Journal articles on the topic 'Życie uczuciowe'

Wychowanie przez sztukę mające prowadzić do rozwoju człowieka, do równowagi funkcji intelektualnych, emocjonalnych i motywacyjno-wolitywnych, jest często pomijanym aspektem. Sztuka powinna opanować nasze życie. Świat wyobraźni formowany jest od dzieciństwa, poddawany różnym perturbacjom, różnicuje się w trakcie dorastania i doświadczeń. Są to również doświadczenia przykre, smutne, trudne. Sztuka sakralna nie pomija takich doznań w życiu człowieka. Przedstawia śmierć często w taki sposób, by odbiorcę zachęcić do refleksji i wzbogacić jego życie. Sztuka wtedy staje się narzędziem ogólnego kształtowania człowieka, które ma umożliwić mu życie w sposób spontaniczny i twórczy, a także pomóc osiągnąć harmonię życia zmysłowego, uczuciowego i intelektualnego.

Artykuł podejmuje zagadnienie gniewu człowieka z trojakiego punktu widzenia: psychologicznego, moralnego i duchowego. Najpierw omawia uczucie gniewu sferze uczuciowej i objaśnia jego miejsce w jej strukturze, uwzględniając podziały uczuć św. Augustyna i św. Tomasza. W ramach moralnego aspektu rozpatruje uczcie gniewu w sobie samym w powiązaniu z nauką stoicką, a następnie to samo uczucie ze względu na jego uległość władzom duchowym człowieka, uwzględniając jego naturę skażoną grzechem. Rozpatruje także moralną kwestię zasadności posługiwania się gniewem, wskazując na jej szkodliwość i użyteczność. W ostatniej części artykuł objaśnia naukę moralną i duchową wykluczającą gniew, podaje jej racje i pokrótce ukazuje sposób opanowania gniewu poprzez duchowość ześrodkowaną na miłości Boga i bliźniego oraz przez „małe cnoty” doskonalące relację z bliźnimi i służące opanowaniu gniewu.

Pierwotnie rolą uniwersytetu było tworzenie społeczności profesorów i studentów, której celem było poznawanie prawdy i kształtowanie według niej życia. W paradygmat uczelni wpisany był rozwój osobowy człowieka – intelektualny, wolitywny, moralny, uczuciowy – kulminujący w życiu duchowym. Współcześnie daje się zaobserwować różne procesy, które proponują zmianę tego wcześniejszego modelu. Ujmują one w sposób redukcjonistyczny samego człowieka bądź też dążą do tego, by uniwersytet „użyć” do własnych celów partykularnych. Wszystko to sprawia, że rozwój duchowy społeczności ludzkiej, dokonujący się m.in. dzięki kulturze uniwersyteckiej, często jest zagrożony. Tym samym na horyzoncie dziejów pojawia się widmo antyintelektualizmu, antykultury, antyhumanizmu, antyreligii. Ten niebezpieczny proces dostrzega już wielu współczesnych autorów. Niniejszy artykuł jest propozycją nazwania tychże zagrożeń i ich usystematyzowania, jak również poszukiwaniem odpowiedzi na niepokojące współczesne znaki czasu. Kluczem hermeneutycznym tychże rozważań jest zaś rozumienie człowieka jako osoby stworzonej na obraz i podobieństwo Osobowego Boga.

Prezentowany numer kwartalnika „Studia nad Rodziną” stanowi tom poświęcony złożonym wyzwaniom związanym z funkcjonowaniem jednostki i rodziny w obliczu kryzysu. Przedstawiany tom stał się konsekwencją podejmowanych dyskusji w obszarze uniwersalności i interdyscyplinarności zagadnienia kryzysu. Współczesne życie codzienne jest pełne napięć, stresów i niepewności. Wielu socjologów twierdzi, że mamy obecnie do czynienia ze społeczeństwem ryzyka. Jednostka, ale także rodzina i inne grupy pierwotne, stają w obliczu niepewnej przyszłości i rozpadającej się więzi społecznej, wymagającej ciągłej rekonstrukcji, permanentnej pracy nad budowaniem więzi, związanej z pracą nad emocjami, czyli takiej, która unieważnia, zmienia i redefiniuje emocje partnerów interakcji oraz podmiotu działającego, dając, chociażby chwilowe, poczucie wzajemnej akceptacji i bezpieczeństwa życia grupowego. dotychczasowa teraźniejszość naznaczona jest istnieniem wielu zjawisk wyzwalających uczucie zagrożenia i lęku społecznego niemal we wszystkich sferach ludzkiej egzystencji. Pojawiający się kryzys gospodarczy i ekonomiczny, szybkość rozwoju cywilizacyjnego oraz przemiany w sferze społecznego i kulturowego funkcjonowania człowieka to zmiany kryzysogenne, burzące często w sposób traumatyczny dotychczasowy ład społeczny, wywołujący spadek kondycji i dobrostanu człowieka oraz zaburzenia w wielu wymiarach życia społecznego, w tym rodzinnego.

