 (2020): 163–209. http://dx.doi.org/10.15290/sp.2020.28.07.
Full textAbstract:
Artykuł stanowi przyczynek do dziejów bazy kwaterunkowej i szkoleniowej kawalerii Wojska Polskiego okresu II Rzeczypospolitej. Autor szczegółowo przedstawił wspomniane kwestie na przykładzie Podlaskiej Brygady Kawalerii – w ostatnim stadium jej pokojowego funkcjonowania, to znaczy w latach 1937–1939.
18
Zubrowski, Piotr. "Cerkwie prawosławne Kielc w polityce władz centralnych i samorządowych II Rzeczypospolitej." Nasza Przeszłość 126 (December 30, 2016): 377–402. http://dx.doi.org/10.52204/np.2016.126.377-402.
Full textAbstract:
Przykład kieleckich cerkwi Wniebowstąpienia Pańskiego i św. Mikołaja Cudotwórcy pokazuje w jaki sposób, w okresie II Rzeczpospolitej, traktowane było rosyjskie dziedzictwo. Choć w dyskursie publicznym wielokrotnie podkreślano, że świątynie prawosławne były narzędziem politycznym służącym do rusyfikacji ziem polskich, a w związku z tym winny jak najszybciej zniknąć z przestrzeni urbanistycznej, ich likwidacja – jak w Kielcach – rozłożona była na lata. Na nią zaś składało się wiele czynników. Nie brakowało też argumentów za pozostawieniem tych obiektów, co rodziło konflikty zarówno na poziomie władz lokalnych, jak i ministerialnych w Warszawie. Na przykładzie Kielc zobrazowano też sytuację społeczności prawosławnej, która po ewakuacji władz rosyjskich i rosyjskiego wojska w trakcie I wojny światowej, zmniejszyła się wielokrotnie i często – podobnie jak cerkwie, z uwagi na związki z caratem – narażona była na wrogi stosunek polskiej ludności. Mimo wielu utrudnień udało się jej jednak zorganizować i uzyskać zgodę władz państwowych na odprawianie prawosławnych nabożeństw w przystosowanych do tego celu świeckich
19
Smoliński, Aleksander. "Dzienniki oraz pamiętniki i wspomnienia jako źródła do badań nad życiem codziennym kawalerzystów i artylerzystów konnych polskich formacji wojskowych z lat 1914–1918 oraz Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, no. 102 (December 30, 2018): 135–55. http://dx.doi.org/10.18778/0208-6050.102.10.
Full textAbstract:
Historia kawalerii i artylerii konnej polskich formacji wojskowych z okresu I wojny światowej oraz Wojska Polskiego z lat 1918–1939 od dawna budzi zainteresowanie naukowe polskich badaczy. Świadczy o tym stale narastająca liczba dotyczących ich publikacji. Jednym z narzędzi, za pomocą których bada się ich dzieje są źródła relacyjne – dzienniki, wspomnienia i pamiętniki. Dlatego też autor postanowił przedstawić wybrane źródła tego typu oraz wskazać te zagadnienia z dziejów kawalerii i artylerii konnej, które mogą być badane na podstawie źródeł relacyjnych i te problemy, które mogą napotkać potencjalni badacze korzystający ze źródeł tego typu.
20
Świderska-Włodarczyk, Urszula. "Wzorzec osobowy oficera II Rzeczypospolitej." Echa Przeszłości, no. XXIII/1 (July 1, 2022): 113–26. http://dx.doi.org/10.31648/ep.7943.
Full textAbstract:
Celem niniejszego artykułu jest uchwycenie źródeł, ewolucji, i finalnego kształtu wzorca osobowego oficera II Rzeczypospolitej. Skorzystano tu z metody logicznej konstrukcji w postaci autorskiego modelu. Składają się na niego cztery komponenty: uwarunkowania genealogiczne związane z pochodzeniem społecznym; uwarunkowania osobowościowe rozumiane jako zespół cech charakterologicznych; uwarunkowania profesjonalne tożsame z kunsztem zawodowym; uwarunkowania społeczne realizujące się w kontaktach z najbliższym otoczeniem, postawą obywatelską i przynależnością religijną. Każde z wymienionych uwarunkowań jest związane z aksjologią epoki. Wszystkie one składają się na postać fikcyjną doskonałego oficera. Miał on legitymować się polskim obywatelstwem, posiadać wykształcenie uwieńczone stopniem podporucznika, a także warunki fizyczne, pozwalającymi na wywiązywanie się z powierzonych obowiązków. Nie mniej ważne pozostawały jego cechy osobiste związane z rozsądkiem, uczciwością, odwagą i honorem. Reszty dopełniał kunszt wojskowy dotyczący optymalnej sprawczości w czasie wojny i pokoju, uzupełniony o postawy patrioty i katolika. Całość oficerskich przymiotów przekłada się na wzorzec postulowany, budzący aspirację do naśladownictwa.
21
Kurpeta, Grzegorz. "Historical sketch of military thought on engagement of cyclists in the II Commonwealth Polish Army." Białostockie Teki Historyczne, no. 9 (2011): 187–204. http://dx.doi.org/10.15290/bth.2011.09.10.
Full text
22
Kania, Leszek. "Wojsko Polskie i formacje sojusznicze wobec ludności żydowskiej w czasie wojen o wschodnie granice Rzeczypospolitej 1918–1921." Europa Orientalis. Studia z Dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich, no. 9 (April 7, 2020): 215. http://dx.doi.org/10.12775/eo.2018.010.
Full text
23
Mraka, Ihor. "Praca wychowawcza wśród Ukraińców w Wojsku Polskim w latach 1921–1939." Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej 11 (November 6, 2018): 90–113. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0012.7251.
Full textAbstract:
The spread of mandatory military service for all citizens in II Rzeczypospolita caused the rapid growth of representatives of national minority in the army, Ukrainians in particular, who were often indifferent or sometimes even hostile to the country. One of the main reasons for indifference or hostile from Ukrainians was the events of Polish-Ukrainian war 1918–1919, the fight for Lviv, the defeat of ZUNR (West Ukrainian People’s Republic), in which Poland was considered to be guilty. At the same time the level of national and civil consciousness of many Poles was low enough. Taking all that into consideration, military and political authorities realized the necessity of organizing some educational activities for recruits. In the army there were some regular educational lectures with tendentiously chosen historical examples, whose aim was to smooth tensions in bilateral relations, to integrate Ukrainians into society, to bring up the sense of patriotism to Motherland, country of residence and finally to assimilate. To reach this aim, excursions, theatres and cinemas were also used for this reason.
