Academic literature on the topic 'Wprowadzenie zasad prawa podatkowego'

Prawo restrukturyzacyjne zawiera instytucje i rozwiązania służące do realizacji celów i funkcji tej dziedziny prawa, czyli stworzenia ram dla utrzymania funkcjonowania przedsiębiorstwa w kryzysie oraz zabezpieczenia słusznych praw wierzycieli. W artykule na przykładzie instytucji zawartej w art. 77 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne1 ukazano problemy praktyczne wynikające z wprowadzenia w niej podziału wierzytelności za jeden okres rozliczeniowy na wierzytelność układową oraz wierzytelność bieżącą. Na gruncie regulacji i zasad prawa podatkowego taki podział i rozwiązania przyjęte w prawie restrukturyzacyjnym są nieznane. W efekcie dla ich stosowania należy modyfikować istniejące rozwiązania i instytucje prawa podatkowego.

W regulacji ustawowej administracyjnego prawa procesowego widoczna jest tendencja odchodząca od koncepcji czystej materii procesowej, na rzecz koncepcji mieszanej: materialnoprocesowej. Ta tendencja jest widoczna w ostatniej nowelizacji z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw. Wprowadzenie tą nowelizacją szerokiej regulacji materialnoprawnej w zakresie zasad ogólnych, które kształtująwprost treści relacji materialnej organu administracji publicznej z jednostką, współzależność norm procesowych k.p.a. z normami materialnego prawa administracyjnego, wprowadzenie regulacji materialnoprawnej nakładania lub wymierzania administracyjnych kar pieniężnych lub udzielania ulg w ich wykonaniu – otwiera podstawy do przyjęcia zmiany koncepcji materii regulacji w kodeksie postępowania administracyjnego, odchodzącej od czystej regulacji procesowej na rzecz koncepcji regulacji o charakterze materialnoprawnej z zachowaniem regulacji procesowej. Zbliża to przyjęty w kodeksie postępowania administracyjnego model regulacji do modelu przyjętego w ordynacji podatkowej. Pozwala to na przypisanie roli regulacji zawartej w kodeksie postępowania administracyjnego, pierwszego etapu w procesie kodyfikacji prawa administracyjnego, a przynajmniej części ogólnej prawa administracyjnego. Pozostawienie nazwy ustawy „Kodeks postępowania administracyjnego” przy takim zakresie regulacji staje się nieczytelne, a przez to, podważa zakres jej stosowania przez organy administracji publicznej, a tym samym – zakres ochrony praw jednostki. Wymaga to zatem rozważenia, czy przyjąć koncepcję ordynacji podatkowej łączącej regulację materialną z regulacją procesową, co powinno skutkować nadaniem odpowiedniego tytułu ustawy. Drugą drogą jest powrót do czystej regulacji w kodeksie postępowania administracyjnego z wyłączeniem ogólnej regulacji materialnoprawnej do odrębnej ustawy, a zatem powrót do koncepcji ustawy „Zasady ogólne prawa administracyjnego”.

Reakcja ustawodawcy na przestępczość podatkową odzwierciedla tendencje obserwowane w całej karnistyce, wynikające z poglądu, według którego przestępstwo stanowi dowód na wadliwie skonstruowane prawo, czego rezultatem jest narastająca niestabilność, kazuistyka i inflacja prawa z tendencją do rozszerzania zakresu kryminalizacji i zaostrzania penalizacji. W obszarze przestępczości podatkowej zjawisko to występuje pod hasłem „uszczelniania systemu podatkowego”.Ustawodawca, wypowiadając wojnę zwłaszcza oszustwom VAT, nie zaostrzył jednak kar za same te oszustwa, ale za zachowania znajdujące się „na przedpolu” oszustw, polegające na wystawianiu i obrocie nierzetelnymi fakturami oraz rachunkami. Przejawem tego jest w obrębie kodeksu karnego skarbowego drastyczne zaostrzenie w 2016 r. represji karnej za wystawianie i obrót nierzetelnymi fakturami oraz rachunkami, natomiast w obrębie kodeksu karnego – wprowadzenie kwalifikowanych typów fałszerstw dokumentów, których przedmiotem są faktury.Kolejnym przejawem omawianych tendencji był projekt obszernej nowelizacji kodeksu karnego skarbowego z grudnia 2018 r., którego istota sprowadzała się do dalszego rozszerzania zakresu kryminalizacji, zaostrzania penalizacji oraz wypaczenia ukształtowanej dotychczas racjonalnie zasady priorytetu egzekucji danin publicznych przed represją.Projekt ten jednak nie wszedł w życie, a zamiast tego ustawodawca od dwóch lat konsekwentnie cząstkowymi nowelizacjami rozszerza zakres kryminalizacji, obejmując nią zwłaszcza przypadki niedopełnienia lub niewłaściwego wykonania rozbudowanych obowiązków informacyjnych.Oprócz oszustw podatkowych zjawiskiem, które niepokoi organy fiskalne i ustawodawców wielu państw, jest tzw. agresywna optymalizacja podatkowa, w ramach której określone czynności, np. rozporządzanie majątkiem czy przekształcenia struktur gospodarczych, służą wyłącznie lub przede wszystkim redukcji obciążeń podatkowych. Kryminalizacja sięga zaledwie na dalekie „przedpola” tego zjawiska i polega na obwarowaniu sankcjami karnymi niedopełnienia lub niewłaściwego wypełnienia obowiązków raportowania tzw. schematów podatkowych, co ma w założeniu umożliwiać organom fiskalnym wczesną identyfikację tych zachowań podatników, które stanowią przejawy agresywnej optymalizacji podatkowej, i zastosowanie przeciwko nim instrumentów podatkowoprawnych służących zwalczaniu tego zjawiska.