W niniejszym artykule podejmuje się próbę przeanalizowania zaprezentowanych przez Edytę Stein w O zagadnieniu wczucia opisów relacji między uczuciami, osobą oraz wartościami. Pokaże się przede wszystkim, na czym polega postulowana przez Stein korelacja między osobą a wartościami. Istotne dla tego celu będzie zarysowanie Stein fenomenologii uczucia. W artykule wskazuje się na problematyczność niektórych ujęć proponowanych przez autorkę. Zwraca się uwagę przede wszystkim na niedostateczność analizy przedmiotowej strony uczuć oraz istoty wartości. Centralnym punktem krytyki jest jednak pogląd Stein, traktujący czucie wartości oraz uczucia jako dwa kierunki jednego przeżycia. Pokazuje się, czym w ujęciu autorki jest osoba oraz w jaki sposób dochodzi do jej fenomenologicznej konstytucji. Stawia się również omawiane zagadnienia w kontekście intersubiektywności. Argumentuje się, że według Stein własne życie emocjonalne człowieka posiada istotne znaczenie dla rozumienia innych osób. Analizę O zagadnieniu wczucia pogłębia się przez wskazanie na pewne zmiany w ujęciu zagadnień aksjologicznych w późniejszych rozprawach Stein.

Ostatnimi czasy coraz mocniej akcentuje się obecność ojca w życiu dziecka i związaną z tym rolę, jaką pełni. Artykuł skupia się na mężczyźnie jako ojcu. Istota ojcostwa została przedstawiona w oparciu o literaturę przedmiotu. W życiu mężczyzny będącego ojcem większego znaczenia nabiera jedna ze sfer jego aktywności – uczuciowa. Jest to istotne w udziale ojca w życiu dziecka. To z kolei przekłada się na to, kim ojciec jest dla własnego dziecka oraz jak kształtuje się w związku z tym osobowość dziecka. W artykule jest także mowa o późnym ojcostwie. Jest to zjawisko coraz bardziej powszechne w rodzinie współczesnej. Przyjęto, że można mówić o późnym ojcostwie wtedy, kiedy mężczyzna jest w wieku 35 i więcej lat i ma małe dziecko. Jakie jest to ojcostwo? Ma ono swoje dodatnie i ujemne strony i bez wątpienia w każdym przypadku jest ono osobliwe. Postulować należy, by było jednocześnie ojcostwem dojrzałym.

Troska o rozwój patriotyzmu jako postawy aktywnego angażowania się w poznawanie i rozwój dziedzictwa narodowego jest moralnym obowiązkiem chrześcijanina wypływającym z cnoty sprawiedliwości. Otwierając się na potrzeby innych członków wspólnoty narodowej, człowiek poszerza swoje horyzonty i rozwija talenty otrzymane od Boga. Patriotyzm obejmuje element poznawczy, uczuciowy i wolitywny, które pozwalają na integralne włączanie się w strzeżenie i rozwijanie duchowego i materialnego dziedzictwa własnej kultury. Rozwój cnoty miłości i sprawiedliwości jest ważnym wkładem w budowanie kapitału społecznego, który ma wymiar osobowy i obejmuje duchowy potencjał osób tworzących daną wspólnotę narodową. Wśród działań promujących patriotyzm w czasie pokoju należy wskazać angażowanie się w życie polityczne przez udział w wyborach i aktywność obywatelską oraz troskę o kulturę, gospodarkę i środowisko naturalne. Inwestowanie we własnym kraju, płacenie podatków i pozostawanie w ojczyźnie przyczyniają się do rozwoju wspólnoty narodowej.