24
Krzymkowski, Marek. "Kwalifikacje zawodowe urzędników w II Rzeczypospolitej." Czasopismo Prawno-Historyczne 67, no. 2 (October 8, 2018): 97–110. http://dx.doi.org/10.14746/cph.2015.68.2.06.
Full textAbstract:
Zapewnienie wykwalifi kowanej kadry urzędniczej dla kształtującej się administracji publicznej było jednym z ważnych zadań, przed którym stanęło państwo polskie w okresie międzywojennym. Normy regulujące poziom kwalifi kacji zawodowych znalazły się już w Tymczasowych przepisach służbowych dla urzędników państwowych, które wydała w dniu 11 czerwca 1918 r. Rada Regencyjna. Najważniejszym aktem prawnym regulującym status prawny urzędników w II Rzeczypospolitej była ustawa z 17 lutego 1922 r. o państwowej służbie cywilnej (dalej: u.p.s.c.). Weszła ona w życie 1 kwietnia 1922 r i obowiązywała aż do 1974 r.
25
Zimnoch, Katarzyna. "Jednodniówki kulturalno-literackie na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej." Bibliotekarz Podlaski. Ogólnopolskie Naukowe Pismo Bibliotekoznawcze i Bibliologiczne 42, no. 1 (March 30, 2019): 159–80. http://dx.doi.org/10.36770/bp.45.
Full textAbstract:
Przedmiotem artykułu są jednodniówki kulturalno-literackie z obszaru województw wschodnich (nowogródzkiego, poleskiego, wileńskiego i wołyńskiego) II Rzeczypospolitej. Scharakteryzowano ich cechy, geografię wydawniczą (miejsca wydania), sposób przekazu, tematykę oraz odzwierciedlono zróżnicowanie etniczno-językowe (druki polskie i mniejszości narodowych), jak również społeczne (instytucje, organizacje autorsko-sprawcze, wydawcy, adresaci).
26
OSTANEK, Adam. "THE ACTIVITIES OF THE POLISH ARMY FOR SAFETY IN EASTERN MAŁOPOLSKA IN THE FIRST YEARS OF THE EXISTENCE OF THE SECOND POLISH REPUBLIC (1921-1925)." National Security Studies 14, no. 2 (December 19, 2018): 171–82. http://dx.doi.org/10.37055/sbn/132130.
Full textAbstract:
Presented research is characterized by the chronological-problem approach to content. The main research problem of this article focuses on place and role and activities of the Armed Forces of the Polish Republic in the process of holding the internal security in the area of Eastern Małopolska in the first half of the 1920s. The initial turning point was the signing of the Treaty of Riga in 1921 and the transition of the army to a peaceful activities, and the final one in 1925, in which an order was issued limiting the use of the army to activities that should be carried out by the State Police. During this period, soldiers from the Polish Army were used in battles with organized banditry, sabotage and subversive actions, which were repeated quite often, and which the police was not able to effectively counteract. All military actions were always carried out in close consultation with representatives of civilian field authorities on the principle of assistance. The army, however, had extensive powers with ad hoc jurisdiction, and the possibility of issuing and carrying out death sentences, also for crimes against property. The source basis of this research is the material from the archives in Poland and Ukraine, as well as literature and the local press.
27
Kozyra, Waldemar. "Kwestie wojskowe w polityce administracyjnej resortu spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918–1926." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, no. 102 (December 30, 2018): 103–14. http://dx.doi.org/10.18778/0208-6050.102.08.
Full textAbstract:
Resort spraw wewnętrznych był jedną z największych i najbardziej złożonych struktur administracyjnych II Rzeczypospolitej. Natomiast jego najważniejszym działem była administracja ogólna. Dlatego też, wykonywanie zadań administracji spraw wewnętrznych w zakresie spraw wojskowych zaprezentowane zostało poprzez działalność jej najważniejszego działu czyli administracji ogólnej, którą tworzyli wojewodowie i starostowie. Wykonywanie tych zadań odbywało się w kontekście obowiązującej w resorcie, w danym okresie historycznym, polityki administracyjnej. Do najważniejszych obszarów pracy resortu w kwestiach wojskowych należały, w pierwszej kolejności, zagadnienia poboru rekrutów do wojska, a w latach 1918–1920 zwalczanie propagandy antypoborowej prowadzonej przez ugrupowania wywrotowe (KPRP/KPP). Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. jego organy pracowały na rzecz zabezpieczenia podstaw bytowych tysiącom zdemobilizowanych żołnierzy. Wiele uwagi poświęcały problemom mobilizacji i jej osłonie oraz sprawom przysposobienia wojskowego. Działały też na polu tzw. biernej obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej, angażując w nią organizacje i stowarzyszenia społeczne. Wypłacały zasiłki dla rodzin poborowych oraz sierotom i wdowom po żołnierzach, którzy zginęli podczas I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. Resort spraw wewnętrznych, realizując przynależne mu zadania w kwestiach wojskowych, ściśle współpracował ze strukturami resortu spraw wojskowych, w szczególności z Ministerstwem Spraw Wojskowych, Sztabem Generalnym, dowództwami okręgów generalnych/dowództwami okręgów korpusów, dowódcami jednostek wojskowych (dywizji, pułków), powiatowymi komendami uzupełnień.
28
Wojtaszak, Andrzej. "Generałowie tytularni Wojska Polskiego w okresie II Rzeczypospolitej – biografia zbiorowa. Część I: Uwarunkowania prawne i analiza statystyczna." Polish Biographical Studies 5, no. 1 (2017): 85–109. http://dx.doi.org/10.15804/pbs.2017.04.
Full textAbstract:
The article is about analysis of group of Polish Army officers which under the law got rights to general title. In that time rights achieved 100 offices. The largest group were the ex Austro – Hungarian soldiers – 53 officers (more than the half of promoted). Second group were Russian (Tsarist army) – 38 persons. There were five officers form ex – German army and 2 from Polish Legions. Zdzisław Dmochowski has never served in the army. His past requires more research. The largest group of generals were infantry army – 36, and doctors – 24, troopers – 13, gunners – 8, sappers – 5, authorizing officers – 6 and controllers – 3 and train troops – 2. Another services had only once representative.
29
MADEJ, Anna. "Sprawozdanie z konferencji naukowej „Wojsko Polskie na wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej – historia i współczesne wyzwania” (Siedlce, 4-5 września 2019 r.)." Historia i Świat, no. 9 (September 23, 2020): 219–22. http://dx.doi.org/10.34739/his.2020.09.16.