W omawianej sprawie sąd wypowiedział się pozytywnie o możliwości wprowadzenia przez Radę Gminy w deklaracji podatkowej oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej, bez podstawy prawnej takiej klauzuli. W ocenie glosatora analizowane orzeczenie nie zawiera logicznego uzasadnienia, a wprowadzenie oświadczenia tej treści stoi w sprzeczności z zasadą praworządności realizowanej w ramach procedury podatkowej. W wyniku przeprowadzonych badań przyjęto, że odpowiedzialność karnoskarbowa wynika z mocy prawa w stosunku do niektórych dokumentów, a wprowadzenie oświadczenia w sposób niezasadny nie stanowi „niezręczności” organu, lecz celowe działanie skutkujące pozyskaniem odpowiednich informacji od podatników, których nie podaliby bez rygoru odpowiedzialności karnej lub karnoskarbowej.

Dobre funkcjonowanie mechanizmów finansowych państwa wymaga sprawnego prowadzenia polityki finansowej, w tym polityki podatkowej. Przewidywalność zmian prawa podatkowego stanowiących wyraz realizacji polityki znanej podatnikom jest zgodna z zasadą pewności prawa, gdyż istotnie redukuje ujemne konsekwencje braku stabilności. Jak wiadomo, posiedzenia Sejmu i Senatu są jawne. Jawne powinny być jednak także projekty przepisów prawa podatkowego, a nawet założenia owe projekty poprzedzające. Z jednej strony umożliwiłoby to, a co najmniej znacznie ułatwiło, przeprowadzenie odpowiednich konsultacji publicznych, z drugiej zaś redukowało niepewność podatników co do przyszłego prawa. W toku prac nad projektem należy dbać o poprawność języka prawnego i szanować zasady techniki prawodawczej. Konsultowanie i opiniowanie projektów przepisów podatkowych przez różne podmioty, w tym przez ekspertów, ma olbrzymie znaczenie dla prac ustawodawczych. Prowadzenie konsultacji z udziałem podatników, przedstawicieli organizacji społecznych, samorządowych i gospodarczych oraz samorządów zawodowych ma wpływ na jakość prawa i sprzyja odpowiedniemu wyważeniu interesu publicznego i prywatnego w prawie podatkowym. W przypadku niezrozumiałego przepisu, podatnika winna chronić zasada in dubio pro tributario. Przepis taki nie może być także podstawą zastosowania wobec podatnika sankcji. Do zasad podatkowych mających największe znaczenie z punktu widzenia praw podatnika należy zasada pewności. Pewność i bezpieczeństwo prawne podatnika ściśle wiążą się z zasadą lex retro non agit. Ważne są też zasady: ochrony praw nabytych i ochrony interesów w toku. Warto podkreślić, że projekt ustawy Karta Praw Podatnika wniesiony niedawno do Sejmu niemało miejsca poświęca przepisom dotyczącym stanowienia prawa podatkowego. Obserwacja praktyki dowodzi, że takie przepisy są potrzebne, gdyż przyczyniłyby się z jednej strony do poprawy jakości naszego prawa podatkowego, z drugiej zaś do wzmocnienia ochrony praw podatnika.