Schopenhauer uważa, że wzniosłe uczucie między dwojgiem osób zawsze jest wyrazem miłości płciowej, perfidnie wywołanej i atrakcyjnie ukazanej przez wolę życia. W gruncie rzeczy w miłości chodzi o to, aby właściwie dobrane jednostki łączyły się w pary i płodziły dzieci, przedłużając w ten sposób trwanie gatunku, a ostatecznie - zapewniając odpowiednią jakość i trwałość życia jako takiego. Osoby oszukane przez wolę życia zwykle nie osiągają spełnienia ani szczęścia, a ich jednostkowe egzystencje naznaczone są trudnym do zniesienia bólem i cierpieniem. Schopenhauerowska metafizyka miłości płciowej ujawnia stosowane przez wolę kryteria absolutne i relatywne w doborze kochanków, rozpatruje kwestię rzadkiego fenomenu miłości metafizycznej oraz wskazuje na możliwość częściowego wyzwolenia się spod wpływu woli i zadbania o własne dobro.

Pojęcie „Ewangelia rodziny”, zainspirowany nauczaniem Jana Pawła II zawiera w sobie dwa wymiary: pierwszy pokazuje co Pismo Święte mówi na temat małżeństwa i rodziny; drugi ukierunkowuje na fakt, że rodzina chrześcijańska sama w sobie, w swoim bycie jest nosicielką Dobrej Nowiny o ile jest świadkiem miłości, i to bycie wyprzedza jakiekolwiek znaki lub działania apostolskie. W ten sposób rodzina, jako miejsce wychowania osoby ludzkiej do miłości oraz do życia we wspólnocie osób, jest w stanie dać odpowiedź na wyzwania rzucone jej przez postmodernizm: indywidualizm, prywatyzację miłości, oderwanie płciowości od prokreacji, analfabetyzm uczuciowy. Nowa ewangelizacja, skierowana do rodziny i która by przechodziła przez rodzinę, ma za zadanie dać odpowiedź epoce postmodernistycznej poprzez dwie propozycje: dać świadectwo, że wydarzenie, spotkanie oraz wspólnota z żywym Bogiem oraz człowiekiem góruje nad jakąkolwek argumentacją intelektualną lub tradycją oraz zaproponować „regułę” życia rodzinnego, która suponuje dwa inne przekonania, że nie istnieje reguła bez duchowości i że nie ma adekwatnej duchowości bez relacji we wspólnocie osób.

Analiza etyczna Teorii uczuć moralnych oraz Badań nad naturą i przyczynami bogactwanarodów ukazuje twórczość A. Smitha (1723–1790) w zupełnie innym świetle niż jestto przyjęte w neoliberalnej interpretacji. Jednym z najważniejszych wątków staje sięklasyfikacja uczuć moralnych. Dzieli je na uczucia społeczne, neutralne i aspołeczne.Uczucie neutralne – miłość samego siebie (selflove) jest podstawą działania ze względuna własny interes i tym samym stanowi podstawę rozwoju przedsiębiorczości. Może onoprzerodzić się w uczucie aspołeczne: samolubstwo (selfishness). Wówczas ma ono niszczący wpływ na działalność gospodarczą, życie społeczne i państwowe. Dlatego A. Smithukazuje znaczenie społecznego uczucia sympatii, jako współodczuwania i akceptacjizachowań uznanych za właściwe. Jak wynika z jego analiz, samolubstwo cechowałostosunkowo często ówczesnych biznesmenów, czyli kupców i właścicieli manufaktur.Odwołując się do twórczości A. Smitha, powinniśmy poszukiwać, a następnie opisywaćte wszystkie mechanizmy psychologiczne i gospodarcze, które w ostateczności oddalająlub minimalizują możliwość przerodzenia się miłości własnej w samolubstwo, czylidziałań opartych na racjonalnych motywach ekonomicznych w działania podyktowanejedynie czystą chciwością.Interpretacja zawarta w artykule przeciwstawia się interpretacji neoliberalnej. Ta ostatnia z uporem podkreśla, że najważniejsze u A. Smitha są wyrwane z kontekstu zdaniao państwie jako stróżu nocnym i rynku, którym kieruje niewidzialna ręka. Analizaetyczna podkreśla, że według samego A. Smitha jeden z podstawowych problemówkapitalizmu polega na tym, by miłość własna realizowała się w wyznaczonych przezwspólnotę granicach. Dlatego tak ważna jest Teoria uczuć moralnych, w której analizował on sympatię, uczucie społeczne i samolubstwo, uczucie niespołeczne oraz Badanianad naturą i przyczynami bogactwa narodów, w którym to dziele wskazywał na problemkolektywnego samolubstwa.