Full text
30
Gajownik, Tomasz. "Polityka państw bałtyckich wobec Rzeczypospolitej Polskiej i III Rzeszy na przełomie marca i kwietnia 1939 roku w ocenie wileńskiej ekspozytury oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego." Przegląd Wschodnioeuropejski 9, no. 1 (June 1, 2018): 359–67. http://dx.doi.org/10.31648/pw.3450.
Full textAbstract:
Polish military intelligence had prepared a lot of analysis about political and military situations in the countries around the Republic of Poland. It was a kind of belaying towards potential Polish-German conflict. The issues of the Baltic States were interested a military intelligence’s field station in Vilnius. A few months before the Second World War has begun, Vilnius’s station prepared some analysis of domestic and foreign policy of Lithuania, Latvia and Estonia. One of them had discussed most important consequences of occupation of Klaipeda by German’s Wehrmacht. Additionally, in these documents, one can be read about multilateral policy of the Baltic Entente.
31
Kornat, Marek. "Problemy bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. Koncepcje polskie a realia geopolityczne (1919–1932)." Prace Historyczne 147, no. 4 (2020): 657–79. http://dx.doi.org/10.4467/20844069ph.20.035.12489.
Full textAbstract:
Security of the Second Polish Republic: Polish ideas and geopolitical realities (1919–1932) The aim of the paper is to provide a critical perspective on the concepts of the international security of Poland as defined by the policy makers responsible for the international policy in 1918–1932, that is, before Józef Beck became the Minister of Foreign Affairs, which gave rise to the doctrine of balance between Germany and the Soviet Union. The author’s main conclusion is that the attempts to provide the Polish state with real “material”security in the reality of unstable international order were like squaring the circle. The hopes for alliance with the victorious superpowers of the Entente were not fulfilled because the United States had returned to isolationism and Great Britain did not give any guarantees to any state of continental Europe except France in Locarno. The multilateralism offered by the League of Nations did not yield any fruit because the idea of the collective security turned out to be an illusion. Both the Central-European Bloc and the Intermarium project were merely theoretical concepts. Basically, it is impossible for a historian to provide an ex post outline of a convincing alternative to the activities of Polish diplomacy in relation to those of which we know, no matter how critical their assessment of those actions would be.
32
Smoliński, Aleksander. "Kult Najświętszej Maryi Panny Jazłowieckiej w 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich. Przyczynek do problemu religijności katolickiej w Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej." Orientalia Christiana Cracoviensia 8 (October 1, 2017): 73. http://dx.doi.org/10.15633/ochc.2198.
Full text
33
Białokur, Marek. "Ruch ludowy w Drugiej Rzeczypospolitej na kartach wybranych szkolnych podręczników do nauczania historii. Casus opracowań dla klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych." Zeszyty Wiejskie 27 (December 21, 2021): 103–29. http://dx.doi.org/10.18778/1506-6541.27.05.
Full textAbstract:
Celem artykułu jest przedstawienie ruchu chłopskiego w II Rzeczypospolitej w wybranych szkolnych podręcznikach do nauczania historii w klasach pierwszych szkół ponadgimnazjalnych. Na podstawie podręczników uczniowie mogą dowiedzieć się, że ruch ludowy powstał w Galicji pod koniec XIX wieku. W II Rzeczypospolitej istniało kilka partii nazywanych Polskim Stronnictwem Ludowym. Przez wiele lat główną partią było Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. działacze tego ugrupowania weszli w skład kilku rządów. Tworzyli między innymi koalicyjny rząd Chjeno-Piasta w 1923. Jej głównymi politykami byli Wincenty Witos i Maciej Rataj. Drugą co do wielkości partią, o której w analizowanych podręcznikach jest dużo informacji, było Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”, które powstało w 1915 r. W porównaniu z Polskim Stronnictwem Ludowym „Piast” było partią lewicową. PSL ,,Wyzwolenie” poparło przewrót majowy w 1926 r., do którego autorów szybko się jednak zdystansowało i przyłączyło do opozycji. W 1931 r. centroprawicowy „Piast”, centrolewicowe „Wyzwolenie” oraz lewicowe Stronnictwo Chłopskie połączyły się tworząc Stronnictwo Ludowe. Obraz ruchu ludowego na kartach podręczników szkolnych jest wielowymiarowy i pozwala uczniom poznać jego głównych przedstawicieli oraz program polityczny.
34
Byndiu, Olga. "Karnoprawna ochrona symboli państwowych w okresie II Rzeczypospolitej." Czasopismo Prawno-Historyczne 74, no. 2 (January 4, 2023): 155–78. http://dx.doi.org/10.14746/cph.2022.2.7.
Full textAbstract:
Polskie symbole państwowe są ważnym elementem państwowości, dlatego zawsze wymagały odpowiedniej ochrony prawnej. Ponad stuletnia historia funkcjonowania regulacji prawnej pozwala na analizę tej ogromnej spuścizny, a także zgłębienie przez czytelnika ogromnego dorobku prawa, który został zgromadzony w minionych okresach dziejowych. W tym celu podjęto analizę aktów prawnych, judykatury przede wszystkim Sądu Najwyższego oraz doktryny od 1918 do 1939 r. W pierwszej części czytelnik ma możliwość zapoznania się z regulacją prawną ochrony symboli państwowych od powstania nowego państwa polskiego i do rozpoczęcia II wojny światowej. W tej części omówiono kodeksy karne byłych państw zaborczych Niemiec i Rosji, obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej przejściowo do czasu uchwalenia własnego kodeksu w 1932 r. Dalej analizie poddano ustawę z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godle i barwach Rzeczypospolitej Polskiej oraz rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godle i barwach państwowych oraz o insygniach, sztandarach i pieczęciach. Następnie dość szczegółowo ukazano proces kodyfikacji przyszłego pierwszego Kodeksu karnego RP, a także regulacji prawnej dotyczącej symboli państwowych przyjętej ostatecznie w 1932 r. Uzupełnieniem analizy jest przytoczenie ówczesnego orzecznictwa Sądu Najwyższego, które w wielu przypadkach zawiera wykładnię regulacji prawnej dotyczącej wspomnianego obszaru tematycznego. Obraz uzupełnia doktryna prawnicza, w tym opinie wybitnych ówczesnych prawników, praktyków i komentatorów, a także autorów kodeksu, takich jak J. Makarewicz, W. Makowski, A. Mogilnicki, E. Rappaport i in.