Potrzebna jest refleksja filozoficzna nad prawem gospodarczym publicznym, a w szcze-gólności poczynienie ustaleń dotyczących wartości leżących u podstaw tej dogmatyki. Wartości należy w pierwszej kolejności odpowiednio zidentyfikować i ustalić ich źródła. Problemem jest ich stopień akceptacji przez ustawodawcę, wyrażający się w treści norm stanowionych, oraz rola i znaczenie wartości w procesie stosowania prawa. Wartości określają ład w obszarze gospodar-ki, wpływają na relacje między organami państwa a przedsiębiorcami oraz na sferę wykonywania działalności gospodarczej. Stanowią też niezbędną przesłankę formułowania zasad prawa. Wolność wykonywania działalności gospodarczej odpowiednio skonfigurowana z potrzebą realizacji interesu publicznego to wartości charakteryzujące i wyróżniające prawo gospodarcze publiczne.

Przedmiotem rozważań jest ukazanie wybranych aspektów intertemporalnego prawa podatkowego, istotnych z punktu widzenia podstawowych wskazań społecznej nauki Kościoła katolickiego. Chodzi o konfrontację wybranych zasad obecnych w obu tych dziedzinach. Zaniechanie troski o etyczne umocowanie prawa, również w omawianym zakresie, może naruszać bowiem godność podatników. Antidotum na tego rodzaju niebezpieczeństwa stanowi przestrzeganie reguł stanowienia prawa z uwzględnieniem zasad: personalizmu, dobra wspólnego, solidarności, sprawiedliwości i pomocniczości, obecnych w nauce społecznej Kościoła katolickiego. Na gruncie polskiego systemu prawnego pewna część reguł realizowanych w ramach tych zasad objęta jest prawną definicją demokratycznego państwa prawa. Ponadto powszechnie znaną granicą aktywności ustawodawczej jest np. zakaz tworzenia prawa działającego wstecz, obowiązek zachowania odpowiedniej vacatio legis, zakaz skrajnego przerostu regulacji. Rzeczywiste respektowanie osobowej wizji człowieka musi skutkować szacunkiem poszczególnych ludzi i instytucji do podejmowanych przez człowieka aktywności (prawa nabyte) i czynionych przez niego planów (interesy w toku). Dobro wspólne i pozostałe zasady katolickiej nauki społecznej winny stale być wezwaniem do większej miłości i zrozumienia sytuacji współobywateli. Z kolei wielkoduszność wobec drugiego człowieka pomaga dostrzec solidarnościowy charakter danin publicznych. Wpisuje się to w konieczność pokornego uznania wzajemnej zależności ludzi oraz ich współodpowiedzialności, w tym za siebie wzajemnie przed Bogiem.

W artykule zostało przeanalizowane zagadnienie podziału majątku polikwidacyjnego spółki z o.o. pomiędzy jej wspólników, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki wydania jego składników w formie rzeczowej. Przyczynkiem do analizy niniejszego zagadnienia była niejednolita linia orzecznicza sądów administracyjnych w zakresie uznania, czy czynność wydania majątku polikwidacyjnego w formie rzeczowej prowadzi do powstania po stronie spółki przychodu. Autorka skupia się zarówno na regulacjach prawa podatkowego, jak też prawa handlowego oraz zasad rachunkowości w odniesieniu do tej kwestii.

W artykule zaprezentowano problem polskiej regulacji kwoty wolnej od podatku w ustawie z dnia 21 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. W artykule zwrócono uwagę na nieefektywność regulacji na gruncie zmian gospodarczych w Polsce oraz w świetle powszechnie przyjętych zasad prawa podatkowego. Postulowane są zmiany mające zakończyć nieprzystosowanie kwoty wolnej od podatku w podatku dochodowym od osób fizycznych do teraźniejszości.

Autorka analizuje orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące zagranicznej spółki kontrolowanej. Orzeczenia zapadły w sprawach ze skarg na indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego. Zwraca uwagę na uwzględnianie przez sądy przy wykładni regulacji o CFC celu regulacji i dość szerokie interpretowanie pojęć: „udział w kapitale”, „przychody pasywne”. Wyraża pogląd, że wprowadzenie tych rozwiązań również w odniesieniu do osób fizycznych, mimo braku takiego obowiązku wynikającego z prawa unijnego, mogło być reakcją ustawodawcy na działania podatników – osób fizycznych, zmierzające do wykorzystania spółek zagranicznych osiągających przychody pasywne do obniżenia opodatkowania.