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie jakim człowiekiem prywatnie był Sienkiewicz oraz jakie relacje łączyły go z członkami najbliższej rodziny. Podstawą analizy są wybrane cechy językowe (zwłaszcza formy adresatywne i leksyka nacechowana) oraz treść listów prywatnych H. Sienkiewicza. Ekscerpcja materiału objęła korpus ponad 600 listów pisanych w ciągu prawie 40 lat do sześciorga członków najbliższej rodziny. Ze względu na adresatów korespondencji i poruszaną w niej problematykę najwięcej miejsca poświecono relacjom małżeńskim i rodzicielskim. W toku badań ujawniono wiele istotnych, ciekawych szczegółów z wciąż jeszcze słabo poznanego życia prywatnego, uczuciowego Sienkiewicza.

Adnotacja. Uczucia i emocje kobiet żyjących w dobie wczesnonowożytnej budzą w ostatnich latach duże zainteresowanie wśród badaczy różnych dziedzin. Na przykładzie korespondencji Anny z Mycielskich Radziwiłłowej podjęto próbę udzielenia odpowiedzi między innymi na pytania: jakie uczucie najczęściej towarzyszyło Annie z Mycielskich Radziwiłłowej w życiu, które wiodła u boku Michała Kazimierza Radziwiłła zw. „Rybeńko”; czy była kobietą spełnioną, czy może wręcz przeciwnie, samotną w przeżywaniu miłości, którą obdarzyła swojego męża. Słowa kluczowe: Anna z Mycielskich Radziwiłłowa, kobieta, uczucia, emocje, korespondencja.

Henryk Halkowski (1951-2009): ‘Strażnik pamięci żydowskiej’ w KrakowieArtykuł rozpatruje jako przykład drugiego pokolenia po Szoa życie i twórczość żyjącego w Krakowie w latach 1951-2009 Henryka Halkowskiego, filozofa, architekta, a przede wszystkim ‘strażnika pamięci żydowskiej’, jego eseistykę i publicystykę na tematy żydowskie oraz stosunków polsko-żydowskich, a także jego przekłady i opracowania tekstów judaistycznych. Halkowski szczególnie podkreślał, że nie należy zajmować się historią Żydów w Polsce tylko jako historią ich Zagłady, gdyż w Polsce, a zwłaszcza na krakowskim Kazimierzu istniały i rozwijały się bujnie przez 700 lat życie żydowskie i kultura żydowska. Zmarły erudyta był z Krakowem głęboko związany biograficznie, jak też uczuciowo i zwykł kłaść nacisk na fakt, że historia Żydów i historia Krakowa są ze sobą nierozerwalnie związane. Henryk Halkowski (1951-2009): ‘Wächter des jüdischen Gedächtnisses’ in KrakauDer Beitrag betrachtet exemplarisch als ein Beispiel der zweiten Generation nach der Shoah das Leben und Schaffen von Henryk Halkowski (1950-2009), der in Krakau lebte und als Philosoph. Architekt und vor allem als ‚Wächter des jüdischen Gedächtnisses‘ funktionierte. Ich bespreche seine Essayistik und Publizistik zu jüdischen Themen sowie solchen der polnisch-jüdischen Beziehungen wie auch seine Übersetzungen und Bearbeitungen judaistischer Texte. Besonders betonte Halkowski, dass man die Geschichte der Juden in Polen nicht lediglich als Geschichte ihres Untergangs betrachten sollte, denn es existierte und florierte in Polen, und insbesondere in der Nachbarstadt (dann im Stadtviertel) Krakaus Kazimierz 700 Jahre lang das jüdische Leben und die jüdische Kultur. Der gestorbene (Privat-)Gelehrte war sowohl biographisch als auch emotionell mit Krakau tief verbunden und pflegte mit Nachdruck zu sagen, dass die Geschichte der Juden und die Geschichte Krakaus unzertrennlich zusammenhängen.