35
Niewęgłowski, Jan. "Oświata i wychowanie w II Rzeczypospolitej. Próby przeniesienia charyzmatu salezjańskiego na ziemie polskie." Seminare. Poszukiwania naukowe 2018(39), no. 2 (May 30, 2018): 119–32. http://dx.doi.org/10.21852/sem.2018.2.10.
Full text
36
Truszkowski, Bartosz Kamil. "Z prac nad prawnym uregulowaniem ochrony i opieki nad grobami wojennymi w II Rzeczypospolitej." Czasopismo Prawno-Historyczne 72, no. 2 (January 2, 2021): 237–61. http://dx.doi.org/10.14746/cph.2020.2.12.
Full textAbstract:
Po I wojnie światowej, wojnie polsko-bolszewickiej oraz lokalnych konfliktach zbrojnych odrodzone państwo polskie musiało zmierzyć się z palącym problemem ogromnej ilości nieuporządkowanych grobów wojennych rozsianych po całym terytorium kraju. Do uregulowania prawnej ochrony i opieki nad takimi obiektami Polskę obligowały nie tylko niepisane powinności natury humanitarnej i cywilizacyjnej, ale również ratyfikowane traktaty międzynarodowe. Artykuł ma na celu przedstawienie chronologii i zakresu prac, podmiotów za nie odpowiedzialnych, a także poszczególnych pomysłów i rozwiązań z zakresu grobownictwa wojennego zastosowanych w II Rzeczpospolitej.
37
Drewniowska, Kinga. "Glosa do uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 grudnia 2019 roku, sygn. II OPS 1/19." Przegląd Prawa i Administracji 127 (December 31, 2021): 547–61. http://dx.doi.org/10.19195/0137-1134.127.36.
Full textAbstract:
Komentowana uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 grudnia 2019 roku dotyczy niezwykle istotnego zagadnienia, jakim jest transkrypcja zagranicznego aktu urodzeniadziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci. Kwestia ta budzi wiele kontrowersji, a także problemów n atury faktycznej i prawnej. Wynika to z faktu, że polski porządekprawny nie dopuszcza małżeństw homoseksualnych, jak również jakichkolwiek innych form instytucjonalnych związków jednopłciowych, co powoduje z kolei odmowę dokonania transkrypcji zagranicznych aktów urodzenia dzieci par jednopłciowych przez polskie urzędy stanu cywilnego oraz sądy administracyjne. Odmowa taka rodzi poważne skutki dla małoletnich obywateli RzeczypospolitejPolskiej, którzy nie mogą uzyskać polskich dokumentów tożsamości (dowodu osobistego, paszportu), a także numeru PESEL, co prowadzi w konsekwencji do szeregu naruszeń ich prawobywatelskich. Glosowane orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, niedopuszczające transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice widnieją osoby tej samejpłci, poddane jest krytyce ze względu na sprzeczność tego orzeczenia z krajowym porządkiem prawnym Rzeczypospolitej Polskiej, jak również wiążącym Polskę prawem międzynarodowym.
38
Nowicki, Tomasz. "Formowanie sie polskiego ustawodawstwa archiwalnego w przeddzień niepodległości." Studia Prawnoustrojowe, no. 45 (December 15, 2019): 199–214. http://dx.doi.org/10.31648/sp.5203.
Full textAbstract:
Jeszcze przed odzyskaniem niepodległości polskie środowiska narodowe, świadome znaczenia archiwaliów dla poznania przeszłości państwa i narodu oraz znające wartość materiałów archiwalnych dla sprawnego administrowania państwem, dążyły do przejęcia w zarząd archiwów. Jednocześnie już na początku 1917, w ramach powołanej przez okupacyjne władze niemiecko--austriackie Tymczasowej Rady Stanu, działającej przy boku niemieckiego gubernatora jako instytucja doradcza i opiniodawcza w sprawach polskich prowadzono prace nad opracowaniem normatywu, który na poziome najwyższym uregulowałby kwestie archiwalne. Finalnym uwieńczeniem tych starań był wydany już w wolnej Polsce Dekret o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami z 7 lutego 1919 r. Pomijając kwestię słuszności rozwiązań zastosowanych w tym normatywie i widoczne już dla współczesnych mankamenty tych przepisów, trzeba zauważyć znaczenie tego prawodawstwa. Bez wątpienia opracowanie i uchwalenie norm regulujących problematykę archiwalną, pozwoliło u progu odzyskanej polskiej niepodległości dać podwaliny pod budowę sieci polskich archiwów historycznych oraz umożliwiło organizację służby archiwalnej w II Rzeczypospolitej.
39
Janeczek, Zdzisław. "Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach „Gwiazdki Cieszyńskiej”. Relacje i komentarze." Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL 17 (November 12, 2020): 103–34. http://dx.doi.org/10.18290/teka.20.6.
Full textAbstract:
Autor na podstawie kwerendy prasy, głównie „Gwiazdki Cieszyńskiej” z lat 1920-1921, zaprezentował zależności, jakie łączyły Górny Śląsk i Rzeczpospolitą w okresie wojny polsko-bolszewickiej, a w szczególności latem 1920 r., gdy rozegrała się bitwa warszawska. Pokłosiem „cudu nad Wisłą” był „cud nad Odrą”.
Powodzenie militarne bitwy warszawskiej i trzeciego powstania śląskiego skutkowało włączeniem w granice II Rzeczypospolitej wschodniej części Górnego Śląska, która była drugim zagłębiem przemysłowym Europy. Wydarzenie to zmieniło w znaczący sposób strukturę gospodarczą rolniczej Polski, upodobniając stosunki polskie do krajów o kulturze kapitalistycznej. Przyłączenie części tej historycznej prowincji, którą Jan Długosz zaliczał do części „ciała Korony Polskiej”, ze względu na wielkość potencjału przemysłowego i wojskowego tego obszaru było dużym wydarzeniem nie tylko politycznym, ale i gospodarczym, a także wojskowym. Górny Śląsk był największym okręgiem przemysłowym w kraju. Fakt ten podkreślała „Gwiazdka Cieszyńska” w artykule O znaczeniu Górnego Śląska opublikowanym w numerze 215 z 1920 r.
40
Essen, Andrzej. "Recenzja książki: Polsko-czechosłowackie kontakty wojskowe 1921–1938 w dokumentach wywiadu i dyplomacji II Rzeczypospolitej, oprac. Piotr Kołakowski, Oficyna Wydawnicza RYT M, Warszawa 2018, ss. 427." Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne 29 (2020): 191–94. http://dx.doi.org/10.4467/2543733xssb.20.014.12201.
