Academic literature on the topic 'Zabobon filozoficzny'

Celem artykułu jest pokazanie możliwości zastosowania J.M. Bocheńskiego koncepcji zabobonu filozoficznego (pogląd fałszywy stwarzający pozory prawdziwości) w analizie etycznych ocen i argumentacji. Dla osiągnięcia tego celu koncepcja Bocheńskiego jest najpierw omówiona, następnie wskazane są cechy myślenia etycznego sprzyjające jego podatności na zabobony filozoficzne oraz podjęty jest problem możliwości rozpoznawania i ograniczania zabobonów w refleksji nad moralnością.

The aim of this paper is to show the con­ception of philosophical superstition un­derstood as something which is witho­ut any doubt false but considered as undoubtedly true. The conception is pre­sented in The Short Philosophical Dic­tionary of Superstitions of fr. Józef Ma­ria Innocenty Bocheński OP. Philosophical superstition differs from superstition in general, understood as beliefs and practices grounded in convic­tion that there exist cause-effect relation­ships, which are impossible to be empi­rically proven but are thought to have supernatural origin. Bocheński draws from philosophical realism, including classical conception of truth, and claims that philosophical superstition is a cognitive distortion cha­racterized by two: obviousness that a claim is false and universal conviction that this false claim is true. In this pa­per we present not only premises neces­sary to qualify some ideas as philosophi­cal superstition but also fundaments that initiate the proces of their creation. Ac­cording to Bocheński, we find remedy for superstitions in growing social signi­ficance of philosophers, whose main task would be to search and identify super­stitions. For that reason, in this work we speak of topic of the social role of philo­sophy. Bocheński claims that not every philosophy is equally destined to fulfill this task for many philosophical ideas contributed to create superstitions. The author of the Dictionary made St. Tho­mas a specific guide on the path of sear­ching and identifying superstitions. The additional aim of the paper is to show a historical context of perception of Bo­cheński’s book on philosophical super­stitions and describe his influence in va­rious environments. We focus on numerous editions (in Polish and fore­ign languages) and on main revisions.

W artykule tym przedstawiam skróconą historię „intelektualnych kontaktów” Józefa Innocentego Marii Bocheńskiego i Leszka Kołakowskiego (pomijam młodzieńczą, ortodoksyjnie marksistowską, napisaną w 1952 roku, krytykę Kołakowskiego książki Bocheńskiego Der sowjetrussische dialektische Materialismus oraz życzliwą recenzję Bocheńskiego książki Kołakowskiego „Główne nurty Marksizmu”). Koncentruję się na zdecydowanej polemice, która pozwala dostrzec różnice filozoficznych stanowisk i „stylów filozofowania”. Zaczyna się ona sporem o znaczenie Erazma z Rotterdamu na konferencji w Rapperswillu w roku 1986; jej kontynuacją była krytyczna ocena książki Bocheńskiego Sto zabobonów. Jerzy Giedroyc w liście do Kołakowskiego zauważył: „Rzeczywiście trudno z większą elegancją zniszczyć autora. Wyobrażam sobie jaka będzie reakcja Bocheńskiego”. Zaiste reakcja Bocheńskiego była gwałtowna, opublikował w roku następnym dwa artykuły, które były – przeważnie „nie wprost” – zdecydowaną polemiką z Kołakowskim i próbą precyzyjnego przedstawienia własnego stanowiska. Spór ten można potraktować jako ilustrację słynnego rozróżnienia Kołakowskiego na dwa typy aktywności w kulturze: kapłana i błazna.