Bezpieczeństwo jest jedną z najważniejszych potrzeb jakie człowiek musi sobie zapewnić. Zostało to dobrze ujęte w teorii hierarchii potrzeb A. Maslowa. Sam termin bezpieczeństwa jest definiowany na gruncie nauk o bezpieczeństwie. Pojęcie Human Security dotyczy poziomu bezpieczeństwa każdej osoby. Właśnie pod tym względem może być rozpatrywanyw naukach społecznych, w tym również na płaszczyźnie resocjalizacji. Z tego względu bezpieczeństwo dotyczy takich kwestii, jak: socjalizacja, kontrola społeczna, które to bezpośredniowpływają na proces zmian dokonywanych w okresie odbywania kary pozbawienia wolności. Badania własne dotyczące poczucia stopnia bezpieczeństwa wśród kobiet przebywającychw zakładzie karnym łamią powszechnie występujący stereotyp, że w placówkach penitencjarnych często dochodzi do aktów przemocy. W przypadku wielu kobiet takie uczucie zachodzipo raz pierwszy, co wiąże się z deprywacją tej potrzeby w codziennym życiu. Wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa w placówkach poprzez edukację oraz motywowanie i kontrolowanie funkcjonariuszy straży więziennej powoduje, że przeprowadzony proces resocjalizacji (w niektórych przypadkach socjalizacji), prowadzi do wytworzenia się potrzeby bezpieczeństwawśród kobiet odbywających karę pozbawienia wolności. Przedstawione ujęcie poruszanych kwestii odbywa się na polu nauk o resocjalizacji, chociaż w licznych przypadkach posługujesię terminami wywodzącymi się z nauk o bezpieczeństwie.

Lata 2020 i 2021 są bez wątpienia jednymi z najtrudniejszych dla pracowników socjalnych, którzy zmuszeni zostali do pracy w warunkach pandemii COVID-19. Podstawowym zamierzeniem badawczym, jakie zostało przyjęte przez autorów, była diagnoza trudności z jakimi borykają się pracownicy socjalni podczas pracy w warunkach pandemii koronawirusa w rok po ogłoszeniu stanu pandemii w marcu 2020 r. Celami szczegółowymi badania były: diagnoza trudności występujących w pracy zawodowej pracowników socjalnych w obszarze organizacji pracy; diagnoza trudności występujących w ich pracy zawodowej w obszarze pracy z klientem bądź środowiskiem; określenie czynników ryzyka oraz poziomu postrzegania stresu w środowisku pracy. Badanie zostało przeprowadzone w oparciu o metodę wspomaganego komputerowo sondażu diagnostycznego, przy czym narzędziem stworzonym przez autorów był elektroniczny kwestionariusz ankiety oparty w głównej mierze na poprzednich badaniach. Jeśli chodzi o warunki pracy i wykorzystanie narzędzi, to wyniki badania podobne były do tych uzyskanych w 2020 r., chociaż widać wyraźny spadek znaczenia telefonu i laptopa czy komputera, co wskazywać może na niepokojące zjawisko prowadzenia pracy socjalnej bez aktywnego udziału klienta. Współpraca z przełożonymi również nie uległa poprawie, za to widać nieznaczne pogorszenie relacji w kontekście otrzymywania „wyraźnych instrukcji” od przełożonych. Intensywność kontaktu z przełożonym została określona przez badanych w podobny sposób jak rok wcześniej, przy czym narzędzia konferencyjne typu Zoom, Skype czy MS Teams, podobnie jak w zeszłym roku, mają charakter marginalny. Jeśli chodzi o wspieranie pracowników przez przełożonych, widać nieznaczny spadek odpowiedzi potwierdzających negatywną opinię na ten temat. Niepokojące wydaje się zwiększone, w porównaniu z poprzednim rokiem, obciążenie obowiązkami biurowymi oraz koniecznością bardziej intensywnego raportowania pracy przełożonym. Jak można było przypuszczać, kontakty ze współpracownikami ocenione zostały pozytywnie, podobnie jak w badaniach z 2020 r., choć współpraca z innymi służbami oceniona została raczej negatywnie. W opinii badanych na temat roli pracy zdalnej w pandemii nie uległa ona zmianie i w dalszym ciągu jest bardzo negatywna, co może świadczyć o tym, że w dalszym ciągu nie zostały wdrożone mechanizmy i procedury usprawniające pracę socjalną w warunkach pandemii. Jeśli zaś chodzi o trudności związane z wykonywaniem zadań w pracy, pracownicy socjalni w porównaniu z badaniami z 2020 r. wskazywali na brak odpowiedniego sprzętu i oprogramowania (wzrost odpowiedzi o 14%). Zdaniem badanych najważniejszą przeszkodą w podtrzymywaniu kontaktów z klientami była ich niechęć, w mniejszym stopniu był to brak sprzętu i dostępu do Internetu. Struktura odpowiedzi zbliżona jest do tych uzyskanych w poprzednim badaniu, co wskazuje na brak reakcji ze strony służb oraz osób odpowiedzialnych za organizację pomocy na sytuację osób potrzebujących wsparcia, funkcjonujących poza systemem wsparcia społecznego. Badania dokumentują również wzrost świadomości pracowników socjalnych na temat związku między dystansem społecznym i ich stanem zdrowia, a także poczucia trudności w zachowaniu równowagi między życiem prywatnym i zawodowym. Z drugiej strony można odnotować tendencję pozytywną, polegającą na zmniejszeniu się liczby badanych deklarujących negatywny wpływ pracy zdalnej na ich funkcjonowanie w rodzinie. Wśród badanych wzrosło również uczucie lęku przed zachorowaniem na Sars-CoV-2, a także poczucie, że są oni przeciążeni pracą. Dokonano także pomiaru postrzegania stresu w pracy, za pomocą Kwestionariusza Postrzeganego Stresu w Pracy (PSwP), świadomości czynników ryzyka. Stwierdzono wyższy poziom postrzeganego stresu wśród badanych pracowników socjalnych w porównaniu z wynikami uzyskanymi przez innych badaczy w warunkach przed wystąpieniem pandemii koronawirusa. Zidentyfikowano również związek między wynikiem skali PSwP a deklarowanymi czynnikami ryzyka, z którymi spotkali się badani. Analiza korelacji wykazała siłę powiązań między wynikiem skali PSwP a poziomem doświadczenia zawodowego, gdzie doświadczenie zawodowe pozytywnie wpływa na sposób postrzegania wydarzeń życiowych jako czynników stresogennych. Zidentyfikowano także związek między wynikiem skali PSwP a jakością relacji z przełożonymi i współpracownikami, gdzie rzadsze kontakty z przełożonymi wiązały się z wyższym wynikiem skali, większa częstotliwość kontaktów ze współpracownikami wiązała się zaś z niższym wynikiem skali. Podobnie rzecz się przedstawia w przypadku pomiaru poczucia przeciążenia obowiązkami zawodowymi, gdzie poczucie obciążenia obowiązkami w pracy wiąże się z wyższym wynikiem skali PSwP.