Full text
41
Krochmal, Anna. "Rozproszone dziedzictwo. Kwestia rewindykacji polskich zasobów archiwalnych." Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL 18 (October 12, 2021): 113–58. http://dx.doi.org/10.18290/teka21.5.
Full textAbstract:
Polska jest krajem posiadającym jeden z najbardziej rozproszonych zasobów archiwalnych. Wyraźny wpływ na taką sytuację wywarły ważne wydarzenia dziejowe, w tym przede wszystkim katastrofa rozbiorów w końcu XVIII stulecia oraz dwie późniejsze wojny światowe. Począwszy od XVII wieku aż do okresu II wojny światowej trwały grabieże lub przemieszczenia polskich dóbr kultury do państw sąsiadujących z Polską (głównie Rosji i Niemiec).
W artykule ukazano główne etapy postępowań rewindykacyjnych w odniesieniu do materiałów archiwalnych, podejmowanych przez państwo polskie wobec sąsiadów z Europy Wschodniej i Zachodniej. Pierwsze próby restytucji zagrabionych zbiorów miały miejsce już w XVII wieku na podstawie zapisów w traktatach pokojowych w Oliwie (ze Szwecją zawarty w 1660 r.) czy w Andruszowie (rozejm z Rosją w 1667 r.). Pierwszą większą akcją rewindykacyjną, która przyniosła konkretne rezultaty i dotyczyła utraconych dóbr kultury, była realizacja postanowień traktatu ryskiego z 18 marca 1921 r. Podstawowe znaczenie dla spraw archiwalnych miał artykuł XI Traktatu. Przewidywał on zwrot z Rosji radzieckiej wszystkich materiałów wywiezionych z Polski po 1 stycznia 1772 r. Do wykonania tych postanowień powołano Mieszaną Polsko-Sowiecką Komisję Specjalną, z udziałem wybitnych specjalistów (historyków, archiwistów, bibliotekarzy). Efektem ich działań był powrót do 1924 r. 31 wagonów materiałów archiwalnych, w tym archiwów z okresu I Rzeczypospolitej oraz akt wywiezionych przez Rosjan w 1915 r. Na znacznie mniejszą skalę rewindykowano w okresie II Rzeczypospolitej akta z Austrii oraz Niemiec.
Druga fala rewindykacji nastąpiła po 1945 r. Główne materiały odzyskane z Niemiec były efektem tzw. misji Adama Stebelskiego w latach 1946-1949. Archiwalia z ZSRR powracały do Polski dwukrotnie, w latach 1945-1952 oraz 1957-1964. Do dnia dzisiejszego nie odzyskano wielu materiałów źródłowych wywiezionych z Polski do ZSRR lub Niemiec, dlatego rewindykacja pozostaje aktualną i otwartą kwestią w relacjach z tymi państwami.
42
Razyhrayev, Oleh. "Więzienie karno-śledcze w Kaliszu 1918-1939. Wybrane problemy." Polonia Maior Orientalis 5 (2018): 61–79. http://dx.doi.org/10.4467/27204006pmo.18.005.16033.
Full textAbstract:
Mieszczące się w zespole budowlanym o stylu neoromańskim wzniesionym w 1846 r. Więzienie Karno-Śledcze w Kaliszu mieściło się przy ul. Łódzkiej 2 oraz stanowiło integralną część systemu penitencjarnego międzywojennej Polski. Zgodnie z rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego w sprawie organizacji więziennictwa z dnia 7 marca 1928 r. więzienie było przeznaczone do odbywania kary od 1 do 3 lat oraz należało do II klasy o pojemności od 150 do 450 osób. W praktyce w latach 1921-1935 liczba więźniów wahała się od ok. 220 do ok. 520. W drugiej połowie lat 1920-ch więzienie liczyło 109 pojedynczych oraz 7 wspólnych cel. Pod względem organizacyjno-administracyjnym wyżej wspomniany zakład penitencjarny zawierał dział administracyjny, gospodarczy, pracy oraz kasę. Służbowy personel więzienia stanowili funkcjonariusze państwowi oraz pracownicy kontraktowi. We wrześniu 1939 r. kaliskie więzienie zostało przejęte przez niemiecką administrację wojskową. Prison in Kalisz 1918-1939. Selected problems The prison in Kalisz was housed in a neo-Romanesque building complex built in 1846 and was located at Łódzka street, 2. This prison was an integral part of the penitentiary system of interwar Poland. According to the regulation of the President of Poland Ignacy Mościcki, regarding the organization of the prison from 7 March 1928, the prison was intended to serve a sentence of 1 to 3 years and belonged to the second class with a capacity of 150 to 450 people. In practice, in 1921-1935, the number of prisoners was from about 220 to about 520. In the second half of the 1920s, the prison contained 109 individual and 7 common cells. In terms of organization and administration, the aforementioned penitentiary institution included an administrative, economic, labor and cash department. The personnel of the prison were state officials and contract agents.
43
Bugajska-Więcławska, Joanna. "„Między pomnikami zwycięzców a grobami na wiejskich cmentarzach”. Polska – Białoruś. Rozważania o historiozofii." Studia Białorutenistyczne 14 (December 15, 2020): 71. http://dx.doi.org/10.17951/sb.2020.14.71-86.
Full textAbstract:
<p>Celem badań jest ukazanie ideowo-politycznych i metodologicznych uwarunkowań interpretacyjnych w historiografiach Polski i Białorusi. Za przykład badawczy obrano interpretacje dotyczące wydarzeń z września 1939 r. na pograniczu II Rzeczypospolitej Polskiej oraz Związku Radzieckiego i poddano je analizie porównawczej. Białorusini podważają prawdziwość danych ze spisów powszechnych ludności II RP (składu narodowościowego tych ziem we wrześniu 1939 r.), interpretują wystąpienia ludności żydowskiej a zwłaszcza białoruskiej jako element sprawiedliwości społecznej. Polacy przyjmują kryterium granic historycznych dowodząc ciągłości państwowości na danym obszarze zgodnie z prawem międzynarodowym. Zwracają uwagę na brak ostrego określenia w historiografii białoruskiej obszaru terytorialnego nazywanego „Białorusią Zachodnią”. Pada też zarzut o generalizowanie obszaru województw: wileńskiego, białostockiego i nowogródzkiego. Polskie powszechne rozumienie całych „Kresów Wschodnich” to z kolei generalizacja obszarów etnicznej Białorusi, Litwy, Ukrainy i południowo-wschodniej Łotwy. W wyniku podsumowań określono wyznaczniki sporu historiozoficznego. Interpretacje historiografii polskiej opierają się na argumentacji propaństwowej: polskiej i jednocześnie anty-radzieckiej, podczas gdy narracja strony białoruskiej wynika z kontekstu narodowo-etnicznego wspartego ideologią sowiecką/postsowiecką. Opisano ewolucję metodologiczną (wykorzystywanie w badaniach historii mówionej) w Republice Białoruś. Na koniec zaproponowano dalsze poszerzanie pola metodologicznego w badaniach historycznych o teorie z dziedziny pogranicza. Uznano, że takie otwarcie dyscyplinarne pozwoli dwustronnie złagodzić spór a badania polsko-białoruskie zyskają kompatybilność.</p>
44
Nestorow, Dagny. "Warszawskie rezydencje Jerzego Ignacego Lubomirskiego, „Pana na Rzeszowie”." Biuletyn Historii Sztuki 81, no. 3 (September 2, 2020): 461–80. http://dx.doi.org/10.36744/bhs.482.
Full textAbstract:
Niniejszy tekst dotyczy warszawskich rezydencji Jerzego Ignacego Lubomirskiego, najstarszego syna, założyciela rzeszowskiej linii rodu – Hieronima Augustyna (ok. 1647-1706) Lubomirskiego, kasztelana krakowskiego, hetmana wielkiego koronnego i jego potajemnie poślubionej żony, Konstancji Bokumówny, córki Jana Henryka, stolnika litewskiego. Po śmierci obydwojga rodziców – ojca w roku 1706 i matki w rok później, młody magnat skoncentrował w swym ręku zarząd nad ich dobrami, choć ostateczny podział schedy między spadkobierców nastąpił dopiero w roku 1726. Choć Jerzy Ignacy na tle przodków nie zasłużył się wybitnymi osiągnięciami na arenie politycznej czy militarnej, to z pewnością odziedziczył po ojcu i dziadku (Jerzym Sebastianie) zamiłowanie do sztuki. Był nie tylko zapalonym melomanem, ale również z powodzeniem prowadził liczne przedsięwzięcia artystyczne, głównie na terenie rodowego Rzeszowa i najbliższej okolicy. Stronnik Augusta II przebywający często w Dreźnie, skąd sprowadził swojego nadwornego architekta Carla Heinricha Wiedemanna. Młody książę choć należał do czołówki najbogatszych magnatów ówczesnej Rzeczypospolitej i był bliskim poplecznikiem Augusta II to nie przełożyło się na jego polityczną karierę. Lubomirski zadowolił się stopniem generała wojsk polskich i saskich, dowództwem nad królewskimi drabantami i tytułem chorążego wielkiego koronnego. Bliskie stosunki z monarchą znalazły odzwierciedlenie w dwóch intratnych małżeństwach zawartych w Dreźnie, najpierw z byłą królewską faworytą Marianną z Bielińskich Denhoffową (1718), a po jej śmierci (1730) z młodziutką Saksonką Joanną von Stein (1737), późniejszą faworytą wpływowego ministra Brühla, co umocniło pozycję Lubomirskiego.
Lubomirski był w posiadaniu trzech siedzib w Warszawie. Jego główną siedzibą był podarowany przez Augusta II jego żonie Mariannie Bielińskiej (dawnej królewskiej faworycie) w prezencie ślubnym (1718), pałac przy Krakowskim Przedmieściu, wchodzący w skład królewskiego założenia, tzw. osi saskiej. Pierwszą warszawską siedzibą Jerzego Ignacego Lubomirskiego był położony również na terenie przyszłego królewskiego założenia dawny pałac Bokumów, który w r. 1713 odkupił od magnata August II. Ponadto był właścicielem drewnianego dworku na Solcu. Po śmierci (1753) pozostała po nim wdowa, Joanna von Stein w r. 1772 zakupiła pałac przy Krakowskim Przedmieściu 64 (nr hip. 370), który znajdował się w jej posiadaniu do r. 1778.
Na przestrzeni kilkudziesięciu lat „Panowie na Rzeszowie” byli w posiadaniu kilku rezydencji w Warszawie, w tym dwóch pałaców przy reprezentacyjnym Krakowskim Przedmieściu. Co istotne, dwie z nich znajdowały się na terenie budowanego w owym czasie królewskiego pałacu. Dawny pałac Bokumów Jerzy Ignacy Lubomirski odstąpił królowi, natomiast dawny pałac Słuszków, który musiał być uwzględniany w kolejnych wersjach projektowych saskiego założenia, książę zatrzymał dla siebie, czyniąc z tego jawny symbol swojej pozycji jako wiernego stronnika królów z dynastii saskiej. Ilość posiadanych rezydencji zmieniała się, w związku z czym nie zawsze były one wystarczające dla chętnie i często przebywających w stolicy Lubomirskich. W związku z czym byli oni zmuszeni wynajmować dworki na potrzeby licznie przybywającej do Warszawy książęcej asysty. Dwory te wynajmowano na terenie jurydyki Wielopole, a więc stosunkowo w niewielkiej odległości od głównej rezydencji Lubomirskich przy Krakowskim Przedmieściu.
45
Chmielarz-Grochal, Anna. "Stosowanie przez sądy administracyjne standardów europejskich w toku rozstrzygania transgranicznych problemów obywatelstwa oraz transkrypcji aktów stanu cywilnego." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 93 (December 30, 2020): 137–54. http://dx.doi.org/10.18778/0208-6069.93.09.
Full textAbstract:
Sprawy dotyczące transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci, oraz potwierdzenia posiadania przez takie dziecko obywatelstwa polskiego od kilku lat pozostają na wokandzie polskich sądów administracyjnych. Zagadnienie dopuszczalności umieszczenia w polskich księgach stanu cywilnego wpisu osób tej samej płci, jako rodziców dziecka, ma ważkie znaczenie w kontekście kształtowania stosunków społecznych i relacji rodzinnych oraz roli prawa pozytywnego, jako ich regulatora w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości społecznej. Rozstrzygając w sprawach tego rodzaju, sądy stają przed koniecznością rozwiązywania konfliktów czy kolizji nie tylko norm (zasad i wartości) prawa krajowego, ale także kolizji systemów prawnych. W procesie sądowego stosowania prawa ważenia wymagają, z jednej strony, zasada ochrony praw dziecka, a z drugiej – inne podstawowe zasady porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, tj. fundamentalne zasady ustroju społeczno-politycznego (zwłaszcza wynikająca z art. 18 Konstytucji zasada ochrony małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny, rodziny, macierzyństwa i rodzicielstwa) oraz naczelne zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa cywilnego, rodzinnego czy procesowego. Dobro dziecka to konstytucyjna klauzula generalna, której wykładnia powinna odbywać się przez odwołanie do aksjologii konstytucyjnej i całokształtu systemu prawa. Nakaz ochrony dobra dziecka stanowi też nadrzędną zasadę polskiego systemu prawa rodzinnego, której podporządkowane są wszelkie regulacje w sferze stosunków pomiędzy rodzicami i dziećmi. Ważkość tych materii sprawiła, że w orzecznictwie pojawiły się rozbieżności co do dopuszczalności owej transkrypcji z uwagi na klauzulę porządku publicznego. Skład siedmiu sędziów NSA w uchwale II OPS 1/19 przesądził jednak, że polskie prawo nie dopuszcza transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci.