Interpretując krajobraz, staramy się odczuć miejsca, uświadomić sobie zastaną przestrzeń, poczuć jej otwartość i nieskończoność. Każde nowe ujęcie perspektywiczne otwiera nowe spojrzenie. W określeniu sytuacji przestrzennej ważną funkcję pełnią zmysły. W miarę poznawania danej przestrzeni pejzaż staje się bardziej „oswojony”. Każde zatrzymanie wzroku, zaistniała pauza dają czas, aby stworzyć własne wyobrażenie miejsca. Obszar dobrze znany staje się miejscem. Przestrzenie publiczne wyznaczają miejsca społecznych kontaktów. Dają sposobność do aktywnego doświadczenia przestrzeni oraz spotkania z drugim człowiekiem. W samym sposobie naszego uczestnictwa w życiu społecznym kryje się etyka. Wzajemne poszanowanie i zrozumienie wynikają z umiejętności „czytania wartości”. Myślenie etyczne uwrażliwione jest na sprawy drugiego człowieka, jest myśleniem człowieka o człowieku. Przestrzenie publiczne wpisane w strukturę miasta angażują widza, by uświadomić mu jego własną rolę w doznawaniu otaczającej rzeczywistości. Celem artykułu jest ukazanie wielowymiarowości przestrzeni, która niesie szereg doznań i doświadczeń. Przestrzeń, która jest wygodna i wygląda zachęcająco, zmienia wymowę architektury miasta. Otchłań morska wzbudza uczucie niepokoju i wyobcowania. Przestrzeń powietrzna jest bezmiarem wysokości i nieosiągalną powłoką. Miejsca poparte uczuciami patriotycznymi są elementem identyfikacji z daną przestrzenią. Przestrzenie publiczne stanowią właściwą oprawę dla monotonnej tkanki miasta.