46
Elżbieta Maruszak, Katarzyna Seroka, Agnieszka Chamera-Nowak,. "Notki recenzyjne." Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 11 (December 25, 2017): 531–44. http://dx.doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2017.51.
Full textAbstract:
Kustosz i samotnik. Tom poświęcony pamięci Romana Aftanazego, pod red. Adolfa Juzwenki, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 2016, Osso Wczoraj i Dziś, ss. 268, il., ISBN 978-83-65588-06-7
Katarzyna SerokaKatedra Książki i Historii Mediów, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskakseroka@uw.edu.pl
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2017, t. 11, s. 531-532.
Książka dawna i jej właściciele = Early printed books and their owners. Zbiór studiów. T. 1-2, pod red. Doroty Sidorowicz-Mulak i Agnieszki Franczyk-Cegły, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 2017, t.1 ss.284, t. 2 ss. 318, ISBN 978-83-65588-53-1 t. 1, 978-83-65588-54-8 t. 2, 978-83-65588-52-4 całość.
Agnieszka Chamera-NowakKatedra Książki i Historii Mediów, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskaachamera@uw.edu.pl
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2017, t. 11, s. 532-534.
Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich – przeszłość i teraźniejszość 1917-2017, red. J. Konieczna, Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2017, ss. 451 [1], il., ISBN 9788364203831.
Agnieszka Chamera-NowakKatedra Książki i Historii Mediów, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskaachamera@uw.edu.pl
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2017, t. 11, s. 534-536.
Dawnych ksiąg niesyty. Tom studiów dedykowany profesorowi Januszowi Tondelowi na siedemdziesięciolecie urodzin, pod red. I. Imańskiej i A. Wagnera, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016, ss. 391 [1], ISBN 978-83-231-3589-0.
Agnieszka Chamera-NowakKatedra Książki i Historii Mediów, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskaachamera@uw.edu.pl
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2017, t. 11, s. 536-537.
Piotr Dobrowolski, Działalność edukacyjno-wychowawcza polskich bibliotek wojskowych w II Rzeczypospolitej, przedmowa Jan Tarczyński, Warszawa: Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, 2017, ss. [2] 205, il., ISBN 978-83-63050-51-1
Elżbieta MaruszakBiblioteka Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskae.szklarska-maruszak@uw.edu.pl
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2017, t. 11, s. 537-540.
Каталог видань кирилівського друку в установах Волині (1600-1825 рр.), 2-ге видання, упорядн. Сергій Наумович Крейнін, Адміністрація державного історико-культурного заповідника у м. Луцьку, Луцьк: Видавництво Tepeзи, 2015, cc. 356, ISBN 978-617-7216-07-9.
Elżbieta MaruszakBiblioteka Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskae.szklarska-maruszak@uw.edu.pl
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2017, t. 11, s. 540-541.
Рукописи. Редкие издания. Архивы : из фондов Отдела редких книг и рукописей. Сборник 10, peд. Елена Владиславовна Зименко, Ирина Леонидовна Великодная, Александр Львович Лифшиц; Научная библиотека Московского государственного университетa имени М.В. Ломоносова, Mocквa: Нoвый Xpoнoгpaф, 2017, cc. 367, ISBN 978-5-94881-371-4.
Elżbieta MaruszakBiblioteka Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskae.szklarska-maruszak@uw.edu.pl
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2017, t. 11, s. 542-543.
47
Jarno, Witold. "Podpułkownik dyplomowany Zdzisław Chrząstowski (1891–1939). Zarys biografii." Przegląd Nauk Historycznych, January 2, 2023, 89–130. http://dx.doi.org/10.18778/1644-857x.21.02.03.
Full textAbstract:
Artykuł opisuje życie i karierę wojskową ppłk. Zdzisława Chrząstowskiego (1891–1939). Urodził się w Guberni Kowieńskiej w polskiej rodzinie szlacheckiej. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął służbę wojskową w armii rosyjskiej, a następnie w polskich formacjach zbrojnych tworzonych w Rosji. Brał udział w słynnej bitwie pod Krechowcami w 1917 r. Po rozbrojeniu 1 Korpusu Polskiego pojechał na północ Rosji, gdzie formowały się nowe polskie oddziały. Na początku 1919 r. drogą morską przybył do Francji i został żołnierzem Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera. W składzie 1 Pułku Szwoleżerów wiosną 1919 r. powrócił do Polski i brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej. Za wykazaną odwagę otrzymał Order Virtuti Militari V klasy. W 1923 r. uzyskał tytuł oficera Sztabu Generalnego. W kolejnych latach pracował m.in. w Dowództwie Okręgu Korpusu nr IV w Łodzi i Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. Zajmował także stanowisko zastępcy dowódcy 1 Pułku Ułanów Krechowieckich (1928–1931) oraz dowódcy 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich (1936–1938). W II Rzeczypospolitej był cenionym teoretykiem działań taktycznych kawalerii, autorem wielu artykułów o tej tematyce. W 1939 r. objął stanowisko oficera sztabu Armii „Łódź” dowodzonej przez gen. Juliusza Rómmla. Sztab armii ulokowany został w dawnym pałacu Juliusza Heinzla w Łodzi, zbombardowanym 6 września przez niemieckie samoloty. Jedną z ofiar nalotu był ppłk Chrząstowski, który zginął od odłamków jednej z bomb.
48
Anusik, Zbigniew. "Rzeczpospolita wobec Rosji w ostatniej fazie obrad Sejmu Wielkiego (1791–1792)." Przegląd Nauk Historycznych 16, no. 2 (August 16, 2017). http://dx.doi.org/10.18778/1644-857x.16.02.03.
Full textAbstract:
Po uchwaleniu Konstytucji 3 maja ułożenie stosunków z Rosją było najważniejszą kwestią z punktu widzenia bezpieczeństwa Rzeczypospolitej. Widząc wygasanie pomyślnej dla państwa polsko-litewskiego koniunktury w stosunkach międzynarodowych, przywódcy Sejmu Wielkiego zasugerowali Stanisławowi Augustowi dokonanie zwrotu ku Rosji. To z ich inicjatywy król wprowadził do Straży Praw kilku stronników dworu petersburskiego. Nie pociągnęło to jednak za sobą reorientacji polskiej polityki zagranicznej. Umocniwszy swoją pozycję, Stanisław August zwlekał z nawiązaniem bezpośrednich rozmów z cesarzową. Był przekonany, że wystarczy nie prowokować Rosjan i łagodzić wszelkie konflikty wewnętrzne, żeby uniknąć rosyjskiej interwencji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Założenie to okazało się błędne. Wbrew twierdzeniu ogromnej większości historyków polskich, którzy uważali, że rosyjska interwencja w Polsce była z góry przesądzona, na dworze petersburskim do ostatniej chwili trwały spory i dyskusje dotyczące kształtu polityki wobec państwa polsko-litewskiego. Część doradców Katarzyny II była zdania, że bez ostatecznego porozumienia z dworami niemieckimi nie należy zaczynać wojny z Rzecząpospolitą, gdyż będzie ona ciężka, długotrwała i kosztowna. Namowy polskich malkontentów sprawiły jednak, że ostatecznie zwyciężyła, lansowana przez faworyta cesarzowej – Płatona A. Zubowa, koncepcja rozpoczęcia działań zbrojnych bez oglądania się na stanowisko Wiednia i Berlina. Bierność dyplomatyczna okazała się fatalnym błędem polskiego króla i jego doradców. Równie błędna była koncepcja prowadzenia wojny w ograniczonym tylko zakresie. Słaby opór polskich armii umacniał bowiem pozycję faworyta cesarzowej. Już w trakcie działań wojennych, po nadejściu do Petersburga listu Stanisława Augusta do Katarzyny II, grupa przeciwników wojny na dworze rosyjskim podjęła ostatnią próbę przerwania działań zbrojnych i rozpoczęcia rozmów z władcą Rzeczypospolitej. Sukcesy wojsk cesarzowej, które w ślad za wycofującymi się Polakami zmierzały szybko w kierunku Warszawy działały jednak na korzyść zwolenników zbrojnej interwencji. Król i jego doradcy zbyt szybko przestali wierzyć w możliwość odniesienia zwycięstwa i skapitulowali w chwili, kiedy wciąż istniały szanse na kontynuowanie wojny, której przedłużenie o kilka tygodni mogło skłonić cesarzową do wyrażenia zgody na rozpoczęcie negocjacji pokojowych. Był to fatalny błąd polityczny, który okazał się w konsekwencji początkiem końca pierwszej Rzeczypospolitej.
49
Milewska, Marta. "Armia Ochotnicza jako przykład mobilizacji polskiego społeczeństwa w obliczu bolszewickiej inwazji 1920 roku." Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, December 30, 2022, 161–78. http://dx.doi.org/10.18778/0208-6050.111.10.
Full textAbstract:
W obliczu zagrożenia ze strony najazdu bolszewickiego władze II Rzeczypospolitej zdecydowały, że – poza poborem przymusowym – będą też prowadzone działania w celu powiększenia szeregów Wojska Polskiego poprzez stworzenie Armii Ochotniczej. Jej utworzenie powierzono gen. broni Józefowi Hallerowi. Artykuł zawiera informacje dotyczące etapów tworzenia tej armii. Głównym celem niniejszej pracy jest przedstawienie procesu mobilizacji polskiego społeczeństwa. Zwrócono uwagę na poszczególne grupy społeczne wstępujące do Armii Ochotniczej oraz dokonano analizy liczebności rekrutów w poszczególnych okręgach. Analiza ta pozwoliła ocenić liczbę ochotników zgłaszających się w szeregi Armii Ochotniczej, z uwzględnieniem faktu, że mobilizacja ta była prowadzona równolegle z poborem rekrutów do Wojska Polskiego.
50
Chmielewski, Witold. "Przedszkola na uchodźstwie w okresie drugiej wojny światowej." Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce 14, no. 3(53) (December 2, 2019). http://dx.doi.org/10.35765/eetp.2019.1453.06.
Full textAbstract:
Celem artykułu jest ukazanie w zarysie działalności polskich przedszkoli na obczyźnie w okresie II wojny światowej. W pracy zastosowano metody badawcze właściwe dla historii wychowania. Zawarte w niej treści oparte zostały w głównej mierze na rezultatach kwerendy archiwalnej w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen Sikorskiego w Londynie. W artykule wykazano, że przedszkola polskie prowadziły działalność we wszystkich większych skupiskach uchodźczych w Iranie, Indiach, Palestynie Afryce Środkowo-Wschodniej i Południowej, Nowej Zelandii, Meksyku oraz 2 Korpusie gen. Władysława Andersa. Swoją działalnością obejmowały one głównie sieroty i dzieci, które z różnych przyczyn pozbawione były opieki rodzicielskiej. Przedszkola tworzone w Austrii i Bawarii, nadzorowane przez polskie wojsko, gromadziły dzieci rodziców, którzy znaleźli się tam przymusowo podczas wojny i nie zdążyli jeszcze wrócić do kraju, oraz żołnierzy AK przybyłych z Polski. Wiele przedszkoli prowadziło opiekę całą dobę. Ich głównym zadaniem było przygotowanie dzieci w wieku przedszkolnym do pierwszej klasy szkoły powszechnej. Przedszkola organizowano przeważnie w budynkach szkolnych. Dokładano wszelkich starań, aby mimo różnorodnych trudności pracująca w nich kadra wychowawczyń miała odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Zatrudniano również pomoce wychowawczyń. Przedszkola na uchodźstwie zakończyły swoją działalność wraz z likwidacją poszczególnych osiedli w latach 1945-1947. Podsumowując pracę przedszkoli na uchodźstwie, należy stwierdzić, że pełniły one ważną funkcję w wychowaniu i opiece nad najmłodszym pokoleniem Polaków na uchodźstwie, chroniły je przed wynarodowieniem, dawały poczucie ciepła i stabilizacji na tułaczym szlaku. Zagadnienie przedszkoli na uchodźstwie wymaga dalszych szczegółowych badań, zwłaszcza ich działalności na kontynencie afrykańskim.